† Ἀρχιμανδρίτη Σεραφείμ Παπακώστα.
Ἱεροκήρυκος Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ Ἀθηνῶν
Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, εἰς ἕνα ὡραῖόν του λόγον, παρομοιάζει τόν παρόντα κόσμον μέ σκηνήν θεάτρου, ὅπου κατά τήν ὥραν τῆς παραστάσεως παρουσιάζονται οἱ ἠθοποιοί μέ διάφορα προσωπεῖα. Ἕνας μέ τό προσωπεῖον φιλοσόφου, καίτοι δέν ἔχει καμμίαν σχέσιν μέ τήν φιλοσοφίαν· ἄλλος ὡς βασιλεύς, ἐνῷ πράγματι εἶναι ἕνας κοινός ἰδιώτης· ἄλλος ὡς στρατηγός, ἄλλος ὡς ἰατρός κλπ. Ἀλλ’ ὅταν τελειώσῃ ἡ παράστασις καί πέσῃ ἡ αὐλαία, τότε οἱ ἠθοποιοί φαίνονται ὁποῖοι εἶναι πραγματικῶς. Ὅλα τά ἀξιώματα, ἤ τά πλούτη, ἤ τά δυστυχήματα, μέ τά ὁποῖα ἐφάνησαν ἐπί σκηνῆς, δέν ἦσαν τίποτε ἄλλο παρά ἀπάτη. Καί φυσικά ἠπατήθησαν ὅσοι τούς ἐνόμισαν φιλοσόφους, βασιλεῖς, στρατηγούς. Τό αὐτό συμβαίνει, λέγει ὁ Χρυσόστομος, καί μέ τόν παρόντα κόσμον· εἶδος θεάτρου εἶναι ὁ κόσμος αὐτός, εἰς τόν ὁποῖον ὁ πλοῦτος καί ἡ πτωχεία, ἡ δόξα καί ἡ ἀφάνεια, εἶναι προσωπεῖα. Ἀλλ’ ὅταν παρέλθῃ ἡ φθαρτή σκηνή τοῦ παρόντος κόσμου, ὅταν πέσῃ ἡ αὐλαία τοῦ θανάτου, τότε θά φανῇ καθένας ὁποῖος πράγματι ἦτο. Διότι ἡ ἀξία του θά κριθῇ ὄχι ἀπό τό προσωπεῖον, πού ἔφερεν ἐδῶ, ἀλλά ἀπό τά ἔργα του, ἀπό τήν κατάστασιν τῆς ψυχῆς του.
Τό εἶδαμεν αὐτό εἰς τόν Λάζαρον. Ὅσοι θά ἤθελαν νά κρίνουν περί τοῦ Λαζάρου ἀπό τό προσωπεῖον τῆς δυστυχίας καί τῆς ἀθλιότητος εἰς τήν ὁποίαν ἔζησεν εἰς τό θέατρον τοῦ παρόντος κόσμου, θά ἠπατῶντο. Διότι τό προσωπεῖον αὐτό τό ἀφῄρεσεν ὁ θάνατος καί τότε ἔλαμψεν ἡ ὑπομονή του, τότε εὑρέθη εἰς τούς κόλπους τοῦ Ἀβραάμ. Θά τό ἴδωμεν τώρα καί εἰς τόν πλούσιον τῆς παραβολῆς. Ὅσοι τόν καλοτυχίζουν καί τόν μακαρίζουν, διότι ἔζησεν ἐδῶ μέ τό προσωπεῖον τοῦ «καλοφαγᾶ», ἀπατῶνται οἰκτρά. Διότι, ἰδού, ἔπεσεν ἡ αὐλαία τοῦ θανάτου. Ὁποία δέ φρίκη φανερώνεται τώρα εἰς τήν πραγματικότητα! Ἄς ἀκολουθήσωμεν τά θεῖα λόγια τῆς παραβολῆς.
«Ἀπέθανε δέ καί ὁ πλούσιος, καί ἐτάφη» (στιχ. 22). Εἰς τάς ὀλίγας αὐτάς λέξεις περιώρισεν ὁ Κύριος τά περί τοῦ θανάτου τοῦ πλουσίου. Ἀλλά πόσα ἐκφράζουν αἱ λέξεις αὐταί! Ἦλθε καί δι’ αὐτόν ἐπί τέλους ἡ ὥρα τοῦ θανάτου. Ὁ πλοῦτος του δέν εἶχε καμμίαν δύναμιν νά ἐμποδίσῃ τόν θάνατον. Περιωρίσθη νά προσφέρῃ μόνον εἰς τό ἄψυχον πτῶμα τάς τελευταίας φιλοφρονήσεις· κηδείαν δηλαδή πομπώδη καί μεγαλοπρεπῆ· δεκάδας μοιρολογητριῶν, πού ἀνέλαβαν μέ τά πληρωμένα δάκρυα νά κλαύσουν τόν ἀσεβῆ· στεφάνους τῶν ὁμοίων του ἐπάνω εἰς τό φέρετρον· ἐπικηδείους ρήτορας, πού ἀνέλαβαν νά κολακεύσουν διά τελευταίαν φοράν τό πτῶμα τοῦ πλουσίου· τεχνίτας ἀγαλματοποιούς, πού ἔστησαν καλοπληρωμένον μεγαλοπρεπές μνημεῖον καί ἐχάραξαν μέ χρυσᾶ γράμματα τό ὄνομά του ἐπάνω εἰς τά λαξευμένα μάρμαρα. Ἀλλ’ ὅλα αὐτά εἶναι ἀπάτη, εἶναι ψεῦδος! Ὁ πλούσιος «ἐτάφη», λέγει ὁ Κύριος. Ἕνας τάφος, ἴσος πρός τό πτῶμά του, ἠνοίχθη καί τά ἐσκέπασεν ὅλα.
Ὁ Φίλιππος, ὁ βασιλεύς τῆς Μακεδονίας, ὅταν κἄποτε ἐπάλαιεν εἰς τόν στίβον τῶν Ὀλυμπίων, ἔπεσεν εἰς τήν ἄμμον· ὅταν δέ ἐσηκώθη καί παρετήρησε τό ἀποτύπωμα τοῦ σώματός του εἰς τήν ἄμμον, ἐφώναξεν: Ὦ! πόσον μικρόν κομμάτι γῆς θά καταλάβῃ, μετά θάνατον, τό σῶμα ἐκείνων πού φιλοδοξοῦν ἐφ’ ὅσον ζοῦν νά κατέχουν τόν κόσμον ὅλον! Ἐάν καί ὁ πλούσιος τῆς παραβολῆς ἤθελε νά ἴδῃ, ὅταν ἔζη, τόν τάφον αὐτόν, εἰς τόν ὁποῖον τώρα ἐκρύβη· ἐάν ἐσυλογίζετο ὅτι τό θεοποιηθέν σαρκίον του θά ἐθάπτετο ἐκεῖ, ἴσως νά ἐσκέπτετο λογικώτερα. Ἀλλά δέν τόν ἀφῆκε ποτέ ἡ ἀπάτη τοῦ πλούτου. Καί διά τοῦτο ἐτάφη· καί, καθώς λέγει ἡ Γραφή, «σαπρία αὐτόν ἐκάλυψε» (Ἰώβ κα’ 26). Ἐτάφη· καί τά πλούτη του διεσκορπίσθησαν εἰς τούς ἀνέμους ἀπό τούς ἀσώτους κληρονόμους καί ἐτάφησαν εἰς τήν κόπρον τῶν ἡδονῶν. Ἐτάφη· καί οἱ κόλακες φίλοι, αἱ ἑταῖραι, οἱ ὑπηρέται, πού ἀποτέλουν τήν συνοδείαν του, ἐσκορπίσθησαν. Ἐτάφη· καί τά μαρμαρόκτιστα σπίτια του ἔμειναν εἰς χέρια ξένα, ἄρα δέ ἐτάφησαν καί αὐτά. Ἐτάφη· καί τό ὄνομά του «ἐπεγράφη ἐπί τῆς γῆς αὐτοῦ», ὅπως λέγει ὁ Δαβίδ περί τῶν ἀσεβῶν· δηλαδή ἐγράφη μόνον εἰς τόν τάφον του· διότι κανέν ἵδρυμα φιλανθρωπικόν, κανέν μνημεῖον ἀγαθοεργίας καί εὐσπλαγχνίας δέν ἐστήθη οὔτε ἐπί τῆς γῆς, οὔτε εἰς τόν οὐρανόν, εἰς μνημόσυνον τοῦ ὀνόματός του. Ἐτάφη, λοιπόν, καί ἡ μνήμη τοῦ ὀνόματός του· διότι μόνον «ὁ δίκαιος ἔσται εἰς μνημόσυνον αἰώνιον». Τάφος δέ καί νέκρωσις εἶναι πᾶν ὅ,τι γίνεται χάριν τῆς σαρκός μόνον καί τῆς παρούσης ζωῆς, ὄχι δέ χάριν τῆς ψυχῆς καί τῆς μελλούσης ζωῆς. Καί εἴθε νά ἐνεκρώνετο καί νά ἐθάπτετο καί ἡ ἁμαρτωλός ψυχή του, ὅπως φαντάζονται οἱ ἄπιστοι καί ὑλισταί. Ἀλλ’ ὄχι· ἡ ψυχή του ζῇ. Ζῇ, ἀλλά – Θεέ μου! – ὁποίαν ζωήν θλίψεως καί ὀδύνης! Ὁποῖον ὠκεανόν χωρίς ὄχθας καί χωρίς πυθμένα, ὠκεανόν μαῦρον καί ἀπαίσιον, πάντοτε ταραγμένον καί πάντοτε φρικτόν, φανέρωνει τώρα ἡ συνέχεια τῆς παραβολῆς!
«Καί ἐν τῷ ἅδῃ ἐπάρας τούς ὀφθαλμούς αὐτοῦ, ὑπάρχων ἐν βασάνοις, ὁρᾷ τόν Ἀβραάμ ἀπό μακρόθεν, καί Λάζαρον ἐν τοῖς κόλποις αὐτοῦ» (στιχ. 23). Εἰς τόν ἅδην ὁ εὐτυχής ἐκεῖνος πλούσιος! Μέσα εἰς τόν ὠκεανόν τῶν βασάνων ὁ πλούσιος αὐτός, πού ἐπέρασεν ἐδῶ τήν ζωήν του χωρίς νά γνωρίσῃ ποτέ τί εἶναι βάσανα! Ναί, ἀναγνῶστα μου, ἡ παροῦσα ζωή διαβαίνει βιαστικά, διά νά παραχωρήσῃ τήν θέσιν της εἰς τήν ἄλλην ζωήν, πού δέν τελειώνει ποτέ. Ἐλᾶτε, λοιπόν, τώρα ὅσοι κοπιάζετε καί μοχθεῖτε καί ἀγωνιᾶτε διά νά γίνετε πλούσιοι. Ἐλᾶτε ὅσοι παραπονεῖσθε καί στεναχωρεῖσθε, διότι δέν εἶσθε πλούσιοι καί φθονεῖτε τούς σαρκολάτρας πλουσίους. Ἐλᾶτε νά ἰδῆτε ποία εἶναι ἡ θέσις καί ἡ κατάστασις τοῦ ἀσπλάγχνου σαρκολάτρου πλουσίου.
Εἶναι κατάστασις ἀθλιεστάτη. Ὑπάρχει εἰς τόν Ἅδην ἐν μέσῳ βασάνων. Δέν εἶναι δυνατόν βεβαίως νά παραστήσουν πλήρως τήν πραγματικότητα τῆς ἄλλης ζωῆς αἱ εἰκόνες, τάς ὁποίας λαμβάνομεν ἀπό τήν παροῦσαν. Ἀλλά πάντως εἰκονίζουν μίαν κατάστασιν πραγματικήν. Ὅπως, λοιπόν, αἱ ψυχαί τῶν δικαίων, εὐθύς μόλις χωρισθοῦν ἀπό τό σῶμα, εὑρίσκονται εἰς κατάστασιν χαρᾶς καί εὐτυχίας· οὕτω καί αἱ ψυχαί τῶν ἀμετανοήτων ἁμαρτωλῶν, μόλις ὁ θάνατος τάς χωρίσῃ ἀπό τάς ἡδονάς τῆς σαρκός, εὑρίσκονται εἰς δυστυχίαν ἀτελείωτον καί ἀθεράπευτον, ἡ ὁποία μετά τήν δευτέραν τοῦ Κυρίου παρουσίαν, ὁπότε θά ἀναστηθοῦν καί τά σώματα, θά αὐξηθῇ ἀκόμη περισσότερον. Διότι ἡ ψυχή τῶν ἀνθρώπων αὐτῶν εἶχε προσκολληθῇ ὁλόκληρος εἰς τάς ἡδονάς τοῦ σώματος, εἴχεν ὑλοποιηθῆ, εἶχε γίνει σαρκική καί ὅλως ἀναίσθητος εἰς τάς πνευματικάς ἐκείνας τέρψεις, τάς ὁποίας ἀπολαύουν αἱ ψυχαί τῶν δικαίων καί εὐσεβῶν καί ἐναρέτων. Καί διά τοῦτο δέν ἦτο δυνατόν τοιαύτη ψυχή νά εὕρῃ θέσιν εἰς τόν κόλπον τοῦ Ἀβραάμ, εἰς τόν τόπον τῶν πνευματικῶν ἀπολαύσεων. Ἐκτός τούτου ὁ πλούσιος τῆς παραβολῆς ἐδείχθη σκληρός καί ἄσπλαγχνος καί ἀνελεήμων πρός τόν πτωχόν Λάζαρον, τόν ὁποῖον τοῦ ἔστειλεν εἰς τήν θύραν του ὁ Θεός. Καί διά τοῦτο ὄχι μόνον ἀπεκλείσθη ἀπό τήν χαράν καί εὐτυχίαν τῆς ἄλλης ζωῆς, ἀλλά καί κατεδικάσθη εἰς βασανιστήριον φρικτόν· διότι «ἀνίλεῶς ἡ κρίσις τῷ μή ποιήσαντι ἔλεος», λέγει ὁ Θεός διά τοῦ Ἰακώβ (β’ 13).
Ἰδού δέ καί κἄτι ἄλλο, πού ἐπαυξάνει τήν ἀθλιότητά του. Ἡ βασανιζομένη ψυχή του βλέπει ἀπό μακράν τόν Ἀβραάμ· λαμβάνει πλήρη γνῶσιν τῆς εὐτυχίας τῆς μεγάλης, τήν ὁποίαν ἀπολαύει ὁ πλούσιος – ἀλλά δίκαιος καί εὐσεβής καί εὔσπλαγχνος Ἀβραάμ. Τόν βλέπει ὅμως ἀπό μακράν. Ἐάν ἦτο κἄπως πλησιέστερον, ἴσως νά ᾐσθάνετο κἄποιαν παρηγορίαν. Πλησίον του βλέπει μόνον δαίμονας, βλέπει τούς ὁμοίους μέ αὐτόν καταδίκους νά πάσχουν καί νά βασανίζωνται, πρᾶγμα τό ὁποῖον δημιουργεῖ μεγαλυτέραν εἰς αὐτόν θλῖψιν. Βλέπων, λοιπόν, ἀπό μακράν τόν Ἀβραάμ, αἰσθάνεται τώρα βαθειά τό ὀδυνηρόν ἐκεῖνο αἴσθημα, πού προλέγει ὁ Κύριος διά τούς «ἐργάτας τῆς ἀδικίας»· ἰδού τί λέγει: «ἐκεῖ ἔσται ὁ κλαυθμός καί ὁ βρυγμός τῶν ὀδόντων, ὅταν ὄψησθε (ὅταν θά ἴδετε) Ἀβραάμ καί Ἰσαάκ καί Ἰακώβ καί πάντας τούς προφήτας ἐν τῇ βασιλείᾳ τοῦ Θεοῦ, ὑμᾶς δέ ἐκβαλλομένους έξω» (Λουκᾶ ιγ’ 28). Ἀλλά τό θλιβερώτερον καί ἐκπληκτικώτερον δι’ αὐτόν εἶναι ὅτι βλέπει «καί τόν Λάζαρον ἐν τοῖς κόλποις αὐτοῦ» ἀναπαυόμενον καί εὐτυχοῦντα. Τόν Λάζαρον ἐκεῖνον, εἰς τόν ὁποῖον μόνον ἕνα βλέμμα περιφρονήσεως καί ἀποστροφῆς κατεδέχετο ἐδῶ νά ρίπτῃ, τόν βλέπει τώρα καί τόν ζηλεύει. Τόν βλέπει καί ἐνθυμεῖται τήν ἰδικήν του σκληράν καί ἄσπλαγχνον διαγωγήν. Τόν βλέπει καί σκέπτεται πόσον διάφορος θά ἦτο ἡ κατάστασίς του, ἐάν ἦτο ἐλεήμων, ἐάν ἦτο εὐσεβής καί δίκαιος, ὅπως ὁ Λάζαρος. Ὤ! πόσον ἐπαυξάνει τήν δυστυχίαν του ἡ θέα τοῦ εὐτυχοῦς Λαζάρου.
ΠΗΓΗ: Τό βιβλίο: «ΑΙ ΠΑΡΑΒΟΛΑΙ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ» ὑπό τοῦ † Ἀρχιμανδρίτη Σεραφείμ Παπακώστα (Ἱεροκήρυκος τοῦ Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ Ἀθηνῶν). Σελ. 316. Ἔκδοσις δευτέρα 1938. ΑΘΗΝΑΙ ΕΚΔΟΣΙΣ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΟΣ ΘΕΟΛΟΓΩΝ Η ’’ΖΩΗ’’.
Οἱ εἰκόνες τοῦ κειμένου, ἔχουν τεθεῖ ἀπό τόν συντάκτη τῆς ἀνάρτησης.
