Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου
«ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΓΥΜΝΑΣΜΑΤΑ»
ΜΕΛΕΤΗ Γ’ (Γ’)
Συλλογίσου, πῶς πρέπει νά διορθώσῃς τήν κακήν μεταχείρισιν ὅπου ἔκαμες εἰς τά μέσα καί ὄργανα, ὅπου σοῦ ἔδωκεν ὁ Θεός διά τήν σωτηρίαν σου, καί ἡ διόρθωσις στέκει εἰς τό νά μεταχειρισθῇς τά μέσα αὐτά διά τό τέλος καί ὄχι νά μεταχειρίζεσαι τά μέσα διά τά μέσα· ἤγουν δέν πρέπει νά ἀγαπᾷς τά μέσα αὐτά καθ’ ἑαυτά, πάρεξ καθ’ ὅσον σέ φέρουν εἰς τό ποθούμενον τέλος. Ὅθεν μοίρασαι ὅλα τά ἀγαθά ὅπου σοῦ ἐχάρισεν ὁ Θεός εἰς τρεῖς τάξεις· καί ἐκεῖνα μέν ὅπου ὠφελοῦν πάντοτε εἰς τό νά ἐπιτύχῃς τό τέλος σου (καθώς εἶναι τά χαρίσματα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τά θεῖα μυστήρια, αἱ ἀρεταί καί μάλιστα τά ἔργα τῆς ἐλεημοσύνης) αὐτά λέγω πρέπει νά μεταχειρίζεσαι πάντοτε μέ ἄκραν ἐπιμέλειαν, διότι εἶναι τόσον ἄξια καί τόσον ἀναγκαῖα διά νά ἀπολαύσῃς τό τέλος τῆς σωτηρίας σου, ὅπου ἕνας κολασμένος ἄν ἦτο δυνατόν εὐχαριστεῖτο νά ὑποφέρῃ ὅλα τά βασανιστήρια τῆς κολάσεως εἰς μυριάδας χρόνων, μόνον νά ἀπολαύσῃ ἕνα ἀπό αὐτά τά μέσα ὅπου ἐσύ τώρα ἀμελεῖς· ἐκεῖνα δέ τά μέσα ὅπου πάντοτε βλάπτουν εἰς τό τέλος τῆς σωτηρίας σου, διότι εἶναι ἐμποδισμένα ἀπό τόν νόμον τοῦ Θεοῦ καί διότι εἶναι πάντοτε ἡνωμένα μέ τήν αμαρτίαν(α) αὐτά ὅλα πρέπει νά τά βδελύττεσαι καί νά τά ἀποστρέφεσαι μέ ὅλην σου τήν καρδίαν, καί νά τά ἀποκόπτῃς μέ τελειότητα ἀπό λόγου σου, ὡς ἐναντία τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ καί τῆς ἰδικῆς σου εὐδαιμονίας· ἐκείνων δέ πάλιν τῶν μέσων, ὅπου μερικές φορές ὠφελοῦν εἰς τό νά ἐπιτύχῃς τό τέλος σου καί μερικές φορές πάλιν βλάπτουν καί τό ἐμποδίζουν, τούτων ἡ διόρθωσις εἶναι τό νά μή κλίνῃ ἡ καρδία σου εἰς αὐτά πάρεξ τόσον μόνον ὅσον σοῦ χρησιμεύουν διά νά σέ φέρουν εἰς τόν Θεόν καί εἰς τό τέλος τῆς σωτηρίας σου.
Χάριν παραδείγματος δέν πρέπει νά προτιμᾷς καλλίτερα τήν ὑγείαν ἀπό τήν ἀσθένειαν ἤ τά πλούτη ἀπό τήν πτωχείαν, ἤ τήν τιμήν ἀπό τήν ἀτιμίαν, ἤ τήν ζωήν ἀπό τόν θάνατον, διότι ὅλα αὐτά καθ’ ἑαυτά εἶναι ἀδιάφορα· τόσον δέ μόνον νά προτιμᾷς τήν ἀσθένειαν καί πτωχείαν καί ἀτιμίαν, καί ὅλα ὅσα ταπεινώνουν τήν ψυχήν καί τό σῶμα, καθ’ ὅσον σιγουρότερα ἀπό τά ἄλλα σέ κάμνουν νά ἐπιτύχῃς τήν εὐδαιμονίαν καί σωτηρίαν σου, διότι καί ἕνας ξενιτευμένος δέν ζητεῖ τήν εὐκολωτέραν στράταν, ἀλλά τήν ἀσφαλεστέραν διά νά ὑπάγῃ εἰς τήν πατρίδα του· καί ἕνας ναύτης δέν ἐπιθυμεῖ τόν γλυκύτερον ἄνεμον, ἀλλ’ ἐκεῖνον ὅπου τόν φέρει σιγουρότερα εἰς τόν λιμένα· καί ἕνας ἄρρωστος δέν γυρεύει τά γλυκύτερα ἰατρικά, ἀλλά τά σωτηριωδέστερα εἰς τό πάθος του· ἀλλά ἐσύ ἀδελφέ, μεταχειρίζεσαι αὐτά ὅλα ἀντιστρόφως καί ἀγαπᾷς ἐκείνην μονήν τήν ὑγείαν, ἐκείνην μόνην τήν ἀνάπαυσιν, ἐκείνην μόνην τήν ἐξουσίαν, ἐκείνας μόνας τάς ἡδονάς ὅπου βλάπτουν τήν ψυχήν σου.
Διά τοῦτο ἀπό τώρα καί εἰς τό ἑξῆς μή θέλῃς νά ᾖσαι ἀγαπητέ τόσον τυφλός ὥστε ὅπου νά λογιάζῃς διά καλά, ἐκεῖνα ὅπου σέ μακρύνουν, ἤ καί σέ ἐμποδίζουν ἀπό τό ἄκρον ἀγαθόν· καί μή θέλῃς νά ἀλλάξῃς τά ὀνόματα τῶν πραγμάτων διά ἀπώλειάν σου, ὀνομάζοντας καλόν τό κακόν, καί κακόν τό καλόν, διά νά μήν ἀκούσῃς τό οὐαί καί ἀλλοίμονον, ὡς λέγει ὁ Κύριος διά τοῦ προφήτου Ἡσαΐου «οὐαί οἱ λέγοντες τό πονηρόν καλόν καί τό καλόν πονηρόν» (ε’, 20). Ἐξύπνησαι μίαν φοράν ἀπό αὐτόν τόν θανατηφόρον ὕπνον, καί ἄν ὁ Θεός σοῦ ἐχάρισεν ὑγείαν, ὡραιότητα, γνῶσιν, πλοῦτον, ἀξιώματα, καί ἄλλα ὅμοια φυσικά καί τυχηρά καλά, μή τά μεταχειρίζεσαι κακῶς εἰς ἀπώλειάν σου, ἀλλά κάμνετα ὅλα ὄργανα διά τήν σωτηρίαν σου. Ἀποφάσισαι νά τρέχῃς πάντοτε εἰς τό ἄκρον τέλος σου μέ ὅλην σου τήν καρδίαν, καί ἄν εὕρῃς τίποτε ἐμπόδια ρίψε τα, καί μή σταθῇς ποτέ ἕως ὅτου νά ἐπιτύχῃς τό τέλος σου, καθώς κάμνει καί ἕνας ποταμός, ὁ ὁποῖος δέν ἐμποδίζεται ἀπό τά ἐνάντια ὅπου εὑρίσκει ἐμπρός, ἀλλά τρέχει ταχέως καί δέν στέκεται παντελῶς, ἕως ὅτου νά φθάσῃ εἰς τήν θάλασσαν· «πάντες οἱ χείμαρροι πορεύονται εἰς τήν θάλασσαν». (Ἐκκλ. α’, 7).
Ὅθεν τί σέ χρησιμεύουν ἀδελφέ αἱ ἄτακτοι ἐπιθυμίαι ὅπου ἔχεις εἰς τά κτίσματα; αὐταῖς εἶναι ἐμπόδια εἰς τό τέλος τῆς σωτηρίας σου καί ξερρίζωσαί ταις ὅλαις ἀπό τήν καρδίαν σου, καί μολονότι νά τάς ἀγάπησες ἕως τώρα ὡς κόρην ὀφθαλμοῦ· διότι λέγει ὁ Κύριος «εἰ ὁ ὀφθαλμός σου σκανδαλίζει σε ἔξελε αὐτόν καί βάλε ἀπό σοῦ». (Ματθ. ε’, 29). Τί σοῦ χρειάζονται ἐκεῖνα τά ξεφαντώματα; τί σοῦ χρειάζονται αἱ τόσαι περιέργειαι ὅπου κάμνεις περιπατῶντας ἐδῶ καί ἐκεῖ, εἰς τάς ὁποίας χάνεις τόν καιρόν ὅπου ἔπρεπε νά ἐξοδεύῃς εἰς τόν λογισμόν τῆς σωτηρίας σου; αὐτά εἶναι ἐμπόδια καί κόψαι τα ὅλα ἀγκαλά καί νά τά ἀγαπᾷς ὡσάν τό δεξιόν σου χέρι· «εἰ ἡ δεξιά σου χείρ σκανδαλίζει σε, ἔκκοψον αὐτήν καί βάλε ἀπό σοῦ.» (Ματθ. αὐτ. 30). Τί σέ ὠφελοῦν τά τόσα περιπλέγματα ὅπου μεταχειρίζεσαι εἰς τάς ὑποθέσεις τῶν ἄλλων ὅπου δέν σοῦ ἀνήκουν; αὐτά εἶναι ἐμπόδια, καί κόψαι τα ὅλα καί ρίψαι τα, ἐνῷ καί νά τά ἀγαπᾷς ὡσάν τό ποδάρι σου «εἰ ὁ ποῦς σου σκανδαλίζει σε, ἔκκοψον αὐτόν καί βάλε ἀπό σοῦ». (Ματθ. ιη’, 8). Σοῦ φαίνονται παραμικρά αὐτά ὅπου εἴπομεν; ἤξευρε ὅμως ἀγαπητέ, ὅτι, αὐτά εἶναι ὡς ἐπί τό πλεῖστον ἡ πέτραις καί τά σκοντάμματα, ὅπου φράζουν τήν στράταν τῆς σωτηρίας σου, καί εἶναι χρεία νά τά ρίψῃς ἀπό τό μέσον, καθώς σέ προστάζει ὁ Θεός διά τοῦ Ἡσαΐου «καί τούς λίθους ἐκ τῆς ὁδοῦ διαρρίψατε» (ξβ’ 10). Καί εἰς αὐτά τά φαινόμενα παραμικρά στέκεται νά χάσῃς ἤ νά κερδίσῃς αἰωνίως μίαν ἄπειρον εὐδαιμονίαν, ἥτις εἶναι ἡ ἀπόλαυσις τοῦ Θεοῦ. Λοιπόν μίσησαι ἀδελφέ μου τάς διεστραμμένας στράτας ὅπου ἕως τώρα ἐπεριπάτησες· ἀποφάσισαι εἰς τό ἑξῆς νά μεταχειρισθῇς ὅλους σου τούς λογισμούς· καί ὅλας σου τάς ἐπιθυμίας εἰς τήν ἐλπίδα τῆς μακαριότητος ὅπου σέ προσμένει· καί ἐπειδή σέ ἔπλασεν ὁ Κύριος μόνον διά τόν ἑαυτόν του, παρακάλεσαί τον νά σοῦ δώσῃ χάριν καί δύναμιν, διά νά ξεκολλήσῃς ἀπό ὅλα καί νά εἶσαι μόνον διά αὐτόν, καί ὅλη σου ἡ φροντίς νά εἶναι μόνον καί μὅνον, διά νά ἐπιτύχῃς τήν σωτηρίαν σου, ἐπειδή τοῦτο εἶναι τό τέλος τοῦ κάθε ἀνθρώπου. «Τοῦτο τέλος παντός ἀνθρώπου» (Ἐκκλ. ζ’, 2).
(α) Καθώς εἶναι τά τρυφηλά φαγητά καί πιοτά, τά εὔμορφα φορέματα, τά ξεφαντώματα, τά παιγνίδια, ἡ ἄκαιραις συναναστροφαῖς καί συνομιλίαις, ἡ περιδιάβασες καί τά ἄλλα ἡδονικά καί ἀναπαυτικά ἀντικείμενα τῶν πέντε αἰσθήσεών μας.
ΠΗΓΗ: ἡ βίβλος τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου: «ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΓΥΜΝΑΣΜΑΤΑ». (Σελ. 26), ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΒΑΣ. ΡΗΓΟΠΟΥΛΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1971.
Ἡ Εἰκόνες τοῦ κειμένου τέθηκαν ἀπό τό συντάκτη τῆς ἀνάρτησης.
