ΟΜΙΛΙΑ ΠΕΡΙ ΑΧΑΡΙΣΤΙΑΣ

Κυροῦ Νικηφόρου Θεοτόκη, Ἀρχιεπισκόπου Ἀστραχανίου καί Σταυρουπόλεως

ΚΥΡΙΑΚΗ ΣΤ’ ΛΟΥΚΑ

(Λουκᾶ Η’, 27 – 39)

          «Ὅσα προεγράφη», λέγει ὁ θεσπέσιος Παῦλος, «εἰς τήν ἡμετέραν διδασκαλίαν προεγράφη» (Ρωμ. ιε’, 4). Μή παραδράμωμεν λοιπόν οὔτε τήν αἴτησιν τοῦ ἰατρευθέντος ἀνεξερεύνητον οὔτε τήν ἀπόκρισιν τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἀνεξέταστον, διότι αὐτά εἶναι δύο μαθήματα ψυχοσωτήρια, εἶναι δύο κανόνες ψυχοφελέστατοι. Ἡ αἴτησις τοῦ θεραπευθέντος εἶναι κανών πρέπων εἰς πάντας τούς εὐεργετηθέντας. Ὁ εὐεργετηθείς χρέος ἔχει ἀπαραίτητον νά φανῇ εὐχάριστος πρός τόν εὐεργέτην, ἀγωνιζόμενος κατά πάντα τρόπον διά νά ἀνταμείψῃ τήν εὐεργεσίαν. «Ἐδέετο δέ», λέγει, «αὐτοῦ ὁ ἀνήρ, ἀφ’ οὗ ἐξεληλύθει τά δαιμόνια, εἶναι σύν αὐτῷ» (Λουκ. ἡ’, 38). Ἤθελε νά συζήσῃ μετά τοῦ εὐεργέτου αὐτοῦ, ἵνα, ὑπηρετῶν αὐτόν, ἀποδώσῃ τῆς εὐχαριστίας τό χρέος, ἐπειδή δέ δέν ἔστερξε τοῦτο ὁ εὐεργέτης, ἄλλον τρόπον ἐπενόησεν, διά τοῦ ὁποίου ἔδειξε τήν εὐγνωμοσύνην τῆς ψυχῆς αὐτοῦ· ἐκήρυξεν εἰς ὅλην τήν πόλιν τήν εὐεργεσίαν μετά πασών τῶν εὐεργετικῶν αὐτῆς περιστάσεων· «ἀπῆλθε καθ’ ὅλην τήν πόλιν κηρύττων ὅσα ἐποίησεν αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς» (Αὐτ. 39).

          Ὁ εὐεργέτης χρέος ἔχει νά μή ζητῇ παρά τοῦ εὐεργετηθέντος ἀμοιβήν· ἀπέλυσε, λέγει, τόν εὐεργετηθέντα ὁ εὐεργέτης, εἰπών· «Ὑπόστρεψον εἰς τόν οἶκόν σου καί διηγοῦ ὅσα ἐποίησέ σοι ὁ Θεός» (Αὐτόθ.)· δέν ζητῶ παρά σοῦ ἀνταπόδοσιν· ἐπίστρεψον εἰς τόν οἶκόν σου καί, συλλογιζόμενος ὅτι δέν σέ εὐηργέτησα ἐγώ, ἀλλ’ ὁ Θεός, διηγοῦ τήν εὐεργεσίαν τοῦ Θεοῦ. Ἑπειδή δέ ἀλλαχοῦ ἐφανερώσαμεν πόσον ἁμαρτάνουν οἱ εὐεργέται, ὅταν ζητῶσι παρά τῶν ὑπ’ αὐτῶν εὐεργετηθέντων τάς ἀμοιβάς ἀκόλουθον εἶναι ἵνα ὁμιλήσωμεν σήμερον περί τοῦ πόσον ἁμαρτάνουν οἱ εὐεργετούμενοι, ὅταν φαίνωνται ἀχάριστοι πρός τούς εὐεργέτας αὐτῶν.

          Κατά τρεῖς τρόπους οἱ ἄνθρωποι φαίνονται ἀχάριστοι πρός τούς εὐεργέτας· ἤ μή φροντίζοντες ὅπως διά τῶν ἔργων ἀνταποδώσωσιν εἰς τόν εὐεργέτην τήν ἀνταπόδοσιν τῆς εὐεργεσίας ἤ λησμονοῦντες τήν εὐεργεσίαν καί οὔτε κἄν τήν διά λόγου εὐχαριστίαν προσφέροντες εἰς τούς εὐεργέτας ἤ ἀντί τῶν ἀγαθῶν, τά ὁποῖα ἔλαβον, ἀνταποδίδοντες κακά. Τρεῖς λοιπόν εἶναι αἱ τάξεις τῶν ἀχαρίστων· οἱ δέ ἀχάριστοι τῆς τρίτης τάξεως εἶναι χειρότεροι πάντων τῶν ἄλλων ἀχαρίστων καί ἄνθρωποι ἀληθῶς παγκάκιστοι. Καθείς δέ ἀχάριστος ἁμαρτάνει κατά τῆς φύσεως, κατά τοῦ ὀρθοῦ λόγου, κατά τῶν ἰδίων αὐτοῦ αἰσθήσεων καί κατά τοῦ θείου νόμου.

          Ἁμαρτάνει ὁ ἀχάριστος κατά τῆς φύσεως, ἐπειδή αὐτή ἡ φύσις εἶναι διδάσκαλος τῆς εὐγνωμοσύνης· βλέπε τά ἄλογα ζῷα πῶς γνωρίζουν τούς τρέφοντας αὐτά καί ἀκούουν τήν φωνήν αὐτῶν καί ὑποτάσσονται εἰς αὐτούς, καί περιποιοῦνται ὅσον δύνανται· διά τοῦτο ὁ Θεός, χρησιμοποιῶν τό ἐπιχείρημα τῆς φύσεως, ἤλεγχε τήν ἀχαριστίαν τῶν Ἰουδαίων λέγων· «Ἔγνω βοῦς τόν κτησάμενον καί ὄνος τήν φάτνην τοῦ κυρίου αὐτοῦ· Ἰσραήλ δέ με οὐκ ἔγνω καί ὁ λαός μου οὐ συνῆκεν». (Ἡσ. α’, 3)· ἔπειτα διά τοῦ «οὐαί» ἐφανέρωσε τήν φοβεράν καταδίκην ἐκείνων, οἵτινες ἐξεγειρόμενοι κατά τοῦ νόμου τῆς φύσεως, γίνονται ἀχάριστοι πρός τούς εὐεργέτας· «Οὐαί», εἶπεν, «ἔθνος ἁμαρτωλόν, λαός πλήρης ἁμαρτιῶν, σπέρμα πονηρόν, υἱοί ἄνομοι, ἐγκατελίπετε τόν ἅγιον τοῦ Ἰσραήλ» (Αὐτόθ. 4).

          Ἁμαρτάνει ὁ ἀχάριστος κατά τοῦ ὀρθοῦ λόγου, ἐπειδή ὁ μέν νοῦς πείθει, μᾶλλον δέ ἀναγκάζει καθένα ὅπως φανῇ εὐχάριστος πρός τόν εὐεργέτην· καθείς ἀκούει ἐσωτερικῶς τόν νοῦν αὐτοῦ λέγοντα· Δίκαιον εἶναι ἵνα εὐχαριστήσῃς τόν εὐεργετήσαντά σε, δίκαιον εἶναι νά βοηθήσῃς τόν βοηθήσαντά σε καί ἐλεήσῃς τόν ἐλεήσαντά σε. Ἡ δέ θέλησις τοῦ ἀχαρίστου, ἐξεγειρομένη κατά τοῦ ὀρθοῦ λόγου τοῦ νοός αὐτοῦ καί συγκροτοῦσα κατ’ αὐτοῦ ἰσχυρόν πόλεμον, νικᾷ τοῦ νοός τήν ὀρθήν κρίσιν· τοῦτο δέ εἶναι ἔργον ἐκβιαστικόν καί δυναστικόν, καθώς εἶπεν ὁ Θεός διά στόματος τοῦ προφήτου Ἱερεμίου· «ἰδού ἐλάλησας», λέγει, «καί ἐποίησας τά πονηρά ταῦτα καί ἠδυνάσθης» (Ἱερεμ. γ’, 5).

          Ὁ ἀχάριστος καί ἀκούει καί βλέπει καί ψηλαφᾷ, διά νά εἴπω οὕτως, τό ὅτι οἱ ἀχάριστοι ἄνθρωποι γίνονται μισητοί καί ἀποτρόπαιοι· διότι ὄχι μόνον οἱ εὐεργετήσαντες, βλέποντες τήν ἀχαριστίαν αὐτῶν παύουν τάς εὐεργεσίας, ἀλλά καί οἱ λοιποί, ἀποστρεφόμενοι αὐτούς, προσάπτουσιν εἰς αὐτούς τό ἄτιμον καί κατῃσχυμμένον ὄνομα τοῦ ἀχαρίστου· αἰσθάνεται, λέγω, ὁ ἀχάριστος ὅτι ἡ ἀχαριστία βλάπτει αὐτόν, καί ὅμως, ἐξεγειρόμενος κατά τῶν ἰδίων αἰσθήσεων, προτιμᾷ τήν ἀχαριστίαν ἀπό τήν εὐγνωμοσύνην· εἰς τούτους δέ ἁρμόζει ὁ λόγος τοῦ Κυρίου, «ὅτι βλέποντες οὐ βλέπουσι καί ἀκούοντες οὐκ ἀκούουσιν οὐδέ συνιοῦσιν» (Ματθ. ιγ’, 13).

          Ἐάν δέ ἀνοίξῃς τό ἱερόν Εὐαγγέλιον, βλέπεις ὅτι ὁ ἀχάριστος καθ’ ὑπερβολήν ἀντιφέρεται εἰς τούς νόμους τοῦ Θεοῦ· «ἀγαπᾶτε», λέγει τοῦ Θεοῦ ὁ νόμος, «τούς ἐχθρούς ὑμῶν» (Αὐτόθ. ε’, 44)· ὁ ἀχάριστος οὔτε εἰς τούς φίλους δεικνύει ἀγάπην· «εὐλογεῖτε», λέγει ὁ νόμος, «τούς καταρωμένους ὑμᾶς»· ὁ ἀχάριστος οὔτε τούς εὐλογοῦντας αὐτόν εὐλογεῖ· «καλῶς ποιεῖτε τούς μισοῦντας ὑμᾶς», λέγει ὁ νόμος· ὁ ἀχάριστος οὔτε τούς ἀγαπῶντας αὐτόν ἀγαθοποιεῖ· «προσεύχεσθε», λέγει ὁ νόμος, «ὑπέρ τῶν ἐπηρεαζόντων καί διωκόντων ὑμᾶς» (Αὐτ.)· ὁ ἀχάριστος οὔτε ὑπέρ τῶν εὐεργετούντων καί προστατευόντων προσεύχεται· οἱ ἁμαρτωλοί, λέγει ὁ Θεός, ἀγαπῶσι τούς ἀγαπῶντας καί ἀγαθοποιοῦν τούς ἀγαθοποιοῦντας αὐτούς (Λουκ. στ’, 32)· ὁ ἀχάριστος ὑπερβαίνει τῶν ἁμαρτωλῶν τήν κακίαν, ἐπειδή οὔτε τούς ἀγαπῶντας αὐτόν ἀγαπᾷ οὔτε τούς ἀγαθοποιοῦντας ἀγαθοποιεῖ.

          Ἄνθρωποι πανάθλιοι! ἡμεῖς ὄχι μόνον εἴμεθα ἀχάριστοι πρός τούς εὐεργετοῦντας ἡμᾶς ἀνθρώπους, ἀλλ’ ἀχαριστίαν δεικνύομεν καί πρός αὐτόν τόν Θεόν, ὅστις ἀκαταπαύστως διά μεγάλων καί πολλῶν καί παντοίων εὐεργεσιῶν ἡμᾶς εὐεργετεῖ. Ἀλλ’ ἆρά γε ὁ Θεός ὁ πανυπερτέλειος θέλει τήν εὐχαριστίαν τῶν εὐεργετηθέντων καί ὀργίζεται κατά τῶν ἀχαρίστων; Ἀκούσατε, παρακαλῶ, μετά προσοχῆς.

          Ἀληθῶς· ὁ Θεός ἐφανέρωσεν εἰς ἡμᾶς διά τοῦ Προφήτου αὐτοῦ ὅτι οὐδεμίαν ἔχει ἀνάγκην τῶν ἀγαθῶν ἡμῶν· «ὅτι τῶν ἀγαθῶν μου οὐ χρείαν ἔχεις» (Ψαλμ. ιε’, 2), οὔτε τῆς διά τῶν ἔργων οὔτε τῆς διά λόγου εὐχαριστίας ἡμῶν ἔχει ἀνάγκην. Καί ποίαν ἀνάγκην ἔχει τῆς εὐτελείας καί μηδαμινότητος τῶν ἔργων ἡμῶν ὁ Δημιουργός τῆς κτίσεως, ὅστις ἔχει ὑπό τήν ἐξουσίαν τοῦ παντοδυνάμου αὐτοῦ νεύματος πάντα τά ὁρατά καί ἀόρατα κτίσματα; ἤ ποίαν ἀνάγκην ἔχει τῆς δοξολογίας τοῦ ἀνθρώπου ὁ Θεός, ὁ ἀφ’ ἑαυτοῦ ὑπερτέλειον ἔχων τήν δόξαν καί ἀκαταπαύστως ὑμνούμενος ὑπό τῶν Χερουβίμ καί δοξολογούμενος ὑπό τῶν Σεραφίμ καί ὑπερυψούμενος ὑπό πασῶν τῶν ἐπουρανίων δυνάμεων; (Αὐτ. ρμη΄, 2).

          Ὁ οὐρανός, ἡ γῆ, ὁ ἥλιος, ἡ σελήνη, τά ἄστρα, τό φῶς, πάντα τά κτίσματα δοξολογοῦσιν αὐτόν· «οἱ οὐρανοί διηγοῦνται δόξαν Θεοῦ, ποίησιν δέ χειρῶν αὐτοῦ ἀναγγέλλει τό στερέωμα» (Αὐτόθ. ιη’, 1). Ἀπαθής δέ ὤν ὁ Θεός καί πάσης προσπαθείας ὑπέρτατος, οὐδόλως πάσχει, ὅταν ἡμεῖς ἀνταποδίδωμεν εἰς αὐτόν κακά ἀντί ἀγαθῶν· ἐπειδή ὅμως ἡ μέν εὐγνωμοσύνη εἶναι ἀπόδειξις τῆς καλῆς ἡμῶν διαθέσεως, ἡ δέ ἀχαριστία ἔνδειξις τῆς πονηρᾶς ἡμῶν γνώμης, διά τοῦτο καί τήν δι’ ἔργων καί τήν διά λόγων ζητεῖ εὐχαριστίαν, καί ἀγανακτεῖ δέ ὑπερβαλλόντως, ὅταν ἀνταποδίδωμεν εἰς αὐτόν κακά ἀντί τῶν εὐεργεσιῶν αὐτοῦ.

          Ἀκούσατε λοιπόν πόσον φανερά ζητεῖ ὁ Θεός μετά τάς εὐεργεσίας αὐτοῦ τήν διά τῶν ἔργων ἡμῶν ἀντάμειψιν. Ἀπαριθμεῖ πρῶτον εἰς τούς Ἰσραηλίτας τάς μεγάλας εὐεργεσίας, ὅσας ἐποίησεν εἰς αὐτούς· τά ἐν Αἰγύπτῳ θαυμάσια, τήν ἀπό τῆς δουλείας τοῦ Φαραώ ἐλευθερίαν, τήν διά τῆς Ἐρυθρᾶς θαλάσσης διάβασιν, τήν εἰς τό ὄρος Σινά νομοθεσίαν, τήν συγχώρησιν τοῦ ἁμαρτήματος τῆς μοσχολατρείας, τήν δωρεάν τῆς γῆς τῆς ἐπαγγελίας καί τά ἄλλα, ἔπειτα λέγει πρός αὐτούς· Καί τώρα, δηλαδή μετά τάς εὐεργεσίας ταύτας, τώρα, ὦ Ἰσραηλῖται, τί ζητῶ ἐγώ ἀπό σᾶς; ποίαν ἀνταπόδοσιν θέλω; «Καί νῦν, Ἰσραήλ, τί Κύριος ὁ Θεός σου αἰτεῖται παρά σοῦ, ἀλλ’ ἤ φοβεῖσθαι Κύριον τόν Θεόν σου καί πορεύεσθαι ἐν πάσαις ταῖς ὁδοῖς αὐτοῦ καί ἀγαπᾶν αὐτόν καί λατρεύειν Κυρίῳ τῷ Θεῷ σου ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς σου»; (Δευτερον. Ι’, 12).

          Ὅτι δέ ζητεῖ καί τήν διά λόγου εὐχαριστίαν καί δοξολογίαν, φανερόν εἶναι ἐκ τῆς ἱστορίας τῶν δέκα λεπρῶν. Οὗτοι ἀπερχόμενοι πρός τούς ἱερεῖς κατά προσταγήν τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ, καθ’ ὁδόν ἐκαθαρίσθησαν πάντες· ἐξ αὐτῶν εἷς μέν, Σαμαρείτης τό γένος, ἰδών ὅτι ἐκαθαρίσθη, ἐπιστρέψας μετά φωνῆς μεγάλης ἐδόξαζε τόν Θεόν καί πεσών εἰς τήν γῆν ἐπί πρόσωπον παρά τούς πόδας τοῦ εὐεργέτου αὐτοῦ προσέφερεν εἰς αὐτόν τήν πρέπουσαν εὐχαριστίαν· οἱ δέ λοιποί ἐννέα ἀνεχώρησαν καί λησμονήσαντες τήν εὐεργεσίαν οὐδεμίαν εὐχαριστίαν προσέφερον πρός τόν εὐεργετήσαντα αὐτούς Ἰησοῦν. Ὅθεν τῶν μέν ἐννέα τήν ἀχαριστίαν ἤλεγξεν ὁ Ἰησοῦς, εἰπών· «Οὐχί οἱ δέκα ἐκαθαρίσθησαν, οἱ δέ ἐννέα ποῦ; Οὐχ εὑρέθησαν ὑποστρέψαντες δοῦναι δόξαν τῷ Θεῷ, εἰμή ὁ ἀλλογενής οὗτος;» (Λουκ. ιζ’, 17 – 18)· τόν δέ εὐχάριστον Σαμαρείτην εὐηργέτησεν ἄλλην εὐεργεσίαν τῆς πρώτης πολύ ὑπερτέραν· «ἀναστάς», εἶπε πρός αὐτόν, «πορεύου· ἡ πίστις σου σέσωκέ σε» (Αὐτόθ. 19), τό ὁποῖον σημαίνει ὅτι ἔδωκεν εἰς αὐτόν διά τήν εὐγνωμοσύνην αὐτοῦ τήν αἰώνιον σωτηρίαν.

          Βλέπε δέ φιλανθρωπίαν Θεοῦ! ζητεῖ εὐχαριστίαν, ἵνα εὐεργετήσῃ πάλιν εὐεργεσίαν τῆς πρώτης πολύ πλουσιωτέραν. Ὅταν ἡμεῖς προσφέρωμεν εἰς αὐτόν τήν εὐχαριστίαν, οὐδέν λαμβάνει, ἐπειδή οὐδεμίαν ἔχει ἀνάγκην· «καί γάρ οὐδέ δεδόξασται τό δεδοξασμένον ἐν τούτῳ τῷ μέρει, ἕνεκεν τῆς ὑπερβαλλούσης δόξης» (Β’ Κορινθ. γ’, 10)· ἀλλά δίδει εἰς ἡμᾶς πάλιν, ἐπειδή ἀδαπάνητος εἶναι ὁ θησαυρός τοῦ ἐλέους καί τῶν θείων αὐτοῦ δωρεῶν.

          Φαίνεται δέ φανερά καί ἐκ τῶν ἐμφαντικῶν λόγων τοῦ Θεοῦ καί ἐκ τῆς κατά τῶν ἀχαρίστων φοβερᾶς αὐτοῦ τιμωρίας, πόσον αὐτός ἀγανακτεῖ, ὅταν ἡμεῖς ἀντί τῶν εὐεργεσιῶν αὐτοῦ καταφρονῶμεν τούς θείους αὐτοῦ νόμους. Προσκαλεῖ ὁ μεγαλοφωνότατος Ἡσαΐας πᾶσαν τήν κτίσιν, ἵνα ἀκούσῃ πόσον ὁ Θεός, ἀνθρωποπαθῶς ὁμιλῶν, θρηνῳδεῖ καί προσκλαίεται διά τήν ἀχαριστίαν τῶν Ἰσραηλιτῶν· «Ἄκουε», λέγει, «οὐρανέ καί ἐνωτίζου ἡ γῆ, ὅτι Κύριος ἐλάλησε» (Ἡσ. α’, 2). Τί δέ ὡμίλησεν; «Υἱούς», λέγει, «ἐγέννησα καί ὕψωσα», ἰδού ἡ εὐεργεσία· «αὐτοί δέ μέ ἠθέτησαν» (Αὐτόθ.)· ἰδού ἡ ἀχαριστία· ἀντί εὐγνωμοσύνης ἀθέτησις· «ἀνταπεδίδοσάν μοι πονηρά ἀντί ἀγαθῶν καί ἀτεκνίαν τῇ ψυχῇ μου» (Ψαλμ. λδ’, 12).

          Κατά τόν αὐτόν δέ τρόπον καί ὁ μέγας προφήτης Μωϋσῆς τόν οὐρανόν καί τήν γῆν ἐκάλεσε μάρτυρας, ὅταν εἶπε τά κατά τῶν ἀχαρίστων λόγια τοῦ Θεοῦ καί τήν κατ’ αὐτῶν φοβεράν αὐτοῦ ἀπόφασιν· «πρόσεχε», εἶπεν, «οὐρανέ, καί λαλήσω καί ἀκουέτω γῆ ρήματα ἐκ στόματός μου» (Δεύτερον. λβ’, 1). Ταῦτα, λέγει, ὦ ἀχάριστοι, τά ἄνομα ἔργα ἀνταποδίδετε εἰς τόν Θεόν; «Ταῦτα Κυρίῳ ἀνταποδίδοτε;» (Αὐτόθ. 6). Λαέ μωρέ καί ἄσοφε, τοιουτοτρόπως ἀνταμείβεις τόν ποιητήν σου; «Οὕτω λαός μωρός καί οὐχί σοφός;» (Αὐτ.). Ποῖος εἶναι αὐτός τόν ὁποῖον σύ περιφρονεῖς; δέν εἶναι αὐτός ὁ πατήρ σου καί ὁ κτίστης σου καί ὁ ποιητής σου καί ὁ πλάστης σου; «οὐκ αὐτός οὗτός σου πατήρ ἐκτήσατό σε καί ἐποίησέ σε καί ἔπλασέ σε;» (Αὐτ.).

          Ἀπαριθμήσας δέ τάς πρός τόν ἀχάριστον λαόν εὐεργεσίας τοῦ Θεοῦ, ἐξελέγχει αὐτόν οὕτως· «ἔφαγε», λέγει, «Ἰακώβ καί ἀπελάκτισεν ὁ ἠγαπημένος· ἐλιπάνθη, ἐπαχύνθη, ἐπλατύνθη καί ἐγκατέλιπε τόν Θεόν τόν ποιήσαντα αὐτόν καί ἀπέστη ἀπό Θεοῦ Σωτῆρος αὐτοῦ» (Αὐτ. 15). Μετά δέ ταῦτα ἐφανέρωσε καί τήν φοβεράν τοῦ Θεοῦ ἀγανάκτησιν κατά τῶν ἀχαρίστων εἰπών· «Καί εἶδε Κύριος καί ἐζήλωσε καί παρωξύνθη δι’ ὀργήν υἱῶν αὐτοῦ καί θυγατέρων» (Αὐτ. 19), καί τιμωρίαν ὁμοίως· «Καί εἶπεν· Ἀποστρέψω τό πρόσωπόν μου ἀπ’ αὐτῶν καί δείξω τί ἔσται αὐτος ἐπ’ ἐσχάτων ἡμερῶν, ὅτι γενεά ἐξεστραμμένη ἐστίν, υἱοί, οἷς οὐκ ἔστι πίστις ἐν αὐτοῖς» (Αὐτόθ. 20).

          Ταῦτα δέ δέν ἦσαν φοβερισμοί ἄπρακτοι, ἀλλά τιμωρίαι Θεοῦ ἐνεργηθεῖσαι καί τελειωθεῖσαι. Καί ὅστις μέν ἀναγνώσῃ τάς ἱστορίας βλέπει τήν ἀποστροφήν ταύτην συμβᾶσαν εἰς τό Ἰουδαϊκόν γένος ἐπ’ ἐσχάτων τῶν ἡμερῶν, δηλαδή μετά τό πάθος καί τήν ἀνάστασιν τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ κατά τάς ἡμέρας Οὐεσπασιανοῦ καί Τίτου (ὅρα τί περί Ἰουδαϊκῆς ἁλώσ. τοῦ Ἰωσήπ. βιβλ.)· ὅστις δέ ἀνοίξῃ τούς ὀφθαλμούς, βλέπει ὀφθαλμοφανῶς τούς Ἰουδαίους διεσπαρμένους εἰς τά τέσσαρα μέρη τοῦ κόσμου καί βασιλείας καί ἱερωσύνης καί ναοῦ καί θυσιῶν καί προφητείας καί παντός χαρίσματος ἀπογυμνωμένους καί ἀπό τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ ἀπομεμακρυσμένους.

          Τό δέ γένος τῶν ἐθνικῶν, τό πρότερον μωρόν καί ἀσύνετον, ὡς λατρεῦον τήν κτίσιν παρά τόν κτίσαντα, τό ἔθνος, λέγω, τό οὔτε ἔθνος λογιζόμενον ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ διά τήν ἀπιστίαν αὐτοῦ, φρόνιμον γενόμενον καί συνετόν καί λάτρης τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ καί εἰσαχθέν εἰς τήν χάριν αὐτοῦ ἀντί τοῦ ἐξωσθέντος Ἰσραηλιτικοῦ λαοῦ διά τήν ἀχαριστίαν αὐτοῦ εἰς αἰσχύνην καί παροργισμόν αὐτοῦ καθώς προεῖπεν ὁ Θεός· «Αὐτοί», λέγει, «παρεζήλωσάν με ἐπ’ οὐ Θεῷ, παρώξυνάν με ἐν τοῖς εἰδώλοις αὐτῶν· κἀγώ παραζηλώσω αὐτούς ἐπ’ οὐκ ἔθνει, ἐπί ἔθνει ἀσυνέτῳ παροργιῶ αὐτούς» (Δευτερον. λβ’, 21).

          Ἀλλά ποῖος, λέγεις, εἶναι ἐκεῖνος ὁ ἄνθρωπος, ὅστις δέν προσφέρει εἰς τόν Θεόν καί τήν διά λόγου καί τήν δι’ ἔργου εὐχαριστίαν; Τίς εἶναι ἐκεῖνος ὁ ἀσυνείδητος ἄνθρωπος, ὅστις τολμᾷ καί ἀποδίδει εἰς τόν Θεόν πονηρά ἀντί ἀγαθῶν; ἡμεῖς εἰς τάς καθ’ ἡμέραν προσευχάς δοξολογοῦμεν τόν Θεόν διά τάς πρός ἡμᾶς εὐεργεσίας αὐτοῦ, ψάλλοντες τό «ὑμνοῦμέν σε, εὐλογοῦμέν σε, προσκυνοῦμέν σε, δοξολογοῦμέν σε, εὐχαριστοῦμέν σοι, διά τήν μεγάλην σου δόξαν»· ἡμεῖς εἰς αὐτόν μόνον πιστεύομεν, αὐτόν μόνον προσκυνοῦμεν καί αὐτῷ μόνῳ λατρεύομεν καί τούς θείους αὐτοῦ νόμους φυλάττομεν, ὅσον δυνάμεθα. Γένοιτο, Κύριε, γένοιτο! πλήν ἐγώ φοβοῦμαι ὅτι πολλοί, διά νά μή εἴπω πάντες, εἴμεθα ἀχάριστοι εἰς τόν Θεόν κατά πάντα τρόπον.

          Νικᾷ κατά κράτος ὁ ἀρχιστράτηγος τούς πολεμίους καί αἴρει τρόπαιον νίκης λαμπρόν καί τέλειον· αὐτός, ἀντί νά ὑψώσῃ τούς ὀφθαλμούς εἰς τόν οὐρανόν καί βοήσῃ· «Εὐλογητός Κύριος ὁ Θεός μου, ὁ διδάσκων τάς χεῖράς μου εἰς παράταξιν, τούς δακτύλους μου εἰς πόλεμον» (Ψαλμ. ρμγ’, 1), βλέπει μόνον κάτω εἰς τήν γῆν καί πείθεται ὅτι ἡ πολεμική αὐτοῦ ἐπιστήμη καί ἡ ἀνδρεία τοῦ δεῖνος στρατηγοῦ καί τῶν στρατιωτῶν ἡ σταθερότης κατετρόπωσε τῶν ἐχθρῶν τό φρύαγμα· συγγράφει ἐκεῖνος ὁ σοφός βιβλίον γεμᾶτον πολυμάθειαν καί ἐπιστήμην, οἱ ἀναγινώσκοντες αὐτό ἐπαινοῦσι τά νοήματα, τήν φράσιν, τήν συνθήκην, τήν τάξιν, τήν μέθοδον, τήν εὐφυΐαν καί ἀγχίνοιαν τοῦ συγγραφέως, ὁ δέ συγγραφεύς, ἀντί νά δοξολογήσῃ τόν Θεόν τόν δοτῆρα τῆς σοφίας λέγων· «Μή ἡμῖν, Κύριε, μή ἡμῖν, ἀλλ’ ἤ τῷ ὀνόματί σου δός δόξαν ἐπί τῷ ἐλέει σου καί τῇ ἀληθείᾳ σου» (Αὐτόθ. ριγ’, 9), καταλαμβάνεται ὑπό φιλαρεσκείας καί κολακεύεται καί ματαιοῦται καί δοξάζει ἑαυτόν ὡς σοφόν καί ἐπιστήμονα.

          Τοῦτο αὐτό πράττει καί ὁ ἰατρός, ὅταν θεραπεύσῃ τόν ἄρρωστον ἀπό τῆς βαρυτάτης αὐτοῦ ἀσθενείας· καί ὁ ρήτωρ, ὅταν πείσῃ τούς ἀκροατάς· καί ὁ πραγματευτῆς, ὅταν κερδήσῃ πολλά ἀργύρια· καί ὁ γεωργός, ὅταν θερίσῃ πολύν καρπόν· καί ὁ τεχνίτης, ὅταν καλῶς φιλοτεχνήσῃ τό ἐργόχειρον αὐτοῦ καί πᾶς τις ἄλλος, ὅταν μικρόν ἤ μέγα κατορθώσῃ ἔργον, ἤ ὅταν πολύ ἤ ὀλίγον εὐτυχήσῃ· καθείς, λέγω, τοῦτο αὐτό πράττει, δηλαδή δοξάζει ὄχι τόν Θεόν, ἀλλ’ ἑαυτόν. Τοῦτο δέ τί ἄλλο εἶναι εἰμή ἀχαριστία; τί ἄλλο εἶναι τοῦτο, εἰμή τό ὅτι οὔτε κἄν διά λόγου προσφέρομεν τήν εὐχαριστίαν εἰς τόν εὐεργέτην Θεόν;

          Ἡμεῖς, λέγετε, δοξολογοῦμεν τόν Θεόν διά τῆς προσευχῆς καθ’ ἑκάστην ἡμέραν. Ἀλλ’ ἆρά γε προσεύχεσθε πάντες καθ’ ἑκάστη ἡμέραν; Πόσοι καί πόσοι ἀμελοῦν παντελῶς τῆς προσευχῆς τό ἔργον! Ἆρά γε προσεύχεσθε, σκοπόν ἔχοντες νά εὐχαριστήσητε τόν Θεόν διά τάς εὐεργεσίας αὐτοῦ; Πόσοι καί πόσοι προσεύχονται διά τήν συνήθειαν! Ἆρά γε, ὅταν προσεύχησθε, εἶναι προσηλωμένος ὁ νοῦς σας εἰς τόν Θεόν; Πόσοι καί πόσοι διά μέν τῆς γλώσσης ᾂσματα προσευχῆς φθέγγονται, διά δέ τῆς ψυχῆς ἄτοπα νοήματα συλλογίζονται! Τοῦτο δέ νομίζετε, ὅτι εἶναι εὐχαριστία ἡ εἰς τόν Θεόν χρεωστουμένη διά τάς κατά πᾶσαν στιγμήν εὐεργεσίας αὐτοῦ;

          Τί δέ λέγετε διά τά ἔργα; Εἶναι ἆρά γε τά ἔργα σας ἔργα εὐχαριστίας; ἔχουν ἆρά γε τά ἔργα σας ἐκεῖνο τό φῶς, διά τοῦ ὁποίου δοξάζεται ὁ Θεός κατά τήν παραγγελίαν αὐτοῦ; «Οὕτω λαμψάτω», εἶπε, «τό φῶς ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὅπως ἴδωσιν ὑμῶν τά καλά ἔργα καί δοξάσωσι τόν Πατέρα ὑμῶν τόν ἐν τοῖς οὐρανοῖς»; (Ματθ. ε’, 16). Ναί, λέγετε, ἐπειδή ἡμεῖς εἰς μόνον τόν ἀληθινόν Θεόν πιστεύομεν καί αὐτόν προσκυνοῦμεν· τοῦτο δέ εἶναι ἔργον καλόν καί φωτεινόν. Περί τούτου ἀποκρίνεται εἰς ὑμᾶς ὁ ἀδελφόθεος Ἰάκωβος λέγων· «Σύ πιστεύεις ὅτι ὁ Θεός εἷς ἐστι· καλῶς ποιεῖς· καί τά δαιμόνια πιστεύουσι καί φρίσσουσι» (Καθολ. Ἰακώβ β’, 19). Καλή ἡ πίστις, ἀλλά τοιαύτην πίστιν ἄκαρπον ἔχουσι καί τά δαιμόνια· ἐάν πιστεύῃς εἰς τόν ἀληθινόν Θεόν, «δεῖξον μοι», λέγει, «τήν πίστιν σου ἐκ τῶν ἔργων σου» (Αὐτόθ. 18).

          Ἡμεῖς, λέγετε, φυλάττομεν, ὅσον δυνάμεθα, τούς θείους νόμους. Ἀλλά ποῖα εἶναι τά ἔργα ἡμῶν, τά ὁποῖα ἀποδεικνύουν ὅτι φυλάττομεν τοῦ Θεοῦ τούς νόμους; ποῖα ἔργα βλέπομεν τήν σήμερον εἰς τόν κόσμον; Δόλους, συκοφαντίας, ψευδομαρτυρίας, προδοσίας, ἀδικίας· οὗτος ἁρπάζει τό ξένον πρᾶγμα, ἐκεῖνος ἀναβαίνει εἰς τήν ξένη κλίνην, ὁ ἄλλος μισεῖ καί κατατρέχει τόν ἀδελφόν αὐτοῦ, τά τέκνα περιφρονοῦν τούς γονεῖς, οἱ γονεῖς παροργίζουν τά τέκνα, οἱ δεσπόται δυναστεύουν τούς δούλους, οἱ δοῦλοι δέν ὑποτάσσονται εἰς τούς δεσπότας, οἱ ἱερωμένοι δέν ποιμένουν τόν λαόν, ὁ λαός δέν εὐλαβεῖται τούς ἱερωμένους. Εἰς τοῦτον τόν καιρόν ὑπέρ ἄλλοτέ ποτε ἁρμόζουν τοῦ Προφητάνακτος τά λόγια· «πάντες ἐξέκλιναν, ἅμα ἠχρειώθησαν· οὐκ ἔστι ποιῶν χρηστότητα, οὐκ ἔστιν ἕως ἑνός» (Ψαλμ. ιγ’, 3). Ταῦτα εἶναι τά φωτεινά ἔργα; διά τούτων τῶν ἔργων δοξάζομεν τόν Θεόν;

          Βλέπε δέ πῶς ὄχι μόνον ταῦτα πράττομεν, ἀλλά καί πονηρά ἀνταποδίδομεν εἰς τόν Θεόν ἀντί τῶν εὐεργεσιῶν αὐτοῦ. Τοῦτον εὐηργέτησεν ὁ Θεός διά τοῦ πλούτου, αὐτός δέ, ὥσπερ ὁ πλούσιος τοῦ Εὐαγγελίου, δαπανᾷ τόν πλοῦτον εἰς τάς ἀσωτείας καί τρυφάς τῆς σαρκός αὐτοῦ· ἐκεῖνον ὑπερύψωσεν ὁ Θεός διά τῆς ἀξίας καί ἐξουσίας, αὐτός δέ ὑπερηφανεύεται, ὡς ὁ Ναβουχοδονόσορ, καταφρονεῖ καί καταδυναστεύει τούς ἄλλους καί θέλει νά προσκυνῆται ὡς θεός· εἰς τόν ἄλλον ἐτύπωσε κάλλος καί ὡραιότητα, αὐτός δέ δέν σωφρονεῖ, ὅπως ὁ πάγκαλος Ἰωσήφ, ἀλλά καθιστᾷ ἑαυτόν εἴδωλον τῆς ἀσελγείας, καί διά τῆς ὡραιότητος αὐτοῦ κατακρημνίζει πολλούς εἰς τά δεσμωτήρια τοῦ ᾅδου· τοῦτον ἐστόλισε διά τοῦ χαρίσματος τῆς σοφίας, αὐτός δέ δέν σοφίζει τούς ἄλλους, καθώς ὁ σοφός Σολομῶν, ἀλλά γίνεται μωρός καί πολεμεῖ τήν πίστιν καί τήν Ἐκκλησίαν· εἰς ἐκεῖνον ἔδωκε τελειότητα τέχνης, αὐτός δέ δέν τεχνουργεῖ ἀδόλως καί ἐπιμελῶς τά ἔργα αὐτοῦ, ὡς ὁ Βεσελεήλ, ἀλλά γίνεται δόλιος καί καπηλεύει τά ἐργόχειρα αὐτοῦ.

          Ἐξέτασον πῶς μεταχειρίζεται ὁ καθείς τό χάρισμα καί τήν εὐεργεσίαν τοῦ Θεοῦ καί τότε βλέπεις ὅτι πολύ σπάνιοι εἶναι ἐκεῖνοι, οἵτινες διά τοῦ δοθέντος εἰς αὐτούς χαρίσματος δοξολογοῦν τόν Θεόν· τότε βλέπεις ὅτι οἱ περισσότεροι μετέρχονται αὐτό τό χάρισμα καί τήν εὐεργεσίαν τοῦ Θεοῦ ὡς μέσον καί ὄργανον, διά τοῦ ὁποίου καταφρονοῦν τούς νόμους τοῦ Θεοῦ καί πράττουν τά ἁμαρτήματα. Τοῦτο δέ τί ἄλλο εἶναι εἰμή ἀνταπόδοσις κακῶν ἀντί τῶν ἀγαθῶν;

          Ἀλλ’ ἐπειδή, λέγεις, οὐδεμίαν χρεωστοῦμεν ἀνταπόδοσιν εἰς ἐκεῖνον, ὅστις οὐδεμίαν εὐεργεσίαν ἐποίησεν εἰς ἡμᾶς, φανερόν εἶναι λοιπόν ὅτι, ὅστις δέν ἔλαβε παρά Θεοῦ εὐεργεσίαν, ἐκεῖνος οὔτε εὐχαριστίας ἀνταπόδοσιν χρεωστεῖ. Ἄνθρωπε, τί λέγεις; καί ποῖος εἶναι ἐκεῖνος ὁ ἄνθρωπος, ὅστις δέν ἔλαβε παρά Θεοῦ εὐεργεσίαν; Ὁ κλινήρης, ἀποκρίνεσαι, ὁ πάμπτωχος, ὁ δυστυχέστατος, αὐτοί εἶναι ἐκεῖνοι, οἵτινες οὐδεμίαν εὐεργεσίαν ἔλαβον. Αὐτοί ἔλαβον τό εἶναι παρά Θεοῦ καί τήν ζωήν, διά νά ταλαιπωρῶνται καί βασανίζωνται· τοῦτο αὐτό, ὅπερ σύ νομίζεις βάσανον καί ταλαιπωρίαν, τοῦτο εἶναι εὐεργεσία τοῦ Θεοῦ καί ἔλεος· ἐάν δέ εἰς τοῦτο δέν πείθεσαι, σύ σαλεύεις πάντα τά θεμέλια τῆς πίστεως.

          Ἵνα τί, ἀδελφέ, βλέπεις μόνον κάτω; διατί δέν ἀτενίζεις καί ἐπί τά ἄνω; δέν πιστεύεις ὅτι εἶναι ζωή μέλλουσα αἰώνιος, τῆς ὁποίας σκιά καί ὄνειρον εἶναι ὁ παρών βίος; δέν ὀμολογεῖς ὅτι «ὅν ἀγαπᾷ Κύριος παιδεύει, μαστιγοῖ δέ πάντα υἱόν, ὅν παραδέχεται»; (Παροιμ. γ’, 12); Δέν ἀκούεις τόν Δεσπότην σου, ὅστις μακαρίζει τούς πεινῶντας καί κλαίοντας καί ὑπόσχεται εἰς αὐτούς ἀντί τῆς προσκαίρου πείνης καί τῶν ὀλίγων δακρύων τήν αἰώνιον ἀπόλαυσιν καί τήν χαράν τήν ἀτελεύτητον; «Μακάριοι», εἶπεν, «οἱ πεινῶντες νῦν, ὅτι χορτασθήσεσθε. Μακάριοι οἱ κλαίοντες νῦν, ὅτι γελάσετε» (Λουκ. στ’, 21).

          Δέν ἀκούεις τόν Θεόν διδάσκοντα καί βεβαιοῦντα ὅτι, ὅσοι φαίνονται εἰς τούς ὀφθαλμούς τῶν ἀνθρώπων βασανιζόμενοι, ἐκεῖνοι εἶναι οἱ κληρονόμοι τῆς ἀθανάτου βασιλείας; «Καί γάρ ἐν ὄψει ἀνθρώπων», λέγει, «ἐάν κολασθῶσιν, ἡ ἐλπίς αὐτῶν ἀθανασίας πλήρης» (Σοφ. Σολομ. γ’, 4). Αὐτοί, διά τῆς ὀλίγης καί προσκαίρου παιδεύσεως δοκιμασθέντες καί ἀναφανέντες ἄξιοι, λαμβάνουν ἀπείρους τοῦ Θεοῦ ἀνταποδόσεις· «καί ὀλίγα παιδευθέντες, μεγάλα εὐεργετηθήσονται· ὅτι ὁ Θεός ἐπείρασεν αὐτούς, καί εὗρεν αὐτούς ἀξίους ἑαυτοῦ» ( Αὐτ. 5). Ὅσα λοιπόν σύ ὀνομάζεις ταλαιπωρίας καί βασάνους, αὐτά εἶναι δόξα, χαρά καί μακαριότης· αὐτά εἶναι εὐεργεσίαι τοῦ πανυπεραγάθου Θεοῦ καί δωρεαί τῆς αἰωνίου ζωῆς πρόξενοι.

          Ἐάν δέ ἡμεῖς διά τήν στενότητα τοῦ νοός ἡμῶν δέν κατανοῶμεν τά μυστήρια τοῦ πλούτου καί τῆς σοφίας καί τῆς γνώσεως τοῦ Θεοῦ, ἐάν ἡμεῖς δέν καταλαμβάνωμεν τάς κρίσεις, διά τῶν ὁποίων ὁ Θεός εἰς ταύτην τήν πρόσκαιρον ζωήν τόν μέν εὐεργετεῖ διά τῆς εὐτυχίας, τόν δέ τιμωρεῖ διά τῆς δυστυχίας, ἵνα πάντας σώσῃ, οὐδέν παράδοξον· διότι ταῦτα οὔτε ἐκεῖνος κατανοήσας, ὅστις ἀνέβη ἕως τρίτου οὐρανοῦ καί εἶδε καί ἤκουσεν ἄρρητα ρήματα (Β’ Κορινθ. ιβ’, 2 – 4), ἐβόα· «Ὦ βάθος πλούτου καί σοφίας καί γνώσεως Θεοῦ! ὡς ἀνεξερεύνητα τά κρίματα αὐτοῦ καί ἀνεξιχνίαστοι αἱ ὁδοί αὐτοῦ» (Ρωμ. ια’, 33). Τοῦτο δέ αὐτός κατενόησε καί περί τούτου τελείαν εἶχε πληροφορίαν, περί τοῦ ὅτι τά πάθη τοῦ παρόντος καιροῦ, ὅταν μεθ’ ὑπομονῆς ὑποφέρωνται, χωρίς τινος ἀμφιβολίας προξενοῦν τήν αἰώνιον μακαριότητα· διό τότε ἔχαιρεν, ὅταν ἔπασχε. «Νῦν χαίρω», ἔλεγεν, «ἐν τοῖς παθήμασί μου ὑπέρ ὑμῶν» (Κολοσ. α’, 24).

          Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, ὅταν στοχάζωμαι τήν ἀχαριστίαν ἡμῶν καί ἀκούω τόν Θεόν φοβερίζοντα τούς ἀχαρίστους καί λέγοντα· «Πῦρ ἐκκέκαυται ἐκ τοῦ θυμοῦ μου, καυθήσεται ἕως ᾅδου κατωτάτου. Συνάξω εἰς αὐτούς κακά καί τά βέλη μου συντελέσω εἰς αὐτούς» (Δεύτερον. λβ’, 22 – 23), φοβοῦμαι, ναί, καί τρέμω· ἀλλ’ ὅταν βλέπω τήν ἀναισθησίαν ἡμῶν διά τήν φοβεράν ἁμαρτίαν τῆς ἀχαριστίας, τότε ἀπελπίζομαι παντελῶς. Διά πᾶσαν ἄλλην ἁμαρτίαν τύπτομεν τό στῆθος, μετανοοῦμεν, κλαίομεν, ἐξομολογούμεθα, ζητοῦμεν συγχώρησιν· διά τήν ἁμαρτίαν ὅμως τῆς ἀχαριστίας οὔτε δάκρυα οὔτε μετάνοια οὔτε προσευχή οὔτε συνειδήσεως ἔλεγχος οὔτε ἐξομολόγησις. Τίς ποτε ἐξομολογεῖται τήν πρός τόν Θεόν ἤ τήν πρός τόν πλησίον αὐτοῦ ἀχαριστίαν; τίς ἐξομολογεῖται λέγων· Ἐγώ ἔπεσα εἰς τήν μεγάλην ἁμαρτίαν τῆς ἀχαριστίας; Τίς ποτε μετανοῶν καί ἐξομολογούμενος λέγει· Ἐγώ δέν ἐδόξασα τόν Θεόν διά τάς εὐεργεσίας αὐτοῦ; ἐγώ ἐφάνην ἀχάριστος εἰς τόν πλησίον μου τόν εὐεργετήσαντά με; ἐγώ κατέστησα τά χαρίσματα τοῦ Θεοῦ ὄργανα τῆς ἁμαρτίας; Οὐδείς.

          Θεέ μου πανοικτίρμον, ὅταν τοῦτο τό παχυλόν σῶμα ρίψῃ τό πάχος καί ἐνδυθῇ τήν ἀφθαρσίαν (Α’ Κορινθ. ιε’, 53) καί λάβῃ τούς ὀφθαλμούς τῆς τελείας γνώσεως ἐκείνων τῶν πραγμάτων, τά ὁποῖα ἐπί τοῦ παρόντος βλέπει ὡς εἰς καθρέπτην καί αἴνιγμα, ποία ἡ ἀπολογία μου; ὅταν, παριστάμενος ἐνώπιον τοῦ φοβεροῦ σου βήματος, σέ ἴδω πρόσωπον πρός πρόσωπον (Αὐτ. ιγ’, 12) καί γνωρίσω ὄχι ἐκ μέρους, καθώς τήν ὥραν ταύτην, ἀλλά τόσον ἐντελῶς, ὅσον καί σύ ἐμέ ἐγνώρισας, ὅταν γνωρίσω ὅτι σύ μέ ἔπλασας καί ἔθηκας εἰς ἐμέ ὀστά καί σάρκα καί πνοήν καί ψυχήν καί ζωήν, ὅταν, λέγω, ἐντελῶς γνωρίσω ὅτι διά τήν σωτηρίαν μου ἔδωκας νόμους, ἀπέστειλας προφήτας, ἐκήρυξας μετάνοιαν, ὅταν γνωρίσω ἐντελῶς, ὅτι τοσοῦτον μέ ἠγάπησας, ὥστε, διά νά μέ ἐλευθερώσῃς ἀπό τῆς δουλείας τοῦ Διαβόλου, τοῦ ἐχθροῦ μου, καί ἀπό τῆς κατάρας τοῦ νόμου καί νά μέ καταστήσῃς υἱόν σου, ἐξαπέστειλας εἰς τόν κόσμον τόν μονογενῆ σου Υἱόν, «γενόμενον ἐκ γυναικός, γενόμενον ὑπό νόμον» (Γαλατ. δ’, 4), ποία τότε ἡ ἀπολογία μου;

          Ποία ἡ ἀπολογία μου, ὅταν ἴδω καί γνωρίσω ἐντελῶς τόν Σωτῆρα μου τόν Ἰησοῦν, τόν Θεόν μου τόν σεσαρκωμένον καί ἴδω τόν σταυρόν καί τούς ἥλους καί τόν ἀκάνθινον στέφανον καί τό ὄξος καί τήν χολήν καί τήν λόγχην καί τήν πορφύραν καί διακρίνω ἐντελῶς τῶν χειρῶν καί τῶν ποδῶν αὐτοῦ τούς μώλωπας καί τῆς κεφαλῆς αὐτοῦ τά τραύματα καί τό κέντημα τῆς πλευρᾶς, ἐκ τῆς ὁποίας ἐξῆλθε τό ὕδωρ διά νά μέ ἁγιάσῃ, καί τό αἷμα διά νά μέ σώσῃ, ποία τότε ἡ ἀπολογία μου;

          Ὅταν βλέπω ὅτι ὄχι μόνον οὐδέποτε διά τῶν καλῶν ἔργων μου ἐδόξασα αὐτόν διά τάς εὐεργεσίας αὐτοῦ, ὄχι μόνον οὔτε κἄν διά λόγου προσέφερον εἰς αὐτόν τήν πρέπουσαν εὐχαριστίαν, ἀλλά καί ἀνταπέδωκα αὐτῷ πονηρά ἀντί ἀγαθῶν, τόν πλοῦτον ἐδαπάνησα εἰς τάς τρυφάς, τήν ὑγείαν εἰς τάς ἀσελγείας, τήν ἀξίαν εἰς τάς καταδυναστείας, τήν πτωχείαν εἰς τούς γογγυσμούς, τήν ἀσθένειαν εἰς τήν ἀνυπομονησίαν καί τήν ἀγανάκτησιν, ὅταν βλέπω ὅτι τά ὄργανα τῆς σωτηρίας κατέστησα ὄργανα τῆς ἀπωλείας μου καί ὅτι διά τήν ἁμαρτίαν τῆς ἀχαριστίας μου οὐδέποτε ἐδάκρυσα, οὐδέποτε μετενόησα, οὐδέποτε ἐξωμολογήθην, τί θά πράξω τότε ἤ τί θά ἀπολογηθῶ;

          Ὦ ποῖος φόβος τότε! ποία αἰσχύνη, ποία βάσανος τῆς συνειδήσεως, ποῖος ἀπελπισμός! Πολυεύσπλαγχνε, δός μετάνοιαν καί ἐπιστροφήν, ἕως ὅτου εἶναι καιρός. Παντοδύναμε, φύτευσον εἰς τάς καρδίας ἡμῶν τήν μεγάλην ἀρετήν τῆς εὐγνωμοσύνης! Κύριε τοῦ ἐλέους, ἐλέησον τό πλάσμα σου. Ἀμήν.

          Πηγή: «ΚΥΡΙΑΚΟΔΡΟΜΙΟΝ». Ἑρμηνεῖαι καί ἠθικαί ὁμιλίαι εἰς τάς κατά Κυριακήν ἀναγινωσκόμενας ἐν τῇ Θεῖα Λειτουργία περικοπάς τῶν Εὐαγγελίων καί τῶν Ἀποστόλων. Διασκευασμένη ὑπό Βίκτωρος Ματθαίου Καθηγουμένου τῆς ἐν Κρονίζῃ, Κουβαρά Ἀττικῆς Ἱεράς καί σεβασμίας Δεσποτικῆς Μονῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος. Ἀθῆναι 1972 (Τόμος Α’, σελ. 235).

          Οἱ Εἰκόνες τοῦ κειμένου, ἔχουν τεθεῖ ἀπό τόν συντάκτη τῆς ἀνάρτησης.