Ἐπειδή καί ἔφθασεν ὁ καιρός τῆς ἐμῆς ἀναλύσεως, ἐγώ μέν ὑπάγω πρός τόν Θεόν, σεῖς δέ, ὦ τέκνα μου ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά, σπουδάσατε ἐπιμελέστατα νά ἑτοιμασθῆτε καλῶς, τώρα ὅπου ἔχετε καιρόν, γινώσκοντες ὅτι μετά θάνατον δέν ὠφελεῖ παντάπασιν ἡ μετάνοια· «Ἐν τῷ ᾃδῃ οὐκ ἔστι μετάνοια» («Ἐν δέ τῷ ᾃδῃ τίς ἐξομολογήσεταί σοι;» (Ψαλμ. ς’, 6). Διότι ἐν τῇ μελλούσῃ ζωῇ εἶναι ὁ καιρός τῆς ἀνταποδόσεως, εἰς δέ τήν παροῦσαν εἶναι ὁ καιρός τῆς μετανοίας καί τῶν ἀγώνων πρός ἀπόκτησιν τῆς ἀρετῆς. Ὅμως ὅλα τά λυπηρά καί ἐπίπονα τοῦ κόσμου τούτου συντόμως ἐξαφανίζονται, ὁμοίως καί ὅλα του τά χαροποιά καί ἡδονικά ταχέως διαφθείρονται καί αὐτά καί ἐξαφανίζονται· τῶν δέ μελλόντων ἡ κληρονομία, τόσον ἡ ἀπόλαυσις τῶν ἀγαθῶν, ὅσον καί τά βάσανα τῆς κολάσεως, εἶναι αἰώνια καί παντοτεινά. Ὅθεν σᾶς παραγγέλλω πρό πάντων νά φυλάττητε ἀκριβῶς τήν θεοπαράδοτον πίστιν, χωρίς νά κλονίζησθε παντελῶς ἤ νά σαλεύητε ἀπό καιρικῆς περιστάσεως ἤ κινδύνου· διότι μετ’ ὀλίγον καιρόν, καθώς μοί ἀπεκάλυψεν ὁ Κύριος, μέλλει νά γίνῃ μεγάλη ταραχή εἰς τάς ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας ὑπό τῶν αἱρετικῶν, οἱ ὁποῖοι θά παρασύρωσι πολλούς εἰς τά αἱρετικά των φρονήματα· σεῖς ὅμως νά ἵστασθε στερεοί εἰς τά ὀρθά δόγματα τῆς Ἐκκλησίας καί μέχρις αἵματος, ἄν τό καλέσῃ ὁ καιρός καί ἡ ἀνάγκη.
Ἔπειτα νά φυλάττητε τήν ζωήν σας ἀκατηγόρητον καί ἀμέτοχον πάσης κακίας, καί ἄν δέν ἐφθάσατε ἀκόμη εἰς τοῦτο, νά τήν καθαρίζητε προθυμότατα πᾶσαν ἡμέραν· τήν δέ παρθενίαν καί τόν ἁγιασμόν τοῦ σώματος νά τά φυλάττητε τόσον πολύ, ὥστε νά γίνησθε ναοί ἀμόλυντοι, ἵνα ἐπιθυμήσῃ ὁ καθαρώτατος Θεός νά κατοικήσῃ εἰς τάς καρδίας σας καί νά γεμίσῃ τάς ψυχάς σας διά τοῦ ἁγιασμοῦ καί τῆς ἀνέκλαλήτου εὐωδίας του. Ὁ θυμός καί ἡ ὀργή εἶναι μεγαλώτατον κακόν, καί κανέν ἄλλο πάθος δέν βλάπτει τόσον τήν φιλαδελφίαν, ὅσον αὐτό· σεῖς δέ, ὦ γνήσια σπλάγχνα μου, νά φυλάττητε ἐπιμελέστατα τήν ὁμόνοιαν, τήν εἰρήνην, τήν χριστομίμητον πρᾳότητα καί τήν φιλανθρωπίαν· ἄν ὅμως καί ἀπό πειρασμοῦ τοῦ μισοκάλου ἀκολουθήσῃ καμμίαν φοράν μεταξύ σας σκάνδαλον, σπουδάσατε, ὅσον δύνασθε, ἵνα ἀνακαλέσητε τό ταχύτερον τό πάντιμον καλόν τῆς ἀγάπης καί τῆς φιλαδελφίας, ἵνα μή τύχῃ καί βασιλεύσῃ ὁ ἥλιος καί σᾶς ἀφήσῃ σκανδαλισμένους καί ἐσκοτισμένους εἰς τό μῖσος τῆς μνησικακίας· διότι ἐάν ἀποθάνωμεν αἴφνης τήν νύκτα ἐκείνην, δέν εἶναι δυνατόν, χωρίς τήν ἀγάπην, νά ἴδωμεν τόν ἥλιον τῆς δικαιοσύνης, τόν Διδάσκαλον μας Χριστόν, ὁ ὁποῖος ὁρίζει ἐν τῷ ἱερῷ Εὐαγγελίῳ· «Ἐν τούτῳ γνώσονται πάντες, ὅτι ἐμοί μαθηταί ἐστε, ἐάν ἀγάπην ἔχητε ἐν ἀλλήλοις» (Ἰωάν. ιγ’ 35).
Ἐάν δέ ὁ διάβολος, ὁ ψυχοφθόρος σπορεύς, σπείρῃ εἰς τάς ψυχάς σας λογισμόν κακῆς ἐπιθυμίας, σπουδάζετε ἐπιμελέστατα νά τόν ἐκριζώνητε παρευθύς καί νά τόν ἀπορρίπτητε μακράν· διότι ἐάν προφθάσητε συντόμως, θά τόν ἀποδιώξητε εὐκόλως· εἰ δέ καί τόν ἀφήσητε νά πολυκαιρίσῃ ἐντός τῆς καρδίας σας, δυσκολώτατα θά τόν ἐκριζώσητε. Ὅπλα δέ ἵνα πολεμῆτε ἐπιτήδεια εἶναι τό νά μεταχειρίζησθε τήν νηστείαν, τήν προσευχήν, τά δάκρυα καί τήν ἐνθύμησιν τοῦ θανάτου καί τοῦ ἀσβέστου πυρός τῆς κολάσεως, ἐπειδή ἡ τοιαύτη ἐνθύμησις εἶναι φονεύτρια παντοίου κακοῦ καί τό ἰσχυρότατον πάντων τῶν ὅπλων καί φοβερώτατον εἰς τούς ἐχθρούς μας, εἶναι τό ἔνδυμα τοῦ Ἰησοῦ μας, ἤτοι ἡ νικοποιός ταπείνωσις, τήν ὁποίαν μᾶς προστάττει ὁ ἴδιος ἐπιτακτικῶς νά μάθωμεν οὕτω λέγων· «Μάθετε ἀπ’ ἐμοῦ, ὅτι πρᾷος εἰμι καί ταπεινός τῇ καρδίᾳ» (Ματθ. ια’ 29). Τό δέ ἀκίνδυνον καταφύγιον, ὅπως μή αἰχμαλωτιζώμεθα ὑπό λογισμῶν χωριζόντων ἡμᾶς ἀπό τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἡ φύλαξις καί προσοχή τοῦ νοός καί ὅλων τῶν αἰσθήσεων, καί τό περισσότερον τῆς ὁράσεως καί τῆς ἀκοῆς· διότι διά τῶν δύο τούτων αἰσθητηρίων ἐμβαίνουσιν εἰς τήν καρδίαν μας ὅλαι σχεδόν αἱ κακαί ἐπιθυμίαι· καί καθώς λέγει ὁ Προφήτης Ἱερεμιάς «Ὅτι ἀνέβη θάνατος διά τῶν θυρίδων ὑμῶν» (Ἱερεμ. θ’ 21), διά τῆς ἀπροσεξίας δηλαδή τῶν θυρίδων, ἤτοι τῶν αἰσθήσεων, εἰσδύει ἐντός ἡμῶν ὁ ψυχικός θάνατος.
Τιμιώτατον ἀπόκτημα εἶναι εἰς τόν Μοναχόν ἡ ἀκτημοσύνη, καί πλοῦτος εἰς τόν εὐγενῆ τῇ ἀληθείᾳ καί ἐλεύθερον ἡ ἀπροσπάθεια, καί τό νά μή εἶναι δεδεμένος εἰς καμμίαν ἐπιθυμίαν τῶν φθαρτῶν πραγμάτων, ἀλλά νά μεταχειρίζηται μετρίως τήν ἀναγκαίαν χρείαν τοῦ σώματος, ὡς μᾶς συμβουλεύει ὁ Παῦλος· «Ἔχοντες δέ διατροφάς καί σκεπάσματα, τούτοις ἀρκεσθησόμεθα» (Α’ Τιμ. ς’ 8), μή γογγύζοντες ἀκρίτως κατά τοῦ εὐεργέτου ἡμῶν. Τό μεγαλώτατον δέ κακόν ἀπό ὅλα τά ἄλλα εἶναι ἡ ὑψηλοφροσύνη καί ὑπερηφάνεια, ἐξαλείφουσα πᾶν ὅ,τι καλόν ἔχει ὁ ἄνθρωπος· ἡ ὁποία, ἄν καί τάς περισσοτέρας φοράς ἀκολουθεῖ φύσει εἰς τούς πλουτοῦντας ἀπό πολλῶν ἀρετῶν, ὅμως ἐνίοτε προσκολλᾶται καί εἰς τόν παντέρημον καλῶν ἔργων. Αὐτή ἡ ὑπερηφάνεια προξενεῖ φοβερόν κρημνισμόν εἰς τόν κάτοχον αὐτῆς· διά τοῦτο καί ὁ θεῖος Παῦλος, δίδων εἰς ἡμᾶς χεῖρα βοηθείας, μᾶς ὑποδεικνύει τόν τρόπον τῆς ἐξ αὐτῆς ἀπαλλαγῆς λέγων· «Ὁ δοκῶν ἑστάναι, βλεπέτω μή πέσῃ» (Α’ Κορ. ι’ 12).
Πρέπει ἐπίσης νά προσέχωμεν πολύ νά μή κατακρίνωμεν τόν ἀδελφόν μας, ἀλλά νά τόν συλλυπώμεθα καί νά τόν διορθώνωμεν· διότι ἡ κατάκρισις εἶναι γέννημα ψυχῆς ἀνθρώπου ὑπερηφάνου, ὁ ὁποῖος καταδικάζει διά τοῦ λογισμοῦ του ὅλους τούς ἀνθρώπους, καί ζητεῖ διά τῆς κατακρίσεως τῶν ἄλλων νά δικαιώσῃ καί νά δοξάσῃ ἑαυτόν ἐπί τό φαρισαϊκώτερον· «Οὐκ εἰμί ὥσπερ οἱ λοιποί τῶν ἀνθρώπων…, ἤ καί ὡς οὗτος ὁ τελώνης» (Λουκ. ιη’ 11). Ἄν σοί ἀρέσκῃ, ἀδελφέ, νά κρίνῃς καί νά ἐξετάζῃς, πολύ πλησίον ἔχεις τόν ἑαυτόν σου, καί μή παύσῃς ποτέ κρίνων καί ἐξετάζων πάντοτε ὅλα σου τά ἀπόκρυφα, ἤτοι τούς λογισμούς σου καί τούς λόγους σου καί τά ἔργα σου, διορθώνων τά σφάλματά σου· διότι ἐάν κρίνωμεν ἐδῶ τόν ἑαυτόν μας εἰς τήν παροῦσαν ζωήν καί διορθωθῶμεν, δέν θά κατακριθῶμεν ἀπό τόν Θεόν εἰς τήν ἄλλην ζωήν, οὔτε θά καταδικασθῶμεν εἰς τήν κόλασιν, κατά τόν μακάριον Παῦλον λέγοντα· «Εἰ γάρ ἑαυτούς διεκρίνομεν, οὐκ ἄν ἐκρινόμεθα· κρινόμενοι δέ ὑπό τοῦ Κυρίου παιδευόμεθα, ἵνα μή σύν τῷ κόσμῳ κατακριθῶμεν» (Α’ Κορινθ. ια’ 31 – 32).
Ὅποιος ὡσαύτως κολακεύει ἔξω ἀπό τοῦ πρέποντος τήν κοιλίαν του, εὐκόλως κρημνίζεται εἰς τά σαρκικά πάθη, καί λαμβάνει παρ’ αὐτῆς κακήν ἀνταπόδοσιν· οἱ κόποι ὅμως καί ἡ ἀγρυπνία τήν ἀτονίζουσι καί ἡ νηστεία τήν καταδαμάζει τελείως, καί παρεμποδίζει τά ἄτακτά της κινήματα· ἀγαπᾶτε δέ τήν φιλοξενίαν, μεταχειριζόμενοι αὐτήν πάντοτε, διότι εἶναι ἔργον θεάρεστον· δεχόμενοι δέ ξένους, πλύνετε τούς πόδας των, ἐπειδή τό νίψιμον τῶν ποδῶν εἶναι διακόνημα καί ἐντολή τοῦ Χριστοῦ, ὅστις πρῶτος ἔνιψε τούς πόδας τῶν Μαθητῶν του, προστάξας ἔπειτα νά πράττωμεν καί ἡμεῖς τό αὐτό· τό ὁποῖον ὄχι μόνον προξενεῖ ἀνάπαυσιν εἰς τούς κεκοπιασμένους, ἀλλά καί δύναται ἀκόμη νά ἰατρεύσῃ περισσότερον παντός ἄλλου ἐπιχειρήματος τό βλαπτικώτατον ἀσθένημα τῆς ψυχῆς, τήν κενοδοξίαν. Τά δέ καθαρτικά, τά καθαρίζοντα τήν ψυχήν ἀπό τῶν μολυσμῶν τῆς ἁμαρτίας, εἶναι πολλά· ἤτοι δάκρυα, οἱ ἀναστεναγμοί, ἡ συντριβή τῆς καρδίας, ἡ ἐξομολόγησις, ἡ νηστεία, ἡ προσευχή, ἡ χαμαικοιτία, καί ὅλα τά ἄλλα ἰατρικά τῶν μετανοούντων· ὅμως εἶναι μετρίως κοπιαστικά, ἄν καί προξενοῦσι πολλήν ὠφέλειαν εἰς τούς διακριτικούς. Ἕν δέ μόνον γνωρίζω πολύ μέν ἀκοπίαστον, ἀλλά πολύ δυνατόν νά καθαρίσῃ τούς μολυσμούς τῆς ψυχῆς· καί τοῦτο εἶναι τό νά συμπαθῇ τις εἰς τά σφάλματα ἐκείνων, οἱ ὁποῖοι τοῦ πταίουσι· διότι ἡ συμπάθεια ὄχι μόνον προξενεῖ τήν ἄφεσιν τῶν ἁμαρτημάτων εἰς τόν συμπαθοῦντα, κατά τό «Ἄφετε καί ἀφεθήσεται ὑμῖν» (Ματθ. ς’ 14), ἀλλά καί πολλάκις σωφρονίζει αὕτη καί τόν πταίστην περισσότερον ἀπό τήν παίδευσιν, καί ἀπό ἐλεύθερον τόν κάμνει δοῦλον τοῦ συμπαθοῦντος· καθώς λέγουν οἱ Ἕλληνες συγγραφεῖς, ὅτι «Ἡ συγνώμη εἶναι κρείττων καί ἀμείνων τῆς τιμωρίας».
Ταῦτα καί τά τοιαῦτα διδάσκων τούς μαθητάς του ὁ θεῖος Χαρίτων, τούς ηὐχήθη ἐξ ὕψους σωτηρίαν ψυχῆς· ἔπειτα χωρίς καμμίαν ἀσθένειαν, οὐδέ κανένα πόνον εἰς τά μέλη τοῦ σώματός του, πεσών ἐπάνω εἰς τόν κράββατον καί ἁπλώσας τούς πόδας του, παρέδωκεν εὐθύς τήν ἁγίαν του ψυχήν χαίρουσαν εἰς τούς Ἁγίους Ἀγγέλους, καί οὕτω μετέβη εἰς τήν ἀτελεύτητον μακαριότητα, ἐκεῖ ἔνθα διαδέχεται ἀνάπαυσις εὐτυχεστάτη ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι ἵδρωσαν καί ἐκοπίασαν εἰς τόν ἀμπελῶνα τοῦ Κυρίου, καί περιεπάτησαν τήν στενήν καί τεθλιμένην ὁδόν τῆς ἀρετῆς.
ΠΗΓΗ: ΒΙΚΤΩΡΟΣ ΜΑΤΘΑΙΟΥ, ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΟΜΟΣ Θ’ (ΣΕΛ. 644) ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ ΑΘΗΝΑΙ 1963.
