Ἁγίου Δαμασκηνοῦ τοῦ Στουδίτου
Ὅλαι μέν αἱ ἑορταί τῶν Ἁγίων ἅγιαι καί τίμιαι εἶναι, καί οἱ εὐσεβεῖς Χριστιανοί εἰς ὅλας εὐφραινόμεθα καί χαίρομεν, ὡς τό λέγει καί ὁ σοφός Σολομών. «Ἐγκωμιαζομένου δικαίου, εὐφρανθήσονται λαοί»· ἀλλ’ εἰς τάς Δεσποτικάς καί Θεομητορικάς ἑορτάς περισσότερον χαίρομεν οἱ ὀρθόδοξοι Χριστιανοί, ὅτι αἱ βασιλικαί πανηγύρεις ἔχουν καί περισσοτέρας δορυφορίας, ὅτι τῶν δούλων αἱ τιμαί ὀλιγώτερον ἔχουσι τόν ἔπαινον, αἱ δέ βασιλικαί τιμαί πᾶσαν τιμήν καί δόξαν ὑπερβαίνουσιν, διότι ἕκαστος ἄνθρωπος ὀφείλει τότε νά πανηγυρίζῃ, νά χαίρῃ, νά εὐφραίνεται, καί νά κάμνῃ ὅσα εἶναι ἄξια βασιλικῆς πανηγύρεως. Τοιαύτην ἑορτήν ἔχομεν καί τοιαύτην ἡμέραν βασιλικήν ἑορτάζομεν σήμερον, εὐλογημένοι Χριστιανοί, διότι τῆς Μητρός τοῦ ἀθανάτου Βασιλέως, τῆς Κυρίας Θεοτόκου, τῆς Βασιλίδος τῶν οὐρανῶν, τῆς μόνης Παρθένου μητρός τήν Μετάστασιν ἑορτάζομεν.
Τίς εἶδεν ἤ τίς ἤκουσε μητέρα, ἥτις νά εἶναι παρθένος; ἤ παρθένον, νά γίνῃ μήτηρ; ἀλλ’ αὐτή καί μήτηρ ἔγινε τοῦ Βασιλέως ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ καί παρθένος ἄφθορος ἔμεινε, καί παμμήτωρ ὅλων τῶν Χριστιανῶν. Αὐτῆς τήν πανήγυριν ἑορτάζομεν, ἥτις εἶναι καί ἡ τελευταία τῶν ἑορτῶν τῆς Θεομήτορος· διά τοῦτο χρεοωστοῦμεν καί μέ περισσοτέραν εὐλάβειαν νά τήν ἑορτάσωμεν. Ἀλλά τάξις εἶναι, ὅταν ὁ βασιλεύς θέλῃ νά τιμήσῃ ἄνθρωπον τινα, ὁρίζει κήρυκα καί κηρύττει, ὅτι ὁ βασιλεύς τιμᾷ σήμερον τόν δεῖνα ἄνθρωπον· ὁμοίως καί ἐγώ, ὡς κήρυξ εἶμαι τῆς σημερινῆς πανηγύρεως· διά τοῦτο χρεωστῶ τά ὅσα ἔχει ἡ Παναγία διά τιμήν της, ὅλα νά τά εἴπω· καί πρῶτον ἄς εἴπωμεν μέ ποῖα ὀνόματα τήν ὀνομάζουν οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας καί πάλιν ὄχι ὅλα, ἀλλ’ ὅσα μᾶς ἐπιτρέψῃ τό στενόν τοῦ καιροῦ.
Ἡ Κυρία Θεοτόκος ὀνομάζεται Βάτος· ἄκουε καί τήν μαρτυρίαν ἀπό στόματος τοῦ Προφήτου Μωϋσέως, ὅστις εἶπεν εἰς τό Σινᾶ ὄρος, ὅταν εἶδε τήν βάτον, ἥτις ἐφλέγετο καί δέν ἐκαίετο· «Καταβάς ὄψομαι τό ὅραμα τό μέγα τοῦτο, ὅτι ἡ βάτος καίεται καί οὐ κατακαίεται». Ὀνομάζεται Ράβδος· ἄκουε τήν μαρτυρίαν ἐκ τοῦ Προφήτου Ἠσαΐου· «Ἐξελεύσεται ράβδος ἐκ τῆς ρίζης Ἰεσσαί»· λέγεται Ρίζα· ὁ αὐτός Προφήτης μαρτυρεῖ λέγων· «Καί ἔσται ἡ ρίζα τοῦ Ἰεσσαί, καί ἀνιστάμενος ἐξ αὐτῆς ἄρχων ἐθνῶν». Λέγεται Γῆ Ἁγία· καί ἄκουε πάλιν καί αὐτήν τήν μαρτυρίαν ἀπό στόματος Θεοῦ πρός τόν Μωϋσῆν· «Μωϋσῆ! Μωϋσῆ! μή ἐγγίσῃς ὧδε, λύσον τό ὑπόδημα ἐκ τῶν ποδῶν σου· ὁ γάρ τόπος ἐφ’ ὅν ἔστηκας, γῆ Ἁγία ἐστί». Λέγει καί ὁ Προφήτης Δαβίδ· «Καί ἐξουθένωσαν Γῆν ἐπιθυμητήν»· καί πάλιν ὁ αὐτός· «Ἀλήθεια ἐκ τῆς γῆς ἀνέτειλε, καί δικαιοσύνη ἐκ τοῦ οὐρανοῦ διέκυψεν»· Ἀλήθειαν μέν τήν Παναγίαν ὀνομάζει ὁ Προφήτης, διά τήν ἀληθινήν παρθενίαν της, ὅτι καί πρό τόκου, καί ἐν τόκῳ, καί μετά τόκον ἀληθῶς παρθένος ἦτο· δικαιοσύνην δέ τόν Χριστόν ὀνομάζει, ὅτι εἶναι δικαιοκρίτης· καί ὅτι μέν ἡ Παρθένος Μαρία ἦτο ἀπό τήν γῆν, ὡς ἄνθρωπος, ὁ Χριστός δέ ἀπό τούς οὐρανούς, ὄχι ὡς ἄνθρωπος, ἀλλ’ ὡς Θεός, τοῦτο καί ὁ θεσπέσιος Παῦλος μαρτυρεῖ λέγων· «Ὁ πρῶτος ἄνθρωπος», ἤτοι ὁ Ἀδάμ, «ἐκ γῆς χοϊκός, ὁ δεύτερος», ἤτοι ὁ Χριστός «ἐξ οὐρανοῦ».
Ὁ Προφήτης Ἀββακούμ τήν ὀνομάζει Θαιμάν, λέγων· «Ὁ Θεός ἀπό Θαιμάν ἥξει». Λέγεται Ὄρος· ὁ αὐτός Προφήτης διαρρήδην μαρτυρεῖ· «Καί ὁ ἅγιος ἐξ ὄρους κατασκίου δασέος»· καί ὁ Δανιήλ πρός τόν Ναβουχοδονόσορα· «Ἐθεώρεις, βασιλεῦ, ὅτι ἐτμήθη λίθος ἐξ ὄρους ἄνευ χειρός»· καί ὁ Δαβίδ· «Τό ὄρος ὅ ηὐδόκησεν ὁ Θεός κατοικεῖν ἐν αὐτῷ». Λέγεται Ἐλαία· ὁ Προφήτης Δαβίδ μαρτυρεῖ ὡς ἐκ προσώπου τῆς Παναγίας, καί λέγει· «Ἐγώ δέ ὡσεί ἐλαία κατάκαρπος ἐν τῷ οἴκῳ τοῦ Θεοῦ ἤλπισα ἐπί τό ἔλεος αὐτοῦ». Κιβωτός, κατά τήν μαρτυρίαν πάλιν τοῦ αὐτοῦ Προφήτου, τήν λέγουσαν· «Ἀνάστηθι, Κύριε, εἰς τήν ἀνάπαυσίν σου, σύ καί ἡ κιβωτός τοῦ ἁγιάσματός σου». Λέγεται Θρόνος, καί ἄκουε τήν μαρτυρίαν ἐκ στόματος τοῦ Προφήτου Ἠσαΐου· «Εἶδον τόν Κύριον καθήμενον ἐπί θρόνου ὑψηλοῦ καί ἐπηρμένου». Λέγεται Πύλη καί μαρτυρεῖ ὁ Προφήτης Ἰεζεκιήλ· «Ἡ πύλη αὕτη κεκλεισμένη ἔσται, οὐκ ἀνοιχθήσεται, οὐ μή διέλθῃ τίς δι’ αὐτῆς».
Ἀλλοῦ πάλιν ἡ Θεοτόκος λέγεται Σιών, ὡς μαρτυρεῖ ὁ Προφήτης· «Ἥξει ἐκ Σιών ὁ ρυόμενος, καί ἀποστρέψει ἀσεβείας ἀπό Ἰακώβ»· καί πάλιν ὁ Προφήτης Δαβίδ· «Ἐξελέξατο Κύριος τήν Σιών, ἠρετίσατο αὐτήν εἰς κατοικίαν ἑαυτῷ». Λέγεται Μήτηρ· ἄκουσον τοῦ Προφήτου Δαβίδ μαρτυροῦντος·«Μήτηρ Σιών ἐρεῖ ἄνθρωπος»· Καί τοῦ Εὐαγγελίου· «Καί πόθεν μοι τοῦτο, ἵνα ἔλθῃ ἡ Μήτηρ τοῦ Κυρίου μου πρός με;». Λέγεται Φορεῖον, ἤτοι βαστακτήριον· καί ἄκουσον τοῦ Ἄσματος τῶν Ἀσμάτων· «Φορεῖον ἐποίησεν ἑαυτῷ ὁ βασιλεύς Σολομών ἀπό ξύλου τοῦ Λιβάνου». Λέγεται Κλίνη· ἄκουσον τήν μαρτυρίαν πάλιν ἐξ αὐτοῦ τοῦ βιβλίου· «Ἰδού ἡ κλίνη Σολομών, ἑξήκοντα δυνατοί κύκλῳ ἀπό δυνατῶν Ἰσραήλ». Λέγεται Κεφαλή· καί μαρτυρεῖ ὁ Προφήτης Ἰεζεκιήλ λέγων· «Καί ἰδού χείρ ἐκτεταμένη πρός με, καί ἐν αὐτῇ κεφαλή». Λέγεται Βιβλίον· ὁ Ἠσαΐας τό μαρτυρεῖ· «Καί ἔσται μετά τά ρήματα ταῦτα, ὡς οἱ λόγοι τοῦ βιβλίου τοῦ ἐσφραγισμένου». Λέγεται Τόμος· ὁ Προφήτης Ἠσαΐας τό μαρτυρεῖ. «Καί εἶπε Κύριος πρός με· λάβε σαυτῷ τόμον καινόν». Λέγεται Λαβίς· ὁ αὐτός μαρτυρεῖ ἐμφαντορικώτατα· «Καί ἀπεστάλη πρός με ἓν τῶν Σεραφείμ, καί εἶχεν ἐν τῇ χειρί αὐτοῦ Λαβίδα, καί ἐν αὐτῇ ἄνθραξ». Λέγεται Παρθένος· ὁ αὐτός Προφήτης μαρτυρεῖ· «Ἰδού ἡ Παρθένος ἐν γαστρί λήψεται, καί τέξεται Υἱόν, καί καλέσεις τό ὄνομα αὐτοῦ Ἐμμανουήλ». Λέγεται Προφῆτις· ὡς ὁ αὐτός μαρτυρεῖ· «Καί προσῆλθον πρός τήν προφῆτιν, καί ἐν γαστρί ἔλαβεν».
Λέγεται Βασίλισσα· ἄκουσον τήν μαρτυρίαν ἐκ τοῦ Προφήτου Δαβίδ· «Παρέστη ἡ Βασίλισσα ἐκ δεξιῶν σου». Λέγεται Πλησίον· ἄκουσον τοῦ Ἅσματος τῶν Ἀσμάτων· «Ὅλη καλή ἡ πλησίον μου, ὅλη καλή, καί μῶμος οὐκ ἔστιν ἐν σοί· ἀνάστα ἡ πλησίον μου, καί ἐλθέ πρός με». Λέγεται Νύμφη· ἡ αὐτή βίβλος μαρτυρεῖ· «Δεῦρο ἀπό Λιβάνου νύμφη». Λέγεται Ἀδελφή· ἡ αὐτή βίβλος μαρτυρεῖ· «Τί ἐκωλύθησαν οἱ ὀφθαλμοί σου ἀδελφή μου, νύμφη;». Λέγεται καί Κῆπος καί Πηγή· ἡ αὐτή Βίβλος τό μαρτυρεῖ καί αὐτό λέγουσα· «Κῆπος κεκλεισμένος, Πηγή ἐσφραγισμένη». Λέγεται Θυγάτηρ· ἄκουσον τοῦ Δαβίδ· «Ἄκουσον, θύγατερ, καί ἴδε, καί κλῖνον τό οὖς σου, καί ἐπιλάθου τοῦ λαοῦ σου, καί τοῦ οἴκου τοῦ πατρός σου»· καί τοῦ Σολομῶντος λέγοντος εἰς τάς Παροιμίας· «Πολλαί θυγατέρες ἐποίησαν δύναμιν, σύ δέ ὑπέρκεισε καί ὑπερῆρας πάσας». Λέγεται Μεμνηστευμένη· καί ἄκουε τοῦ κατά Λουκᾶν Εὐαγγελίου· «Τῷ μηνί τῷ ἕκτῳ ἀπεστάλη Ἄγγελος Γαβριήλ ἀπό Θεοῦ εἰς πόλιν Γαλιλαίας, ᾗ ὄνομα Ναζαρέτ, πρός Παρθένον μεμνηστευμένην ἀνδρί, ᾧ ὄνομα Ἰωσήφ». Λέγεται Νεφέλη· καί μαρτυρεῖ ὁ Προφήτης Ἠσαΐας· «Ἰδού Κύριος κάθηται ἐπί νεφέλης κούφης, καί ἥξει εἰς Αἴγυπτον». Λέγεται Ὅρασις, ὡς τό μαρτυρεῖ ὁ Προφήτης Ἰεζεκιήλ. «Εἶδον ὅρασιν πυρός, καί τό φέγγος αὐτοῦ κύκλῳ, ὥς ὅρασις τόξου». Καί πάλιν αὐτός· «Αὕτη ἡ ὅρασις ὁμοιώματος δόξης Κυρίου». Λέγεται Ἤλεκτρον, ὁ αὐτός τό μαρτυρεῖ· «Καί εἶδον ὡς ὄψιν ἠλέκτρου ὅρασιν πυρός». Λέγεται Ἀλλοίωσις· τό μαρτυρεῖ ὁ Προφήτης Δαβίδ λέγων. «Αὕτη ἡ ἀλλοίωσις τῆς δεξιᾶς τοῦ Ὑψίστου». Λέγεται Ἡμέρα καί Νύξ· ὁ αὐτός Προφήτης τό μαρτυρεῖ. «Ἡμέρα τῇ ἡμέρᾳ ἐρεύγεται ρῆμα καί νύξ νυκτί ἀναγγέλλει γνῶσιν».
Καί πάλιν ἀλλαχοῦ Οὐρανόν τήν ὀνομάζει ὁ Προφήτης Δαβίδ, λέγων· «Ἐξ οὐρανοῦ ἐπέβλεψεν ὁ Κύριος» καί «ὁ οὐρανός τοῦ νοῦ τῷ Κυρίῳ, τήν δέ γῆν ἔδωκε τοῖς υἱοῖς τῶν ἀνθρώπων». Τήν λέγει καί Ἀνατολήν καί ἄκουε αὐτοῦ· «Αἱ βασιλεῖαι τῆς γῆς ᾄσατε τῷ Θεῷ, ψάλατε τῷ Κυρίῳ τῷ ἐπιβεβηκότι ἐπί τόν οὐρανόν τοῦ οὐρανοῦ, κατά ἀνατολάς». Τήν ὀνομάζει καί Δύσιν, λέγων· «Ὁδοποιήσατε τῷ ἐπιβεβηκότι ἐκ δυσμῶν». Λέγεται Ἥλιος, ὁ αὐτός Προφήτης τό μαρτυρεῖ καί αὐτό· «Ἐν τῷ ἡλίῳ ἔθετο τό σκήνωμα αὐτοῦ». Λέγεται Πόλις· ὁ αὐτός Προφήτης Δαβίδ τό μαρτυρεῖ· Δεδοξασμένα ἐλαλήθη περί σοῦ ἡ πόλις τοῦ Θεοῦ»· καί πάλιν· «Τοῦ ποταμοῦ τά ὁρμήματα εὐφραίνουσι τήν πόλιν τοῦ Θεοῦ». Λέγεται Πλίνθος· τό μαρτυρεῖ ὁ Προφήτης Ἰεζεκιήλ, λέγων· «Υἱέ ἀνθρώπου, λάβε σεαυτῷ πλίνθον καινήν». Λέγεται Τόπος· τό μαρτυρεῖ ὁ Πατριάρχης Ἰακώβ, λέγων· «Ὡς φοβερός ὁ τόπος οὗτος»· καί ὁ Προφήτης Ἰεζεκιήλ· «Καί ἀνέλαβον πνεῦμα, καί ἤκουσα κατόπισθέν μου φωνῆς σεισμοῦ μεγάλου λεγούσης. Εὐλογημένη ἡ δόξα Κυρίου ἐκ τοῦ τόπου αὐτοῦ»· καί ὁ Δαβίδ· «Οὐ δώσω ὕπνον τοῖς ὀφθαλμοῖς μου, καί τοῖς βλεφάροις μου νυσταγμόν, ἕως οὗ εὕρω τόπον τῷ Κυρίῳ». Λέγεται Πόκος· καί τό μαρτυρεῖ ὁ αὐτός Δαβίδ· «Καταβήσεται ὡς ὑετός ἐπί πόκον, καί ὡσεί σταγών ἡ στάζουσα ἐπί τήν γῆν». Λέγεται Γυνή· καί τό μαρτυρεῖ τό κατά Λουκᾶν Εὐαγγέλιον· «Εὐλογημένη σύ ἐν γυναιξί, καί εὐλογημένος ὁ καρπός τῆς κοιλίας σου». Καί ὁ Ἀπόστολος Παῦλος· «Ὅτε δέ ἦλθε τό πλήρωμα τοῦ χρόνου ἐξαπέστειλεν ὁ Θεός τόν Υἱόν αὐτοῦ, γενόμενον ἐκ γυναικός, γενόμενον ὑπό νόμον»· Λέγεται Μακαρία· καί τό μαρτυρεῖ τό κατά Λουκᾶν Εὐαγγέλιον· «Καί μακαρία ἡ πιστεύσασα, ὅτι ἔσται τελείωσις τοῖς λελαλυμένοις αὐτῇ παρά Κυρίου»· καί πάλιν ἀλλοῦ· «Μακαρία ἡ κοιλία ἡ βαστάσασά σε, καί μαστοί οὕς ἐθήλασας». Λέγεται Μαριάμ τό καθολικόν της ὄνομα, ὡς τό μαρτυρεῖ τό κατά Λουκᾶν Εὐαγγέλιον, ὅταν ἔλεγεν Γαβριήλ πρός αὐτήν· «Μή φοβοῦ, Μαριάμ, εὗρες γάρ χάριν παρά τῷ Θεῷ».
Ἀλλά αὐτά μέν τά ὀνόματα καί τάς μαρτυρίας τῶν ὀνομάτων τά εἶπα, εὐλογημένοι Χριστιανοί, διά νά ἀκούσητε καί νά μάθητε, ὅτι ἀπό τήν πολλήν καθαρότητα καί ἁγιότητα αὐτῆς, εἴ τι καλόν καί ἅγιον ὄνομα τήν ὀνομάσῃ τις, τῆς πρέπει καί τῆς ἁρμόζει, διότι εἶναι ἁγιωτάτη ἀπό ὅλους τούς Ἁγίους, διότι τιμιωτάτη εἶναι ἀπό ὅλους τούς τιμίους, ἐπαινετωτάτη εἶναι ἀπό ὅλους τούς ἐπαινετούς, θαυμαστοτάτη εἶναι ἀπό ὅλους τούς θαυμαστούς· τά δευτερεῖα τῆς Ἁγίας Τριάδος ἔχει, καί τά πρωτεῖα τῶν ποιημάτων ὅλων ὡς δοχεῖον τῆς Ἁγίας Τριάδος, τῆς Βασιλίσσης τῶν ποιημάτων.
Ὁ λόγος εἶναι διασκευμασμένος κατά τήν φράσιν.
Πηγή: Ὁ Μέγας συναξαριστής τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μηνός Αὐγοῦστου, (Τόμος Η’). Ἔκδοσις Γ‘, 1970 (σελ. 233 – 236).
