Ἁγίου Αὐγουστίνου Ἐπισκόπου Ἱππῶνος
Θεέ ἀγαθέ, τί συμβαίνει εἰς τόν ἄνθρωπον ὥστε νά χαίρῃ διά τήν σωτηρίαν μιᾶς ἀπελπισμένης ψυχῆς, πού ἀπηλλάγη ἀπό βαρύτερον κίνδυνον, περισσότερον παρά ἐάν εἶχε διατηρήσει ἡ ψυχή αὐτή κάποιαν ἐλπίδα καί ἦτο ἐκτεθειμένη εἰς μικρότερον κίνδυνον. Ἀλλά Σύ, Πάτερ φιλεύσπλαγχνε, χαίρεις περισσότερον «ἐπί ἑνί ἁμαρτωλῷ μετανοήσαντι ἤ ἐπί ἐννενήκοντα ἐννέα δικαίοις, οἵτινες οὐ χρείαν ἔχουσι μετανοίας» (Λουκ. ιε’, 7). Καί ἡμεῖς χαίρομεν χαρά μεγάλην, ὅταν ἀκούωμεν μέ πόσην ἀγαλλίασιν ὁ ποιμήν ἐπαναφέρει εἰς τούς ὤμους του τό ἀπολωλός πρόβατον καί πῶς ἡ γυναῖκα ἐναποθέτει εἰς τό θησαυροφυλάκιόν Σου τήν δραχμήν, πού εὑρῆκε (Πρβλ. Λουκ. ιε’, 8), πρός χαράν τῶν γειτόνων της, καί τά δάκρυά μας τρέχουν διά τήν πανηγυρικήν ἀγαλλίασιν τοῦ οἴκου Σου, ὅταν ἀναγινώσκωμεν περί τοῦ νεωτέρου υἱοῦ Σου: «νεκρός ἧν καί ἀνέζησεν, ἀπολωλός ἧν καί εὑρέθη» (Πρβλ. Λουκ. ιε’, 32). Σύ χαίρεις δι’ ἡμᾶς καί τούς ἀγγέλους Σου, ἁγίους, δι’ ἀγάπης ἁγίας διότι Σύ εἶσαι πάντοτε ὁ ἴδιος καί ἐκεῖνο, πού δέν ὑπάρχει πάντοτε ἤ δέν ὑφίσταται κατά τόν ἴδιον τρόπον, Σύ τό γνωρίζεις πάντοτε καί κατά τόν ἴδιον τρόπον.
Τί συμβαίνει λοιπόν εἰς τήν ψυχήν, ὥστε νά αἰσθάνεται μεγαλυτέραν χαράν, ὅταν εὑρίσκῃ ἤ ἐπανευρίσκῃ ὅ,τι ἀγαπᾷ, παρά ὅταν κατέχῃ αὐτό μονίμως; Διότι αὐτό τό δείχνουν καί ἄλλα παραδείγματα, τά πάντα δέ εἶναι πλήρη ἀποδείξεων, αἱ ὁποῖαι μᾶς φωνάζουν: «Ναί, αὐτό εἶναι ἀλήθεια». Θριαμβεύει ὁ αὐτοκράτωρ νικητής, ἀλλά δέν θά ἦτο νικητής, ἄν δέν ἐμάχετο, ὅσο δέ μεγαλύτερος ὑπῆρξεν ὁ κίνδυνος εἰς τό πεδίον τῆς μάχης, τόσο εἶναι μεγαλυτέρα τοῦ θριάμβου ἡ χαρά. Μία καταιγίς ἀνατινάζει τούς πλέοντας καί τούς ἀπειλεῖ μέ ναυάγιον. Ὅλοι ὠχριοῦν ἀναμένοντες τόν θάνατον. Ὁ οὐρανός καί ἡ θάλασσα ἡσυχάζουν, ἡ δέ ὑπερβολή τῆς χαρᾶς τῶν πλεόντων γεννᾶται ἀπό τήν ὑπερβολήν τοῦ τρόμου των. Κάποιο πρόσωπον, πού μᾶς εἶναι προσφιλές, ἀρρωσταίνει, ὁ σφυγμός του δείχνει ὅτι εὑρίσκεται εἰς κίνδυνον, οἱ δέ ποθοῦντες τήν ἀποκατάστασιν τῆς ὑγείας του εἶναι καί αὐτοί ἀσθενεῖς τήν ψυχήν. Ἐπέρχεται ἡ βελτίωσις, ἰδού τό πρόσωπον αὐτό ἐπί ποδός, ἀλλά δέν ἔχει πλέον τάς προτέρας δυνάμεις του. Καί ὅμως βασιλεύει τώρα μιά τέτοια χαρά, πού δέν ὑπῆρξε ποτέ, ὅταν τό πρόσωπον αὐτό ἐκυκλοφοροῦσεν ὑγιές καί ρωμαλέον. Οἱ ἄνθρωποι δέν ἀποκτοῦν τάς ἀπολαύσεις ταύτας τῆς ἀνθρωπίνης ζωῆς εἰσπηδῶντες ἀπροσδοκήτως καί παρά τήν θέλησίν των, ἀλλ’ ὕστερ’ ἀπό μερικούς πόνους, πού προβλέπονται καί εἶναι θεληματικοί. Ἡ ἡδονή τοῦ νά τρώγωμεν καί νά πίνωμεν δέν εἶναι τίποτε, ἄν δέν προηγηθῇ ἡ ὀδύνη τῆς πείνας καί τῆς δίψας. Οἱ μέθυσοι τρώγουν ἁλμυρά ἀρτύματα διά νά προκαλέσουν δυσάρεστον ἐρεθισμόν. Κατόπιν πίνουν διά νά τόν καταστείλουν καί ἰδού ἐπέρχεται ἡ ἀπόλαυσις. Ὑπάρχει συνήθεια ἡ μνηστή νά μή παραδίδεται ἀμέσως καί τοῦτο ὅπως ὁ σύζυγος μή θεωρήσῃ, ἅπαξ παραδοθεῖσαν, εὐτελῆ τήν μνηστήν, τήν ὁποίαν, ὡς μνηστήρ, ἐπόθησε χρονιζομένην.
Τοιουτοτρόπως, τόσον εἰς τήν αἰσχράν καί ἐπονείδιστον ἡδονήν, ὅσο καί εἰς τήν θεμιτήν καί τήν ἐπιτρεπομένην, εἰς αὐτήν τήν εἰλικρινεστέραν καί ἐντιμοτέραν φιλίαν, ὡς καί εἰς τήν περίπτωσιν «τοῦ ἀποθανόντος καί ἀναστάντος, τοῦ ἀπολεσθέντος καί ἀνευρεθέντος υἱοῦ», πάντοτε προηγεῖται τῆς ζωηροτέρας χαρᾶς ἐντατικωτέρα ὀδύνη.
Τί εἶναι αὐτό, Κύριε καί Θεέ μου, ἀφοῦ Σύ εἶσαι διά τόν ἑαυτόν Σου αἰωνία χαρά καί ὅλα τά πλάσματα γύρω Σου εὑρίσκουν εἰς Ἐσέ τήν χαράν των; Διατί εἰς τό σημεῖον αὐτό τῆς πλάσεως νά ὑπάρχουν ἐλλείψεις καί πρόοδοι, δυσαρμονίαι καί ἁρμονίαι; Εἶναι ἆρά γε ἡ κατάστασις καί ὁ κλῆρος, πού ἔταξες εἰς αὐτό, ὁπότε ἀπό τά ὕψη τῶν οὐρανῶν μέχρι τῶν ἀβύσσων τῆς γῆς, ἀπό τήν ἀρχήν μέχρι τοῦ τέρματος τῶν αἰώνων, ἀπό τόν ἄγγελον μέχρι τοῦ σκώλυκος, ἀπό τήν πρώτην κίνησιν ἕως τήν τελευταίαν, διέθεσες ὅλα τά εἴδη τῶν ἀγαθῶν καί ὅλα τά δίκαια ἔργα Σου τό καθένα εἰς τόν κατάλληλον χῶρον καί χρόνον; Ὤ πόσον εἶσαι ὑψηλός εἰς τά ὕψη καί εἰς τά βάθη βαθύς! Δέν ἀπομακρύνεσαι ποτέ ἀπό ἡμᾶς καί ὅμως βαδίζομεν μέ δυσκολίαν πρός Ἐσένα.
Ἐνέργησε, Κύριε, ξύπνησέ μας, ἐπανακάλεσέ μας, πυρπόλησέ μας, ἀπάγαγέ μας, διάφλεξέ μας καί γοήτευσέ μας! Ἄς ἀγαπήσωμεν, ἄς σπεύσωμεν! Δέν προσέρχονται εἰς Ἐσέ πολλοί ἀπό μίαν ἄβυσσον ἀποτυφλώσεως βαθυτέραν παρά ὅση ἦτο τοῦ Βικτωρίνου; Πλησιάζουν καί φωτίζονται δεχόμενοι τό φῶς, ἐκεῖνοι δέ, πού τό δέχονται, ἀποκτοῦν συγχρόνως καί τήν δύναμιν νά γίνουν τέκνα Σου. Ἀλλ’ ἐπειδή αὐτοί εἶναι ὀλιγώτερον γνωστοί εἰς τόν λαόν, χαίρουν ὀλιγώτερον καί ἐκεῖνοι, οἱ ὁποῖοι τούς γνωρίζουν. Ὅταν χαίρῃ κανείς μέ πολλούς, ἡ χαρά εἶναι καί διά τό ἄτομον ἐντατικωτέρα, διότι οἱ μέν διαθερμαίνουν καί διαφλέγουν τούς δέ. Ἐξ ἄλλου, οἱ γνωστοί εἰς τούς πολλούς καθοδηγοῦν καί πολλούς εἰς τήν σωτηρίαν καί προπορεύονται πολλῶν, πού μέλλουν νά τούς ἀκολουθήσουν, διά τοῦτο δέ αἰσθάνονται μεγάλην χαράν καί ἐκεῖνοι, πού προπορεύονται, διότι δέν αἰσθάνονται χαράν δι’ αὐτούς καί μόνους.
Μακράν ἀπό ἐμέ ἡ σκέψις, ὅπως εἰς τό ἱερόν γίνωνται δεκτοί οἱ πλούσιοι πρό τῶν πτωχῶν, οἱ ἐπιφανεῖς πρό τῶν ἀσήμων, ἀφοῦ «τά ἀσθενῆ τοῦ κόσμου ἐξέλεξας, ἵνα καταισχύνῃς τά ἰσχυρά καί τά ἐξουθενωμένα τοῦ κόσμου τούτου, ἐξέλεξας καί τά μή ὄντα, ἵνα τά ὄντα καταργήσῃς» (Πρβλ. Κορινθ. α’, 27). Ἐν τούτοις, ὁ ἐλάχιστος τῶν ἀποστόλων Σου, διά τοῦ στόματος τοῦ ὁποίου εἶπες τά λόγια αὐτά, εἶναι ἐκεῖνος, τά ὅπλα τοῦ ὁποίου ἀφώπλισαν τήν ἀλαζονίαν τοῦ ἀνθυπάτου Παύλου(¹) καί τόν ἔκαμαν νά ὑποκύψῃ εἰς τόν ἤπιον ζυγόν τοῦ Χριστοῦ, ποῦ τόν μετέβαλεν εἰς ἁπλοῦν ὑπήκοον τοῦ μεγάλου βασιλέως, πρός ἀνάμνησιν δέ τοῦ λαμπροῦ θριάμβου του ἤλλαξε καί τό ὄνομά του, μετονομασθείς Παῦλος ἀντί Σαούλ.
Διότι ἡ ἧττα τοῦ ἐχθροῦ εἶναι τόσο περισσότερον καλυτέρα, ὅσον ἔχει πολλούς εἰς τήν ἐξουσίαν του καί τούς μεταχειρίζεται διά νά ἐξαπατᾷ ἀκόμη περισσοτέρους. Ἐξουσιάζει δέ περισσότερον τούς ἰσχυρούς καί δι’ αὐτῶν καί ἄλλους πολλούς, χάρις εἰς τήν περιωπήν τοῦ ὀνόματός του. Ὥστε, ὅταν τά τέκνα Σου ἀνελογίσθησαν τήν καρδίαν τοῦ Βικτωρίνου, πού ὁ διάβολος κατεῖχεν ὡς ἀπόρθητον φρούριον, ἤ τήν γλῶσσαν του, βέλος ἰσχυρόν καί αἰχμηρόν, μέ τό ὁποῖον τόσας ψυχάς εἶχε θανατώσει, ἦτο ἑπόμενον, ὅτι θά τά κατελάμβανε πολύ μεγαλύτερος ἐνθουσιασμός, ἐφ’ ὅσον ἔβλεπαν, ὅτι ὁ βασιλεύς ἡμῶν ἔδησε τόν ἰσχυρόν (Πρβλ. Ματθ. ιβ’, 29) καί ὅτι τά σκεύη του, κατακτηθέντα κατόπιν δέ καθαρισθέντα, ἔγιναν σκεύη εἰς τιμήν εὔχρηστα τῷ δεσπότῃ εἰς πᾶν ἔργον ἀγαθόν. (Πρβλ. Β’. Τιμοθ. β’, 21).
(¹) Πραξ. ιγ’, κ.ἑ. Πρόκειται περί τοῦ ἀνθυπάτου Σεργίου Παύλου, διοικητοῦ τῆς Κύπρου.
ΠΗΓΗ: Ἁγίου Αὐγουστίνου Ἐπισκόπου Ἱππῶνος «ΑΙ ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΕΙΣ». Εἰσαγωγή – Μετάφρασις – Σημειώσεις, Ἀνδρέου Δαλεζίου, Διδάκτορος τῆς φιλοσοφίας. Τεύχος Α’ Δ’ ΕΚΔΟΣΙΣ. ΑΘΗΝΑΙ 1965. (Σελ. 171).
Οἱ Εἰκόνες τοῦ κειμένου ἔχει τεθεῖ ἀπό τόν συντάκτη τῆς ἀνάρτησης.
