8. Ἡ εἰλικρίνεια ἐν τῇ Ἐξομολογήσει.
Καί τώρα, προτοῦ δείξωμεν τά σωτήρια ἀποτελέσματα τῆς ἐξομολογήσεως, εἶναι ἀνάγκη νά τονίσωμεν τήν μεγάλην ἀξίαν πού ἔχει ἡ ε ἰ λ ι κ ρ ί ν ε ι α εἰς τήν ἐξομολόγησιν.
Εἶναι βεβαίως ἀληθές, ὅτι ὅπου ὑπάρχει μετάνοια ἀληθής, ἐκεῖ εἶναι φυσικόν νά γίνῃ καί ἐξομολόγησις εἰλικρινής. Ἐν τούτοις, εἴτε διότι ὁ πονηρός, βλέπων ὅτι τοῦ φεύγει ἀπό τά νύχια μία ψυχή, τήν ὁποίαν ὑπελόγιζεν ὅτι θά εἶχε διαρκῆ σύντροφον, προσπαθεῖ καί τώρα πού ἔφθασε διά τῆς μετανοίας εἰς τά πρόθυρα τῆς σωτηρίας νά νοθεύσῃ τήν ἐξομολόγησίν της· εἴτε διότι ὁ πόθος τῆς σωτηρίας δέν ἦτο ζωηρός καί ἡ ἀπόφασις τῆς μετανοίας δέν ἦτο σταθερά· εἴτε διότι πολλοί δέν ἐννοοῦν, οὔτε κατά τήν ὥραν πού γίνεται τό μυστήριον τῆς Ἐξομολογήσεως, ὅτι εὑρίσκονται ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, τό γεγονός εἶναι ὅτι πολλοί δέν ἐξομολογοῦνται εἰλικρινῶς. Ἐάν δέν ἀποκρύπτουν ὁλοτελῶς τάς σοβαρωτέρας ἁμαρτωλάς πράξεις – διότι, δυστυχῶς, πολλοί ἀποσιωποῦν καί δέν ἐξομολογοῦνται ὡρισμένας πράξεις των – πάντως τάς δ ι κ α ι ο λ ο γ ο ῦ ν καί τάς παρουσιάζουν μέ μορφήν πολύ διάφορον τῆς πραγματικότητος.
Ναί· πόσον εὔκολα δικαιολογεῖται ὁ ἄνθρωπος! Πολύ ὀρθά εἶπεν ἕνας σοφός, ὅτι εὐκολώτερα ὁ ἄνθρωπος εἰμπορεῖ νά κουρασθῇ ἁμαρτάνων, παρά νά εὑρίσκῃ δικαιολογίας, μέ τάς ὁποίας θέλει νά ἐλαφρύνῃ τήν ἐνοχήν του . Καί ἄν παρακολουθήσωμεν τόν καθημερινόν βίον, τόν ἰδικόν μας καί τῶν ἄλλων, θά ἴδωμεν, ὅτι συχνά καταβάλλομεν κόπους καί ἀναπτύσσομεν ἐπιχειρήματα διά νά παρουσιασθῶμεν ἀθῶοι, ἤ τοὐλάχιστον ὄχι σοβαρά ἔνοχοι. Ἀπό τῆς ἐποχῆς πού ἤρχισεν ἡ ἁμαρτία ἐπί τῆς γῆς, ἤρχισε δυστυχῶς καί ἡ δικαιολογία, ἡ προσποίησις, ἡ πρόφασις. Αἱ πρῶται λέξεις, τάς ὁποίας εἶπαν οἱ πρῶτοι ἁμαρτωλοί, ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εὔα, ἦσαν λέξεις δικαιολογίας. Καί ἔκτοτε ὅλοι σχεδόν οἱ ἁμαρτωλοί ἀπόγονοί των δικαιολογούμεθα. Καί πολλάκις δικαιολογίας, αἱ ὁποῖαι θά ἐπροκάλουν τόν γέλωτα, ἄν τάς ἠκούομεν ἀπό ἄλλον, τάς θεωροῦμεν σοβαράς, ὅταν τάς λέγωμεν ἡμεῖς. Τό δέ θλιβερώτερον εἶναι, ὅτι αἱ δικαιολογίαι αὐταί αἱ ἀστήρικτοι τῆς καθημερινῆς ζωῆς εὑρίσκουν, καθώς εἴπομεν καί προηγουμένως, θέσιν καί εἰς αὐτήν τήν ἐξομολόγησιν. Δέν στερεῖται τοιούτων δικαιολογιῶν οὔτε ὁ νέος, οὔτε ὁ γέρων, οὔτε ὁ ἀγράμματος, οὔτε ὁ σπουδασμένος, οὔτε ὁ πτωχός, οὔτε ὁ πλούσιος, οὔτε ὁ ἄνδρας, οὔτε ἡ γυναῖκα. Εἰσχωροῦν τόσαι δικαιολογίαι καί κατά τήν ἐξομολόγησιν, τόσοι «λόγοι πονηρίας τοῦ προφασίζεσθαι προφάσεις ἐν ἁμαρτίαις», καθώς λέγει ὁ Προφήτης Δαβίδ, ὥστε θά ἐχρειάζοντο πολλαί σελίδες διά ν’ ἀναφέρωμεν καί τάς συνηθεστέρας.
Ἐν τούτοις, Χριστιανέ μου, ἡ ἀλήθεια εἶναι, ὅτι ὅσα καί νά εἴπωμεν διά νά δικαιολογήσωμεν τήν ἁμαρτίαν· ὅσον καί ἄν ἦσαν ἰσχυρά τά περιστατικά πού μᾶς ἔσπρωξαν εἰς τήν ἁμαρτίαν, πάντως τήν τελευταίαν λέξιν τήν εἶπεν ἡ ἰδική μας θέλησις. Ἐάν τελικῶς ἡμεῖς δέν ἐκάμναμεν τήν συγκατάθεσιν καί τήν ἀπόφασιν, ἐάν ἡμεῖς ἐπροβάλλομεν ἀντίστασιν, τότε καμμία δύναμις δέν θά κατώρθωνε νά μᾶς παρασύρῃ. Πάντως λοιπόν ὑπάρχει ἐνοχή, διά τήν ὁποίαν τώρα ὁ Θεός οὐδεμίαν ἄλλην εὐθύνην σοῦ ζητεῖ καί οὐδεμίαν ἄλλην ἀπαίτησιν ἔχει, εἰμή μετάνοιαν ἀληθῆ καί ἐξομολόγησιν ε ἰ λ ι κ ρ ι ν ῆ. Καί διά νά σέ βοηθήσωμεν εἰς μίαν τοιαύτην σπουδαιοτάτην καί σωτήριον πρᾶξιν καί ἀρετήν, εἰς τήν εἰλικρίνειαν, θά ἐκθέσωμεν μερικούς λόγους πού ἀποδεικνύουν πόσον εἶναι ἀπαραίτητος ἡ εἰλικρίνεια εἰς τήν ἐξομολόγησιν.
(1). Ἡ ε ἰ λ ι κ ρ ί ν ε ι α ε ἶ ν α ι κ ο ι ν ό ν χ ρ έ ο ς.
Ὁ ἄνθρωπος ἔχει καθῆκον καί χρέος νά εἶναι εἰλικρινής ἀπέναντι ὁλοκλήρου τῆς κοινωνίας. Καί ὅταν τό καθῆκον αὐτό τό ἐκτελῇ ἀκριβῶς, ἡ κοινωνία τόν περιβάλλει πάντοτε μέ πολλήν ἐμπιστοσύνην, τόν κρίνει δέ μέ πολλήν ἐπιείκειαν καί ὅταν ἀκόμη σφάλλῃ. Θά ἔχῃ δέ παρατηρήσει ὁ ἀναγνώστης, ὅτι ἔχει τόσην ἐξαγνιστικήν δύναμιν ἡ αὐθόρμητος καί εἰλικρινής ὁμολογία τοῦ σφάλματος ἐκ μέρους τοῦ ἐνόχου, ὥστε μαλάσσονται καί καταπραΰνονται, ὄχι μόνον οἱ κατηγανακτημένοι γονεῖς πού ἔμαθαν τό παράπτωμα τοῦ παιδιοῦ των, ἀλλά καί ὁ αὐτός ὁ δικαστής ὁ κρίνων τόν κλέπτην καί τόν ἐγκληματίαν. Ἡ δέ κοινωνία πού ἐξεγείρεται καί ἀγανακτεῖ ἐναντίον ἑνός βδελυροῦ ἐγκλήματος, ἀμέσως μεταβάλλεται καί αἰσθάνεται συμπάθειαν πρός τόν μεγαλύτερον ἐγκληματίαν, ὅταν ἐκεῖνος ὀμολογῇ μέ μετάνοιαν καί εἰλικρινῆ συντριβήν τήν πρᾶξιν του. Καί γενικῶς τόση εἶναι ἡ ἀποστροφή μέν πρός τήν ὑπόκρισιν, ἡ ἐκτίμησις δέ πρός τήν εἰλικρίνειαν, ὥστε ἡ ἄρνησις καί ἡ ἀπόκρυψις προσθέτει βάρος καί εἰς τά μικρότερα ἁμαρτήματα· ἐνῷ ἡ εἰλικρινής ὁμολογία ἐλαφρύνει καί τά μεγαλύτερα ἐγκλήματα. Εἰς τήν τοιαύτην δέ τῆς εἰλικρινοῦς ὁμολογίας ἐξαγνιστικήν δύναμιν καί τήν πρός τήν εἰλικρίνειαν κοινήν ἐκτίμησιν ἐστηρίζετο ἡ δημοσία ἐξομολόγησις κατά τούς πρώτους χρόνους τῆς Ἐκκλησίας.
Ἐάν λοιπόν εἰς πᾶσαν περίστασιν ἔχωμεν καθῆκον νά εἴμεθα εἰλικρινεῖς πρός ὅλους, πρός ὅλην τήν κοινωνίαν, πολύ περισσότερον εἰς τό μυστήριον τῆς Ἐξομολογήσεως. Διότι ἐκεῖ ἡ Ἐκκλησία, συγκαταβαίνουσα εἰς τήν ἀδυναμίαν μας, δέν ἀπαιτεῖ πλέον νά κάμωμεν δημοσίᾳ τήν ἐξομολόγησιν, ὅπως ἐγίνετο εἰς τούς πρώτους χρόνους τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλά ἐνώπιον ἑνός μόνου προσώπου, ἐνώπιον τοῦ πνευματικοῦ, ὁ ὁποῖος ἐκεῖ ἐνεργεῖ ὡς ὄργανον αὐτοῦ τοῦ Θεοῦ. Ταύτην τήν συγκατάβασιν θαυμάζων ὁ σοφός Πασχάλ λέγει: «Ἡ χριστιανική θρησκεία δέν μᾶς ἀναγκάζει νά φανερώσωμεν τάς ἁμαρτίας μας ἀδιαφόρως εἰς τόν τυχόντα· ἀνέχεται νά μένουν κρυμμέναι ἀπό ὅλους τούς ἄλλους, ἐκτός μόνον ἀπό ἕνα ἄνθρωπον (τόν πνευματικόν), εἰς τόν ὁποῖον μᾶς διατάσσει νά φανερώνωμεν τά βάθη τῆς καρδίας μας διά νά δειχθῶμεν ὁποῖοι πράγματι εἴμεθα. Τοῦτον καί μόνον ζητεῖ νά βγάλωμεν ἀπό τήν ἀπάτην, ἀλλά ἐπιβάλλει εἰς αὐτόν ἀπαραβίαστον μυστικότητα, εἰς τρόπον ὥστε ὅσα γνωρίζει δι’ ἡμᾶς εἶναι ὡσάν νά μή τά ἐγνώριζεν. Ὑπάρχει μέτρον φιλανθρωπότερον ἀπό αὐτό; Καί ὅμως εἶναι τόση ἡ διαστροφή τοῦ ἀνθρώπου, ὥστε εὑρίσκει σκληρόν καί τόν νόμον τοῦτον τῆς ἐξομολογήσεως. Πόσον ἄδικος καί παράλογος εἶναι ὁ ἄνθρωπος, ὅταν δυσφορῇ ἐπειδή ἡ θρησκεία τόν ὑποχρεώνει νά εἴπῃ είς ἕνα μόνον ἄνθρωπον ὅσα ἦτο δίκαιον νά εἴπῃ ἐνώπιον ὅλων τῶν ἄλλων ἀνθρώπων! Διότι δέν εἶναι βεβαίως δίκαιον νά ἀπατῶμεν τούς ἀνθρώπους εἰς τήν ἰδέαν πού ἔχουν δι’ ἡμᾶς».
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
ΠΗΓΗ: «Η ΜΕΤΑΝΟΙΑ» ὑπό †Ἀρχιμανδρίτη Σεραφείμ Παπακώστα (Ἱεροκήρυκος Ναοῦ Μητροπόλεως Ἀθηνῶν). Ἔκδοσις ὀγδόη 1947. ΑΘΗΝΑΙ ΑΔΕΛΦΟΤΗΣ ΘΕΟΛΟΓΩΝ Η ’’ΖΩΗ’’ Σελ. 80 – 84.
