ΤΟΝ ΕΠΙΣΤΗΘΙΟ ΚΑΙ ΑΓΑΠΗΜΕΝΟ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ, ΤΟΝ ΥΙΟ ΤΗΣ ΒΡΟΝΤΗΣ (ΒΟΑΝΕΡΓΕΣ)
Τῇ Κς’ (26η) τοῦ μηνός Σεπτεμβρίου ἡ Μετάστασις τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου καί Εὐαγγελιστοῦ, φίλου, παρθένου, ἐπιστήθιου καί ἠγαπημένου τοῦ Κυρίου, Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου.(1)
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος β’
Ἀπόστολε Χριστῷ τῷ Θεῷ ἠγαπημένε, ἐπιτάχυνον ρῦσαι λαόν ἀναπολόγητον∙ δέχεταί σε προσπίπτοντα, ὁ ἐπιπεσόντα τῷ στήθει καταδεξάμενος, ὅν ἱκέτευε Θεολόγε, καί ἐπίμονον νέφος Ἐθνῶν διασκεδάσαι, αἰτούμενος ἡμῖν εἰρήνην, καί τό μέγα ἔλεος.
Ἰωάννης ὁ Θεολόγος ὁ ἱερός Εὐαγγελιστής καί θεῖος Ἀπόστολος τοῦ Κυρίου κατήγετο ἐκ Βηθσαϊδά τῆς Γαλιλαίας, υἱός ὤν τοῦ Ζεβεδαίου καί τῆς Σαλώμης, ἥτις ἦτο θυγάτηρ Ἰωσήφ τοῦ Μνήστορος τῆς Θεοτόκου. Διότι ὁ Ἰωσήφ εἶχε τέσσαρας υἱούς, Ἰάκωβον, Ἰωσῆν, Ἰούδαν καί Σίμωνα (ἢ Συμεών) καί θυγατέρας τρεῖς, τήν Ἐσθήρ, τήν Μάρθαν καί τήν Σαλώμην, ἥτις ἦτο γυνή μέν τοῦ Ζεβεδαίου, μήτηρ δέ τοῦ Ἰωάννου τούτου. Ὅθεν ἐκ τούτου ἕπεται, ὅτι ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἦτο θεῖος τοῦ Ἰωάννου, ὡς νομιζόμενος ἀδελφός Σαλώμης, τῆς θυγατρός Ἰωσήφ, μητρός δέ Ἰωάννου∙ ὁ δέ Ἰωάννης ἦτο ἀνεψιός τοῦ Κυρίου. Συνεβοήθει δέ ὁ θεῖος Ἰωάννης τόν πατέρα του Ζεβεδαῖον εἰς τήν ἁλιευτικήν τέχνην ὡς καί ὁ ἀδελφός του Ἰάκωβος, διότι ὁ πατήρ των ἦτο ἁλιεύς καί πτωχός ἄνθρωπος, ὅτε δέ ἐκλήθη παρά Κυρίου, ἀφῆκε τόν πατέρα ὁμοῦ καί τό πλοῖον του, καί ἠκολούθησε τόν καλέσαντα Κύριον, καί τούς νόμους αὐτοῦ ἀκριβῶς ἐδιδάχθη. Διά τοῦτο ἐγκαταλείψας τήν ἁλιείαν τῶν ἀφώνων ἰχθύων, ἐδιδάχθη πώς νά ἑλκύσῃ διά τῆς διδασκαλίας τάς λογικάς ψυχάς τῶν ἀνθρώπων.
Μετεχειρίζετο δέ ὁ θεῖος Ἰωάννης ἄκραν ἐγκράτειαν εἰς ὅλα τά βλάπτοντα τήν ψυχήν, διά τοῦτο καί ᾠκειώθη ὅλως πρός τήν παρθενίαν. Ἐκ τούτου δέ ἀπέκτησε καί το νά ὀνομάζεται παρθένος ἐξαιρέτως καί περισσότερον ἀπό ὅλους τούς ἄλλους ἀνθρώπους, ἔτι δέ καί διά τοῦτο ἠγαπήθη κατ’ ἐξαίρεσιν ἀπό τόν Βασιλέα Χριστόν, εἰς τρόπον ὥστε μόνος αὐτός ἔλαβε τήν ὀνομασίαν τοῦ ἠγαπημένου. Ὅθεν καί ὅταν ὁ Κύριος ἀνέβη εἰς τό Θαβώριον Ὄρος διά νά μεταμορφωθῆ, ἀνέβη ὁμοῦ καί ὁ ἠγαπημένος οὗτος Ἰωάννης, καί εἶδε τήν ἐκεῖσε δειχθεῖσαν ἐκ μέρους τοῦ Θεοῦ Λόγου Θεότητα, καί ἤκουσε τήν φωνήν τήν λέγουσαν∙ «Οὗτος ἐστιν ὁ Υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ ηὐδόκησα∙ αὐτοῦ ἀκούετε». Καί ἐν τῷ Μυστικῷ Δεῖπνῳ αὐτός πλησίον τοῦ ἠγαπημένου του Διδασκάλου ἐκάθισεν. Αὐτός καί ἐπάνω εἰς τό στῆθος του ἀνέπεσε διά τήν πολλήν ἀγάπην, τήν ὁποίαν εἶχε πρός αὐτόν∙ αὐτός ἠρώτησεν αὐτόν λέγων∙ «Κύριε, τίς ἐστιν ὁ παραδιδούς σε;» Αὐτός ἐζήτησε καί νά καθίσῃ ἐκ δεξιῶν τοῦ Διδασκάλου του, δεικνύων οὕτω φανερῶς τό πρός αὐτόν διάπυρον φίλτρον του.
Ἀλλά καί ὅταν συνελήφθη ὁ Κύριος ὑπό τῶν Ἰουδαίων, ὁ θεῖος οὗτος Ἰωάννης ἠκολούθει αὐτόν, καί ἐμβλῆκεν εἰς τήν αὐλήν τοῦ Ἀρχιερέως, καθό γνωστός του∙ καί ὅταν ἐσταυρώθη, αὐτός παρίστατο εἰς τόν Σταυρόν μετά τῆς Θεομήτορος. Καί ἡ μέν Θεοτόκος ἤκουσε παρ’ αὐτοῦ τό «Γύναι, ἴδε ὁ υἱός σου», οὗτος δέ ὁ Ἰωάννης ἤκουσε τό «Ἰδού ἡ μήτηρ σου». Τούτου δέ τοῦ λόγου τί ἄλλο ἠμπορεῖ νά γίνῃ μακαριώτερον; Ὅθεν ἀπό ἐκείνης τῆς ὥρας ἔλαβεν ἀξιοπρεπῶς εἰς τόν οἶκον του τήν Μητέρα καί Παρθένον, ὁ κατά τήν ψυχήν καί τό σῶμα Παρθένος. Καί ὅταν δέ ὁ Κύριος ἀνέστη, αὐτός προλαβών τόν κορυφαῖον Πέτρον, καί παρακύψας πρῶτος εἰς τόν τάφον, εἶδε τά ἐντάφια, καί τόν ποθούμενον ἔβλαψε, καί παρ’ Αὐτοῦ αὐτός τό ἐμφύσημα δέχεται καί τῆς οἰκουμένης ὅλης προβάλλεται Ἀπόστολος. Αὐτός καί ἀναληφθέντα εἶδε τόν Κύριον. Αὐτός ἔπειτα καί τήν τοῦ Παρακλήτου ἐπιφοίτησιν ἐν εἴδει πυρίνων γλωσσῶν ἐδέχθη μετά τῶν ἄλλων συμμαθητῶν, ἐν τῇ ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς. Αὐτός τελευταῖον καί μέχρι τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου ἔμεινεν ἐν Ἱερουσαλήμ, διακονῶν αὐτήν εἰς ὅλα τά χρειαζόμενα.
Μετά τήν τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου σεβασμίαν εἰς οὐρανούς Μετάστασιν ἐξῆλθε καί ὁ θεῖος οὗτος Ἀπόστολος εἰς τό κήρυγμα, καί μετέβη εἰς τούς τόπους τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, ἥτις τοῦ ἔλαχεν εἰς τόν κλῆρον διά νά κηρύξῃ τήν τοῦ Σωτῆρος θείαν ἐνανθρώπησιν καί νά καλέσῃ τούς ἀνθρώπους εἰς μετάνοιαν καί εἰς τήν πίστιν τοῦ Χριστοῦ. Καί ταῦτα μέν λέγομεν συνοπτικῶς διά τήν πρό τῆς ἐξόδου του εἰς τό κήρυγμα ζωήν τοῦ θείου τούτου Ἀποστόλου, τά δέ περί τῆς ἐν γένει δράσεώς του κατά τάς περιοδείας καί ὅσα ἐδίδαξε καί ὅσα ὑπέστη, ὡς καί τά περί τῆς συγγραφῆς τοῦ Θείου καί ἱεροῦ Εὐαγγελίου καί τῆς θείας αὐτοῦ μεταστάσεως, θέλετε μάθει κατωτέρω κατά πλάτος ἀπό αὐτόν τοῦτον τόν μαθητήν καί συνέκδημον τοῦ θείου Ἰωάννου, τόν Ἀπόστολον Πρόχορον, τοῦ ὁποίου καταχωρίζομεν ἐν συνεχείᾳ, διά πρώτην φοράν ἐν τῷ Συναξαριστῇ, μεταγλωττισμένας εἰς γλαφυρόν καί ἁπλοῦν ὕφος τάς ὑπ’ αὐτοῦ συγγραφείσας «Περιόδους τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου καί Εὐαγγελιστοῦ ἠγαπημένου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου».
Ὅτι δέ καί ὁ θεῖος Ἰωάννης ἐγεύθη τό ποτήριον τοῦ θανάτου, μανθάνομεν τοῦτο ἀπό πολλάς μαρτυρίας. Καί ὁ μέν Πολυκράτης, ὁ τῆς Ἐφέσου Ἐπίσκοπος, γράφων πρός τόν Βίκτωρα Ρώμης, οὕτω λέγει αὐτολεξεί∙ «Καί γάρ κατά τήν Ἀσίαν (τήν Μικράν δηλαδή) μεγάλον στοιχεῖον ἐκοιμήθη, τό ὁποῖον καί θά ἀναστηθῇ ἐν τῇ ἐσχάτῃ ἡμέρα τῆς παρουσίας τοῦ Κυρίου ἡμῶν, Ἰωάννης, λέγω, ὁ ἐπιστήθιος μαθητής τοῦ Χριστοῦ∙ ὁ ὁποῖος ἐφόρει εἰς τό μέτωπον ὡς ἀρχιερεύς καί τό πέταλον τοῦ παλαιοῦ νομικοῦ ἀρχιερέως (ἐπάνω εἰς τό ὁποῖον ἦτο γεγραμμένον τό τετραγράμματον ὄνομα τοῦ Θεοῦ, τό καλούμενον Ἰεχωβά, ὅπερ δηλοῖ, Κύριος, κατά τούς Ἑβδομήκοντα), καί ὁ ὁποῖος Ἰωάννης ἔγινε διδάσκαλος εἰς τήν Ἔφεσον».
Ὁ δέ Ἱππόλυτος ὁ ἱερός Πάπας τῆς Ρώμης, διηγούμενος διά τό κήρυγμα καί διά τήν τελείωσιν τῶν Ἀποστόλων, λέγει περί καί τοῦ θείου τούτου Ἀποστόλου∙ «Ἰωάννης ὁ ἀδελφός τοῦ Ἰακώβου (τοῦ Μεγάλου δηλαδή, τοῦ ὄντος ἐκ τῶν δώδεκα Ἀποστόλων), κηρύττων εἰς τήν Μικράν Ἀσίαν τόν λόγον τοῦ Εὐαγγελίου, ἐξωρίσθη κατά τήν νῆσον Πάτμον. Καί ἀπό ἐκεῖ πάλιν ἀνακαλεῖται ὑπό Νερούα τοῦ αὐτοκράτορος, τοῦ βασιλεύσαντος ἐν ἔτει 96. Καί ἔρχεται εἰς τήν Ἔφεσον καί ἐκεῖ τελευτᾶ. Τούτου τό λείψανον ζητηθέν ἀπό τούς κατοίκους τῆς Ἐφέσου, δέν εὑρέθη».
Ἀλλά καί ὁ τοῦ Μεγάλου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου ἀδελφός, ὁ Καισάριος, ἐρωτηθείς περί τούτου ἐπί τοῦ ἐν Κωνσταντινουπόλει Ἀπορρήτου, ταῦτα ἀπεκρίθη. «Ὁ Μέγας οὗτος Ἰωάννης εἰς τό τέλος τοῦ Εὐαγγελίου του γράφει ταῦτα∙ «Καί τοῦτο εἰπών ὁ Ἰησοῦς, λέγει αὐτῷ (τῷ Πέτρῳ δηλαδή), ἀκολούθει μοι. Ἐπιστραφείς δέ ὁ Πέτρος βλέπει τόν μαθητήν, ὃν ἠγάπα ὁ Ἰησοῦς, ἀκολουθοῦντα … καί λέγει αὐτῷ∙ Κύριε οὗτος δέ τί; λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς∙ ἐάν αὐτόν θέλω μένειν ἕως ἔρχομαι, τί πρός σέ; σύ ἀκολούθει μοι. Ἐξήλθεν οὖν ὁ λόγος οὗτος εἰς τούς ἀδελφούς, ὅτι ὁ μαθητής ἐκεῖνος οὐκ ἀποθνῄσκει». (Ἰωάννου κβ’ 19 – 23).
Ἐκ τούτου ὅθεν, τοῦ ρητοῦ πρόφασιν λαβόντες τινές, εἶπον, ὅτι τό «ἐάν αὐτόν θέλω μένειν ἕως ἔρχομαι» ἐρρήθη ἀπό τόν Κύριον περί τῆς Δευτέρας του Παρουσίας. Ὅθεν καί νομίζουν, ὅτι ὁ Ἰωάννης ἀκόμη δέν ἐδοκίμασε θάνατον, ἀλλά μετετέθη ζῶν ὡς ὁ Ἐνώχ καί ὁ Ἠλίας. Πλήν δέν εἶναι αὕτη ἡ ἀλήθεια∙ διότι δέν εἶπεν ὁ Χριστός τό «ἐάν αὐτόν θέλω μένειν» αἰνιγματωδῶς, τάχα ὅτι μέλλει νά ζῇ ὁ Ἰωάννης, ἀλλ’ εἶπεν αὐτό ἁπλῶς καί αἰσθητῶς καί ἁρμοδίως εἰς τήν τότε ἐργασίαν τῶν μαθητῶν.
Ὅτε δηλαδή εὑρών αὐτούς ὁ Κύριος ἁλιεύοντας ἐπί τῆς Τιβεριάδος συνέφαγε καί διελέχθη μέ ὅλους τούς ἐκεῖ εὑρεθέντας Ἀποστόλους, τότε ὁ Πέτρος θέλων νά ἔχῃ συνακόλουθον καί τόν Ἰωάννην, διά τήν ἀγάπην ἥν εἶχεν εἰς αὐτόν, διά τοῦτο λέγει πρός τόν διδάσκαλον Χριστόν. «Οὗτος δέ τί;» ἐφανέρωσε δέ ὁ Κύριος τήν αἰτίαν, διά τήν ὁποίαν δέν ἤθελε νά συνοκολουθήθῃ καί ὁ Ἰωάννης, ἀπολογησάμενος καί εἰπών∙ «Ἐάν αὐτόν θέλω μένειν ἕως ἔρχομαι, τί πρός σέ;» τοὐτέστιν, ἐάν θέλω νά μένῃ ἐπί τοῦ ἁλιεύματος ὁ Ἰωάννης, καί ν’ ἁλιεύῃ ἕως οὗ ἐγώ ἐπανέλθω ὧδε, τί πρός σέ(2); Ἐπειδή λοιπόν ὁ Χριστός εἰς οὐδέν ἄλλο μέρος ἐφανέρωσεν, ὅτι δέν θά ἀποθάνῃ ὁ Ἰωάννης, διά τοῦτο φανερόν εἶναι, ὅτι καί αὐτός ὁμοίως μέ τούς ἄλλους Ἀποστόλους ἀπέθανε∙ μαρτυρεῖ δέ τόν θάνατόν του καί ὁ τάφος του, ἀπό τόν ὁποῖον ἐξέρχεται καί κόνις λεπτή εἰς ἰατρείαν πολλῶν ἀσθενειῶν. Καί ὁ μέν Καισάριος ταῦτα ἀπεκρίθη εἰς ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι εὐλαβῶς τόν ἠρώτησαν.
Ὁ δέ τήν γλῶτταν χρυσοῦς Ἰωάννης εἰς πολλά μέρη τῶν γλυκυτάτων λόγων του ἀποδεικνύει, ὅτι ἀπέθανεν ὁ Ἰωάννης. Πρῶτον μέν ἐν τῷ Εὐαγγελίῳ περί τούτου διερμηνεύων καί λέγων, ὅτι τό μέν νά μένῃ ὁ Ἰωάννης δέν εἶπεν ὁ Κύριος διά νά μή ἀποθάνη∙ ἀλλά διά νά μή εἶναι ἡνωμένος ὁ Ἰωάννης μέ τόν Πέτρον, εἰς τόν καιρόν τοῦ κηρύγματος, ἀλλά νά μένῃ χωριστά κηρύττων εἰς τούς τόπους τούς πέριξ τῆς Γαλιλαίας. Ἐπειδή δηλαδή ὁ Χριστός ἔβλεπε τόν Πέτρον, ὅτι ἐφρόντιζε πολύ περί τοῦ Ἰωάννου, καί δέν ἤθελε νά χωρισθῇ ἀπό αὐτόν, καί διά τοῦτο ἔκαμε καί τήν ὑπέρ αὐτοῦ ἐρώτησιν, εἰπών∙ «Οὗτος δέ τί;» τοὐτέστι, διατί δέν θά πορευθῆ καί αὐτός εἰς τήν αὐτήν ὁδόν τοῦ κηρύγματος, καθώς καί ἐγώ; διατί δέν θά γίνῃ καί αὐτός συγκοινωνός μέ ἡμᾶς τῆς ἐπιστασίας τῶν προβάτων; διατί δέν θά προχειρισθῇ καί αὐτός οἰκονόμος τῶν λογικῶν ψυχῶν; ταῦτα, λέγω, εἰπόντος τοῦ Πέτρου, εἶπεν ὁ Κύριος∙ «ἐάν αὐτόν θέλω μένειν ἕως ἔρχομαι, τί πρός σέ;» εἶπε δέ ταῦτα, ἀφ’ ἑνός μέν, ἵνα χωρίσῃ αὐτούς ἀπό τήν πρός ἀλλήλους ἄκαιρον ταύτην προσπάθειαν καί ἕνωσιν, ἐξ ἄλλου δέ ἵνα δείξῃ, ὅτι ὅσον καί ἄν ἀγαπήσῃ ὁ Πέτρος τόν Ἰωάννην, ἀλλ’ ὅμως δέν φθάνει ποτέ τήν ἀγάπην ἐκείνην, τήν ὁποίαν ἔχει ὁ Κύριος πρός αὐτόν. Καί τρίτον διδάσκει τόν Πέτρον μέ τά λόγια ταῦτα ὁ Κύριος ὅτι δέ ὅτι δέν πρέπει νά πολυπραγμονῆ προπηδῶν εἰς τάς ἐρωτήσεις.
Καί κατ’ ἄλλον δέ λόγον. Δέν ἔπρεπεν εἰς τούς Ἀποστόλους ὅπου ἐδέχθησαν τήν ἐπιστασίαν τῆς Οἰκουμένης, νά εἶναι πάντοτε σωματικῶς ἡνωμένοι∙ ἀλλά ὁ μέν εἷς Ἀπόστολος νά ὑπάγῃ εἰς ἕνα τόπον διά νά κηρύξῃ, ὁ δέ ἄλλος εἰς ἄλλον. Διά τοῦτο λέγει πρός τόν Πέτρον∙ «Ἐάν αὐτόν θέλω μένειν ἕως ἔρχομαι, τί πρός σέ; σύ ἀκολούθει μοι». Ὡς νά ἔλεγε σχεδόν τοῦτο. Ἔργον σοί ἐνεπιστεύθη, ὦ Πέτρε. Τοῦτο λοιπόν ἐργάζου καί τελείωνε. Καί ἀκολούθει εἰς ἐμέ, ὅστις σέ στέλλω εἰς τό κήρυγμα, καί σοί ἐγχειρίζω ὅλην τήν Οἰκουμένην. Τοῦτον δέ τόν Ἰωάννην, ἐάν θέλω νά μένῃ ὧδε πέριξ εἰς τούς τόπους τῆς Γαλιλαίας, καί νά μή τόν στείλω μετά σοῦ, τί πρός σέ; ἤτοι τί φροντίζεις σύ περί τούτου; Τό δέ ἕως ἔρχομαι, τοῦτο δηλοῖ, ἀντί τοῦ ἕως θελήσω νά ἀποστείλω αὐτόν εἰς τό κήρυγμα. Διότι, σέ μέν, ὦ Πέτρε, τώρα σέ ἐκπέμπω εἰς αὐτό, καί εἰς τήν προστασίαν τῆς Οἰκουμένης∙ διό καί ἀκολούθει μοι, ἤτοι πείθου εἰς τούς λόγους μου. Ὁ δέ Ἰωάννης ἄς μένῃ ὧδε ἕως οὗ πάλιν ἔλθω καί ἐκπέμψω καί αὐτόν, καθώς καί σέ. Οὕτω μέν ἑρμηνεύων ὁ θεῖος Χρυσόστομος εἰς τήν ἑρμηνείαν τοῦ ἱεροῦ Εὐαγγελίου τό ἀνωτέρω ρητόν, δεικνύει φανερώτατα, ὅτι ὁ Θεολόγος Ἰωάννης ἀπέθανεν.
Ἐν δέ τῇ ὑποθέσει τῆς πρός Ἐφεσίους ἐπιστολῆς τοῦ Μεγάλου Παύλου αὐτολεξεί τοῦτο φανερώνει λέγων∙ «Καί ὁ μακάριος δέ Ἰωάννης ὁ Εὐαγγελιστής πολύ ἐκεῖ (ἐν τῇ Ἐφέσῳ δηλαδή) διέτριψε. Καί γάρ ἐκεῖ ἐτελεύτησεν». Ἀλλά καί εἰς τούς κβ’ καί κς’ λόγους αὐτοῦ ἑρμηνεύων τήν πρός Ἑβραίους ἐπιστολήν καί εἰς τόν ος’ λόγον τῆς ἑρμηνείας τοῦ κατά Ματθαῖον Εὐαγγελίου, περί τούτου διαλαμβάνων, φανερώνει ὅτι ὁ Ἰωάννης ἀπέθανεν. Ἐπειδή λοιπόν φανερώτατα λέγει ὁ θεῖος Χρυσόστομος, καί οἱ ἀνωτέρω ρηθέντες ἀξιόπιστοι καί ἅγιοι ἄνδρες, ὅτι ὁ Ἰωάννης ἀπέθανε, ποῖος εἶναι ἐκεῖνος ὅστις δέν θά συμφωνήσῃ μέ αὐτούς; ἤ ποῖος θά νομίσῃ περί τούτου κατ’ ἄλλον τρόπον;
(1) Εἰς τόν μέγαν τοῦτον Θεολόγον Ἰωάννην ἐγκώμια ἔχουσιν οἱ ἑξῆς Πατέρες: Ὁ θεῖος Χρυσόστομος τρία, ἅτινα ἔχουσι καταχωρηθῆ καί ἐν τῇ ἐκδόσει Migne τό μέν πρῶτον οὗ ἡ ἀρχή∙ «Ἰωάννης ἐν Ἐφέσῳ τῆς Ἀσίας» (ἐν τῷ 59ῳ τόμῳ σελίς 609), τό δέ δεύτερον οὗ ἡ ἀρχή∙ «Συνεκάλεσεν ἡμᾶς, ἀγαπητοί» καί τό τρίτον οὗ ἡ ἀρχή∙ «Πάλιν ὁ ἡμέτερος Ἰωάννης» (ἐν τῷ 61ῳ τόμῳ σελίς 719). Ἐν τῷ τρίτῳ τούτῳ ἐγκωμίῳ λέγει ὁ θεῖος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ὅτι ὁ Θεολόγος Ἰωάννης ἀνέστησεν ἕνα Ἱερέα ὑπό κίονος φονευθέντα καί προσφερθέντα νεκρόν εἰς τήν θύραν τοῦ θείου Ναοῦ του. Πρόκλος ὁ Κωνσταντινουπόλεως, οὗ ἡ ἀρχή∙ «Οἱ μέν ἄλλοι Εὐαγγελισταί» (σώζεται ἐν τῇ Λαύρα καί ἐν τῷ Κοινοβίῳ τοῦ Διονυσίου). Ὁ Στουδίτης Θεόδωρος οὗ ἡ ἀρχή∙ «Οὐρανοῦ προκειμένου»∙ ὁ Γρηγόριος Παλαμᾶς, οὗ ἡ ἀρχή∙ «Ἑορτήν ἄγομεν σήμερον»∙ (σώζεται ἐν τῇ Λαύρα, ἐν τῷ τρίτῳ πανηγυρικῷ τοῦ Βατοπαιδίου, καί ἐν τῷ Πρωτάτῳ)∙ ὁ Φιλαδελφείας Μακάριος ὁ Χρυσοκέφαλος, ὁ Νικηφόρος Βλεμμίδης οὗ ἡ ἀρχή∙ «Εὐαγγελιστῇ Θεολόγῳ» (εὑρίσκεται ἐν τῇ Μονή τοῦ Παντοκράτορος). Νικήτας ὁ Ρήτωρ, οὗ ἡ ἀρχή∙ «Ὁ τόν μέγαν τῆς βροντῆς γόνον» (σώζεται ἐν τῇ Λαύρα, ἐν τῇ τῶν Ἰβήρων καί ἐν τῇ τοῦ Διονυσίου) καί ὁ Μεταφραστής Συμεών οὗ ἡ ἀρχή∙ «Ὅτι μή πολύ Ἀγγέλων» (σώζεται ἐν τῇ Μεγίστη Λαύρα καί ἐν τῇ τῶν Ἰβήρων). Ἐν δέ τῇ Μεγίστῃ Λαύρα σώζεται ἐγκώμιον εἰς τοῦτον τόν Εὐαγγελιστήν καί εἰς τήν Θεοτόκον Κυρίλλου Ἀλεξανδρείας, οὗ ἡ ἀρχή∙ «Τῆς μέν τῶν Ἁγίων εὐκλείας τε καί δόξης». Κανόνας δέ ὀκταήχους ἔχει εἰς αὐτόν ἕνα ὁ ὑμνογράφος Ἰωσήφ καί δύο Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης.
(2) Ὁ δέ Θεοφύλακτος Βουλγαρίας τό «ἕως ἔρχομαι» ἠννόησεν, ἀντί «ἕως οὗ ἔλθω εἰς τόν καιρόν τῆς ἁλώσεως τῶν Ἱεροσολύμων». Διότι ἔλευσις λέγεται πολλάκις ἡ ἐκδίκησις καί ἡ τιμωρία. Ἄλλοι δέ λέγουσιν ὅτι, ἕως τότε θέλω νά μένῃ ὁ Ἰωάννης εἰς Ἱεροσόλυμα, ἕως οὗ νά ἔλθω! ἤτοι ἕως οὗ νά ἔλθω ἐν τῇ Κοιμήσει τῆς Μητρός μου διά νά παραλάβω τήν ἁγίαν αὐτῆς ψυχήν. Διότι μέχρι τότε ἔμεινεν ὁ Ἰωάννης εἰς Ἱεροσόλυμα, προνοῶν καί κηδόμενος τῆς Θεοτόκου, παραλαβών αὐτήν εἰς τά ἴδια. Ἀφ’ οὗ δέ ἐκοιμήθη ἐκείνη, τότε αὐτός ἐξῆλθεν ἀπό τά Ἱεροσόλυμα, καί ἐπῆγεν εἰς Ἔφεσον, κηρύττων τό Εὐαγγέλιον, ὡς εἴρηται ἀνωτέρω ἐν τῷ παρόντι Συναξαρίῳ. Ὁ δέ Νικηφόρος Βλεμμίδης, εἰς τό πρός τόν Θεολόγον τοῦτον ἐγκώμιον, περί τοῦ ὁποίου προείπομεν, λέγει, ὅτι αὐτός ὄχι μόνον μετέστη, ἀλλά καί ἀνέστη, κοιμηθείς μέν καί ἀποθανών, εἶτα ὡς ἐν ριπῇ ἀλλαγείς, καί τήν φθοράν ἀποτινάξας καί ἀφθαρτισθείς. Θά ἔλθῃ δέ πάλιν, λέγει, ἐν ἀφθάρτῳ σώματι ἵνα ἐλέγξῃ τόν Ἀντίχριστον. Τοῦτο μαρτυρεῖ καί Ἰωάννης ὁ Εὐγενικός, ὁ ἀδελφός τοῦ Ἁγίου Μάρκου τοῦ Ἐφέσου καί Εὐγενικοῦ, λέγων εἰς τούς οἴκους τούς ὁποίους ἐφιλοπόνησεν εἰς τόν Θεολόγον ταῦτα.
Χαῖρε ὅτι μεταστάσεως συμμετέσχες ὡς Υἱός.
Χαῖρε ὅτι ἀναστάσεως, οἶα Λόγου ἀδελφός.
ΑΙ ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΛΟΓΟΥ
Αἱ περίοδοι τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου καί Εὐαγγελιστοῦ, Ἠγαπημένου ΙΩΑΝΝΟΥ τοῦ ΘΕΟΛΟΓΟΥ, συγγραφεῖσαι παρά τοῦ μαθητοῦ αὐτοῦ Ἁγίου Προχόρου ἑνός ἐκ τῶν ἑπτά Διακόνων.
Μέρος Α’
Προοίμιον περί τῆς ἐξόδου τῶν Ἀποστόλων εἰς τό κήρυγμα
α’ Ὁ κλῆρος τῆς Ἀσίας.
Μετά τήν Ἀνάληψιν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ εἰς τούς οὐρανούς, συνήχθησαν πάντες οἱ Ἀπόστολοι εἰς Γεσθημανῆ, καί εἶπεν ὁ Πέτρος πρός αὐτούς: «Γνωρίζετε, ἀδελφοί, ὅτι ὁ Κύριος καί Διδάσκαλος ἡμῶν διέταξεν ἡμᾶς, ὅπως πορευθῶμεν εἰς ὅλην τήν οἰκουμένην διά νά κηρύξωμεν καί βαπτίσωμεν εἰς τό ὄνομα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἀφοῦ λοιπόν επεφοίτησεν ἡ Χάρις αὐτοῦ εἰς ἡμᾶς πάντας, ἄς μή ζητήσωμεν μηδέν ἕτερον, εἰ μή μόνον νά ἐκπληρώσωμεν τό προσταχθέν εἰς ἡμᾶς ὑπό τοῦ Κυρίου καί Διδασκάλου ἡμῶν. Ἔλθετε λοιπόν, ἀδελφοί μου ἀγαπητοί, ἵνα δώσωμεν ἑαυτούς εἰς τήν Χάριν τοῦ Θεοῦ κατά τήν ἐντολήν τοῦ Διδασκάλου, τήν λέγουσαν∙ «Ἰδού ἐγώ ἀποστέλλω ὑμᾶς ὡς πρόβατα ἐν μέσῳ λύκων∙ γίνεσθαι οὖν φρόνιμοι ὡς οἱ ὄφεις, καί ἀκέραιοι ὡς αἱ περιστεραί». Γνωρίζομεν δέ, ὅτι ὁ ὄφις, ὅταν κινδυνεύῃ, τότε τό μέν σῶμα ὅλον παραδίδει εἰς θάνατον, μόνον δέ τήν κεφαλήν αὐτοῦ κρύπτει. Καί ἡμεῖς λοιπόν, ἀγαπητοί, ἄν ὑπομείνωμεν θάνατον καί τόν Χριστόν νά μή ἀπαρνηθῶμεν. Ὁμοίως καί αἱ περιστεραί, διά τήν πολλήν των ἀκακίαν, ἐνῷ οἱ ἄνθρωποι ἀφαιροῦν ἀπό αὐτάς τά τέκνα των, αὗται ὅμως δέν ἀπαρνοῦνται οὐδέ ἀπομακρύνονται ἀπό τόν ἴδιον δεσπότην. Γνωρίζομεν ἐπίσης, ὅτι προεῖπεν εἰς ἡμᾶς ὁ Διδάσκαλος ἡμῶν καί Κύριος ὅτι «Εἰ ἐμέ ἐδίωξαν, καί ἡμᾶς διώξουσι». Πολλαί λοιπόν θλίψεις ἡμᾶς ἀναμένουσιν, ἀλλ’ ὅμως ὑπάρχουσιν ἀποκείμενα εἰς τούς οὐρανούς ἀγαθά διά τούς ὑπομένοντας τάς προσκαίρους θλίψεις ὑπέρ τοῦ ὀνόματος αὐτοῦ τοῦ ἁγίου».
Ἀφοῦ εἶπε ταῦτα ὁ Πέτρος, ἀποκριθείς ὁ Ἰάκωβος ὁ ἀδελφός τοῦ Κυρίου εἶπε∙ «Καλῶς ποιεῖς, πάτερ Πέτρε, καί ἔχεις φροντίδα περί τούτων∙ διότι καί ὁ καιρός ἀπαιτεῖ ἵνα γίνῃ τοῦτο∙ γνωρίζετε δέ πάντες τί ἐλέχθη εἰς ἐμέ ὑπό τοῦ Κυρίου καί Διδασκάλου μου». Καί ἀποκριθείς ὁ Πέτρος εἶπε∙ «Γνωρίζομεν ὅτι σύ ἐκληρώθης εἰς τόν θρόνον τῶν Ἱεροσολύμων, καί διά τοῦτο δέν δύνασαι νά παραβῆς τήν ἐντολήν ταύτην». Ἔβαλον λοιπόν οἱ Ἀπόστολοι κλήρους(1), καί ἔλαχεν ὁ κλῆρος τῆς Ἀσίας ἐπί τον Ἰωάννην, ὁ ὁποῖος βαρέως ἐδέχθη τοῦτο∙ καί ἀναστενάξας ἐκ τρίτου, καί δακρύσας, ἔπεσε κατά πρόσωπον πρηνής ἐπί τῆς γῆς, καί προσεκύνησε πάντας τούς Ἀποστόλους∙ λαβών δέ τοῦτον ἐκ τῆς χειρός ὁ Πέτρος, ἤγειρεν αὐτόν, πρός τόν ὁποῖον εἶπεν∙ «Ἡμεῖς πάντες ὡς πατέρα σέ ἔχομεν, καί διά στηριγμόν μας εἴχομεν τήν ἰδικήν σου ὑπομονήν∙ καί διατί ἔπραξας τοῦτο καί ἐτάραξας, κλονίσας ἡμῶν τάς καρδίας;» Ἀποκριθείς ὁ Ἰωάννης μετά δακρύων καί πικροτάτου στεναγμοῦ εἶπεν∙ «Ἥμαρτον, ἀδελφοί, κατά τήν ὥραν ταύτην, καί διά τοῦτο πρόκειται νά κινδυνεύσω πολύ εἰς τήν θάλασσαν. Διότι καθώς ἔπεσεν εἰς ἐμέ ὁ κλῆρος τῆς Ἀσίας, βαρέως ἐδέχθην τοῦτο καί δέν ἐνεθυμήθην τόν Κύριόν μας, ὁ ὁποῖος εἶπεν, ὅτι «καί αἱ τρίχες τῆς κεφαλῆς ὑμῶν ἠριθμημέναι εἰσί»∙ καί μία μόνη ἀπό αὐτάς δέν χάνεται ἄνευ τῆς θελήσεως τοῦ Θεοῦ. Παρακαλέσατε λοιπόν, ἀγαπητοί ἀδελφοί, ὑπέρ ἐμοῦ τόν Θεόν, ὅπως συγχωρήσῃ εἰς ἐμέ τό ἁμάρτημα τοῦτο».
Τότε σταθέντες πάντες οἱ Ἀπόστολοι κατά ἀνατολάς, ἐζήτησαν ἀπό τόν Ἰάκωβον τόν ἀδελφόν τοῦ Κυρίου, ἵνα ποιήσῃ εὐχήν∙ καί ἀφοῦ ἐποίησεν οὗτος εὐχήν καί ἐτελείωσεν αὕτη, ἠσπάσθησαν ἀλλήλους ἕκαστος κατά τήν σειράν καί τόν βαθμόν του, καί ἀνεχώρησαν μετ’ εἰρήνης, ὁ καθ’ εἷς ἐπί τόν ἴδιον κλῆρον∙ ἐδόθη δέ εἰς ἕκαστον Ἀπόστολον ἀνά εἷς ὑπηρέτης ἐκ τῶν Ἑβδομήκοντα Ἀποστόλων.
β’ Ἡ ἀναχώρησις καί τό ναυάγιον
Εἰς ἐμέ τόν Πρόχορον ἔλαχεν ὁ κλῆρος, ἵνα ἀκολουθήσω τόν Ἰωάννην∙ καί ἀφοῦ ἀνεχωρήσαμεν ἐξ Ἱεροσολύμων(2), κατήλθομεν εἰς τήν Ἰόππην(3) καί ἐμείναμεν ἐκεῖ τρεῖς ἡμέρας εἰς τόν οἶκον τῆς Ταβιθᾶ. Μετά ταῦτα ἐλθόν ἐκεῖ πλοῖον ἀπό τήν Αἴγυπτον μέ φορτίον ὑφασμάτων, καί ἐκφορτῶσαν εἰς τήν Ἰόππην, ἐπρόκειτο κατόπιν νά ταξιδεύσῃ τοῦτο πρός τά δυτικά μέρη. Εἰς αὐτό λοιπόν τό πλοῖον εἰσελθόντες ἡμεῖς καί καθίσαντες εἰς τήν κοιλίαν αὐτοῦ, ἤρχισεν ὁ Ἰωάννης κλαίων νά λέγῃ πρός ἐμέ∙ «Τέκνον Πρόχορε∙ θλῖψις μεγάλη καί θαλάσσιος κίνδυνος μέ περιμένει, καί θά τιμωρηθῇ πολύ τό πνεῦμα μου∙ ἐάν ὅμως ζήσω ἤ ἀποθάνω κατά τόν κίνδυνον αὐτόν, δέν ἀπεκάλυψεν εἰς ἐμέ ὁ Θεός. Σύ ὅμως, ἐάν διασωθῇς ἀπό τῆς θαλάσσης, βάδισον ἐπάνω εἰς τήν Ἀσίαν καί εἴσελθε εἰς τήν πόλιν Ἔφεσον, ἀνάμεινόν με δέ ἐκεῖ τρεῖς μῆνας∙ καί ἐάν μέν κατά τό τρίμηνον τοῦτο διάστημα ἔλθω καί ἐγώ ἐκεῖ, ἐκτελοῦμεν τήν ὑπηρεσίαν μας∙ ἐάν δέ δέν ἔλθω, ἐπίστρεψον τότε σύ εἰς Ἱεροσόλυμα πρός Ἰάκωβον τόν ἀδελφόν τοῦ Κυρίου, καί ὅ,τι σέ διατάξῃ ἐκεῖνος, τοῦτο πρᾶξον».
Καθώς ὡμίλει ταῦτα μετ’ ἐμοῦ ὁ Ἰωάννης, ἡ ὥρα δέ ἦτο ὡς δεκάτη τῆς ἡμέρας (δύο ὥρας πρό τῆς δύσεως τοῦ ἡλίου), αἴφνης τρικυμία μετά βροχῆς μεγάλης ἐγερθεῖσα ἐκινδύνευε νά συντρίψῃ τό πλοῖον καί εἰς τοιοῦτον φοβερόν κίνδυνον διετελέσαμεν ἀπό τῆς δεκάτης ὥρας τῆς ἡμέρας μέχρι τριῶν ὡρῶν τῆς νυκτός∙ τότε δέ ἐλθόντα τρία μεγάλα κύματα μέ ὁρμήν ἐπάνω εἰς τό πλοῖον, διέρρηξαν αὐτό, καί πάντες εὑρέθημεν εἰς τήν θάλασσαν. Τότε λοιπόν ἕκαστος ἐξ ἡμῶν ἥρπασεν ὅ,τι ἐπρόφθασε σκεῦος τοῦ πλοίου, καί μέ τοῦτο ἐκολύμβα καθώς ἠδύνατο∙ ὁ δέ παντεπόπτης Θεός, ὁδηγῶν πάντας ἡμᾶς καθώς ὁ ποιμήν ὁδηγεῖ τά πρόβατα, οὕτω μέ ὅ,τι σκεῦος ἐκράτει ὁ καθ’ εἷς, ὡδήγησεν ἡμᾶς ὡσάν εἰς ρεῦμα ποταμοῦ∙ καί περί τήν ἕκτην ὥραν τῆς ἡμέρας (μεσημβρία) ἐξέβρασεν ἡ θάλασσα πάντας ἡμᾶς ὁμοῦ μετά τῶν ἀποσκευῶν μας πέντε σημεῖα μακράν τῆς κατά τήν Ἀντιόχειαν πόλεως Σελευκείας∙ εἴμεθα δέ πάντες οἱ διασωθέντες ψυχαί τεσσαράκοντα δύο.
γ’ Ἡ ἐκ τῶν πρώτων πειρασμῶν διάσωσις τῶν Ἀποστόλων
Ἐξελθόντες λοιπόν κατεκείμεθα ἐπί τῆς ξηρᾶς, ἀδυνατοῦντες ἐκ τῆς πείνης, τοῦ φόβου καί τοῦ κόπου νά ὁμιλήσωμεν ὁ εἷς πρός τόν ἄλλον· καί οὕτως ἐκοιτόμεθα ἀπό ὥρας ἕκτης ἕως ὥρας ἐνάτης. Ὕστερον ἐλθόντες ὀλίγον εἰς τόν ἑαυτόν μας καί βαδίσαντες, εἰσήλθομεν εἰς τήν Σελεύκειαν· καί ἐπειδή εἴχομεν περιπέσει εἰς ναυάγιον, διά τοῦτο ἐζητήσαμεν ἄρτους καί ἐφάγομεν. Μετά δέ τοῦτο, ἀφοῦ συνήλθομεν ἐκ τοῦ φόβου, ἤρχισαν πάντες οἱ τοῦ πλοίου ἄνθρωποι νά ἐγείρωνται ἐναντίον ἐμοῦ κινούμενοι μέ λόγους πονηρούς καί λέγοντες· «Ὁ ἄνθρωπος ὁ ὁποῖος ἦτο μαζί σου, ἐπειδή ἦτο μάγος, διά τοῦτο ἐμάγευσεν ἡμᾶς, θέλων νά λάβῃ τό φορτίον τοῦ πλοίου· καί ἀφοῦ ἔλαβεν αὐτό, ἐξηφανίσθη καί δέν γνωρίζομεν τί ἔγινε πλέον. Σύ λοιπόν, ἐπειδή ὑπάρχεις ὅμοιος μέ ἐκεῖνον μάγος, διά τοῦτο δέν σέ ἀφήνομεν νά ἐξέλθης ἐκ τῆς πόλεως ταύτης, ἐπειδή εἶσαι ἔνοχος θανάτου. Ποῦ εἶναι λοιπόν ἐκεῖνος ὁ κακότεχνος; ἰδού πάντες οἱ ἐν τῷ πλοῖῳ εἴμεθα ἐδῶ· αὐτός δέ ποῦ εἶναι;».
Ταῦτα λεγόντων τῶν ἀνθρώπων τοῦ πλοίου, ἐξήγειραν καί πᾶσαν τήν πόλιν ἐναντίον ἐμοῦ, πληροφοροῦντες αὐτούς μέ τούς ἰδικούς των λόγους· οὗτοι δέ συλλαβόντες με, ἔθεσαν εἰς τήν φυλακήν. Τήν δέ ἑπομένην ἡμέραν παρουσιάσαντές με εἰς τούς ἐξουσιαστάς τῆς πόλεως, εἰς δημόσιον τόπον, ἤρχισαν οὗτοι νά μέ ἐρωτῶσι μετά σκληρότητος λέγοντες· «Πόθεν εἶσαι; ποίας θρησκείας εἶσαι; ποία εἶναι ἡ ἐργασία σου; καί ποῖον εἶναι τό ὄνομά σου; εἰπέ εἰς ἡμᾶς ἀμέσως περί πάντων τούτων πρό τοῦ σέ βασανίσωμεν κακῶς». Ἀποκριθείς δέ ἐγώ ἀπελογήθην εἰπών· «Εἶμαι ἐκ τῆς Ἰουδαίας γῆς, ἀνήκω δέ εἰς τήν θρησκείαν τῶν λεγομένων Χριστιανῶν· ὀνομάζομαι Πρόχορος· περιέπεσα δέ εἰς ναυάγιον ὁμοῦ μέ τούς κατηγόρους μου». Ὁ πολιτάρχης εἶπε· «Πῶς λοιπόν εὑρέθητε ὅλοι μαζί ἐκτός μόνον τοῦ σοῦ συντρόφου; πάντως ὅθεν καθώς οὗτοι λέγουσι, μάγοι εἶσθε καί ἐποιήσατε μαγείαν εἰς τό πλοῖον· καί διά νά μή γνωρίση κανείς τήν ὑπόθεσιν, σύ μέν εὑρέθης μετά τῶν ναυτῶν ἐνταῦθα, ὁ δέ σύντροφος σου, καθώς ἔχετε συνεννόησιν, ἐπῆρε τά χρήματα καί τά πράγματα τοῦ πλοίου. Λοιπόν ἤ κακοῦργοι εἶσθε, ἤ ἔνοχοι φόνων καί αἱμάτων ἀθῴων· καί διά τοῦτο τόν μέν σύντροφόν σου κατέπιεν ἡ θάλασσα, σέ δέ ἡ θεία δίκη ἠθέλησε νά σέ διασώσῃ ἀπό τήν θάλασσαν, καί νά σέ καταστρέψῃ εἰς τήν πόλιν ταύτην. Εἰπέ λοιπόν εἰς ἡμᾶς μετά πάσης ἀκριβείας, ποῦ εἶναι ὁ σύντροφός σου;».
Ταῦτα ἀκούσας ἐγώ, μετά κλαυθμοῦ καί ὀδυρμοῦ πικροτάτου εἶπον πρός αὐτούς· «Χριστιανός εἶμαι, μαθητής δέ τῶν Ἀποστόλων τοῦ Χριστοῦ. Αὐτός λοιπόν ὁ Κύριος ἔδωσεν ἐντολήν εἰς τούς δώδεκα Ἀποστόλους του, ἵνα μεταβῶσιν εἰς ὅλον τόν κόσμον νά διδάξωσι καί βαπτίσωσι πάντας τούς πιστεύοντας εἰς τό ὄνομα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἀφοῦ λοιπόν ἀνελήφθη ὁ Χριστός εἰς τούς οὐρανούς, συναχθέντες εἰς ἕνα τόπον ἡσυχαστικόν ἅπαντες οἱ Ἀπόστολοι ἔβαλον λαχνούς, ποῦ νά πορευθῇ ἕκαστος διά νά κηρύξῃ. Τοῦ δέ διδασκάλου τοῦ ἰδικοῦ μου, ἐπειδή ἔλαχεν ὁ κλῆρος τοῦ μέρους τῆς Ἀσίας, ἐφάνη εἰς αὐτόν πολύ δύσκολον τό μέρος τοῦτο· καί ἐπειδή ἐδίστασεν ὁ λογισμός του, διά τοῦτο ἀπεκαλύφθη εἰς αὐτόν ὅτι ἥμαρτε καί ὅτι πρόκειται νά τιμωρηθῇ διά τῆς θαλάσσης. Καί ἀφοῦ εἰσήλθομεν εἰς τό πλοῖον, ἐκεῖνα τά ὁποῖα ἔμελλον νά συμβῶσιν εἰς αὐτόν, πάντα καταλεπτῶς καί μετά ἀληθοῦς ἀκριβείας ἐφανέρωσεν εἰς ἐμε· καί εἶπε μοι, ὅτι εἰς ὡρισμένον τόπον νά ἀναμείνω αὐτόν ὡρισμένον ἀριθμόν ἡμερῶν· καί ἐάν ἔλθη κατά τό διάστημα τῶν ἡμερῶν τούτων, θά ποιήσωμεν τό πρόσταγμα τοῦ διδασκάλου ἡμῶν· ἐάν ὅμως κατά τό ἀνωτέρω διάστημα δέν ἔλθῃ, τότε μοί εἶπε νά ἐπιστρέψω εἰς τήν πατρίδα ἡμῶν τήν Ἰουδαίαν. Λοιπόν οὔτε ὁ διδασκαλός μου εἶναι μάγος, οὔτε ἐγώ, ἀλλά εἴμεθα Χριστιανοί».
Ἐνῷ ἔλεγον ταῦτα πρός αὐτούς, παρευρίσκετο ἐκεῖ καί εἷς ἀξιωματικός. Σέλευκος ὀνόματι, σεκρετάριος(4) κατά τήν ἀξίαν, κατελθών τότε ἀπό τῆς Ἀντιοχείας διά τινας δημοσίας ὑπηρεσίας καί ὑποθέσεις. Οὗτος ἀκούσας τούς λόγους μου, διέταξε τόν πολιτάρχην ἵνα μέ ἀπολύσῃ. Ἀπολυθείς λοιπόν καί ἐξελθών ἐκ τῆς πόλεως Σελευκείας, διά πορείας τεσσαράκοντα ἡμερῶν ἔφθασα εἰς τήν Ἀσίαν εἰς ἓν μέρος Μαρεώτη καλούμενον· ἦτο δέ ὁ τόπος αὐτός πλησίον εἰς τήν θάλασσαν· ὑπῆρχε δέ πλησίον εἰς τόν αἰγιαλόν καί ἓν πανδοχεῖον εἰς τό ὁποῖον καί κατέλυσα.
Καθήμενος πλησίον ἐκεῖ μέ πολλήν θλῖψιν καί στεναχωρίαν, ἐνύσταξα καί ἀπεκοιμήθην· κοιμηθείς δέ ἀρκετά ἐξύπνησα· καί καθώς ἤνοιξα τούς ὀφθαλμούς μου, ἐκοίταξα πρός τήν θάλασσαν· καί ἰδού κῦμα μέγα ἐλθόν μετά ἤχου σφοδροῦ, ἔρριψε τόν Ἰωάννην εἰς τήν γῆν· ἐγώ δέ, ἄν καί δέν ἐγνώρισα ὅτι εἶναι ὁ Ἰωάννης, ἐγερθείς ὅμως ἀμέσως ἔδραμον ἵνα βοηθήσω αὐτόν ὡς ὁμοιοπαθῆ, καί διερχόμενον τήν ἰδίαν θλῖψιν τήν ὁποίαν διῆλθον κἀγώ προηγουμένως. Προλαβών ὅμως ἐκεῖνος ἠγέρθη· καί ἀναγνωρισθέντες, ἐνηγκαλίσθημεν ἀλλήλους καί ἐκλαύσαμεν ἐπί πολύ εὐχαριστήσαντες τόν φιλάνθρωπον Θεόν τῶν ἁπάντων. Ἐλθών λοιπόν εἰς ἑαυτόν ὁ Ἰωάννης, ἠρχίσαμεν διηγούμενοι ὁ εἷς πρός τόν ἄλλον τά συμβάντα εἰς ἡμᾶς· διηγήθη δέ πρός ἐμέ ὅτι τεσσαράκοντα ἡμέρας καί τεσσαράκοντα νύκτας ἐποίησεν ἐπάνω τῆς θαλάσσης περιφερόμενος ἐδῶ καί ἐκεῖ ὑπό τῆς βίας τῶν κυμάτων· διηγήθην δέ καί ἐγώ πρός αὐτόν ὅσα ἐποίησεν εἰς ἐμέ ὁ Θεός, καί ποίους λόγους, βασάνους καί πειρασμούς ἐνήργησαν εἰς ἐμέ οἱ διασωθέντες μετ’ ἐμοῦ ἄνθρωποι τοῦ πλοίου.
(1) Σημείωσαι ὅτι τινές κλήρους καί λαχνούς ἐννόησαν ὅτι ἐποίησαν οἱ θεῖοι Ἀπόστολοι τούς ἀλόγως καί κατά τύχην ἀκολουθοῦντας, τούς ὁποίους συνειθίζουν νά κάμνουν οἱ σαρκικοί καί κοσμικοί ἄνθρωποι. Τοῦτο ὅμως δέν δέχεται ὁ Ἀρεοπαγίτης θεῖος Διονύσιος, ἀλλά λέγει ὅτι κλῆρον ὀνομάζουσιν οἱ θεῖοι λόγοι ἕν θεϊκόν δῶρον, τό ὁποῖον ἐφανέρωνεν εἰς τόν χορόν τῶν Ἀποστόλων ἐκείνον τό ὁποῖον ἐξέλεξεν ὁ Θεός, λέγων οὕτω· «Περί δέ τοῦ θείου κλήρου τοῦ τῷ Ματθίᾳ θειωδῶς ἐπιπεσόντος, ἕτεροι μέν ἄλλα εἰρήκασιν, οὐκ εὐαγῶς, ὡς οἶμαι· τήν εμήν δέ καί αὐτός ἔννοιαν ἐρῶ. Δοκεῖ γάρ μοι τά λόγια κλῆρον ὀνομάσαι θειαρχικόν τί δῶρον, ὑποδηλοῦν ἐκεῖνῳ τῷ ἱεραρχικῷ χορῷ τόν ὑπό τῆς θείας ἐκλογῆς ἀναδεδειγμένον». (Κεφάλαιον ς’ τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱεραρχίας). Λέγει δέ ὁ Κλήμης Κανόνικος περί τῶν κλήρων· «Τῶν δέ κλήρων ἡ συνήθεια κατεστάθη δεισιδαίμων, ὅταν ἤρχισαν οἱ ἄνθρωποι νά μεταχειρίζωνται αὐτήν χωρίς τήν θεϊκήν προσταγήν ἤ ἐπαγγελίαν.Καί ὅτι ὁ Θεός ἐνίοτε ἔδειξεν εἰς τούς ἀνθρώπους τούς κλήρους, ὡς ἱκανούς νά ἀποκαλύψουν ἐκεῖνα, τά ὁποῖα ἤθελεν ὁ Θεός νά φανερώσῃ εἰς αὐτούς. Ὅταν λοιπόν ὁ Θεός προστάξῃ, τότε ἡμεῖς, μεταχειριζόμενοι τούς κλήρους, ὑπακούομεν εἰς τόν Θεόν, ἐν ἄλλαις δέ περιστάσεσι, πειράζομεν αὐτόν» (σελίς 215 τῆς «Ἀνασκευῆς»).
(2) Μετά τό πάθος καί τήν Ἀνάληψιν τοῦ Κυρίου ὁ θεῖος Ἰωάννης παρέμενε, κατά τήν ἐντολήν τοῦ Κυρίου, εἰς Ἱεροσόλυμα πλησίον τῆς Θεοτόκου, ἐπιστηρίζων καί τούς ἐκεῖ Χριστιανούς. Ἡ ἐνταῦθα ἀναφερωμένη ἀναχώρησις αὐτοῦ ἐξ Ἱεροσολύμων, ἔλαβε χώραν μετά τήν Κοίμησιν τῆς Μητρός τοῦ Θεοῦ.
(3) Αὕτη εἶναι ἡ σημερινή πόλις Γιάφα τοῦ κράτους τοῦ Ἰσραήλ.
(4) Σεκρετάριος ἐκαλεῖτο ὑπό τῶν Λατίνων καί τῶν Βυζαντινῶν ὁ διευθύνων τήν Γραμματείαν τοῦ βασιλέως.
Μέρος Β’
Ἡ ἐν Ἐφέσῳ δρᾶσις τοῦ Ἰωάννου
α’ Ἄφιξις ἐν Ἐφέσῳ καί ἐν αὐτῇ ἀνάληψις ὑπηρεσίας ἐν λουτρῷ
Μετά ταῦτα ἐγερθέντες ἐκεῖθεν εἰσήλθομεν εἰς τήν Μαρεώτην, καί ζητήσαντες ἄρτον καί ὕδωρ ἐφάγομεν καί ἐπίομεν· καί βαδίσαντες τήν ὁδόν πρός τήν Ἔφεσον, ἐφθάσαμεν εἰς αὐτήν καί εἰσήλθομεν εἰς τήν πόλιν, καθίσαντες εἰς τήν ἀρχήν αὐτῆς εἰς ἕνα τόπον καλούμενον «τόπος τῆς Ἀρτέμιδος». Ὑπῆρχε δέ ἐκεῖ πλησίον λουτρόν τοῦ πρώτου τῆς πόλεως ὀνόματι Διοσκορίδου. Ἔλεγε λοιπόν ὁ Ἰωάννης πρός με: «Τέκνον Πρόχορε· ἄς μή γνωρίσῃ κανείς ἐκ τῶν κατοίκων τῆς πόλεως ταύτης ποῖοι εἴμεθα καί διά ποῖον σκοπόν ἤλθομεν ἐνταῦθα, ἕως ὅτου ὁ Θεός φανερώσῃ ἡμᾶς, διά νά ἔχωμεν παρρησίαν». Ταῦτα δέ τοῦ Ἰωάννου ὁμιλοῦντος πρός ἐμέ, ἰδού ἐφάνη ἔμπροσθεν ἡμῶν διερχομένη μία γυνή μεγαλόσωμος, ἡ ὁποία εἶχε τήν ἐπιστασίαν τοῦ λουτροῦ ἐκείνου, καί διά τήν παχυσαρκίαν της ἦτο στεῖρα ὡσάν ἡμίονος. Αὕτη ἡ γυνή, ἔχουσα τό θάρρος εἰς τήν δύναμίν της, ἐκακομεταχειρίζετο τούς ὑπηρετοῦντας εἰς τό λουτρόν ἀνθρώπους, κτυπῶσα αὐτούς μέ τάς ἰδίας της χεῖρας· διά τοῦτο οὐδείς ἐξ αὐτῶν ἐτόλμα ἵνα ἀμελῇ τήν ὑπηρεσίαν τοῦ λουτροῦ διά τόν φόβον αὐτῆς. Ἐλέγετο δέ περί αὐτῆς ὅτι ἐξήρχετο καί εἰς τούς πολέμους, ρίπτουσα λίθους καί οὐδέποτε ἀποτυγχάνουσα· ἐνομίζετο δέ ὅτι ἐσωφρόνει κατά τό σῶμα, ἀλλ’ αὐτή μᾶλλον ἀσχημονοῦσε··διότι βάφουσα καί χρωματίζουσα τάς ὀφρύας τῶν ὀφθαλμῶν της, περιέφερεν αὐτούς πανταχοῦ· καί ἄλλους μέν ἀνθρώπους ἔβλεπε μέ ἱλαρόν πρόσωπον, ἄλλους δέ μέ ἄγριον, ἕνεκα τοῦ ὁποίου οἱ ἔχοντες νοῦν ἄνθρωποι διέκρινον τόν ἕνα ὀφθαλμόν αὐτῆς αἰσχρόν, καί τόν ἄλλον ἐλεύθερον· ὠνομάζετο δέ ἡ γυνή αὕτη Ρωμάνα.
Αὕτη λοιπόν ἐξερχομένη ἐκ τοῦ λουτροῦ καί ἰδοῦσα ἡμᾶς καθημένους εἰς τόν τόπον ἐκεῖνον, πλησιάσασα καί βλέπουσα τό ταπεινόν σχῆμα ἡμῶν, ἐσκέφθη καθ’ ἑαυτήν λέγουσα· «Οὗτοι οἱ ἄνθρωποι ξένοι ὑπάρχουσι καί ἔχουσιν ἀνάγκην τροφῆς· δύναται ὅθεν αὐτοί νά χρησιμεύσωσιν εἰς ἐμέ διά τήν ὑπηρεσίαν τοῦ λουτροῦ, χωρίς νά ἔχωσι καί πολλάς ἀπαιτήσεις διά μισθόν, μήτε καί τῆς ὑπηρεσίας τοῦ λουτροῦ θά ἀμελῶσι διά τόν ἰδικόν μου φόβον». Καί ταῦτα σκεφθεῖσα, λέγει πρός τόν Ἰωάννην· «Πόθεν εἶσαι, ἄνθρωπε»; Ἀπεκρίθη πρός αὐτήν ὁ Ἰωάννης· «Ἀπό ξένην γῆν ὑπάρχω»· καί ἡ Ρωμάνα· «Ποίαν;» Λέγει ὁ Ἰωάννης· «Τήν Ἰουδαίαν». Ἠρώτησε πάλιν ἡ γυνή· «Ποίας θρησκείας ὑπάρχεις;» Ἀπήντησεν ὁ Ἰωάννης· «Ἰουδαῖος μέν τήν ρίζαν, Χριστιανός δέ τήν χάριν, καί ναυαγός τήν συμφοράν». Λέγει πάλιν ἡ γυνή· «Θέλεις νά μείνῃς εἰς τήν ὑπηρεσίαν μου καί νά καίῃς τήν κάμινον τοῦ λουτροῦ, ἐγώ δέ νά δίδω εἰς σέ τήν τροφήν καί τά λοιπά χρειώδη τοῦ σώματος»; Ἀπεκρίθη ὁ Ἰωάννης· «Ἐγώ ποιῶ τοῦτο». Στραφεῖσα καί πρός ἐμέ ἡ γυνή, εἶπε· «Σύ δέ πόθεν εἶσαι;» Ἀπήντησεν ὁ Ἰωάννης· «Ἰδικός μου ἀδελφός ὑπάρχει». Καί πάλιν εἶπεν ἡ Ρωμάνα· «Ἔχω ἀνάγκην καί αὐτοῦ διά τό ἔργον τῆς περιχυτικῆς εἰς τό λουτρόν». Εἰσήγαγε λοιπόν ἡμᾶς ἡ Ρωμάνα εἰς τό λουτρόν, καί τόν μέν Ἰωάννην διέταξε νά καίῃ τήν κάμινον, ἐμέ δέ διέταξεν ἵνα χύνω ὕδωρ εἰς τούς λουομένους· ἔδιδε δέ εἰς ἡμᾶς καθημερινῶς διά τροφήν τρεῖς λίτρας(1) ἄρτου, καί τά ἀναγκαιοῦντα ἀργύρια διά τά λοιπά ἔξοδα.
Μετά παρέλευσιν τεσσάρων ἡμερῶν ἀπό τῆς εἰσόδου ἡμῶν εἰς τό λουτρόν, ἐργαζόμενος ὁ Ἰωάννης εἰς τήν κάμινον καί ὡς ἄπειρος ἀποτυχών εἰς τό ἔργον, ἐστέκετο σκεπτικός πλησίον τῆς καμίνου. Εἰσελθοῦσα ἡ Ρωμάνα λοιπόν καί ἰδοῦσα οὕτως ἱστάμενον τόν Ἰωάννην, λαβομένη ἔρριψεν αὐτόν κάτω, καί ἔτυπτε σφοδρῶς τοῦτον κατά γῆς κείμενον, λέγουσα συγχρόνως πρός αὐτόν· «Φυγοπολῖτα, ἐξόριστε, καταχραστά, ἄχρηστε· ἀφοῦ δέν δύνασαι νά χρησιμεύσῃς, διατί προσῆλθες εἰς τό ἔργον μου; τάς πανουργίας σου ἐγώ θά καταστρέψω· πρός τήν Ρωμάναν ἦλθες νά ὑπηρετήσῃς, ἡ ὁποία ἔχει ἀκουσθῆ μέχρι τῆς Ρώμης; Δοῦλος μου εἶσαι, κακότροπε, καί δέν δύνασαι νά φύγῃς πλέον ἀπ’ ἐδῶ· διότι, καί ἐάν φύγῃς, ἐγώ θά σέ ἀναζητήσω παντοῦ, καί ἀφοῦ σέ εὕρω, θά σέ θανατώσω κακῶς. Ὅταν τρώγῃς καί πίνῃς, εὐφραίνεσαι, καί ὅταν πρόκειται νά ἐργασθῇς, καταλαμβάνεσαι ἀπό ἀμέλειαν; Ἄλλαξον τήν γνώμην σου, κακότροπε, διότι εἰς τήν Ρωμάναν ὑπηρετεῖς».
Ἀφοῦ ἐξῆλθεν ἡ Ρωμάνα ἐκ τοῦ λουτροῦ καί μετέβη εἰς τόν οἶκον της, ἀκούσας ἐγώ πάντα ὅσα εἶπεν αὕτη πρός τόν Ἰωάννην καί ὅτι πολλάς πληγάς ἔδωκεν εἰς αὐτόν, ἄν καί δέν εἴχομεν ἀκόμη πολλάς ἡμέρας εἰς τήν ὑπηρεσίαν της, εἰς μεγάλην λύπην καί στεναχωρίαν ἦλθεν ὁ λογισμός μου, χωρίς ὅμως νά εἴπω τίποτε πρός τόν Ἰωάννην. Γνωρίσας ὅμως διά τῆς Χάριτος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος τήν θλῖψιν μου, εἶπε πρός με· «Τέκνον Πρόχορε· ἐπειδή ἐν Ἱεροσολύμοις ἐδίστασεν ὁ λογισμός μου, γνωρίζεις εἰς πόσον μέγα ναυάγιον περιεπέσαμεν· καί ὄχι μόνον ἡμεῖς, ἀλλά καί ἄλλοι ἀνεύθυνοι τῆς ἁμαρτίας, τήν ὁποίαν εἶχον ἐγώ· διά τοῦτο καί ἐποίησα τεσσαράκοντα νυχθήμερα εἰς τήν θάλασσαν, ἕως ὅτου ἠθέλησεν ὁ Θεός νά ἐξέλθω εἰς τήν ξηράν. Καί σύ λοιπόν λυπεῖσαι καί ἀπελπίζεσαι διά ἕνα μικρόν πειρασμόν ἑνός γυναικαρίου καί διά μερικάς ψυχράς ἀπειλάς του; Πήγαινε λοιπόν εἰς τό ἔργον, τό ὁποῖον διωρίσθης, καί ποίει αὐτό μετά ἐπιμελείας· διότι ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός ὁ Ποιητής τῶν ἁπάντων ἐρραπίσθη, ἐνεπτύσθη, ἐφραγγελώθη, ἐσταυρώθη, ὁ Ποιητής ὑπό τῶν ποιημάτων, γενόμενος εἰς ἡμᾶς παράδειγμα καί διά νά μᾶς παρακινήσῃ εἰς προθυμίαν· διότι εἶπε πρός ἡμᾶς, ὅτι «Ἐν τῇ ὑπομονῇ ὑμῶν κτήσασθε τάς ψυχάς ὑμῶν». Καί ταῦτα τοῦ Ἰωάννου εἰπόντος πρός με, ἐπορεύθην εἰς τό ἔργον τό ὁποῖον μέ εἶχε διορίσει ἡ Ρωμάνα.
Τήν ἑπομένην ἡμέραν λίαν πρωΐ, ἐλθοῦσα πάλιν ἡ Ρωμάνα, ἤρχισε λέγουσα πρός τόν Ἰωάννην· «Ἐάν ἔχῃς ἀνάγκην διά περισσοτέραν τροφήν, εἰπέ εἰς ἐμέ διά νά σοῦ δώσω· μόνον εἰς τό ἔργον σου πρόσεχε». Ὁ δέ Ἰωάννης εἶπε πρός αὐτήν· «Καί ἡ τροφή καί ἡ λοιπή χρεία τοῦ σώματός μου εἶναι ἀρκετή εἰς ἡμᾶς, καί εἰς τό ἔργον μου προσέχω». Λέγει ἡ Ρωμάνα· «Διατί λοιπόν σέ κατηγοροῦσι πάντες, ὅτι εἶσαι ἄχρηστος εἰς τό ἔργον;» Ὁ δέ Ἰωάννης ἀπήντησε πρός αὐτήν· «Τώρα ἐσχάτως ἤρχισα τήν ἐργασίαν αὐτήν, καί διά τοῦτο κάμνω λάθη· ἀλλ’ ὅταν παρέλθῃ μερικός καιρός, τότε θέλεις πληροφορηθῆ ὅτι εἶμαι τεχνίτης· διότι ὅλαι αἱ τέχναι εἶναι δύσκολοι ὀλίγον εἰς τούς ἀρχαρίους». Ταῦτα εἰπών ὁ Ἰωάννης πρός τήν Ρωμάναν, ἀπῆλθεν ἐκείνη εἰς τόν οἶκον αὐτῆς. Ὁ δέ ἀπ’ ἀρχῆς μισόκαλος διάβολος, ἐμφανισθείς εἰς τό σχῆμα τῆς Ρωμάνας, ἐστάθη ἔμπροσθεν τοῦ Ἰωάννου καί λέγει πρός αὐτόν· «Πάλιν θά σέ τιμωρήσω, δραπέτα (φυγάδα), διότι μοῦ κατέστρεψας τό ἔργον. Δέν δύναμαι νά σέ ὑπομένω πλέον· καῦσον ἀρκετά τήν κάμινον διά νά σέ βάλω μέσα. Ὅμως, ἐπειδή δέν θέλω νά σέ βλέπω πλέον, φύγε ἀπ’ ἐδῶ μακράν, ἐπιθέτα, ἐπίβουλε, παραλαμβάνων μαζί σου καί τόν συνεπιθέτην σου, καί πήγαινε εἰς τήν χώραν ἀπό τήν ὁποίαν σέ ἐδίωξαν διά τάς κακάς πράξεις σου». Καί λαβών ὁ δαίμων εἰς χεῖρας τό σίδηρον τῆς καμίνου, ἔλεγε μετά ἀπειλῶν πρός τόν Ἰωάννην· «Θά σέ φονεύσω, κακότροπε, φύγε ἀπ’ ἐδῶ· δέν θέλω πλέον νά μέ ὑπηρετῆς· φύγε διότι θά σέ θανατώσω κακῶς». Ὁ δέ Ἰωάννης, γνωρίσας διά τῆς Χάριτος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὅτι ὁ ταῦτα λέγων καί πράττων εἶναι ὁ δαίμων, ὁ ὁποῖος ἔμενεν εἰς τόν λουτρόν, ἐπικαλεσάμενος τό ὄνομα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἐδίωξεν αὐτόν ἀμέσως.
Τήν ἑπομένην λοιπόν ἡμέραν ἐλθοῦσα πάλιν εἰς τό λουτρόν ἡ Ρωμάνα, λέγει πρός τόν Ἰωάννην· «Πάλιν πολλά λέγουσι διά σέ, ὅτι εἰς τό ἔργον σου δέν πρσέχεις, ἀλλά κατά τό κακόν σου θέλημα τοῦτο ποιεῖς, ζητῶν ἀφορμήν ἵνα σέ διώξω· ἀλλά δέν δύνασαι πλέον νά φύγῃς ἀπ’ ἐμοῦ· διότι, ἐάν θελήσῃς νά φύγῃς ἐντεῦθεν, οὐδέν ἐκ τῶν μελῶν σου θά ἀφήσω χρήσιμον, ἀλλά διά τῶν τιμωριῶν θά καταστήσω πάντα ἄχρηστα». Εἰς ὅλα ταῦτα οὐδόλως ὡμίλησεν ὁ Ἰωάννης· βλέπουσα δέ ἐκείνη τήν ὑπομονήν αὐτοῦ καί τό πρᾷον καί ἡσύχιον, ἐνόμιζεν ὅτι εἶναι οὗτος ἀγροῖκος καί ἰδιώτης· ὅθεν καί ἵνα δοκιμάσῃ αὐτόν, ἔλεγε λόγους σκληρούς μετά ἀπειλῶν, λέγουσα· «Δέν εἶσαι δοῦλος μου, κακότροπε; λέγε, ἀποκρίθητι εἰς ἐμέ». Ὁ δέ Ἰωάννης εἶπε· «Ναί, δοῦλοι σου ὑπάρχομεν, ἐγώ τε ὁ εγκαύστης Ἰωάννης, καί ὁ περιχύτης Πρόχορος». Αὕτη δέ ἡ κακή Ρωμάνα, ἔχουσα φίλον ἕνα δικολάβον, ἐζήτησε τήν γνώμην αὐτοῦ εἰποῦσα πρός αὐτόν ψευδῶς· «Οἱ γονεῖς μου ἀποθνῄσκοντες ἄφησαν εἰς ἐμέ δύο δούλους· οὗτοι δέ ἀπό πολλῶν ἐτῶν ἐδραπέτευσαν ἐκ τῆς οἰκίας μου· τά δέ χαρτία τῆς ἀγοράς αὐτῶν ἀπώλεσα· τώρα δέ ἐλθόντες πάλιν εἰς τήν οἰκίαν μου, ὀμολογοῦσιν ὅτι δοῦλοι μου ὑπάρχουσι. Δύναμαι λοιπόν ἵνα γράψω ἕτερα χαρτία ἀγοράς αὐτῶν;» Λέγει πρός αὐτήν ὁ δικολάβος· «Ἐάν ὀμολογῶσι καί τώρα ὅτι ἐκ προγόνων δοῦλοι σου ὑπάρχουσι, καί τήν ὁμολογίαν ταύτην ποιήσωσιν ἐνώπιον τριῶν ἀξιοπίστων μαρτύρων, δύνασαι νά γράψῃς νέα χαρτία ἀγορᾶς αὐτῶν».
Γνωρίσας ταῦτα πάντα διά τῆς Χάριτος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ὁ Ἰωάννης, εἶπε πρός με· «Τέκνον Πρόχορε· γνώριζε ὅτι τό γύναιον τοῦτο ζητεῖ νά ὀμολογήσωμεν ἐγγράφως, ὅτι ὡς δοῦλοι αὐτῆς ὑπάρχομεν· διότι πρό ὀλίγου συνεβουλεύθη ἕνα δικολάβον· ἐκεῖνος δέ συμφώνως πρός ὅσα εἶπεν εἰς αὐτόν κατά τόν σκοπόν της, συνεβούλευσεν αὐτήν. Τώρα λοιπόν ζητεῖ νά εὕρῃ τούς μάρτυρας, ὅπως ἔμπροσθεν αὐτῶν ὀμολογήσωμεν, ὅτι δοῦλοι αὐτῆς ὑπάρχομεν. Μή λάβῃς λοιπόν ἕνεκα τούτου λύπην εἰς τήν καρδίαν σου, ἀλλά μᾶλλον νά χαίρῃς· διότι διά τοῦ τρόπου τούτου ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός πολύ συντόμως θά δείξῃ, πρό παντός εἰς τήν γυναῖκα ταύτην, ποῖοι εἴμεθα». Ταῦτα ὁμιλοῦντος τοῦ Ἰωάννου, εἰσέρχεται ἡ Ρωμάνα εἰς τό λουτρόν, καί λαβοῦσα αὐτόν ἐκ τῆς χειρός, ἤρχισε νά τόν κτυπᾷ λέγουσα· «Δοῦλε κακέ, δραπέτα· διατί ὅταν εἰσέρχεται ἡ κυρία σου δέν σπεύδεις νά προϋπαντήσῃςκαί νά προσκυνήσῃς αὐτήν; ἤ μήπως νομίζεις ὅτι εἶσαι ἐλεύθερος; γνώριζε ὅτι εἶσαι δοῦλος τῆς Ρωμάνας». Καί πάλιν ἐρράπισεν αὐτόν πρός ἐκφοβισμόν, καί ἔλεγε· «Δέν εἶσαι δοῦλος μου, δραπέτα;» ὁ δέ Ἰωάννης εἶπε· «Καί ἄλλοτε εἶπον, ὅτι δοῦλοι σου ὑπάρχομεν, ἐγώ τε ὁ ἐγκαύστης Ἰωάννης καί Πρόχορος ὁ περιχύτης». Λέγει πάλιν ἡ Ρωμάνα· «Τίνος δοῦλοι, κακότροποι;» Καί ὁ Ἰωάννης· «Τίνος θέλεις νά εἴπωμεν;» Ἀπήντησεν ἡ Ρωμάνα· «Ὅτι ἰδικοί μου δοῦλοι ὑπάρχετε». Ἀπεκρίθη ὁ Ἰωάννης· «Καί ἐγγράφως καί ἀγράφως ὀμολογοῦμεν, ὅτι δοῦλοι σου ὑπάρχομεν». Λέγει ἡ Ρωμάνα· «Ἐγγράφως θέλω ἵνα ὀμολογήσητε ἐνώπιον τριῶν μαρτύρων». Καί ὁ Ἰωάννης· «Μή βραδύνῃς λοιπόν, ἀλλά ποίησον τοῦτο σήμερον». Λαβοῦσα λοιπόν ἡμᾶς ἡ Ρωμάνα ἔφερεν ἀπέναντι τοῦ ναοῦ τῆς Ἀρτέμιδος, καί ἐκεῖ ἐνώπιον τριῶν μαρτύρων ἔγραψε τά χαρτία τῆς ἀγοράς ἡμῶν· καί πάλιν εἰσήγαγεν ἡμᾶς ἕκαστον εἰς τό ἔργον αὐτοῦ.
Εἰς δέ τό λουτρόν ἐκεῖνο ὑπῆρχε μία τοιαύτη διαβολική ἐνέργεια ἀφ’ ὅτου ἐκτίζετο αὐτό· ἐμεθοδεύθη ὁ σατανᾶς καί ἐνέβαλεν εἰς τούς πεπλανημένους ἐκείνους εἰδωλολάτρας, ὅταν κτίζωσι λουτρόν καί ἀνοίγωσι τά θεμέλια, νά θάπτωσι μέσα εἰς αὐτά, σκεπάζοντες διά τῶν λίθων, ἕνα νέον ἤ μίαν νέαν δέκα πέντε ἕως δεκαέξ ἐτῶν, διά νά κάμνῃ δῆθεν ἦχον καλόν καί νά φαίνηται εὐχάριστον τό λουτρόν. Καί εἰς τοῦτο λοιπόν τό λουτρόν εἶχε γίνει μία τοιαύτη μιαιφονία καί αθῳοφονία καί ἐκ τῆς αἰτίας ταύτης ἔλαβεν ἀφορμήν ὁ σατανᾶς καί κατῴκησεν εἰς τό λουτρόν ἐκεῖνο εἷς δαίμων πάντοτε, ὁ ὁποῖος τρεῖς φοράς τόν χρόνον, ἐκ τῶν ἐκεῖ εἰσερχομένων, ἔπνιγεν εἰς τό ὕδωρ ἕνα νέον ἤ μίαν νεάνιδα. Ὁ Διοσκορίδης λοιπόν, ὁ κύριος τοῦ λουτροῦ, εἶχε σημειώσει ἐγγράφως τάς ἡμέρας ἐκείνας ὅπου ἐνήργει ταῦτα ὁ δαίμων· διότι ἐπειδή εἶχεν υἱόν ὡραιότατον ἕως ἐτῶν δέκα ὀκτώ, παρετήρει τάς ἡμέρας ἐκείνας κατά τάς ὁποίας ἐνηργεῖτο ἡ ἐπιβουλή αὕτη τοῦ δαίμονος, καί δέν ἄφηνεν αὐτόν κατ’ αὐτάς ἵνα εἰσέλθῃ εἰς τό λουτρόν, ἀλλά εἰς ἄλλας ἡμέρας μόνος οὗτος ἐλούετο, καί διά τόν φόβον τοῦ δαίμονος καί διά τόν φθόνον τῶν ἀνθρώπων.
Ἀφοῦ λοιπόν ἐποιήσαμεν ἡμεῖς εἰς τήν ὑπηρεσίαν τοῦ λουτροῦ τρεῖς μῆνας, ἔτυχε μίαν ἡμέραν νά εἰσέλθῃ ὁ υἱός τοῦ Διοσκορίδου μόνος εἰς τό λουτρόν· εἰσῆλθον δέ καί ἐγώ μετ’ αὐτοῦ ἔχων εἰς χεῖρας τό σκεῦος τῆς ὑπηρεσίας μου· εἰσῆλθον δέ μετ’ ἐμέ καί οἱ ὑπηρέται αὐτοῦ. Ὁ ἀκάθαρτος λοιπόν δαίμων ὁρμήσας ἀπέπνιξε τόν νέον, τόν τοῦ Διοσκορίδου υἱόν· καί τοῦτο ἰδόντες οἱ ὑπηρέται, κλαίοντες καί κοπτόμενοι, ἐξελθόντες ἀνέφερον αὐτό εἰς τήν Ρωμάναν· ἀκούσασα δέ τοῦτο ἐκείνη, ἔρριψεν εἰς τήν γῆν τό διάδημα τῆς κεφαλῆς της, καί λαβοῦσα διά τῶν χειρῶν τάς τρίχας τῆς κεφαλῆς της, μετά πολλοῦ κλαυθμοῦ καί πικροτάτου ὀδυρμοῦ ἤρχισε νά λέγῃ· «Ἀλλοίμονον εἰς ἐμέ! τί νά ἀπολογηθῶ εἰς τόν κύριόν μου Διοσκορίδην; ἀλλά καί αὐτός μόλις ἀκούσῃ περί τούτου, ἀμέσως θά ἀποθάνῃ ἀπό τήν λύπην του· διότι μονογενής υἱός του ὑπῆρχεν ὁ κύριός μου Δόμνος (τοῦτο ἦτο τό ὄνομα τοῦ νέου). Μεγάλη Ἄρτεμις τῶν Ἐφεσίων, βοήθησον ἡμᾶς· δεῖξον τήν δύναμίν σου καί ἀνάστησον τόν ἀποθανόντα νεανίσκον. Γνωρίζομεν πάντες οἱ κατοικοῦντες τήν Ἔφεσον ὅτι διά σοῦ κυβερνῶνται τά πάντα, καί ὅτι διά σοῦ δυνάμεις καί σημεῖα μεγάλα γίνονται. Ἀνάστησον λοιπόν καί τόν δοῦλον σου Δόμνον, καί παρουσίασον αὐτόν ζῶντα εἰς τόν πατέρα αὐτοῦ». Ταῦτα καί τά τούτων ὅμοια καί περισσότερα λέγουσα ἡ Ρωμάνα,ἐ ξέσχιζε τάς χεῖρας καί τάς σάρκας αὐτῆς ἐκριζώνουσα καί τάς τρίχας τῆς κεφαλῆς της· καί ἦτο κλαίουσα καί κοπτομένη ἀπό τῆς τρίτης ἕως τῆς ἐνάτης ὥρας. Συνήχθη δέ καί λαός πολύς· καί ἄλλοι μέν ἐλυποῦντο διά τόν θάνατον τοῦ νεανίσκου Δόμνου, ἄλλοι δέ ἐθαύμαζον διά τό πολύ πένθος τῆς Ρωμάνας.
(1) Ἑκάστη λίτρα ἀντιστοιχεῖ πρός 300 περίπου γραμμάρια.
β’ Ἀνάστασις τοῦ Δόμνου καί μετάνοια τῆς Ρωμάνας
Ἐλθῶν ὁ Ἰωάννης ἀπό τοῦ ἔργου αὐτοῦ πρός μέ, ἠρώτα διά ποίαν αἰτίαν κλαίει τόσον πικρῶς ἡ Ρωμάνα. Πρίν δέ προφθάσω ἐγώ νά ἀπαντήσω, ἰδοῦσα ἡμᾶς ὁμιλοῦντας πρός ἀλλήλους αὕτη, δραμοῦσα ἥρπασε τόν Ἰωάννην καί κρατοῦσα ἔλεγε πρός αὐτόν· «Μάγε, ἀνεκαλύφθησαν αἱ μαγεῖαι σου, διότι ἀπό τήν ἡμέραν ὅπου ἦλθες εἰς τήν ὑπηρεσίαν μου μᾶς ἐγκατέλειψεν ἡ θεά ἡμῶν Ἄρτεμις· ὅθεν ἤ ανάστησον τόν υἱόν τοῦ κυρίου μου ἤ αὐτήν τήν ὥραν θά χωρίσω τήν ψυχήν ἀπό τοῦ σώματός σου». Λέγει πρός αὐτήν ὁ Ἰωάννης· «Εἰπέ εἰς ἐμέ, τί εἶναι ἐκεῖνο τό ὁποῖον ἔφερεν σέ τοῦτο τό μέγα πένθος»· ἡ δέ Ρωμάνα ἀπό θυμόν μέγαν καί ὀργήν κινούμενη, ἁπλώσασα τήν χεῖρα αὐτῆς, ἐρράπισε τόν Ἰωάννην εἰποῦσα πρός αὐτόν· «Δοῦλε πονηρέ· πάντες οἱ κατοικοῦντες τήν Ἔφεσον ἔμαθον τό γενόμενον, καί σύ ἦλθες διά νά μέ περιπαίξῃς χαίρων καί λέγων ὅτι δέν γνωρίζεις τό γενόμενον εἰς ἐμέ δεινόν; δέν γνωρίζεις ὅτι ὁ υἱός τοῦ κυρίου μου Διοσκορίδου ἀπέθανε μέσα εἰς τό λουτρόν;» Ἀκούσας δέ ὁ Ἰωάννης καί περιχαρής γενόμενος, ὑπεχώρησεν ὀλίγον· καί εἰσελθών εἰς τό λουτρόν προσηυχήθη· καί διά τῆς προσευχῆς του, ἀποδιώκει ἐκεῖθεν τό ἀκάθαρτον πνεῦμα καί εἰσοκίζει εἰς τό σῶμα τήν ψυχήν τοῦ νεανίσκου ἀναστήσας αὐτόν· καί λαβών τοῦτον ἐκ τῆς χειρός, ἐξῆλθε τοῦ λουτροῦ καί λέγει πρός τήν Ρωμάναν· «Λάβε τόν υἱόν τοῦ κυρίου σου».
Ἰδοῦσα ἡ Ρωμάνα τό γεγονός τοῦτο τῆς ἀναστάσεως τοῦ Δόμνου, ἐξέστη τό πνεῦμα αὐτῆς καί φόβος καί τρόμος ἔλαβεν αὐτήν· καί δέν εἶχε πλέον εἰς τόν νοῦν της τόν θάνατον τοῦ Δόμνου, ἀλλ’ εἰς τό σημεῖον τό ὁποῖον ἐποιήσεν ὁ Ἰωάννης, διά τό ὁποῖον ἐθαύμαζε καί ἐξεπλήττετο, καί ὡς νά ἐπληγώθη εἰς τήν καρδίαν, οὕτως ἐκείτετο ὡς νεκρά καί ἀκίνητος ὡσεί λίθος ἐπί δύο ὥρας· ὕστερον δέ ἐλθοῦσα εἰς τόν ἑαυτόν της, δέν ἠδύνατο ἐκ τῆς ἐντροπῆς νά παρατηρήσῃ εἰς τό πρόσωπον τοῦ Ἰωάννου, προτιμῶσα μᾶλλον τόν θάνατόν της· διότι ἐσκέπτετο καθ’ ἑαυτήν λέγουσα· «Πῶς νά ἀτενίσω εἰς τό πρόσωπον τοῦ ἀνθρώπου τούτου, πρός τόν ὁποῖον τόσας πληγάς ἔδωσα, χωρίς νά ἔχω καμμίαν ἀφορμήν; πού νά κρύψω τόν ἑαυτόν μου; εἴθε νά ἀνοίξῃ ἡ γῆ νά μέ καταπίῃ! Ὦ θάνατε, σέ ἐπικαλοῦμαι· ἐλθέ καί ἀπάλλαξόν με ἐκ τῆς ἐντροπῆς ταύτης!».
Βλέπων ὁ Ἰωάννης τό πρόσωπον τῆς γυναικός μεταμορφωμένον καί ὅτι πρόκειται αὕτη νά πέσῃ εἰς τήν γῆν, ἐκράτησεν αὐτήν ἐκ τῆς χειρός καί ἐσφράγισεν ἐκ τρίτου διά τοῦ σημείου τοῦ Τιμίου καί ζωοποιοῦ Σταυροῦ, καί οὕτως ἔφερεν αὐτήν εἰς τήν προτέραν κατάστασιν· πεσοῦσα δέ αὕτη εἰς τούς πόδας τοῦ Ἰωάννου καί κλαίουσα πικρῶς, εἶπεν εἰς αὐτόν· «Παρακαλῶ σε, πληροφόρησόν με ποῖος εἶσαι· διότι καθώς βλέπω ἤ Θεός ἤ υἱός Θεοῦ». Εἶπε δέ πρός αὐτήν ὁ Ἰωάννης· «Οὔτε Θεός εἶμαι, οὔτε υἱός Θεοῦ¨ἀλλ’ εἶμαι ὁ Ἰωάννης ὁ μαθητής τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος ἀνέπεσα εἰς τό στῆθος αὐτοῦ καί ἤκουσα θεῖα μυστήρια· ἐάν λοιπόν πιστεύσῃς καί σύ εἰς αὐτόν, θά γίνῃς δούλη του, καθώς καί ἐγώ εἶμαι δοῦλος του». Ταῦτα ἀκούσασα ἡ Ρωμάνα, μετά μεγάλης ἐντροπῆς καί φόβου πολλοῦ εἶπε πρός τόν Ἰωάννην· «Πρῶτον, ἄνθρωπε τοῦ Θεοῦ, συγχώρησον εἰς ἐμέ πάντα ὅσα σοί ἔπταισα ἐγώ ἡ ἀθλία». Ὁ δέ Ἰωάννης εἶπε πρός αὐτήν· «Ἐάν πστεύσῃς εἰς τόν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν, πάντα τά ἁμαρτήματά σου θά συγχωρηθῶσιν»· ἡ δέ γυνή λέγει πρός αὐτόν· «Πιστεύω, ἄνθρωπε τοῦ Θεοῦ, εἰς ὅλα ὅσα ἀκούω ἐκ τοῦ στόματός σου».
γ’ Ἀνάστασις τοῦ Διοσκορίδου
Ἀκούσας ὁ Δισκορίδης, ὁ κύριος τοῦ λουτροῦ καί πατήρ τοῦ Δόμνου, τόν θάνατον τοῦ υἱοῦ του, ἐκ τῆς πολλῆς λύπης εὐθέως ἀπέθανε· καί δραμών εἷς ἐκ τῶν ὑπηρετῶν εἰς τό μέρος ὅπου εὑρίσκετο ὁ Δόμνος μετά τοῦ Ἰωάννου, ἀνέφερε μετά δακρύων διά τόν τοῦ Διοσκορίδου θάνατον· τοῦτο δέ ἀκούσας ὁ Δόμνος, ἕδραμεν εἰς τόν οἶκον αὐτοῦ καί ἰδών τόν πατέρα του κείμενον νεκρόν, ὑπέστρεψε μετά λύπης μεγάλης πρός τόν Ἰωάννην· καί πεσών εἰς τούς πόδας αὐτοῦ παρεκάλει μετά δακρύων, λέγων· «Ἄνθρωπε τοῦ Θεοῦ· καθώς εἰς ἐμέ ὁ ὁποῖος ἤμην νεκρός, ἔδωσες ζωήν, τοιουτοτρόπως δός καί εἰς ἐμέ ζῶντα τόν πατέρα μου τόν δι’ ἐμέ ἀποθανόντα· διότι προτιμότερον εἰς ἐμέ ἦτο νά μείνω ἐγώ νεκρός, παρά νά βλέπω νεκρόν τόν πατέρα μου». Ὁ δέ Ἰωάννης, κρατήσας ἐκ τῆς χειρός τόν Δόμνον, ἤγειρεν αὐτόν, λέγων· «Μή λυπῆσαι, τέκνον· διότι ὁ θάνατος τοῦ πατρός σου θά προξενήσῃ ζωήν καί εἰς σέ καί εἰς τόν ἑαυτόν σου». Παραλαβών λοιπόν ὁ νεανίας τόν Ἰωάννην, ἔφερεν αὐτόν εἷς τόν οἶκον ἔνθα εὑρίσκετο ὁ νεκρός πατήρ του· ἠκολούθει δέ ὄπισθεν αὐτῶν ἡ Ρωμάνα καί πλῆθος λαοῦ. Προσευξάμενος τότε ὁ Ἰωάννης καί κρατήσας τῆς δεξιᾶς χειρός τόν Διοσκορίδην, εἶπεν· «Ἐν τῷ ὀνόματι Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ, ἀνάστηθι»· εὐθέως δέ ἀνέστη ὁ νεκρός καί ἐκάθισε· πάντες δέ οἱ ἰδόντες ἐθαύμασαν καί ἐξέστησαν· ὅθεν καί ἄλλοι μέν ἔλεγον ὅτι εἶναι Θεός ὁ Ἰωάννης, ἄλλοι δέ ἔλεγον ὅτι εἶναι μάγος.
Τότε ὁ Διοσκορίδης, ἐλθών εἰς τόν ἑαυτόν του, εἶπε πρός τόν Ἰωάννην· «Σύ εἶσαι, ἄνθρωπε τοῦ Θεοῦ, ὁ ἐμέ καί τόν υἱόν μου ζωοποιήσας;». Ἀπεκρίθη ὁ Ἰωάννης· «Ἰησοῦς Χριστός ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ ὁ δι’ ἐμοῦ κηρυττόμενος, αὐτός καί εἰς σέ καί τόν υἱόν σου ἐχάρισε τήν ζωήν· καί ἐάν πιστεύσητε εἰς αὐτόν, θέλει σᾶς ἀξιώσει καί τῆς αἰωνίου ζωῆς». Πεσών τότε ὁ Διοσκορίδης εἰς τούς πόδας τοῦ Ἰωάννου, λέγει πρός αὐτόν· «Ἰδού ἐγώ καί ὁ υἱός μου καί πάντα τά ὑπάρχοντά μου εἰς τάς χεῖράς σου»· καί ἔδειξεν εἰς αὐτόν πᾶσαν τήν περιουσίαν του λέγων· «Ταῦτα πάντα λάβε καί ποίησον ἡμᾶς δούλους τοῦ Θεοῦ σου». Εἶπε δέ εἰς αὐτόν ὁ Ἰωάννης· «Οὔτε ἐγώ ἔχω ἀνάγκην τούτων τῶν πραγμάτων σου, οὔτε ὁ Θεός μου· διότι ἡμεῖς, ἀφήσαντες πάντα ταῦτα, ἠκολουθήσαμεν αὐτόν». Λέγει πρός αὐτόν Διοσκορίδης· «Καί ποῦ ἠκολουθήσατε αὐτόν;»
Ἀποκριθείς τότε ὁ Ἰωάννης ἤρχισε νά λέγῃ· «Ἄκουσον λοιπόν, Διοσκορίδη, θεῖα μυστήρια. Ὁ πολυέλεος καί πανάγαθος Θεός, βλέπων ἅπαν τό γένος τῶν ἀνθρώπων κατακρατούμενον ἀπό μεγάλην πλάνην εἰς τήν λατρείαν τῶν δαιμόνων καί βεβυθισμένον εἰς τήν ἀγνωσίαν, λυπηθείς τό ἴδιόν του πλάσμα, ἐξαπέστειλε τόν Υἱόν του εἰς τόν κόσμον γεννηθέντα ἐκ Πνεύματος Ἁγίου καί Μαρίας τῆς Παρθένου, καί ηὐδόκησεν ἵνα λάβῃ σάρκα καί νά πληρώσῃ τήν διά σαρκός οἰκονομίαν, διά νά διδάξῃ τούς ἀνθρώπους, ὅπως ἀπομακρυνθῶσιν ἀπό τῆς πλάνης τῶν δαιμόνων, καί νά θεραπεύσῃ πᾶσαν μεγάλην νόσον καί πᾶσαν μικράν ἀσθένειαν τῶν ἀνθρώπων. Τοῦτον οἱ πρῶτοι τῶν Ἰουδαίων κατεδίκασαν ἵνα σταυρωθῇ· διότι τοιουτοτρόπως ἦτο δι’ αὐτόν προωρισμένον. Παθών λοιπόν ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ κατά σάρκα, καί ἀποθανών θεληματικῶς ὑπέρ ἡμῶν, κατῆλθε εἰς τόν ᾅδην, τόν ὁποῖον ᾐχμαλώτισε καί ἠλευθέρωσε τάς ἐκεῖ ἀπ’ αἰώνων κρατουμένας ψυχάς· ἀναστάς δέ θεοπρεπῶς τήν τρίτην ἡμέραν, ἐνεφανίσθη εἰς ἡμᾶς τούς δώδεκα μαθητάς, μετά τῶν ὁποίων συνέφαγε καί συνέπιε· καί εἶτα διέταξεν ἡμᾶς ἵνα πορευθῶμεν εἰς ὅλον τόν κόσμον καί διδάξωμεν καί βαπτίσωμεν πάντας εἰς τό ὄνομα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ὅστις λοιπόν πιστεύσῃ καί βαπτίζεται θά σωθῇ· ὁ δέ ἀπιστῶν θά κατακριθῇ».
δ’ Βάπτισις τῶν Διοσκορίδου, Δόμνου καί Ρωμάνας
Ταῦτα εἰπόντος τοῦ Ἰωάννου, ἀποκριθείς ὁ Διοσκορίδης εἶπεν· «Ἄνθρωπε τοῦ Θεοῦ, βάπτισον ἡμᾶς εἰς τό ὄνομα τοῦ Θεοῦ σου»· λέγει εἰς αὐτόν ὁ Ἰωάννης· «Διάταξον πάντας τούς εὑρισκομένους ἐντός τοῦ οἴκου σου ἵνα ἐξελθωσιν ἔξω». Καί ἀφοῦ ἐξῆλθον πάντες ἐκ τῆς οἰκίας, ἰδού καί ἔρχεται ἡ Ρωμάνα βαστάζουσα εἰς τάς χεῖρας της τά χαρτία τῆς ἀγοράς ἡμῶν, καί πεσοῦσα εἰς τούς πόδας τοῦ Ἰωάννου, κλαίουσα ἔλεγε· «Δέξαι ταῦτα καί σχίσον τά χειρόγραφα τῶν ἁμαρτιῶν μου, καί δώρησαι εἰς ἐμέ τήν ἐν Χριστῷ σφραγῖδα τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος». Ὁ δέ Ἰωάννης, λαβών τούς χάρτας καί σχίσας αὐτούς, κατ’ αὐτήν τήν ὥραν ἐβάπτισε τόν Διοσκορίδην, τόν υἱόν αὐτοῦ Δόμνον καί τήν Ρωμάναν. Μετά δέ ταῦτα καί κατά παράκλησιν τοῦ Διοσκορίδου, ἐξελθόντες ἐκ τῆς οἰκίας αὐτοῦ ἤλθομεν πάντες ὁμοῦ εἰς τό λουτρόν, εἰς τό ὁποῖον προηγουμένως ὑπηρετοῦμεν, καί εἰσελθών ὁ Ἰωάννης εἰς τό μέρος ὅπου ἦτο τό ἀκάθαρτον πνεῦμα, τό ὁποῖον ἔπνιγε τούς ἀνθρώπους, ἐδίωξεν αὐτό ἐκεῖθεν· καί λαβών πάλιν ἡμᾶς ὁ Διοσκορίδης ἐπανήλθομεν εἰς τόν οἶκον αὐτοῦ, ἔνθα ἑτοιμάσας οὗτος τράπεζαν, ηὐχαριστήσαμεν τῷ Θεῷ καί ἐφάγομεν τροφήν, μείναντες ἐκεῖ πλέον.
ε’ Κήρυγμα τοῦ Ἰωάννου πρός τούς Ἐφεσίους. Συντριβή τῆς Ἀρτέμιδος
Μίαν λοιπόν τῶν ἡμερῶν μετά ταῦτα οἱ κάτοικοι τῆς Ἐφέσου ἐπανηγύριζον μεγάλην ἑορτήν τῆς ψευδοθεᾶς Ἀρτέμιδος, καί πάντες ἐλευκοφόρουν· ὁ δέ Ἰωάννης φορέσας σκοπίμως τά ἱμάτια τῆς ὑπηρεσίας τῆς καμίνου τοῦ λουτροῦ, ὅπως ἦσαν κεκαπνισμένα, ἀνέβη καί ἐστάθη εἰς ὑψηλόν τόπον, ἐκεῖ ὅπου ἦτο τό ἄγαλμα τῆς θεᾶς Ἀρτέμιδος· ἕνεκα δέ τούτου θυμωθέντες οἱ Ἐφέσιοι ἰδόντες αὐτόν ἐκεῖ, ἐλάμβανον λίθους καί ἔρριπτον κατά τοῦ Ἰωάννου. Ἡ Χάρις ὅμως τοῦ Θεοῦ, σκεπάζουσα τοῦτον, δέν ἐπέτρεπεν εἰς κανένα ἐκ τοῦ λαοῦ ἵνα ἐγγίσῃ ἐπάνω αὐτοῦ τάς χεῖρας· οἱ δέ ριπτόμενοι κατά τοῦ Ἰωάννου λίθοι ἐκτύπων τό εἴδωλον, τό ὁποῖον ἐκ τῶν πολλῶν κτυπημάτων τῶν λίθων ἐθραύσθη τελείως, γενόμενον συντρίμματα.
Τότε λοιπόν ὁ Ἰωάννης, ὑψώσας τήν φωνήν αὐτοῦ, λέγει πρός τόν λαόν ταῦτα: «Ἄνδρες Ἐφέσιοι, διατί εἶσθε τόσον μεθυσμένοι εἰς τήν πλάνην τῶν εἰδώλων; διατί ἐγκατελείψατε τόν Δεσπότην Θεόν τόν πάσης τῆς κτίσεως Δημιουργόν, ὁ ὁποῖος σᾶς ἔκτισε καί σᾶς ἐτίμησε μέ λογικήν ψυχήν, καί ὑπετάγητε εἰς τά θελήματα τῶν δαιμόνων, οἱ ὁποῖοι χαίρουσι διά τήν ἀπώλειάν σας; Ἐξυπνήσατε λοιπόν καί ἔλθετε εἰς τόν ἑαυτόν σας ἐκ τῆς αἰσχρᾶς μέθης τῶν λογισμῶν, καί τόν σκοτασμόν τῆς ἀγνωσίας ἀπορρίψατε, ἀπομακρυνόμενοι ἀπό τῆς ματαίας δεισιδαιμονίας καί τῆς πατροπαραδότου πλάνης σας, καί γνωρίσατε τόν ἀληθινόν Θεόν, διά τοῦ ὁποίου θά λάβητε ἄφεσιν ἁμαρτιῶν καί ζωήν τήν αἰώνιον. Διά νά πληροφορηθῆτε δέ ὅτι εἶναι ἀνωφελῆ καί ἀδύνατα τά σεβάσματά σας, ἰδού εἴδετε ὅτι ἡ θεά σας Ἄρτεμις συνετρίβη ὑπό τῶν λίθων τῶν κατ’ ἐμοῦ ριπτομένων· ὅθεν ἤ βοηθήσατε αὐτήν διά νά γίνῃ ὅπως ἦτο πρότερον, ἤ ποιήσατε προσευχήν ἵνα ποιήσῃ εἰς ἐμέ κανέν θαῦμα ἤ νά μέ τιμωρήσῃ, διά νά ἴδω καί ἐγώ τήν δύναμίν της καί πιστεύσω εἰς αὐτήν».
στ’ Θανάτωσις καί αὖθις ἀνάστασις τῶν διακοσίων στρατιωτῶν καί θεραπεία τοῦ παραλυτικοῦ
Ταῦτα ἀκούσαντες οἱ Ἐφέσιοι καί ἰδόντες τήν θεάν των συντριβεῖσαν, ἠγανάκτησαν περισσότερον, καί ἔρριπτον πάλιν λίθους κατά τοῦ Ἰωάννου. Ὅμως οὐδέ εἷς ἐκ τῶν λίθων ἐκτύπησεν αὐτόν, ἀλλά μόνον αὐτοί ὑπό τοῦ θυμοῦ καί τῆς ὀργῆς κατεξεσχίζοντο καί τούς χιτῶνας των περιέσχιζον, μή δυνάμενοι διά τῶν χειρῶν των νά ἐκδικηθῶσι τόν Ἰωάννην, ἐπειδή ἐσκέπτετο ὑπό τῆς θείας Χάριτος. Ὁ δέ Ἰωάννης, ἰδών αὐτούς ὑπό τοῦ δαίμονος ἐξεγειρομένους καί ὀργιζομένους, εἶπε πρός αὐτούς∙ «Καθησυχάσατε, ὦ ἄνδρες Ἐφέσιοι∙ διότι δέν εἶναι λογικῶν ἀνθρώπων αὐτά τά ὁποῖα κάμνετε, ἀλλά πολλῆς ἀλογίας καί ἀγνωσίας γέμοντα, καί πρέποντα μόνον εἰς ἐκείνους τούς ἀκαθάρτους δαίμονας, οἱ ὁποῖοι σᾶς παρακινοῦσιν ἵνα κάμνητε τά τοιαῦτα. Προσέχετε λοιπόν καί ἔλθετε εἰς τόν ἑαυτόν σας διά νά ἴδητε τήν δύναμιν τοῦ ἰδικοῦ μου Θεοῦ». Τῶν δέ Ἐφεσίων μύθους νομιζόντων τούς λογοῦς τοῦ Ἰωάννου, σταθείς οὗτος κατά ἀνατολάς, καί τάς χεῖρας αὐτοῦ πρός τόν οὐρανόν ἀνυψώσας, καί μεγάλως στενάξας, εἶπε∙ «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐν οἰκτιρμοῖς καί μέτρῳ παιδείας πιστοποίησον τούς ἀνθρώπους τούτους, ὅτι σύ εἶσαι ὁ Θεός καί πλήν σοῦ δέν ὑπάρχει ἕτερος».
Ὡς ἐτελείωσεν ἡ προσευχή εὐθύς ἐγένετο σεισμός μέγας καί βρασμός τῆς γῆς, ὥστε ἐκ τοῦ φόβου πεσόντες ἀπέθανον ἕως διακόσιοι ἄνδρες∙ οἱ δέ λοιποί, ἅμα συνῆλθον ἐκ τοῦ φόβου, ἔπεσον εἰς τούς πόδας τοῦ Ἰωάννου, παρακαλοῦντες αὐτόν ὅπως τύχωσιν ἐλέους∙ διότι μέγας τρόμος ἐκλόνιζεν αὐτούς, διό καί παρεκάλουν λέγοντες∙ «Παρακαλοῦμέν σε, ἄνθρωπε τοῦ Θεοῦ, ἵνα ἀναστήσῃς τούς ἀποθανόντας ἀνθρώπους διά νά πιστεύσωμεν εἰς τόν ὑπό σοῦ κηρυττόμενον Θεόν». Ἀναβλέψας δέ ὁ Ἰωάννης εἰς τόν οὐρανόν παρεκάλεσε τόν Θεόν μετά στεναγμῶν καί δακρύων καί σιωπηρᾶς φωνῆς, χωρίς νά ἀκούηται, λέγων οὕτως∙ «Ὁ ὤν Θεός πρός τόν ἀεί ὄντα Πατέρα, Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ Υἱέ τοῦ Θεοῦ, ὁ ἐπιφανείς ἐπί σωτηρίᾳ πάντων τῶν ἀνθρώπων καί συγχωρήσας εἰς ἡμᾶς τούς πιστεύοντας ἐπί σέ τάς ἁμαρτίας ἡμῶν, αὐτός συγχώρησον καί τούτους τούς τεθνηκότας, καί ἀνάστησαν αὐτούς διά τῆς παντοδυνάμου χειρός σου καί ἄνοιξον τάς καρδίας αὐτῶν πρός φωτισμόν τῆς γνώσεώς σου∙ δός δέ καί εἰς ἐμέ τόν δοῦλον σου θάρσος τοῦ μετά παρρησίας λαλεῖν τόν λόγον σου».
Ταῦτα προσευχηθέντος τοῦ Ἰωάννου, πάλιν ἐγένετο βρασμός τῆς γῆς μέγας, καί εὐθύς ἀνέστησαν πάντες οἱ ἀποθανόντες∙ καί προσπεσόντες εἰς τόν Ἰωάννην παρεκάλουν αὐτόν, ἵνα τούς ἀξιώσῃ τῆς ἐνθέου σωτηρίας διά τοῦ θείου Βαπτίσματος. Ἀφοῦ λοιπόν ἐδίδαξεν ἱκανῶς καί κατήχησε τόν λόγον τοῦ Θεοῦ, ἐβάπτισεν αὐτούς ἅπαντας∙ παραλαβών δέ ἡμᾶς ὁ Διοσκορίδης ἔφερεν εἰς τόν οἶκον αὐτοῦ καί παρέθεσε τράπεζαν∙ καί ἀφοῦ ἐφάγομεν καί ηὐφράνθημεν διά τήν σωτηρίαν τῶν ἀδελφῶν, ἐξήλθομεν πάλιν πρός διδασκαλίαν τῶν ἀνθρώπων, καί ἤλθομεν εἰς ἕνα τόπον ὀνομαζόμενον «Τύχη πόλεως». Εἰς τό μέρος τοῦτο εὑρίσκετο εἷς ἄνθρωπος παραλυτικός τελείως, ἔχων εἰς τήν ἀσθένειαν αὐτήν δώδεκα ἔτη, ὁ ὁποῖος μόλις εἶδε τόν Ἰωάννην ἔκραξε λέγων πρός αὐτόν∙ «Ἐλέησόν με μαθητά τοῦ Θεοῦ»∙ πλησιάσας δέ πρός αὐτόν ὁ Ἰωάννης εἶπεν∙ «Εἰς τό ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἀνάλαβε τήν ὑγείαν σου»∙ καί ἐν τῷ ἅμα ἠγέρθη ὁ ἀσθενής εὐχαριστῶν καί δοξάζων τόν Θεόν.
ζ’ Τό τέχνασμα τοῦ ἐχθροῦ
Ἐπειδή λοιπόν ἐγίνοντο τά σημεῖα ταῦτα καί ἕτερα περισσότερα ὑπό τοῦ Ἰωάννου, καί ἡ φήμη τῶν θαυμάτων ἔτρεχε πανταχοῦ, ἰδών ὁ δαίμων ὁ κατοικῶν εἰς τόν βωμόν τῆς Ἀρτέμιδος πάντα τά γινόμενα ὑπό τοῦ Ἰωάννου καί ὅτι μέλλει νά κρημνισθῇ ὑπ’ αὐτοῦ καί τό ἱερόν ἀκόμη, μετασχηματίζεται ὁ δαίμων κατά φαντασίαν εἰς σχῆμα δικαστικοῦ ὑπαλλήλου, καί βαστάζων διάφορα χαρτία, ἐκάθησεν εἰς ἕνα τόπον καί ἔκλαιεν∙ διαβαίνοντες δέ ἀπ’ ἐκεῖ δύο πραγματικοί δικαστικοί ὑπάλληλοι τῆς πόλεως τῆς Ἐφέσου καί ἰδόντες τόν φαινόμενον συνάδελφον αὐτῶν κλαίοντα, ἐλυπήθησαν αὐτόν καί τόν ἠρώτησαν διά ποίαν αἰτίαν κάθεται κλαίων∙ ὁ δέ δαίμων δέν ἀπεκρίθη πρός αὐτούς. Ἐπειδή ὅμως ἐκεῖνοι παρεκάλουν αὐτόν λέγοντες∙ «Εἰπέ εἰς ἡμᾶς διά ποίαν αἰτίαν κλαίεις καί ὑποσχόμεθα νά σέ βοηθήσωμεν εἰς τήν συμφοράν σου», ὁ δαίμων κλαίων καί ὀδυρόμενος εἶπε πρός αὐτούς∙ «Εἰς πολλήν θλῖψιν εὑρίσκομαι, ἀδελφοί, καί δέν δύναμαι ὁ ἄθλιος νά ζήσω πλέον∙ ἐάν λοιπόν δύνασθαι νά μέ βοηθήσετε, νά σᾶς εἰπῶ τήν συμφοράν μου∙ ἐάν ὅμως δέν δύνασθε νά μοῦ χρησιμεύσητε, διατί νά σᾶς εἴπω καί τό μυστικόν μου;». Ἀπεκρίθησαν ἐκεῖνοι∙ «Εἰπέ εἰς ἡμᾶς τήν συμφοράν σου καί θά ἴδης ὅτι δυνάμεθα νά σέ βοηθήσωμεν». Λέγει πρός αὐτούς ὁ δαίμων∙ «Ποιήσατε ὅρκον εἰς τό ὄνομα τῆς μεγάλης θεάς Ἀρτέμιδος, ὅτι θά ἀγωνισθῆτε ἕως θανάτου διά τόν φίλον σας, καί τότε θά σᾶς εἴπω τήν ὑπόθεσιν. Δείξατε λοιπόν ἀγάπην καί διάθεσιν καλήν πρός φίλον καί ξένον ἄνθρωπον, καί ἐκτός ὅτι θά διασώσητε τήν ψυχήν μου, θά λάβητε καί τόν μισθόν σας»∙ καί ὁμοῦ μέ τόν λόγον, ἐπέδειξε ποσότητα χρυσίου, τήν ὁποίαν ὑπέσχετο νά δώσῃ εἰς αὐτούς.
Ἀφοῦ λοιπόν οἱ ἄνθρωποι ἐκεῖνοι ἐποίησαν τόν ὅρκον ὅτι μέ ὅλην τήν δύναμίν των θά φροντίσωσι διά τήν ὑπόθεσιν αὐτοῦ ὡσάν νά ἐπρόκειτο περί ἰδικῆς των ὑποθέσεως, λέγει πρός αὐτούς κλαίων ὁ δαίμων∙ «Ἀπό Καισαρείας τῆς Παλαιστίνης εἶμαι ἐγώ ὁ ἄθλιος βοηθός εἰς τό βασιλικόν δικαστήριον καί μοί ἐδόθησαν πρός φύλαξιν δύο ἄνδρες ἐπίσημοι, μάγοι ἀπό Ἱερουσαλήμ καταγόμενοι, Ἰωάννης καί Πρόχορος ὀνομαζόμενοι, τούς ὁποίους ἔβαλον εἰς τήν φυλακήν∙ καί γενομένης ἀνακρίσεως αὐτῶν, εὑρέθησαν οὗτοι ἔνοχοι πολλῶν καί μεγάλων πονηρῶν πράξεων, ἕνεκα τῶν ὁποίων ἀπέστειλεν αὐτούς πάλιν ὁ ἄρχων εἰς τήν φυλακήν διά νά προσαχθῶσιν εἰς δευτέραν ἐξέτασιν∙ παραλαβών δέ ἐγώ τούτους ἵνα μεταφέρω αὐτούς εἰς τήν φυλακήν, διά μαγικῆς κακοτεχνίας ἐξέφυγον οὗτοι ἐκ τῶν χειρῶν μου. Τοῦτο μαθών εἷς ἑκατόνταρχος, συμπαθῶν πρός ἐμέ, μοῦ εἶπε∙ «Φύγε, ἄθλιε, καί καταδίωξον αὐτούς, διότι κακῶς θά ἀποθάνῃς∙ καί ἐάν μέν εὕρης αὐτούς, ἐπίστρεψον φέρων τούτους∙ ἐάν δέ δέν τούς εὕρης, μήτε σύ νά φανῇς ἐδῶ∙ διότι ἐγώ γνωρίζω τόν θυμόν τοῦ ἄρχοντος». Λαβών λοιπόν ἐγώ τά χρήματα ταῦτα, ἀνεχώρησα ἐκ τῆς πατρίδος μου ἐγκαταλείψας τήν οἰκίαν καί τήν γυναῖκα μετά τῶν τέκνων μου∙ ἰδού δέ καί ἡ κατάθεσις καί καταδίκη αὐτῶν (δεικνύων πρός αὐτούς φανταστικούς χάρτας)∙ καθώς δέ ἐπληροφορήθην παρά πολλῶν, εἰς τήν πόλιν ταύτην εὑρίσκονται οὗτοι, καί διά τοῦτο ἦλθον ἐδῶ∙ ὅθεν παρακαλῶ σας ἐλεήσατε με καί βοηθήσατέ με τόν ξένον».
Ταῦτα ἀκούσαντες οἱ βασιλικοί ἐκεῖνοι ἄνθρωποι παρά τοῦ φαινομένου συναδέλφου αὐτῶν, ἀπήντησαν∙ «Μή λυπεῖσαι, ὦ φίλε∙ διότι οἱ ἄνθρωποι περί τῶν ὁποίων λέγεις ἐδῶ εὑρίσκονται». Λέγει πάλιν ὁ δαίμων∙ «Φοβοῦμαι πολύ μήπως διά μαγείας φύγωσι πάλιν∙ ἀλλά τοῦτο ποιήσατε, ὦ φίλοι∙ ἀποκλείσατε αὐτούς εἰς ἕνα οἶκον χωρίς νά γνωρίζῃ κανείς, καί ἐκεῖ θανατώσατε αὐτούς, καί λάβετε τά ὀλίγα ταῦτα χρήματα τά ὁποῖα ἔχω ἀκόμη». Ἀπεκρίθησαν ἐκεῖνοι εἰπόντες πρός αὐτόν∙ «Συμφέρει καλλίτερον εἰς σέ νά συλλάβωμεν αὐτούς, καί νά σοῦ παραδώσωμεν αὐτούς ζῶντας∙ διότι ἐάν θανατωθῶσιν ἐδῶ, πῶς θά ἐπιστρέψῃς σύ χωρίς αὐτούς εἰς τήν πατρίδα σου;» Ἀπήντησε πρός αὐτούς ὁ δαίμων∙ «Θανατώσατε αὐτούς, ὦ φίλοι, καί δέν θέλω νά ἴδω πλέον τήν πατρίδα μου». Οὗτοι δέ ὑπεσχέθησαν ἵνα ποιήσωσι τοῦτο, διά νά λάβωσι παρ’ αὐτοῦ τοῦ δαίμονος τά κατά φαντασίαν φαινόμενα χρήματα.
Γνωρίσας πάντα ταῦτα διά τῆς Χάριτος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ὁ Ἰωάννης, εἶπε πρός με∙ «Τέκνον Πρόχορε, θέλω νά γνωρίζῃς καί νά ἑτοιμάζῃς τήν ψυχήν σου διά πειρασμούς∙ διότι πολλήν θλῖψιν ἑτοιμάζει ἐναντίον ἡμῶν ὁ δαίμων, ὁ ὁποῖος μένει εἰς τόν βωμόν τῆς Ἀρτέμιδος. Ἰδού ἤγειρε καθ’ ἡμῶν δύο βασιλικούς ἀνθρώπους, καί ὁ Κύριος ἐφανέρωσεν εἰς ἐμέ πάντα ὅσα ὡμίλησε πρός αὐτούς ὁ δαίμων». Καί μετ’ ὀλίγην ὥραν ἦλθον οἱ δύο στρατιωτικοί ἄνθρωποι καί συνέλαβον ἡμᾶς κατά τήν στιγμήν τήν ὁποίαν δέν εὑρίσκετο μαζί μέ ἡμᾶς ὁ Διοσκορίδης. Λέγει πρός αὐτούς ὁ Ἰωάννης∙ «Διά ποίαν αἰτίαν ἐκρατήσατε ἡμᾶς;» Ἀπήντησαν οὗτοι∙ «Διά μαγικήν κακοτεχνίαν». Εἶπε πάλιν ὁ Ἰωάννης∙ «Καί ποῖος εἶναι ὁ κατηγορῶν ἡμᾶς περί τούτου;» Ἀπεκρίθησαν οἱ ἄνθρωποι ἐκεῖνοι∙ «Θά εἰσέλθητε πρῶτον εἰς τήν φυλακήν καί ἐκεῖ θά ἴδητε καί τόν κατήγορόν σας». Λέγει πάλιν ὁ Ἰωάννης∙ «Δέν δύνασθε νά κλείσητε ἡμᾶς εἰς τήν φυλακήν, ἐάν δέν παρουσιάσητε πρῶτον τούς κατηγόρους ἡμῶν». Τοῦτο ἀκούσαντες ἐκεῖνοι ἐρράπισαν αὐτόν, καί σύραντες ἡμᾶς μετέφερον ὄχι εἰς τήν κοινήν φυλακήν, ἀλλ’ εἰς μίαν ἰδιωτικήν οἰκίαν διά νά μᾶς θανατώσωσι κατά τήν συμβουλήν τοῦ δαίμονος.
Ἀκούσασα ἡ Ρωμάνα τά γενόμενα καί δραμοῦσα ἀνέφερεν εἰς τόν Διοσκορίδην∙ οὗτος δέ εὐθέως ἐλθών ἐκεῖ ὅπου εἴμεθα ἀποκεκλεισμένοι, ἡμᾶς μέν ἀπέλυσεν ἐκ τῆς φυλακῆς, πρός δέ τούς φυλακίσαντες ἡμᾶς ὡμίλησε λόγους σκληρούς καί κατηγορητικούς εἰπών πρός αὐτούς, μεταξύ τῶν ἄλλων, καί τά ἑξῆς∙ «Δέν ἐπιτρέπεται εἰς σᾶς νά φυλακίζητε ἀνθρώπους ἀκατακρίτους χωρίς νά ὑπάρχῃ κατήγορος αὐτῶν καί μάλιστα ὄχι εἰς φανερόν τόπον καί δημοσίαν φυλακήν, ἀλλ’ εἰς ἀπόκρυφον οἰκίαν διά νά κακοποιήσετε ἤ καί νά θανατώσητε αὐτούς. Ἰδού οἱ ἄνθρωποι οὗτοι θά παραμένωσιν εἰς τόν οἶκον μου, καί ὅστις ἔχει δίκην κατ’ αὐτῶν, ἄς ἔλθῃ νά λάβῃ αὐτούς καί κατά τόν νόμον ἄς κριθῶσιν». Ἐλθόντες οἱ στρατιῶται εἰς τόν τόπον εἰς τόν ὁποῖον ἐκάθητο προηγουμένως ὁ δαίμων εἰς σχῆμα δικαστικοῦ ὑπαλλήλου, καθώς προείπομεν, καί μή εὑρόντες αὐτόν, περιέπεσον εἰς μεγάλην λύπην καί στεναχωρίαν λέγοντες∙ «Ἐπειδή δέν εὑρίσκεται ὁ κατήγορος, ἡμεῖς ὡς συκοφάνται θά θεωρηθῶμεν παρά τοῦ Διοσκορίδου∙ καί τοῦτο δέν θά εἶναι χωρίς κίνδυνον δι’ ἡμᾶς, διότι εἶναι πολύ αὐστηρός οὗτος».
Ἐπί πολλήν ὥραν ἀναμείναντες εἰς τό μέρος ἐκεῖνο οἱ στρατιῶται, ἦλθεν ὁ δαίμων εἰς τό αὐτό ὡς καί πρότερον σχῆμα καί διηγήθησαν εἰς αὐτόν πάντα ὅσα ἐποίησαν, καί ὅτι οἱ ζητούμενοι εὑρίσκονται εἰς τήν οἰκίαν τοῦ Διοσκορίδου. «Ἐάν λοιπόν ἔλθῃς καί σύ μεθ’ ἡμῶν, εἶπον, λαμβάνομεν αὐτούς». Ὁ δέ δαίμων ἠκολούθησεν αὐτούς κλαίων καί ὀδυρόμενος δῆθεν, καί τούς χάρτας βαστάζων τῆς καταθέσεως καί καταδίκης ἡμῶν∙ συνήχθη δέ καί λαός πολύς καί πρός πάντας τούτους ἐξηγεῖτο ὁ δαίμων ἐκεῖνα τά ὁποία προηγουμένως εἶχεν εἴπει πρός τούς στρατιώτας. Ταῦτα ἀκούσας ὁ λαός καί πλησθείς θυμοῦ, ἔδραμε μέ ἀτάκτους φωνάς εἰς τήν οἰκίαν τοῦ Διοσκορίδου, καί κτυπῶντες τάς θύρας αὐτῆς ἰσχυρῶς, ἔκραζον λέγοντες∙ «Ἤ παράδος εἰς ἡμᾶς τούς μάγους τούτους, ἤ καί σέ καί τόν οἶκον σου θά κατακαύσωμεν∙ διότι ἀφοῦ εἶσαι ἄρχων τῆς πόλεως ταύτης, δέν πρέπει νά ὑποστηρίζῃς καί νά ἐνισχύῃς τοιούτους μάγους καί κακοποιούς ἀνθρώπους».
Βλέπων ὁ Ἰωάννης τήν ὁρμήν καί μανίαν τοῦ πλήθους, εἶπε πρός τόν Διοσκορίδην∙ «Ἡμεῖς, ἀδελφέ, οὔτε διά χρήματα, οὔτε διά τά σώματα ἡμῶν ἐνδιαφερόμεθα∙ διότι ἐδιδάχθημεν νά βαστάζωμεν τόν Σταυρόν καθ’ ἡμέραν καί νά ἀκολουθῶμεν τόν Χριστόν». Εἶπε δέ ὁ Διοσκορίδης∙ «Ἰδού ἡ οἰκία μου∙ ἄς ἀναφθῇ το πῦρ καί ἄς κατακαῇ μαζί μέ ἐμέ καί τόν υἱόν μου, μόνον τόν Χριστόν νά κερδήσωμεν». Λέγει πρός αὐτόν ὁ Ἰωάννης∙ «Οὔτε σύ, οὔτε ὁ οἶκος σου οὔτε ἕτερον τι ἐκ τῶν πραγμάτων σου θά ἀπολεσθῇ∙ μόνον παράδος ἡμᾶς εἰς τούς ἀνθρώπους τούτους». Μή θέλοντος δέ τοῦ Διοσκορίδου, ἵνα παραδώσῃ ἡμᾶς, εἶπε πρός αὐτόν ὁ Ἰωάννης∙ «Ἡ συγκέντρωσις αὕτη τοῦ λαοῦ εἰς ἀγαθόν θά ὁδηγήσῃ τούς περισσοτέρους ἐξ αὐτῶν∙ ἔκβαλε λοιπόν ἡμᾶς ἐκ τῆς οἰκίας σου καί παράδος εἰς αὐτούς∙ σεῖς δέ ἡσυχάσατε εἰς τόν οἶκον σας, καί θά ἴδητε τήν δόξαν τοῦ Θεοῦ».
Καταβιβάσας λοιπόν ἡμᾶς ἐκ τῆς οἰκίας του ὁ Δισκορίδης, παρέδωκεν εἰς τό πλῆθος τοῦ λαοῦ∙ κρατούμενοι δέ ὑπ’ αὐτῶν καί συρόμενοι, διήλθομεν καί ἐκ τοῦ ναοῦ τῆς Ἀρτέμιδος, περί τοῦ ὁποίου ἠρώτησεν ὁ Ἰωάννης∙ «Τίνος εἶναι ὁ μέγιστος οὗτος ναός;» ἐκεῖνοι δέ εἶπον∙ «Τῆς Ἀρτέμιδος ἱερόν εἶναι»∙ παρεκάλεσε δέ ὁ Ἰωάννης ἵνα σταθῶσιν ὀλίγον εἰς τόν τόπον ἐκεῖνον∙ καί ὑψώσας τάς χεῖρας πρός τόν οὐρανόν παρεκάλει τόν Θεόν ἐκτενῶς μέ στεναγμούς ἀλαλήτους, ὅπως καταπέσῃ ὁ εἰδωλικός ἐκεῖνος ναός, ἄνθρωπος ὅμως κανείς νά μή πάθῃ κακόν∙ ἀμέσως δέ ἐπληρώθη ἡ δέησις αὐτοῦ, καί κατέπεσε τό περισσότερον μέρος τοῦ ναοῦ. Τότε ὁ Ἰωάννης εἶπε πρός τόν δαίμονα τόν παραμένοντα εἰς τόν ναόν ἐκεῖνον τῆς Ἀρτέμιδος∙ «Πρός σέ λέγω, τό πνεῦμα τό ἀκάθαρτον, τό παραμένον εἰς τόν ναόν τῆς Ἀρτέμιδος»∙ εἶπε δέ ὁ δαίμων∙ «Τί εἶναι;» Λέγει πρός αὐτόν ὁ τοῦ Κυρίου Ἀπόστολος∙ «Εἰπέ πόσους χρόνους ἔχεις ὅπου κατοικεῖς ἐνταῦθα, καί ἐάν σύ τούς στρατιώτας τούτους καί τόν λαόν ἐξήγειρας ἐναντίον ἡμῶν ὁμολόγησον»∙ ὁ δέ δαίμων, βιαζόμενος ὑπό τῆς θείας δυνάμεως, ἔκραξε∙ «Χρόνους μέν ἔχω ἐνταῦθα διακοσίους τεσσαράκοντα ἐννέα, πάντας δέ τούτους ἐγώ ἐξήγειρα ἐναντίον σας». Εἶπε πάλιν πρός αὐτόν ὁ Ἰωάννης∙ «Παραγγέλλω εἰς σέ, ἐν τῷ ὀνόματι Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ Ναζωραίου, νά μή κατοικήσῃς πλέον εἰς τόν τόπον τοῦτον». Καί εὐθέως ἐξῆλθεν ὁ δαίμων ἀπό τῆς πόλεως.
Ταῦτα ὡς εἶδε καί ἤκουσεν ὁ λαός, ἔλαβε πάντας αὐτούς θάμβος καί ἔκστασις, καί οἱ περισσότεροι ἐξ αὐτῶν κατ’ αὐτήν τήν ὥραν ἐπίστευσαν εἰς τόν Χριστόν ὅσοι ἦσαν ἄξιοι σωτηρίας∙ οἱ δέ λοιποί παραλαβόντες ἡμᾶς παρέδωκαν εἰς τόν ἀνθύπατον (διοικητήν τῆς πόλεως), ἔχοντες συμβοηθοῦντα αὐτούς καί Ἰουδαῖον τινά, Μαρεῶνα ὀνόματι, ὁ ὁποῖος μεγάλως ἠγωνίζετο διά νά θανατώσουν ἡμᾶς, καί ὅστις ἐβεβαίωνε τόν ἄρχοντα, ὅτι πραγματικῶς ὑπάρχομεν μάγοι καί ὅτι ἀπό τήν Καισάρειαν ἦλθε βασιλικός ἄνθρωπος φέρων τάς κατηγορίας τῶν μαγειῶν ἡμῶν. Καί ταῦτα ἀκούσας ὁ ἄρχων, διέταξεν ἵνα κλεισθῶμεν ἡμεῖς εἰς τήν φυλακήν, ἀπέστειλε δέ ἀνθρώπους πρός ἀνεύρεσιν τοῦ κατηγόρου ἡμῶν, τόν ὁποῖον μετά κήρυκος (διαλαλητοῦ) ἐπί τρεῖς ἡμέρας ἀναζητήσαντες καθ’ ὅλην τήν πόλιν καί οὐδαμοῦ εὑρόντες αὐτόν, εἶπεν ὁ ἄρχων∙ «Ἐγώ ξένους ἀνθρώπους, μή ὑπάρχοντος κατηγόρου ἵνα βεβαιώσῃ τάς κατηγορίας, δέν δύναμαι οὔτε ἀνέχομαι νά τιμωρήσω ἤ νά κρατῶ εἰς τήν φυλακήν»∙ καί ἀποστείλας ἀπελύσαεν ἡμᾶς.
Ὅμως πολλοί τῆς πόλεως κάτοικοι διετέλουν ἐν ὀργῇ διά τήν κατάπτωσιν τοῦ ναοῦ τῆς Ἀρτέμιδος καί ἐπειδή πολλά σημεῖα καί τέρατα ἐγένοντο διά τοῦ Ἰωάννου, ἕνεκα τῶν ὁποίων πλῆθος ἄπειρον λαοῦ ὑπήκουσαν προσελθόντες εἰς τήν πίστιν τοῦ Χριστοῦ, καταφρονήσαντες τήν λατρείαν τῶν εἰδώλων, διά τοῦτο δι’ ἀναφορᾶς κατοίκων τινῶν τῆς Ἐφέσου ἀνεφέρθησαν πάντα ταῦτα εἰς τόν τότε βασιλέα τῆς Ρώμης Δομετιανόν, ὅστις ἐβασίλευεν ἐκεῖ ἐν ἔτει πβ’ (82) μετά τῆς προσθήκης, ὅτι εἰς τάς μαγικάς τέχνας τῶν καλουμένων Χριστιανῶν ἀκολουθήσαντες οἱ περισσότεροι τῶν κατοίκων ἀθετοῦσι μέν τούς νόμους τῶν βασιλέων, καταφρονήσαντες δέ καί τῶν μεγάλων θεῶν τό σέβας, κατέστρεψαν τους ἐπισημοτέρους καί μεγαλυτέρους ναούς καί τά ἱερά αὐτῶν.
Μέρος Γ’
Ἡ ἐξορία τοῦ Ἰωάννου καί ἡ ἐν Πάτμῳ δρᾶσις αὐτοῦ
α’ Τά καθ’ ὁδόν πρός τήν ἐξορίαν θαύματα αὐτοῦ
Ταῦτα μαθών ὁ Δομετιανός ἀπέστειλε δέκα ἀξιωματικούς μετά ἱκανοῦ ἀριθμοῦ στρατιωτῶν καί διαταγῆς ὁριζούσης ὅπως ἐξορίσωσιν ἡμᾶς εἰς τήν νῆσον Πάτμον(1), νά ἐξετάσωσι δέ ἀκριβῶς περί τῆς καταστάσεως τῶν τῆς πόλεως Ἐφέσου ναῶν καί ἀρχαίων νομοθετημάτων καί συνηθειῶν, καί νά ἀναφέρωσιν εἰς αὐτόν περί πάντων τούτων. Προφθάσας ὅμως ὁ Κύριος δι’ ὁράματος ἐγνώρισε πάντα ταῦτα πρός τόν Ἰωάννην εἰπών∙ «Πρέπει νά πειρασθῇς καί δοκιμασθῇς πολύ∙ καί θά ἐξορισθῇς εἰς μίαν νῆσον, ἡ ὁποία ἔχει μεγάλην ἀνάγκην τῆς παρουσίας σου». Μετ’ ὀλίγας λοιπόν ἡμέρας, ἐλθούσης τῆς βασιλικῆς διαταγῆς, συνελήφθημεν ὑπό τῶν ἀπεσταλμένων ἀξιωματικῶν, οἱ ὁποῖοι πρός μέν τόν Ἰωάννην ἐφέρθησαν πολύ σκληρῶς δέσαντες αὐτόν διά σιδήρων καί ἁλύσεων ἀσφαλῶς, καί λέγοντες∙ «Οὗτος εἶναι ὁ μάγος ὁ δεινός ὁ ποιῶν τάς μαγείας»∙ εἰς ἐμέ δέ πληγάς ἀρκετάς δώσαντες καί φοβερισμούς πολλούς εἰπόντες, μέ ἄφησαν ἐλεύθερον. Ἀφοῦ ἀνήλθομεν εἰς τό πλοῖον, ἕκαστος ἐκ τῶν στρατιωτῶν ἐξέλεξε τό μέρος του, ἡμᾶς δέ διέταξαν ἵνα καθήμεθα εἰς τό μέσον τῶν στρατιωτῶν χάριν ἀσφαλείας∙ ἔδιδον δέ εἰς ἡμᾶς καθ’ ἡμέραν ἕξ οὐγγίας (225 γραμμάρια) ἄρτου, μίαν κοτύλην (300 περίπου γραμμάρια) ὄξους, καί ἕνα ξέστην (900 – 1000 γραμμάρια) ὕδατος, ἐκ τῶν ὁποίων ὀλίγα τινά λαμβάνων ὁ Ἰωάννης, ἔδιδε τά ἄλλα εἰς ἐμέ. Ὅμως οἱ ἀξιωματικοί οὗτοι δέν ἤθελον ἵνα ταξιδεύσῃ τό πλοῖον κατ’ εὐθεῖαν πρός τήν Πάτμον διά τινας σκοπούς ἰδικούς των, ἀλλ’ εἰς ἕκαστον λιμένα σταθμεύοντες, ἐξώδευον ἀρκετόν καιρόν.
Τήν ἑπομένην ἡμέραν τῆς ἀναχωρήσεως ἡμῶν, ἐνῷ ἐταξιδεύομεν, ἐκάθισαν οἱ ἀξιωματικοί μετά τῶν στρατιωτῶν ἵνα φάγωσιν, ἔχοντες πολυτελεστάτην τράπεζαν πλήρη διαφόρων φαγητῶν∙ ἀφοῦ δέ ἔφαγον καί ἔπιον, ἤρχισαν νά παίζωσι καί μέ φωνάς ἀτάκτους καί κρότους νά ἀνακράζωσι. Κατ’ ἐκείνην τήν ὥραν εἷς ἐκ τῶν στρατιωτῶν, νέος κατά τήν ἡλικίαν, δραμών πρός τήν πρῷραν τοῦ πλοίου διά τινα ὑπηρεσίαν, ἐξ ἀπροσεξίας ἔπεσεν εἰς τήν θάλασσαν∙ ἦτο δέ καί ὁ πατήρ αὐτοῦ ἐντός τοῦ πλοίου, ὁ ὁποῖος ἰδῶν τόν υἱόν του πεσόντα εἰς τήν θάλασσαν, ἠθέλησε νά ρίψῃ καί αὐτός τόν ἑαυτόν του ἐκ τῆς πολλῆς του λύπης∙ ὅμως ἠμποδίσθη ὑπό τῶν ἐντός τοῦ πλοίου συντρόφων του νά πράξῃ τοῦτο. Ἦτο λοιπόν θρῆνος μέγας καί ὀδυρμός πολύς ἐντός τοῦ πλοίου διά τόν θάνατον τοῦ νεανίου∙ ἐλθόντες δέ μερικοί ἐξ αὐτῶν εἰς τόν τόπον ὅπου ἐκαθήμεθα ἡμεῖς ἠσφαλισμένοι, λέγουσι πρός τόν Ἰωάννην∙ «Ἰδού, ἄνθρωπε, πάντες ἡμεῖς πενθοῦμεν διά τό κακόν ὅπου ἔγινεν εἰς ἡμᾶς, καί πῶς μόνον σύ ἀντί νά λυπῆσαι ἔγινες πλέον εὐθυμότερος;» Ἀπεκρίθη πρός αὐτούς ὁ Ἰωάννης∙ «Καί τί θέλετε ἵνα ποιήσω;» Λέγουσιν εἰς αὐτόν∙ «Ὅ,τι δύνασαι βοήθησον ἡμῖν». Λέγει πάλιν ὁ Ἰωάννης πρός τόν μεγαλύτερον ἐξ αὐτῶν∙ «Ποῖον θεόν προσκυνεῖς;» ἐκεῖνος δέ ἀπεκρίθη∙ «Τόν Ἀπόλλωνα, τόν Δία καί τόν Ἡρακλέα». Εἶτα λέγει πρός τόν δεύτερον∙ «Σύ δέ ποῖον θεόν σέβεσαι;» ἀπάντησεν ἐκεῖνος∙ «τόν Ἀσκληπιόν, τόν Ἑρμῆν καί τήν Ἥραν»∙ καί οὕτω καθεξῆς ἕκαστος κατά σειράν ὡμολόγει τήν πλάνην του. Λέγει λοιπόν πρός αὐτούς ὁ τοῦ Κυρίου Ἀπόστολος∙ «Καί οἱ τοσοῦτοι θεοί σας δέν δύνανται νά παρουσιάσωσι πάλιν ζῶντα τόν πνιγέντα καί σᾶς νά διαφυλάξωσι χωρίς λύπην;» Ἐκεῖνοι δέ ἀπεκρίθησαν∙ «Ἐπειδή εἴμεθα ἁμαρτωλοί καί δέν φυλάττομεν καθαρότητα πρός αὐτούς, διά τοῦτο μᾶς τιμωροῦσιν οἱ θεοί».
Λυπηθείς ὁ Ἰωάννης διά τόν πνιγμόν τοῦ στρατιώτου, καί διά τήν πλάνην καί τήν θλῖψιν τῶν ἐν τῷ πλοίῳ εὑρισκομένων, εἶπε πρός μέ∙ «Τέκνον Πρόχορε, ἐγείρου καί δός εἰς ἐμέ τήν χεῖρα σου»∙ διότι ἕνεκα τῶν σιδήρων διά τῶν ὁποίων ἦτο δεδεμένος, δέν ἠδύνατο νά ἐγερθῇ. Δώσας λοιπόν ἐγώ τήν χεῖρα μου πρός αὐτόν, ἠγέρθη καί ἐστάθη εἰς τό χεῖλος τοῦ πλοίου, καί κτυπήσας τά σίδηρα καί στενάξας μετά δακρύων, εἶπε∙ «Ὁ Θεός τῶν αἰώνων, ὁ τῶν ἁπάντων δημιουργός, οὗ τῷ νεύματι πᾶσα ἡ τῶν κτισμάτων ἕπεται φύσις, ὁ μόνος παντοδύναμος καί παμβασιλεύς, Ἰησοῦ Χριστέ, ὁ τήν πρός ἡμᾶς καί δι’ ἡμᾶς οἰκονομίαν πληρῶν, ὁ εὐδοκήσας περιπατῆσαι ἐπί θαλάσσης ὡς ἐπί ἐδάφους ἀβρόχοις ποσίν, ὁ ἐπαγγειλάμενος ἡμῖν αἰτεῖν παρά σοῦ ὁλοψύχως καί λαμβάνειν μεγαλοδώρως∙ αὐτός, Δέσποτα, παρά τοῦ σοῦ Ἰωάννου ἱκετευόμενος, τάχυνον εἰσακοῦσαί μου». Μόλις ἐτελείωσε τήν προσευχήν ταύτην ὁ Ἀπόστολος, αἴφνης γίνεται βρασμός τῆς θαλάσσης μέγας, ὥστε παρ’ ὀλίγον νά κινδυνεύσωμεν πάντες, καί ἕν μέγα κῦμα ὑψωθέν ἐκ δεξιῶν τοῦ πλοίου ἔρριψε τόν παῖδα ζῶντα παρά τούς πόδας τοῦ Ἰωάννου∙ τοῦτο ἰδόντες οἱ ἄνθρωποι τοῦ πλοίου, πεσόντες ἐπί πρόσωπον προσεκύνησαν αὐτόν λέγοντες∙ «Ἀληθῶς ὁ Θεός σου εἶναι Θεός οὐρανοῦ καί γῆς καί θαλάσσης». Ἔλυσαν λοιπόν ἐκ τῶν ἁλύσεων τόν Ἰωάννην καί εἴμεθα πλέον ἐλεύθεροι διάγοντες μετά μεγάλης πρός αὐτούς παρρησίας.
Πλέοντες πρός τά ἐμπρός, ἐφθάσαμεν εἰς μίαν χώραν ὀνομαζομένην Κατοικίον, ἔνθα ἀράξαντες τό πλοῖον, ἐξῆλθον πάντες εἰς τήν ξηράν μείναντες μόνον ἡμεῖς μετά τῶν φυλάκων εἰς τό πλοῖον∙ περί δέ τήν δύσιν τοῦ ἠλίου ἐπιστρέψαντες, ἔκριναν καλόν οἱ ναῦται ἵνα ἀναχωρήσωμεν ἐκεῖθεν∙ ὅθεν καί ἐξελθόντες ἐπλέομεν. Κατά δέ τό μεσονύκτιον γίνεται μεγάλη τρικυμία εἰς τήν θάλασσαν, ἕνεκα τῆς ὁποίας ἐκινδύνευε το πλοῖον, καί πάντες ἀναμένομεν τόν θάνατον. Τοῦτο βλέποντες οἱ ἐπί κεφαλῆς τῶν στρατιωτῶν ἀξιωματικοί, εἶπον πρός τόν Ἰωάννην∙ «Ἄνθρωπε τοῦ Θεοῦ, τόν νεκρόν κατά παράδοξον τρόπον ἀνεβίβασας ζῶντα ἐκ τοῦ βυθοῦ τῆς θαλάσσης διά τῆς προσευχῆς σου∙ παρακάλεσον λοιπόν καί τώρα τόν Θεόν σου διά νά παύσῃ τήν τρικυμίαν, διότι κινδυνεύομεν νά καταποντισθῶμεν». Εἶπε δέ πρός αὐτούς ὁ Ἰωάννης∙ «Ἡσυχάσατε καί καθίσατε ἕκαστος εἰς τόν τόπον αὐτοῦ»∙ ἐπειδή δέ ἡ τρικυμία ἐγίνετο ἀκόμη περισσοτέρα, ἐγερθείς ὁ Ἰωάννης προσηυχήθη, καί ἔπαυσεν ἀμέσως ὁ ἄνεμος καί ἡσύχασεν ἡ θάλασσα.
Ἀφοῦ ἐφθάσαμεν καί ἐσταθμεύσαμεν εἰς τόν τόπον τόν λεγόμενον «Μύρων», ἠσθένησεν ἐκεῖ εἷς ἐκ τῶν ἀξιωματικῶν παθών ἀπό δυσεντερίαν, ἕνεκα τῆς ὁποίας ἀσθένειας ἐκινδύνευε νά ἀποθάνῃ, καί διά τήν ὁποίαν αἰτίαν ἐμείναμεν ἐκεῖ ἑπτά ἡμέρας∙ τήν δέ ὀγδόην ἡμέραν ἤρχισαν φιλονικοῦντες ἀναμεταξύ των οἱ ἐπί κεφαλῆς τῶν στρατιωτῶν, καί ἄλλοι μέν ἔλεγον, ὅτι δέν πρέπει νά βραδύνωμεν παραμένοντες εἰς τόν τόπον ἐκεῖνον καί νά ἀμελῶμεν εἰς τήν ἐκτέλεσιν τῆς βασιλικῆς προσταγῆς, ἄλλοι δέ ἔλεγον, ὅτι δέν πρέπει νά ἐγκαταλείψωμεν ἐκεῖ τόν ἀσθενοῦντα σύντροφό μας∙ ἀλλά καί νά τόν λάβωμεν εἰς τό πλοῖον εἰς ὁποίαν κατάστασιν εὑρίσκεται, δέν εἶναι δίκαιον, διότι θά ἀποθάνῃ πάντως ἐντός αὐτοῦ. Τότε λέγει πρός μέ ὁ Ἰωάννης∙ «Ὓπαγε, τέκνον Πρόχορε, καί εἰπέ εἰς τόν ἀσθενοῦντα ἄνθρωπον, ὅτι εἶπεν ὁ Ἰωάννης ὁ Ἀπόστολος τοῦ Χριστοῦ, ἵνα ἔλθῃς πρός αὐτόν ὑγιής». Ἀπῆλθον λοιπόν καί εἶπον ταῦτα πρός τόν ἀσθενοῦντα, ὅστις ἀμέσως ἐγερθείς ὡς νά μή εἶχεν ἀσθένειάν τινα μέ ἠκολούθησε καί ἦλθε πρός τόν Ἰωάννην, ὁ ὁποῖος εἶπε πρός αὐτόν∙ «Ὁμίλησον εἰς τούς συντρόφους σου ἵνα ἀναχωρήσωμεν ἀπ’ ἐδῶ»∙ ἀμέσως δέ ὁ μή φαγών ἑπτά ἡμέρας καί εἰς κίνδυνον μέγαν εὑρισκόμενος μεταβάς μετά χαρᾶς παρεκίνει τούς συντρόφους του διά νά ἀποπλεύσωμεν ἐκεῖθεν.
Τοῦτο τό θαῦμα ἰδόντες οἱ ἀξιωματικοί μετά τῶν στρατιωτῶν καί πάντες οἱ ἐν τῷ πλοίῳ προσέπεσον εἰς τούς πόδας τοῦ Ἀποστόλου λέγοντες πρός αὐτόν∙ «Ἰδού πᾶσα ἡ γῆ εἶναι εἰς τήν διάθεσίν σου, καί πήγαινε ὅπου θέλεις∙ διότι ἐβεβαιώθημεν ὅτι εἶσαι ὑπηρέτης τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ». Ὁ δέ Ἰωάννης εἶπε πρός αὐτούς∙ «Ὄχι, τέκνα μου, δέν πρέπει νά γίνῃ οὕτως, ἀλλά νά μέ ὁδηγήσετε ἐκεῖ ὅπου ἔχετε διαταγήν, διά νά μή τιμωρηθῆτε παρά τοῦ βασιλέως, ὅστις πρός τοῦτο σᾶς ἀπέστειλεν». Ὅθεν κατηχηθέντες ὑπ’ αὐτοῦ, ἐβαπτίσθησαν ἅπαντες κατ’ ἐκείνην τήν ἡμέραν∙ καί ἀναχωρήσαντες ἐκεῖθεν ἐφθάσαμεν εἰς τήν νῆσον Πάτμον καί εἰσήλθομεν εἰς μίαν πόλιν αὐτῆς ὀνομαζομένην Φλωρᾶν, εἰς τάς ἀρχάς τῆς ὁποίας, κατά τήν διαταγήν τοῦ βασιλέως, παρέδωκαν ἡμᾶς οἱ ἀξιωματικοί, οἱ ὁποῖοι δέν ἤθελον νά ἀποχωρισθῶσιν, ἀλλ’ ἤθελον νά μένωσι μεθ’ ἡμῶν. Ὅμως ὁ Ἰωάννης εἶπε πρός αὐτούς∙ «Ὦ τέκνα, προσέχετε νά μή ἐκπέσητε μόνον ἀπό τήν χάριν τήν ὁποίαν ἐλάβετε, καί κανείς τόπος δέν δύναται νά σᾶς βλάψῃ». Μείναντες λοιπόν ὁμοῦ μέ ἡμᾶς δέκα ἡμέρας, κατά τάς ὁποίας ἐδιδάσκοντο ὑπό τοῦ Ἰωάννου, ὕστερον επευξάμενος καί εὐλογήσας αὐτούς, ἀπέλυσεν ἐν εἰρήνῃ, παραδώσας αὐτούς εἰς τόν Θεόν τόν ὁποῖον ἐπίστευσαν∙ ὅτι αὐτῷ πρέπει δόξα εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
(1) Ὁ θεῖος Μάξιμος ὁ ὁμολογητής συμπεραίνει, ὅτι ὁ μέγας Ἰωάννης οὗτος ἐξωρίσθη εἰς Πάτμον κατά τό τελευταῖον ἔτος τῆς βασιλείας τοῦ Δομετιανοῦ, ἤτοι κατά τό δέκατον πέμπτον ἔτος αὐτῆς (διότι τόσα ἔτη ἐβασίλευσεν), ἤτοι κατά τό ἐνενηκοστόν πέμπτον ἔτος ἀπό Χριστοῦ, ὡς χρονολογεῖ ὁ Μελέτιος. Μέμνηται δέ τῆς ἐπί τοῦ Δομετιανοῦ ἐξορίας τοῦ ἁγιωτάτου Ἰωάννου καί ὁ θεῖος Εἰρηναῖος ἐν τρίτῳ καί πέμπτῳ τῶν «Κατά Αἱρέσεων», ἔνθα καί τόν χρόνον ἐσημειώσατο∙ καί Κλήμης ὁ Ἀλεξανδρεύς εἰς τόν λόγον περί τοῦ, Τίς ὁ σῳζόμενος πλούσιος. Ὁ δέ Ἀδριχώμιος εἰς τόν Βίον τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ λέγει, ὅτι ὁ Ἀπόστολος οὗτος ἐπέμφθη δεδεμένος ἀπό τῆς Ἐφέσου εἰς τήν Ρώμην. Ἐκεῖ δέ πλησίον τῆς πύλης τῆς λεγομένης Λατίνας ἐποτίσθη δηλητήριον θανατηφόρον καί δέν ἐβλάβη. Εἶτα ἐρρίφθη μέσα εἰς ἕνα πίθον γεμᾶτον ἀπό βραστόν ἔλαιον κατά τήν ἕκτην Μαΐου ἡμέραν Κυριακήν. Μείνας δέ ἐκ τούτου ἀβλαβής, ἐξωρίσθη εἰς Πάτμον ὑπό Δομετιανοῦ, ὡς ἱστορεῖ ὁ Μελέτιος. Τήν τοῦ δηλητηρίου πόσιν σημειοῖ καί ὁ θεῖος Αὐγουστῖνος εἰς τό κβ’ κεφάλαιον τῶν «Μονολόγων» λέγων∙ «Ὑπέρ τοῦ γεύσασθαι ταύτης (τῆς γλυκύτητος τοῦ Θεοῦ) δηλητηρίου ποτήριον Ἰωάννης ἀτρόμως ἐξέπιεν».
β’ Περί τοῦ Μύρωνος καί τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ Ἀπολλωνίδου
Εἰς τήν πόλιν Φλωρᾶν ὑπῆρχεν ἄνθρωπός της πλούσιος, ὀνόματι Μύρων, ἔχων γυναῖκα ὀνομαζομένην Φωνήν καί τρεῖς υἱούς ρήτορας, ἐκ τῶν ὁποίων ὁ μεγαλύτερος εἶχε δαιμόνιον πνεῦμα πύθωνος. Οὗτος λοιπόν ὁ Μύρων, ἰδών ἡμᾶς, ἔλαβε εἰς τόν οἶκον αὐτοῦ· ὡς δέ ἐγνώρισεν ὁ δαίμων τήν ἔλευσιν ἡμῶν, φοβούμενος ἵνα μή διωχθῇ ὑπό τοῦ Ἰωάννου, παρέσυρε καί ἀπεμάκρυνε τόν νέον μακράν τῆς πόλεως. Ἰδών δέ ὁ Μύρων ὅτι ἔφυγεν ὁ υἱός αὐτοῦ μόλις εἰσήλθομεν ἡμεῖς εἰς τήν οἰκίαν, λέγει πρός τήν γυναῖκα αὐτοῦ· «Οὗτοι οἱ ἄνθρωποι, ἐάν ἦσαν καλοί, δέν θά συνέβαινεν εἰς ἡμᾶς τό δυστύχημα τοῦτο, μόλις εἰσῆλθον αὐτοί εἰς τόν οἶκον μας· πλήν ὡς φαίνεται καί καθώς πολλοί λέγουσιν, εἶναι μάγοι, καί μαγεύσαντες τόν οἶκον ἡμῶν, ἐδίωξαν ἐξ αὐτοῦ τόν υἱόν μας». Ἀπεκρίθη ἡ γυνή αὐτοῦ· «Καί ἀφοῦ οἱ ἄνθρωποι οὗτοι εἶναι καθώς λέγεις, διατί δέν διώκεις αὐτούς ἐκ τοῦ οἴκου ἡμῶν, μήποτε διώξωσι καί τούς ἄλλους υἱούς μας;»Ὁ δέ Μύρων εἶπε· «Δέν διώκω αὐτούς τώρα ὅπου ἔπραξαν τό κακόν, ἀλλά θά τούς φοβερίσω καί θά τούς βάλω εἰς θλῖψιν διά νά ἀναγκασθῶσι νά ἐπαναφέρωσι ζῶντα τόν υἱόν μας, καί τότε θά τιμωρήσω αὐτούς πικρῶς»·ἦτο δέ ὁ Μύρων πενθερός τοῦ ἡγεμόνος τῆς Πάτμου. Ἐγνώρισε δέ ὁ Ἰωάννης διά τῆς Χάριτος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος πάντα ὅσα εἶπεν ὁ Μύρων πρός τήν γυναῖκα αὐτοῦ, καί λέγει πρός με· «Τέκνον Πρόχορε, γνώριζε ὅτι ὁ Μύρων σκέπτεται κακά ἐναντίον ἡμῶν· ἄς ὑποφέρωμεν λοιπόν τούς πειρασμούς· διότι κατ’ αὐτόν τόν τρόπον εἰς ἡμᾶς μέν ὁ μισθός θά πλεονάσῃ, εἰς δέ τούς ἀνθρώπους τούτους ὁ φωτισμός τοῦ Χριστοῦ θά ἀναλάμψῃ».
Ἐνῷ λοιπόν ταῦτα ἡμεῖς συνωμιλοῦμεν πρός ἀλλήλους, ἦλθεν ἐπιστολή πρός τόν Μύρωνα, ἀποσταλεῖσα παρά τοῦ ἔχοντος τό δαιμόνιον μεγαλυτέρου υἱοῦ αὐτοῦ, ἡ ὁποία ἔγραφε οὕτω· «Πρός τόν ἰδικόν μου κύριον καί πατέρα Μύρωνα, Ἀπολλωνίδης ὁ ρήτωρ. Γνώριζε, πάτερ μου, ὅτι Ἰωάννης ὁ μάγος, τόν ὁποῖον ἐδέχθης εἰς τόν οἶκον σου, μαγείας κακάς μεταχειρισθείς, ἀντί τῆς καλλίστης φιλοξενίας, στέρησιν τοῦ τέκνου σας ὁ ἄθλιος σᾶς προὐξένησε· διότι τό πονηρόν πνεῦμα, ὅπου ἐκεῖνος ἔστειλεν εἰς ἐμέ, μεγάλως μέ ἐτάραξε καί μέχρι τῆς πόλεως ταύτης μέ κατεδίωξε· ἐνταῦθα δέ συναντήσας τόν καθαρώτατον Κύνωπα, καί διηγηθείς εἰς αὐτόν τήν συμφοράν μου, μοί εἶπεν οὗτος, ὅτι ἀδύνατον ἀλλέως νά ἐπανέλθω εἰς τόν οἶκον μου ἤ νά γίνω κύριος τῆς πατρικῆς κληρονομίας ἤ νά ἀπολαύσω τῆς ἀγάπης τῶν ἀδελφῶν μου, ἐάν δέν παραδώσητε πρῶτον εἰς τά θηρία νά φάγωσι τόν Ἰωάννην τόν ἐξόριστον, τόν μάγον καί διδάσκαλον τῶν Χριστιανῶν. Σπεῦσον λοιπόν, πάτερ μου, πρός τόν θάνατον τοῦ Ἰωάννου, δεικνύων οὕτω πρός ἐμέ τό τέκνον σου ἀγάπην καί ἐνδιαφέρον. Ὑγίαινε».
Ταύτην τήν ἐπιστολήν λαβών καί ἀναγνώσας ὁ Μύρων, ἔκλεισεν ἡμᾶς ἀμέσως εἰς ἀσφαλές μέρος τῆς οἰκίας του· αὐτός δέ μεταβάς εἰς τόν ἡγεμόνα ἐνεχείρισε πρός αὐτόν τήν ἐπιστολήν, τήν ὁποίαν ἀναγνώσας ἐκεῖνος ἐταράχθη μεγάλως καί ἐθύμωσεν ἐναντίον ἡμῶν· περισσότερον δέ διότι ἐντός τῆς ἐπιστολῆς περιείχετο καί τό ὄνομα τοῦ Κύνωπος, τόν ὁποῖον πάντες οἱ κάτοικοι τῆς Πάτμου εἶχον ὡς θεόν διά τά μαγικά αὐτοῦ κατορθώματα καί ἐμπαίγματα. Πιστεύσας λοιπόν εἰς ταῦτα ὁ ἡγεμών, διέταξεν ἵνα ρίψωσιν ἡμᾶς εἰς τά θηρία· καί ἀποστείλας στρατιώτας, παρέλαβεν ἡμᾶς ἐκ τῆς κατοικίας τοῦ Μύρωνος καί μᾶς ἔκλεισεν εἰς τήν φυλακήν.
Μετά τρεῖς ἡμέρας παρουσιάσας ἡμᾶς εἰς τό κριτήριον αὐτοῦ ὁ ἡγεμών, εἶπε πρός τόν Ἰωάννην· «Ὁ μέν μεγαλειότατος καί ἐνδοξότατος βασιλεύς ἡμῶν, ἄν καί ὑπῆρχες ἔνοχος καί ἄξιος καταδίκης, ὅμως φιλανθρωπίαν ἄκραν μεταχειρισθείς, εἰς ἐξορίαν σέ ἔστειλεν ἐδῶ, διά σωφρονισμόν καί ἀλλαγήν τῶν κακῶν σου τρόπων· καθώς ὅμως πάντες βλέπουσι τώρα, σύ εἰς πολύ μεγαλυτέραν κακίαν ἀνέβης, ὥστε καί τούς εὐεργέτας σου νά ἐπιβουλεύῃς. Ποίαν λοιπόν τέχνην μεταχειρίσθης καί ἐδίωξας ἐκ τῆς οἰκίας του τόν γυναικάδελφόν μου; ὀμολόγησον πρό τοῦ σέ βασανίσω· εἰπέ δέ εἰς ἡμᾶς καί ποίας θρησκείας ὑπάρχεις». Ἀποκριθείς δέ ὁ Ἰωάννης εἶπεν· «Ἐξ Ἱεροσολύμων κατάγομαι, καί εἶμαι δοῦλος τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ τοῦ σταυρωθέντος διά τάς ἁμαρτίας τῶν ἀνθρώπων, καί ἀναστάντος τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ, καί ἀποστείλαντος ἐμέ ἵνα εὐαγγελίζωμαι πανταχοῦ τήν δόξαν καί τό φῶς τῆς αὐτοῦ ἐπιγνώσεως». Λέγει πρός αὐτόν ὁ ἡγεμών· «Διά τήν ψυχρολογίαν σου ταύτην ἐστάλης ἐδῶ ἐξορίαν, καί ἀκόμη ἐπιμένεις εἰς τήν πλάνην αὐτήν; παῦσον, μιαρώτατε, τήν ἀνόητον ταύτην διδαχήν· μάθε νά τιμᾷς τούς ἀθανάτους θεούς καί μή θεοποιεῖς ἄνθρωπον, ὁ ὁποῖος ἐθανατώθη διά τάς πολλάς του ἀταξίας. Λοιπόν μή πολυλογῇς, ἀλλά συντόμως νά ἐπαναφέρῃς τόν συγγενῆ μου εἰς τήν οἰκίαν του». Ἀπεκρίθη ὁ Ἰωάννης πρός τόν ἡγεμόνα· «Διά νά παύσω ἐγώ ἀπό τήν διδαχήν ταύτην εἶναι ἀδύνατον· διότι πᾶσα ἡ ἐλπίς τῆς σωτηρίας μου ἐξ αὐτῆς ἐξαρτᾶται. Περί δέ τοῦ ρήτορος Ἀπολλωνίδου οὐδεμίαν ἐνοχήν γνωρίζω εἰς τόν ἑαυτόν μου· ἐάν ὅμως θέλῃς αὐτόν, ἄς ἔλθῃ πρός σέ· διότι τώρα θά ἀποστείλω τόν μαθητήν μου διά νά φέρῃ ἐδῶ τόν Ἀπολλωνίδην καί ὅ,τι αὐτός ἔχει ἐναντίον ἡμῶν, νά εἴπῃ ἐνώπιόν σου».
Τότε διέταξεν ὁ ἡγεμών νά γίνῃ οὕτω, τόν δέ Ἰωάννην νά δέσωσι μέ ἀλύσεις καί νά κλείσωσιν εἰς τήν φυλακήν. Εἶπε δέ ὁ Ἰωάννης πρός τόν ἡγεμόνα· «Παρακαλῶ, ἐπιτρέψατε πρῶτον εἰς ἐμέ ἵνα γράψω ἐπιστολήν πρός τόν Ἀπολλωνίδην, καί ὕστερον δέσατέ με διά τῶν σιδήρων». Ὁ δέ ἡγεμών, νομίσας ὅτι διά τῆς ἐπιστολῆς ταύτης ὁ Ἰωάννης θέλει νά λύσῃ τόν Ἀπολλωνίδην ἐκ τῆς μαγείας, ἐπέτρεψε τήν γραφήν τῆς ἐπιστολῆς. Ὅθεν ἔγραψεν ὁ Ἰωάννης οὕτως· «Ἰωάννης ὁ Ἀπόστολος τοῦ Χριστοῦ πρός τό πνεῦμα τοῦ πύθωνος, τό ὁποῖον κατοικεῖ εἰς Ἀπολλωνίδην τόν ρήτορα· παραγγέλλω σοι ἐν ὀνόματι τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ, νά ἐξέλθῃς ἀπό τοῦ πλάσματος τοῦ Θεοῦ, καί νά μή εἰσέλθης πλέον εἰς αὐτόν μήτε εἰς ἄλλον ἄνθρωπον, ἀλλ’ ἔξω τῆς νήσου ταύτης εἰς ἐρήμους τόπους νά εἶσαι διά παντός». Ταύτην τήν ἐπιστολήν λαβών ἐγώ παρά τοῦ Ἰωάννου μετέβην ἀμέσως εἰς τόν τόπον εἰς τόν ὁποῖον ἦτο ὁ Ἀπολλωνίδης· ἦτο δέ τό διάστημα ἓξ μιλίων ἡ ἀπόστασις· ἐρευνήσας λοιπόν καί εὑρών αὐτόν, μόλις ἐπλησίασα, εὐθύς τό ἀκάθαρτον πνεῦμα ἐξῆλθεν ἀπ’ αὐτοῦ· εἶπε δέ πρός με ὁ Ἀπολλωνίδης· «Διατί ἐκοπίασας νά ἔλθῃς μέχρις ἐδῶ, μαθητά τοῦ ἀγαθοῦ διδασκάλου;» Ἀπήντησα ἐγώ πρός αὐτόν· «Ἦλθον πρός ἀναζήτησίιν σου, ὦ σοφώτατε, διά νά ἐπιστρέψῃς ὑγιής καί καλῶς ἔχων πρός τούς γονεῖς καί συγγενεῖς σου». Ἀφοῦ ἐξῆλθε τό δαιμόνιον ἐκ τοῦ Ἀπολλωνίδου, ἡσύχασεν οὗτος κατά τήν ψυχήν καί ἦτο πλήρης χαρᾶς· διέταξε δέ νά ἑτοιμασθῇ δι’ ἐμέ μέν ἡμίονος, διά τόν ἑαυτόν του δέ ἵππος· ἀνελθόντες δέ ἐπ’ αὐτῶν ἐπεστρέψαμεν εἰς τήν πόλιν Φλωρᾶν.
Μόλις εἰσήλθομεν εἰς τήν πόλιν, μέ ἠρώτησεν ὁ Ἀπολλωνίδης· «Ποῦ εὑρίσκεται ὁ διδάσκαλος;» Ἐγώ δέ εἶπον πρός αὐτόν, ὅτι «εἰς τήν φυλακήν σιδηροδέσμιον ἔκλεισεν αὐτόν ὁ ἡγεμών διά τήν ἰδικήν σου φυγήν καί ἀπουσίαν»· τοῦτο δέ ἀκούσας ἐκεῖνος, δρομαίως ἀκολουθοῦντος ἐμοῦ, ἔφθασεν εἰς τήν φυλακήν· καί ἰδών αὐτόν ὁ δεσμοφύλαξ προσεκύνησε καί ἤνοιξε τήν φυλακήν, εἰς τήν ὁποίαν εἰσελθόντες καί ἰδών ὁ Ἀπολλωνίδης τόν Ἰωάννην μέ τάς ἀλύσεις ἐρριμένον εἰς τήν γῆν, ἔπεσε καί προσεκύνησεν αὐτόν· εἶτα δέ ἐγερθείς, ἔλυσεν αὐτόν ἀπό τά σίδηρα καί λαβών τοῦτον ἐξῆλθεν ἐκ τῆς φυλακῆς, εἰπών πρός τόν δεσμοφύλακα· «Ἐάν σέ ἐρωτήσῃ τις, εἰπέ ὅτι ἐγώ ὁ Ἀπολλωνίδης ἀπέλυσα τόν ἄνδρα τοῦτον». Λαβών δέ ἡμᾶς εἰσήγαγεν εἰς τόν οἶκον αὐτοῦ, ὅπου ἦσαν οἱ γονεῖς καί οἱ ἀδελφοί αὐτοῦ πενθοῦντες καί κλαίοντες διά τήν φυγήν τούτου, καί τόν ὁποῖον μόλις εἶδον ἐχάρησαν χαράν μεγάλην, καί ἐγερθέντες κατεφίλουν αὐτόν μετά δακρύων. Ἠρώτησεν αὐτόν ὁ πατήρ αὐτοῦ εἰπών· «Διά ποίαν αἰτίαν ἀνεχώρησας καί κατελύπησας ἡμᾶς;»
Τότε ὁ Ἀπολλωνίδης διηγήθη πρός αὐτούς ἅπαντα καταλεπτῶς, καί μέ ποῖον τρόπον τό πονηρόν πνεῦμα τοῦ πύθωνος ἐπέπεσεν εἰς αὐτόν, καί πῶς μόλις εἰσῆλθεν ὁ Ἰωάννης εἰς τόν οἶκον ἐδίωξεν αὐτόν τό πονηρόν πνεῦμα, λέγον ὅτι εἶναι μάγος καί ζητεῖ νά ἀποκτείνῃ αὐτόν, καί ὅτι δέν ἐπέτρεπεν εἰς αὐτόν ὁ δαίμων ἵνα ἐπιστρέψῃ εἰς τήν οἰκίαν των, προσθέσας ἐν τέλει, ὅτι «μόλις εἶδον τόν μαθητήν τοῦ Ἰωάννου πλησίον μου, ἀμέσως ἔφυγεν ἀπ’ ἐμοῦ τό βάρος τοῦ δαίμονος καί ἡ ἐνόχλησις τῶν λογισμῶν, καί μεγάλην ἀνακούφισιν καί ἐλαφρότητα ἔλαβεν ἡ ψυχή μου· διότι εἶδον τό πονηρόν πνεῦμα νά ἐξέρχηται ἐκ τοῦ στόματός μου κατά τόν ἴδιον τρόπον μέ τόν ὁποῖον εἰσῆλθεν εἰς ἐμέ». Εἶπε δέ ὁ Ἰωάννης πρός αὐτόν· «Θέλεις, τέκνον, νά ἴδῃς τήν δύναμιν τοῦ Ἐσταυρωμένου; γνώριζε ὅτι μέ τήν δύναμιν αὐτοῦ ἡμεῖς ὄχι μόνον κατά πρόσωπον ἐλέγχομεν τούς ἀκαθάρτους δαίμονας, ἀλλά καί δι’ ἐπιστολῆς τούτους ἀποδιώκομεν». Καί λαβών παρ’ ἐμοῦ τήν κατά τοῦ δαίμονος ἀποσταλεῖσαν δι’ ἐμοῦ ἐπιστολήν, ἔδειξεν αὐτήν πρός τόν Ἀπολλωνίδην· οὗτος δέ ἀναγνώσας ἐκράτησεν αὐτήν· καί παραλαβών αὐτόν, τόν πατέρα καί τούς ἀδελφούς αὐτοῦ μετέβημεν ὅλοι ὁμοῦ εἰς τόν ἡγεμόνα, πρός τόν ὁποῖον ὁ Ἀπολλωνίδης διηγήθη τά ὑπό τοῦ δαίμονος συμβάντα εἰς αὐτόν πάντα, καί ὅτι διά τῆς βοηθείας τοῦ Ἰωάννου ἠλευθερώθη ἀπό τοῦ πονηροῦ πνεύματος· ταῦτα δέ ἀκούσας ὁ ἡγεμών ἐθαύμασε καί ηὐλαβήθη κατά πολλά τόν Ἰωάννην, ἀφήσας ἡμᾶς ἐλευθέρους. Καθημένων δέ ἡμῶν εἰς τόν οἶκον τοῦ Μύρωνος, κατήχησεν ὁ Ἰωάννης πάντας τούς εἰς αὐτόν ὑπάρχοντας, οἱ ὁποῖοι παρεκάλουν αὐτόν ἵνα βαπτίσῃ αὐτούς· καί διδάξας αὐτούς ἱκανῶς τά τῆς εὐσεβείας μυστήρια, ἐβάπτισε πάντας εἰς τό ὄνομα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τοῦ ἑνός Θεοῦ, καί ἐγένετο μεγάλη χαρά καί ἀγαλλίασις ἐν Χριστῷ εἰς τήν οἰκίαν τοῦ Μύρωνος.
γ’ Περί τῆς θυγατρός τοῦ Μύρωνος
Ἡ γυνή τοῦ ἡγεμόνος, καθώς προείπομεν, ἦτο θυγάτηρ τοῦ Μύρωνος· αὕτη ἰδοῦσα τούς γονεῖς καί τούς ἀδελφούς της πιστεύσαντας εἰς τόν Χριστόν, ἐζήλωσεν ἐπί καλῷ καί λέγει πρός τόν ἄνδρα αὐτῆς· «Ἰδού ὅλος ὁ οἶκος τοῦ πατρός μου ἐπίστευσεν εἰς τόν Ἐσταυρωμένον, τόν ὁποῖον κηρύττει ὁ Ἰωάννης· ἀποφάσισον λοιπόν νά πιστεύσωμεν καί ἡμεῖς διά νά δοξασθῇ ὁ οἶκος ἡμῶν μαζί μέ τόν οἶκον τοῦ πατρός μου». Εἶπε δέ ὁ ἡγεμών Λαυρέντιος πρός Χρυσίππην τήν γυναίκα αὐτοῦ· «Ὦ γύναι· ἕως ὅτου εἶμαι εἰς τήν ἀρχήν καί ἐξουσίαν ταύτην, δέν δύναμαι νά πράξω αὐτό τό ὁποῖον λέγεις καί νά γίνω Χριστιανός». Λέγει πρός αὐτόν ἡ γυνή· «Τώρα μάλιστα, ὅπου ἔχεις ἐξουσίαν, πολύ καλλίτερον δύνασαι νά πράξῃς τοῦτο· διότι θά εἶσαι συγχρόνως φρουρός καί βοηθός τῶν πιστῶν». Ἀπεκρίθη ὁ ἡγεμών λέγων· «Γνώριζε, ὦ γύναι, ὅτι τήν θρησκείαν τῶν Χριστιανῶν πάντες ἀποστρέφονται καί καταδιώκουσιν. Ἐάν λοιπόν γίνῃ αὐτό, τό ὁποῖον λέγεις, ἀμέσως θά δημιουργηθῶσι διαιρέσεις καί σχίσματα, καί συναχθέντες ἅπαντες θά κατακαύσωσιν ἡμᾶς, ἤ καί μεταβαίνοντες εἰς τόν βασιλέα θά καταγγείλωσιν ἡμᾶς πρός βλάβην ἡμῶν. Προτιμότερον λοιπόν νά μένω προσποιούμενος τόν εἰδωλολάτρην, καί κρυφίως νά ὑποστηρίζω καί βοηθῶ τούς πιστεύοντας εἰς τόν Χριστόν, καί μετά τήν συμπλήρωσιν τοῦ χρόνου τῆς ἡγεμονίας, τότε γίνομαι καί εἰς τό φανερόν Χριστιανός λαμβάνων τό ἅγιον Βάπτισμα. Σύ λοιπόν λάβε τόν υἱόν μας καί ὕπαγε εἰς τόν οἶκον τοῦ πατρός σου· καί ἀφοῦ διδαχθῇς ἀκριβῶς ὑπό τοῦ Ἰωάννου τά δόγματα τῆς Χριστιανικῆς πίστεως, βαπτίσθητι μετά τοῦ τέκνου ἡμῶν. Πρόσεχε ὅμως, ὦ γύναι, νά μή καταφρονήσῃς κανενός ἐκ τῶν ὅσων ἀκούσῃς παρά τοῦ Ἰωάννου, μηδέ εἰς ἐμέ νά λέγῃς ἐκεῖνα τά ὁποῖα παρ’αὐτοῦ μανθάνεις μυστήρια, ἀλλά φύλαττε ταῦτα μυστικά διά τόν ἑαυτόν σου, ἕως ὅτου ἔλθη ὁ κατάλληλος καιρός».
Ταῦτα ἀκούσασα ἡ Χρυσίππη παρά τοῦ ἀνδρός αὐτῆς, καί παραλαβοῦσα τόν υἱόν της, ἦλθεν εἰς τόν οἶκον τοῦ Μύρωνος· καί εἰσελθοῦσα προσεκύνησε πρώτον τόν Ἰωάννην καί εἶτα τούς γονεῖς καί τούς ἀδελφούς αὐτῆς· εἶπε δέ πρός αὐτήν ὁ Ἰωάννης· «Διά ποίαν αἰτίαν ἦλθες πρός ἡμᾶς τέκνον;». Ἀπεκρίθη ἐκείνη πρός αὐτόν· «Πιστεύω, Πάτερ τίμιε, ὅτι ὁ Θεός θά ἐγνώρισεν εἰς σέ τήν αἰτίαν διά τήν ὁποίαν ἦλθον· πλήν καί ἐγώ ἀναγγέλλω πρός σέ, ὅτι ἀπό ζῆλον θεοσεβείας ἦλθον, διά νά φωτισθῶ ὑπό σοῦ καί συνδοξασθῇ ὁ οἶκος μου μετά τοῦ οἴκου τοῦ πατρός μου». Λέγει πρός αὐτήν ὁ Ἰωάννης· «Εἴθε νά φωτίσῃ ὁ Κύριος τήν καρδίαν σοῦ, τοῦ ἀνδρός σου, τοῦ υἱοῦ σου καί ὅλου τοῦ οἴκου σου». Ἐκείνη δέ πεσοῦσα ἐπί τῆς γῆς, προσεκύνησεν αὐτόν, καί εἶπε· «Παρακαλῶ σε, διδάσκαλε ἀγαθέ, δός εἰς ἐμέ τήν ἐν Χριστῷ σφραγῖδα διά νά συναριθμηθῶ μέ τόν οἶκον τοῦ πατρός μου». Εἶπε πρός αὐτήν ὁ Ἰωάννης· «Τέκνον, τοῦτο πρέπει νά γίνῃ μέ τήν γνώμην τοῦ ἀνδρός σου». Ἀπήντησεν ἡ Χρυσίππη ἐξηγηθεῖσα πάντας τούς λόγους τοῦ ἀνδρός της. Καί ἀκούσας ὁ Ἰωάννης ὅτι κατά διαταγήν καί μέ τήν ἄδειαν τοῦ ἡγεμόνος ἡ γυνή αὐτοῦ ζητεῖ τό βάπτισμα, ἐχάρη χαράν μεγάλην· καί κατηχήσας καί διδάξας αὐτήν, καί παραγγείλας πρός αὐτήν ἵνα κατά τάς ἐντολάς τοῦ Χριστοῦ πολιτεύεται, ἐβάπτισεν αὐτήν μαζί μέ τόν υἱόν της.
Τότε ὁ Μύρων ἔφερε χρήματα πολλά καί ἔδιδε πρός τήν θυγατέρα αὐτοῦ λέγων· «Τέκνον, ἰδού χρήματα ὅσα θέλεις, ἰδού καί ἡ τράπεζά μου εἰς τήν διάθεσίν σου, ἵνα τρώγητε ἐξ αὐτῆς σύ καί ὁ υἱός σου, καί μηκέτι ἀπομακρυνθῆτε ἐκ τῆς οἰκίας μου, μηδέ μεταβῆτε πλέον εἰς τόν ἡγεμόνα, μήποτε καταφρονήσητε καμμίαν ἐκ τῶν ἐντολῶν τοῦ Χριστοῦ». Ἡ δέ Χρυσίππη συνεφώνησεν εἰποῦσα πρός τόν πατέρα της· «Τά μέν χρήματά σου ἄς μένωσιν· ἐγώ δέ μετά τοῦ υἱοῦ μου, μεταβαίνουσα μίαν φοράν εἰς τόν οἶκον μου, εὐθύς θά μεταφέρω ἐκεῖθεν πάντα ὅσα πρός διατροφήν μας χρειάζονται, καί θά εἴμεθα πλέον πάντοτε μαζί σας». Ταῦτα ἀκούσας ὁ Ἀπόστολος τοῦ Χριστοῦ, εἶπε πρός τόν Μύρωνα· «Δέν δέχομαι οὐδέ συμφωνῶ μέ τούς λόγους σοῦ καί τῆς θυγατρός σου· διότι ὁ Χριστός δέν μέ ἀπέστειλε διά νά χωρίζω γυναῖκας ἀπό τῶν ἀνδρῶν ἤ ἄνδρας ἀπό τῶν γυναικῶν αὐτῶν, καί μάλιστα ὅτι ἡ θυγάτηρ σου μετά γνώμης καί συμφωνίας τοῦ ἀνδρός αὐτῆς ἐπίστευσεν εἰς τόν Χριστόν. Ἄς πορευθῇ λοιπόν ἐν εἰρήνῃ εἰς τόν οἶκον της· διότι ἐγώ πιστεύω εἰς τόν ἀποστείλαντά με Κύριόν μου Ἰησοῦν Χριστόν, ὅτι καί ὁ ἀνήρ αὐτῆς συντόμως θά γίνῃ Χριστιανός· τά δέ χρήματα, διά τά ὁποῖα εἴπατε, δανείσατε εἰς τόν Χριστόν καθώς εἶναι γεγραμμένον «Ὁ ἐλεῶν πτωχόν δανείζει Θεῷ». Πρός τούς ἐρχομένους λοιπόν καί ζητοῦντας καί ἔχοντας ἀνάγκην χρημάτων, δίδετε ἐξ αὐτῶν· διότι εἶπεν ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, ὅτι «Ἐφ’ ὅσον ἐποιήσατε ἑνί τούτων τῶν ἀδελφῶν μου τῶν ἐλαχίστων, ἐμοί ἐποιήσατε»· καί πάλιν ἀλλαχοῦ εἶπεν· «Ἐλεήσατε ἵνα ἐλεηθῆτε· δότε καί δοθήσεται».
Ταῦτα καί περισσότερα τούτων εἰπών ὁ Ἰωάννης, ἀπέστειλε τήν Χρυσίππην καί τόν υἱόν αὐτῆς εἰς τήν οἰκίαν των· τήν δέ ἑπομένην ἡμέραν ἔφερεν ὁ Μύρων πρός τόν Ἰωάννην χρήματα πολλά, λέγων πρός αὐτόν· «Λάβε ταῦτα, διδάσκαλε, καί διαμοίρασον εἰς τούς πτωχούς». Λέγει πρός αὐτόν ὁ Ἰωάννης· «Ἰδού ἐδέχθην τήν προαίρεσίν σου, διότι γνωρίζω ὅτι εἶναι αὕτη κατά Θεόν· εἰς δέ τήν ἰδικήν σου γνώμην ἀφήνω τά ἰδικά σου, ὅπως μέ τάς ἰδίας σου χεῖρας δίδῃς εἰς ἐκείνους οἱ ὁποῖοι ἔχουσιν ἀνάγκην». Ὁ μέν Μύρων λοιπόν εἰς πάντας ἔδιδε τούς ἔχοντας ἀνάγκην. Ὁ δέ Θεός ἐπλήθυνε τά ἀγαθά του εἰς τήν οἰκίαν αὐτοῦ, ἡ ὁποία ἦτο ὡς μία πηγή τρέχουσα ἀφθόνως διά τῆς Χάριτος τοῦ Κυρίου· πάντες δέ οἱ ἐν τῷ οἴκῳ τοῦ Μύρωνος ἔχαιρον διά τήν μετάδοσιν πρός τούς ἔχοντας ἀνάγκην, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν· ᾧ ἡ δόξα καί τό κράτος εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
δ’ Περί τοῦ Βασιλείου καί τῆς γυναικός αὐτοῦ
Εἰς τήν πόλιν ἐκείνην ἦτο ἕτερός της πλούσιος ὀνόματι Βασίλειος, ἔχων γυναῖκα, ἡ ὁποία ὠνομάζετο Χάρις, καί ἡ ὁποία ἦτο στεῖρα. Οὗτος λοιπόν ὁ Βασίλειος, ἐλθών πρός Ρόδωνα τόν ἀνεψιόν τοῦ Μύρωνος, ἄνδρα εὐγενή καί κατά πάντα λαμπρόν, πλήν Ἕλληνα κατά τήν θρησκείαν ὑπάρχοντα, εἶπε πρός αὐτόν· «Τί συμβαίνει εἰς τόν οἶκον τοῦ Μύρωνος τοῦ συγγενοῦς σου, καί διατί οὗτος περιωρίσθη εἰς τήν οἰκίαν του μετά τῶν ἰδικῶν του καί τοῦ ξένου ἐκείνου, καί οὔτε συναναστρέφεται μέ ἡμᾶς πλέον, οὔτε δέχεται ἡμᾶς εἰς συνομιλίαν; ποία εἶναι ἡ διδαχή τοῦ ἀνθρώπου ἐκείνου; εἰπέ μοι, σέ παρακαλῶ». Εἶπε πρός αὐτόν ὁ Ρόδων· «Πολλοί θαυμάζουσι τόν ἄνδρα τοῦτον καί λέγουσιν ὅτι εἰς ὅσα λέγει δέν ἀποτυγχάνει ποτέ». Λέγει ὁ Βασίλειος πρός τόν Ρόδωνα· «Ἄραγε δύναται διά τῶν λόγων του, ἵνα ποιήσῃ τήν γυναῖκα μου νά τεκνοποιήσῃ;». Ἀπεκρίθη ὁ Ρόδων· «Λέγουσι περί αὐτοῦ, ὅτι καί τοῦτο δύναται νά ποιήσῃ».
Ταῦτα ἀκούσας ὁ Βασίλειος, ἐλθών εἰς τήν οἰκίαν τοῦ Μύρωνος, εἶπεν ὅτι ἐπιθυμεῖ νά συνομιλήσῃ μετά τοῦ Ἰωάννου· ἀκούσας δέ παρά τοῦ Μύρωνος τοῦτο ὁ Ἰωάννης ἐδέχθη εὐχαρίστως τόν Βασίλειον, ὁ ὁποῖος εἰσελθών προσεκύνησεν αὐτόν· εἶπε δέ πρός τόν Βασίλειον ὁ Ἰωάννης· «Εἴθε νά πληρώσῃ ὁ Κύριος πάντα τά ζητήματά σου, καί μακάριος ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖνος, ὁ ὁποῖος δέν ἐπείρασε τόν Θεόν ἐν τῇ καρδία αὐτοῦ. Ὅμως Βασίλειε, εἰς τούς Ἰσραηλίτας, οἵτινες ἐπείραζον τόν Θεόν, ὁ ἀπείραστος ἀπό τόν πειρασμόν αὐτῶν, ὡς ἀγαθός ὅπου εἶναι, ἔδιδε τήν εὐλογίαν αὐτοῦ, ἄλλοτε μέν σχίζων τήν πέτραν καί ἐξάγων ἐκεῖθεν ποταμόν ὕδατος διά νά πίωσιν οἱ ἀπειθεῖς, ἄλλοτε δέ ἄρτον ἀποστέλλων πρός αὐτούς ἐκ τοῦ οὐρανοῦ διά νά φάγωσιν ἀκοπιάστως οἱ ἀχάριστοι· καί ἄλλοτε τά κρέατα ἐπλήθυνεν εἰς αὐτούς, τόσον ὥστε ἐξήρχοντο ἀπό τήν ρῖνα αὐτῶν· ἀλλά δέν ἐπίστευσαν εἰς τόν τά τοιαῦτα θαυματουργήσαντα Θεόν οἱ ἀγνώμονες καί σκληροί. Καί σύ λοιπόν, Βασίλειε, μή πειράζῃς τόν Θεόν, διά νά μή πάθῃς κακόν· πίστευε δέ εἰς αὐτόν, καί πάντα τά αἰτήματά σου αὐτός θέλει πληρώσει».
Ἰδών ὁ Βασίλειος ὅτι πάντα ὅσα εἶχεν εἰς τήν καρδίαν του ἐγνώρισε καί τοῦ εἶπεν ὁ Ἀπόστολος τοῦ Χριστοῦ, εἶπε πρός αὐτόν· «Καί ἐπίστευσα καί πιστεύω, διδάσκαλε· ὅμως παρακαλῶ σε, ὅπως δεηθῇς τοῦ Θεοῦ σου καί τεκνοποιήσῃ ἡ γυνή μου». Λέγει πρός αὐτόν ὁ Ἰωάννης· «Ἐάν πιστεύσῃς, θά ἴδῃς τοῦ Θεοῦ μου τήν δύναμιν»· καί πολλά κατηχηθείς ὁ Βασίλειος παρά τοῦ Ἰωάννου, ἐξῆλθε τοῦ οἴκου τοῦ Μύρωνος πορευθείς εἰς τόν οἶκον αὐτοῦ· τήν δέ ἑπομένην ἡμέραν ἐπανέρχεται μετά τῆς γυναικός του εἰς τήν οἰκίαν τοῦ Μύρωνος, καί εἰσελθόντες προσεκύνησαν αὐτόν· εἶπε δέ ὁ Ἀπόστολος πρός τήν γυναῖκα τοῦ Βασιλείου· «Χαίροις, Χάρις· ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ νά φωτίσῃ τήν καρδίαν σοῦ καί τοῦ ἀνδρός σου, καί νά δώσῃ εἰς σέ καρπόν κοιλίας ἀγαθόν». Καί ἀφοῦ ἐδίδαξεν αὐτούς ἱκανῶς, ἦλθεν ἐπ’ αὐτούς ἡ Χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί παρεκάλεσαν αὐτόν ἵνα τούς βαπτίσῃ.
Ἀφοῦ λοιπόν ἐβαπτίσθησαν, παρεκάλουν τόν Ἰωάννην ὅπως μεταβῇ καί εὐλογήσῃ τόν οἶκον αὐτῶν· ὅθεν ἀπελθών προσευξάμενος, ηὐλόγησεν αὐτούς καί τόν οἶκον αὐτῶν, καί ὑπέστρεψεν εἰς τόν οἶκον τοῦ Μύρωνος. Συνέλαβε δέ ἐν γαστρί ἡ γυνή τοῦ Βασιλείου, καί διά τῆς Χάριτος τοῦ Χριστοῦ ἔτεκεν υἱόν, τόν ὁποῖον ὠνόμασαν Ἰωάννην. Ὁ δέ Βασίλειος, λαβών χρυσίον ἀρκετόν, ἔφερεν αὐτό εἰς τόν Ἀπόστολον πρός διάδοσιν εἰς τούς πτωχούς· εἶπε δέ πρός αὐτόν ὁ Ἰωάννης· «Ὕπαγε, τέκνον μου, καί διαμοίρασον τά ἰδικά σου ὑπάρχοντα μέ τάς ἰδικάς σου χεῖρας, καί θά ἔχῃς θησαυρόν εἰς τόν οὐρανόν». Μετά ταῦτα, ἀφοῦ παρῆλθον δύο ἔτη, ἔληξεν ἡ προθεσμία τῆς ἡγεμονίας Λαυρεντίου τοῦ ἀνδρός τῆς Χρυσίππης, ὅστις ἀντικατεστάθη ὑπ’ ἄλλου· καί εἰσελθών οὗτος εἰς τόν οἶκον Μύρωνος τοῦ πενθερού αὐτοῦ, ἠσπάσατο τόν Ἰωάννην καί εἶπε πρός αὐτόν· «Διδάσκαλε, ἡ σύγχυσις τῶν βιοτικῶν πραγμάτων ἐσκότισε τόν νοῦν μου καί μέ ὑστέρησε μέχρι σήμερον τῆς ἐκ τῆς διδασκαλίας σου ὠφελείας· ὅμως τώρα παρακαλῶ τήν ἁγίαν σου ψυχήν, ὅπως διά τοῦ φωτισμοῦ τοῦ Θεοῦ σου καθαρίσῃς καί τήν ἰδικήν μου συνείδησιν ἐκ τῶν προτέρων μου ἁμαρτημάτων». Κατηχήσας λοιπόν τοῦτον ὁ Ἀπόστολος τοῦ Χριστοῦ, ἐβάπτισεν αὐτόν, καί ἀπέλυσεν εἰς τόν οἶκον αὐτοῦ μετ’ εἰρήνης ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν.
ε‘ Περί Χρύσου τοῦ Πολιτάρχου
Ὑπῆρχε ἐκεῖ εἰς τήν Φλωρᾶν ἄνθρωπός τις ὀνόματι Χρύσος, ἔχων γυναῖκα ὀνομαζομένην Σελήνην καί υἱόν μονογενῆ, ὅστις ἠνωχλεῖτο ὑπό ἀκαθάρτου πνεύματος· ἦτο δέ ὁ Χρύσος οὗτος πολιτάρχης (πρῶτος τῆς πόλεως). Ἀκούσας λοιπόν ὁ Χρύσος, ὅτι ὁ Ἰωάννης μεγάλα σημεῖα ποιεῖ, παραλαβών τόν υἱόν αὐτοῦ ἔρχεται εἰς τήν οἰκίαν τοῦ Μύρωνος· ὁ δέ Ἰωάννης, εὐθύς ὡς εἶδεν αὐτόν, εἶπε· «Χρύσε, αἱ ἁμαρτίαι σου κατακρατοῦσι καί τυραννοῦσι τόν υἱόν σου· μίσησον λοιπόν τήν δωροληψίαν καί τήν προσωποληψίαν κατά τάς δίκας, διά νά εὕρῃς ἔλεος παρά τοῦ Θεοῦ· ἀλλά διά ποῖον λόγον ἦλθες πρός ἡμᾶς;» Ἀπεκρίθη ὁ Χρύσος· «Κύριε, λάβε ὅσα πράγματα ἔχω εἰς τόν οἶκον μου, καί δίωξον τό πονηρόν πνεῦμα ἀπό τόν υἱόν μου διά νά μή ἀποθάνῃ κακῶς». Λέγει πρός αὐτόν ὁ Ἰωάννης· «Ἡμεῖς δέν ἔχομεν ἀνάγκην ἐκ τῶν πραγμάτων σου, ἀλλά χρειαζόμεθα σέ καί τόν υἱόν σου». Ἀποκριθείς ὁ Χρύσος εἶπε· «Κύριε, τί πρέπει νά πράξω διά νά καθαρισθῇ ὁ υἱός μου;» Εἶπεν αὐτῷ ὁ Ἰωάννης· «Πίστευσον εἰς τόν Ἐσταυρωμένον Ἰησοῦν καί θά ἴδῃς τήν δύναμιν αὐτοῦ». Ἀπεκρίθη ὁ Χρύσος· «Πιστεύω, Κύριε· μόνον νά θεραπευθῇ ὁ υἱός μου».
Τότε κρατήσας ὁ Ἰωάννης τῆς δεξιᾶς χειρός τοῦ παιδός, καί σφραγίσας αὐτόν τρεῖς φοράς, ἐποίησεν εὐχήν καί ἀμέσως ἐδίωξεν ἀπ’ αὐτοῦ τό πονηρόν πνεῦμα· ἰδών δέ ὁ Χρύσος τό γενόμενον σημεῖον, ἐξέστη καί ἔπεσεν ἐπί πρόσωπον προσκυνήσας αὐτόν, καί εἶπεν· «Ἀληθῶς, Πάτερ, μετά σοῦ εἶναι ὁ Θεός». Τήν ἄλλην λοιπόν ἡμέραν, λαβών ὁ Χρύσος τήν γυναῖκα καί τόν υἱόν αὐτοῦ καί χρήματα ἱκανά, ἦλθε πρός τόν Ἰωάννην, λέγων· «Κύριε, λάβε ταῦτα καί δός εἰς ἡμᾶς τήν ἐν Χριστῷ σφραγῖδα». Λέγει πρός αὐτούς ὁ Ἰωάννης· «Διά τήν σφραγῖδα τοῦ Χριστοῦ δέν χρειάζονται χρήματα, ἀλλά μόνον πίστις ἀγαθή· ταῦτα δέ τά χρήματα, ἀφοῦ διαμοιράσητε εἰς τούς ἔχοντας ἀνάγκην, λάβετε δωρεάν τήν Χάριν τοῦ Χριστοῦ». Καί ἀφοῦ ἐδίδαξεν αὐτούς ἀρκούντως, ἐβάπτισεν εἰς τό ὄνομα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, καί ἀπέστειλε τούτους μετ’ εἰρήνης εἰς τόν οἶκον αὐτῶν. Ἐμείναμεν λοιπόν ἀρκετόν χρόνον εἰς τόν οἶκον τοῦ Μύρωνος μή ἐξερχόμενοι, ἀλλά πάντας τούς πιστεύοντας ἐντός τοῦ οἴκου ἐδίδασκε καί ἐβάπτιζεν.
ς’ Ἡ κατάρρευσις τοῦ ναοῦ τοῦ Ἀπόλλωνος
Ἀφοῦ συνεπληρώθησαν τρία ἔτη ἀπό τῆς ἐλεύσεως ἡμῶν εἰς τήν Πάτμον καί πολύ πλῆθος λαοῦ ἐπίστευσε καί ἐβαπτίσθη ὑπό τοῦ Ἰωάννου, παραλαβών με οὗτος μίαν τῶν ἡμερῶν ἐξήλθομεν εἰς τήν ἀγοράν εἰς μέρος ἔνθα ἦτο ἱερόν τοῦ Ἀπόλλωνος· καί συνήχθη ἐκεῖ λαός πολύς, καί ἄλλοι μέν ἐπίστευον εἰς τά λεγόμενα ὑπό τοῦ Ἰωάννου, ἄλλοι δέ ἠπίστουν· οἱ δέ ἱερεῖς τοῦ Ἀπόλλωνος ἤρχισαν λέγοντες πρός αὐτούς· «Ὦ ἀνόητοι ἄνθρωποι, τί δίδετε προσοχήν εἰς τά λεγόμενα ὑπό τοῦ ἀπατεῶνος τούτου; δέν γνωρίζετε ὅτι διά τάς μαγείας του ἐστάλη ἐνταῦθα εἰς ἐξορίαν; Τί πλανᾶσθε λοιπόν ἀκούοντες τοιούτου ἐλεεινοῦ καί ἐξορίστου ἀνδρός, ὁ ὁποῖος ὑβρίζει τούς ἀθανάτους θεούς;» Ἀκούσας ταῦτα ὁ Ἰωάννης, εἶπε πρός τούς ἱερεῖς τούτους· «Ἰδού ἀφίεται ὁ οἶκος ὑμῶν ἔρημος ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Χριστοῦ»· καί ἐν τῷ ἅμα κατέπεσεν ὁ ναός τοῦ Ἀπόλλωνος χωρίς ἐκ τῆς πτώσεως νά βλαβῇ κανείς ἐκ τοῦ πλήθους. Τότε συλλαβόντες τόν Ἰωάννην οἱ ἱερεῖς, καί δώσαντες εἰς αὐτόν πολλάς πληγάς, ἔφερον αὐτόν πρός τόν ἡγεμόνα λέγοντες πρός αὐτόν, ὅτι «Ἰωάννης ὁ ἐξόριστος διά μαγικῆς κακοτεχνίας κατέστρεψε τοῦ μεγάλου θεοῦ Ἀπόλλωνος τόν ναόν». Καί τοῦτο ἀκούσας ὁ ἡγεμών ἐταράχθη μεγάλως καί ἐλυπήθη πολύ· διά τοῦτο διέταξεν ίνα βάλωσιν ἡμᾶς εἰς τήν βαθυτέραν φυλακήν δεδεμένους μέ σίδηρα.
Ταῦτα πάντα μαθών ὁ Μύρων μετά τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ Ἀπολλωνίδου, μετέβησαν πρός τόν ἡγεμόνα Ακύλαν, πρός τόν ὁποῖον εἶπεν ὁ Ἀπολλωνίδης· «Ἡ εὐσπλαγχνία, ἡ φιλανθρωπία καί ἡ ἐλεημοσύνη σου πρός πάντας τούς ἔχοντας ἀνάγκην εἶναι πολύ μεγάλαι καί παρά πάντων ὀμολογοῦνται· ὅθεν παρακαλῶ καί ἐγώ τήν ἐξοχότητα σου διά τόν ξένον Ἰωάννην, ὅπως παραδώσῃς τοῦτον εἰς ἡμᾶς, καί ὅστις ἔχει νά εἴπῃ τίποτε ἐναντίον αὐτοῦ ἐνώπιόν σου, δυνάμεθα νά τόν παρουσιάσωμεν οἱανδήποτε ὥραν ζητήσῃς αὐτόν». Ἀπεκρίθη πρός αὐτούς ὁ ἡγεμών εἰπών· «Ἔχω ἀκούσει παρά πολλῶν περί τοῦ ἀνθρώπου τούτου, ὅτι εἶναι μάγος· ἐάν λοιπόν διά μαγείας φύγῃ ἀπό σᾶς οὗτος, τί θά κάμητε τότε;» Ἀπήντησαν οὗτοι πρός τόν ἡγεμόνα· «Ἄς εἶναι εἰς τήν διάθεσίν σου ἀντί τοῦ Ἰωάννου αἱ κεφαλαί ἡμῶν καί ὅλος ὁ οἶκος μετά τῶν ὑπαρχόντων ἡμῶν». Κατόπιν τούτων ἔδωσε τήν ἄδειαν ὁ ἡγεμών εὐλαβηθείς τούς ἄνδρας, διότι ἦσαν ἐκ πάντων τῶν κατοίκων τῆς πόλεως τιμιώτεροι καί ὀνομαστότεροι.
Εἰσελθόντες εἰς τήν φυλακήν ὁ Μύρων μετά τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ Ἀπολλωνίδου ἔλυσαν ἡμᾶς ἐκ τῶν σιδήρων, καί ἐκβαλόντες ἐκ τῆς φυλακῆς ἔφερον εἰς τόν οἶκον αὐτῶν· εἶπε δέ ὁ Μύρων πρός τόν Ἰωάννην· «Κάθισον λοιπόν εἰς τόν οἶκον τοῦ δούλου σου, καί μή ἐξέρχησαι πλέον εἰς τήν ἀγοράν· διότι πονηροί καί βάρβαροι εἶναι οἱ κάτοικοι τῆς πόλεως ταύτης καί ὑπάρχει φόβος μήπως σέ θανατώσωσιν». Ἀπεκρίθη ὁ Ἰωάννης· «Μύρων ἀδελφέ, δέν μέ ἀπέστειλεν ὁ Χριστός διά νά ἡσυχάζω μέσα εἰς τάς οἰκίας, ἀλλά μέ ἀπέστειλεν εἰς τούς βαρβάρους καί πονηρούς ἀνθρώπους, εἰπών· «Ἰδού ἐγώ ἀποστέλλω ὑμᾶς ὡς πρόβατα ἐν μέσῳ λύκων». Καί πάλιν «Ὅτι διά πολλῶν θλίψεων δεῖ ὑμᾶς εἰσελθεῖν εἰς τήν Βασιλείαν τῶν οὐρανῶν». Ἐγώ λοιπόν εἶμαι ἕτοιμος διά τό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ νά ἀτιμάζωμαι καί νά ὑποφέρω, νά δέρωμαι καί νά ὑπομένω, νά διώκωμαι καί νά εὐχαριστῶ, καί μέ ἕνα λόγον, καθ’ ἑκάστην ἡμέραν ὑπέρ τοῦ Χριστοῦ νά ἀποθνῄσκω».
ζ‘ Ἡ θεραπεία τοῦ δαιμονιῶντος καί τοῦ παραλυτικοῦ
Τήν ἑπομένην ἡμέραν παραλαβών ἐμέ ὁ Ἰωάννης μετέβημεν εἰς τόπον καλούμενον «Τύχη», ἔνθα κατέκειτο εἷς παραλυτικός, ὁ ὁποῖος ἰδών ἡμᾶς διερχομένους ἐκεῖθεν, εἶπε πρός τόν Ἰωάννην· «Διδάσκαλε τῶν Χριστιανῶν, μή παραβλέψῃς τόν δοῦλον σου· διότι καί ἐγώ ξένος εἶμαι καθώς καί σεῖς· μή μέ βδελυχθῇς λοιπόν καί ἀποστραφῇς· εὑρίσκεται παρ’ ἐμοί ἄρτος ὀλίγος καί βούτυρον ὀλίγον· διά τοῦτο παρακαλῶ νά καταδεχτῇς καί ἔλθῃς διά νά συμφάγωμεν». Λυπηθείς αὐτόν ὁ Ἀπόστολος τοῦ Χριστοῦ εἶπε· «Σήμερον θά συμφάγω μετά σοῦ καί θά συνευφρανθῶμεν»· καί προχωρησάντων ἡμῶν ὀλίγον, συνήντησεν ἡμᾶς μία χωρική γυνή χήρα κλαίουσα καί ἐρωτῶσα· «Πού εἶναι ὁ ναός τοῦ Ἀπόλλωνος;» εἶπε δέ πρός αὐτήν ὁ Ἰωάννης· «Τί χρειάζεσαι τόν ναόν αὐτόν;» ἀπεκρίθη ἡ γυνή λέγουσα· «Ἔχω υἱόν μονογενῆ καί εἰσῆλθεν εἰς αὐτόν πνεῦμα πονηρόν, τό ὁποῖον τυραννεῖ αὐτόν ἤδη τριάκοντα τρεῖς ἡμέρας. Ἦλθον λοιπόν ἵνα ἐρωτήσω τόν θεόν τί νά πράξω διά τόν υἱόν μου, καί δέν γνωρίζω τόν τόπον ὅπου εἶναι ὁ ναός· διότι δέν ἦλθον ποτέ ἄλλοτε εἰς τήν πόλιν ταύτην».
Ἀφοῦ ὁ Ἀπόστολος τοῦ Χριστοῦ ἤκουσε τήν γυναῖκα, λέγει πρός αὐτήν· «Ἐπίστρεψον εἰς τόν οἶκον σου, γύναι· διότι μέ τήν δύναμιν τοῦ Χριστοῦ ἀπ’ αὐτῆς τῆς στιγμῆς ἐκαθαρίσθη ὁ υἱός σου ἀπό τοῦ πονηροῦ πνεύματος». Νομίσασα δέ ἡ γυνή ὅτι ὁ Ἰωάννης εἶναι ἱερεύς τοῦ Ἀπόλλωνος, ἐπίστευσεν εἰς τούς λόγους αὐτοῦ, καί ἀπελθοῦσα εἰς τόν οἶκον αὐτῆς εὗρε τόν υἱόν της ἀπαλλαγέντα τοῦ πονηροῦ πνεύματος καί σωφρονοῦντα. Καί ἀφοῦ ἐδίδαξεν ἀρκετά τούς παρευρεθέντας περί τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ ὁ Ἰωάννης, ἐπεστρέψαμεν εἰς τόν τόπον ὅπου εὑρίσκετο ὁ παραλυτικός, περί τοῦ ὁποίου προείπομεν, εἶπε δέ πρός αὐτόν ὁ Ἀπόστολος· «Ἰδού ὅπου ἤλθομεν εἰς τήν τράπεζάν σου διά νά συμφάγωμεν, ἀλλά ποῖος θά μᾶς ὑπηρετήση;» Λέγει ὁ παραλυτικός· «Κύριοι, εἰς κόπον σᾶς ἔβαλον ὅπως σεῖς ὑπηρετήσετε ἐμέ τόν δοῦλον σας». Ἀπεκρίθη ὁ Ἰωάννης εἰπών· «Ὄχι· ἀλλ’ ἐν τῷ ὀνόματι Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, ἐγέρθητι καί ὑπηρέτησον ἡμᾶς»· καί κρατήσας ἐκ τῆς χειρός, ἤγειρεν αὐτόν καί ὑπηρέτησεν ἡμᾶς μετά χαρᾶς καί ἀγαλλιάσεως δοξάζων τόν Θεόν.
Ἀναστάντες ἐκεῖθεν καί εὐχαριστήσαντες τόν Κύριον ἐπεστρέψαμεν εἰς τόν οἶκον τοῦ Μύρωνος· εὕρομεν δέ ἐκεῖ Ρόδωνα τόν ἀνεψιόν αὐτοῦ, ὁ ὁποῖος παρεκάλεσε πολύ τόν Ἰωάννην, ὅπως βαπτίσῃ αὐτόν· διδάξας δέ τοῦτον καί κατηχήσας ἀσφαλῶς ὁ Ἀπόστολος ἐβάπτισε αὐτόν εἰς τό ὄνομα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Τήν ἀκόλουθον ἡμέραν ἦλθεν ἐκεῖ ὁ ξένος, ὁ ὁποῖος ἦτο παραλυτικός καί ἐθεραπεύθη, καί προσκυνήσας τόν Ἰωάννην παρεκάλει αὐτόν λέγων· «Κύριε, καθώς τό σῶμα μου ἀνελπίστως ἐκ τῆς ἀνιάτου ἀσθενείας ἐθεράπευσας, τοιουτοτρόπως καί τήν ψυχήν μου ἀνόρθωσον διά τῆς σφραγῖδος τοῦ Θεοῦ σου». Πάντες δέ ὅσοι εἶδον ὑγιᾶ καί περιπατοῦντα τόν πρῴην παραλυτικόν ἐξεπλάγησαν διά τό μεγαλεῖον τοῦ πράγματος· διηγεῖτο δέ οὗτος εἰς πάντας τόν τρόπον τῆς θεραπείας του. Κατηχήσας δέ τοῦτον ὁ Ἰωάννης ἐβάπτισε, παραγγείλας εἰς αὐτόν νά τηρῇ ἐπιμελῶς πάσας τάς ἐντολάς τοῦ Κυρίου, διά νά μή πάθῃ πάλιν ὅπως πρότερον.
η‘ Περί τοῦ Ἰουδαίου Κάρου
Μετά παρέλευσιν ἡμερῶν τινων, ἐξελθόντες τῆς οἰκίας τοῦ Μύρωνος ἤλθομεν εἰς τόπον τινά παραθαλάσσιον ὀνομαζόμενον «Πρόκλον», ἔνθα ὑπῆρχον καταστήματα κατεργασίας δερμάτων (βυρσοδεψεῖα)· ἦτο δέ ἐκεῖ εἷς βυρσοδέψης Ἰουδαῖος, ὀνομαζόμενος Κάρος, ὁ ὁποῖος ἤρχισε νά συζητῇ μετά τοῦ Ἰωάννου ἐκ τῶν βιβλίων τοῦ Μωυσέως, ὁ δέ Ἀπόστολος τοῦ Χριστοῦ ἐξήγει πρός τόν Ἰουδαῖον κατά τό πνεῦμα τά ὑπ’ ἐκείνου κατά τό γράμμα ἐννοούμενα· οὗτος δέ ἐφιλονίκει καί ἀντέλεγεν εἰς τά λεγόμενα ὑπό τοῦ Ἰωάννου. Ὅμως ὁ θεῖος Ἀπόστολος μετά πολλῆς τῆς πρᾳότητος ἐπέμενε διαλύων τά λεγόμενα ὑπό τοῦ Ἰουδαίου, ἀντιπαραθέτων τά τῶν Προφητῶν καί προσαρμόζων αὐτά εἰς τόν Υἱόν τοῦ Θεοῦ καί τήν ἔνσαρκον οἰκονομίαν αὐτοῦ, τόν τε Σταυρόν καί τήν Ἀνάστασιν, τά ὁποῖα πάντα ὑπ’ αὐτῶν προεκηρύχθησαν. Ἀκούσας ταῦτα ὁ Κάρος ἐτράπη πάραυτα εἰς βλασφημίας, τάς ὁποίας ἀκούσας ὁ Ἰωάννης εἶπε πρός αὐτόν· «Σιώπα, πεφίμωσο»· καί ὁμοῦ μέ τόν λόγον ἔγινεν ὁ Ἰουδαῖος κωφός καί ἄλαλος· πάντες δέ οἱ ἐκεῖ εὑρισκόμενοι ἐθαύμασαν, πώς μόνον μέ τόν λόγον τοῦ Ἰωάννου εβωβάθη ὁ Κάρος, καί ἐπίστευσαν εἰς τόν Κύριον. Λέγει πρός αὐτούς ὁ Ἰωάννης· «Τί θαυμάζετε, ὦ ἄνδρες, διά τοῦτον, ὁ ὁποῖος μόνος του ἔσυρεν εἰς τόν ἑαυτόν του τήν καταδίκην; ἤ δέν γνωρίζετε, ὅτι ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι δέν συμφωνοῦσι καί δέν πείθονται εἰς τούς λόγους, οὗτοι κρίνονται διά τῶν ὅπλων καί πείθονται διά τῆς βίας».
Ἵστατο δέ ἐκεῖ πλησίον Ἀρεώτης ὁ φιλόσοφος, ὅστις εἶπε πρός τόν Ἰωάννην· «Διδάσκαλε, τό μέλι δέν γνωρίζει καμμίαν πικρίαν, καί τό γάλα δέν ἔχει καμμίαν κακίαν»· καί μέ τόν λόγον ἔνευσεν ὁ φιλόσοφος εἰς τόν Κάρον, ἵνα προσπέσῃ εἰς τούς πόδας τοῦ Ἀποστόλου εἰπών πρός αὐτόν· «Πάτερ· αὐτόν τόν ὁποῖον ἐδέσμευσας, καθώς τοῦ ἔπρεπε, παρακαλῶ σε λῦσον διά τήν ἀγάπην καί εὐσπλαγχνίαν». Τότε ὁ Ἰωάννης, λυπηθείς αὐτόν, εἶπεν· «Ἐν τῷ ὀνόματι Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐκλείσθη τό στόμα σου, ἐν τῷ ὀνόματι αὐτοῦ πάλιν ἄς ἀνοιχθῶσι τά χείλη σου»· καί ἀμέσως μέ τόν λόγον τοῦ Ἰωάννου ὡμίλησεν ὁ Κάρος. Ἐξίσταντο λοιπόν πάντες, ἐπίστευον καί ἐβαπτίζοντο εἰς τό ὄνομα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος· ἡμεῖς δέ εἰσελθόντες εἰς τήν οἰκίαν τοῦ Ρόδωνος ἐμείναμεν ἐκεῖ. Τήν ἄλλην ἡμέραν ἀναζητήσας καί εὑρών ἡμᾶς ὁ Κάρος, ἔπεσεν εἰς τούς πόδας τοῦ Ἰωάννου, λέγων πρός αὐτόν· «Διδάσκαλε, γνωρίζομεν ἀπό τῶν Γραφῶν, ὅτι οἱ Πατέρες ἡμῶν ἐλύπησαν καί παρώργισαν τόν Θεόν, καί παραιτήσαντες αὐτόν, ὁ ὁποῖος ἦτο ἡ ζωή των, ἔδωκαν εἰς τά ἔθνη τό καύχημα τῆς εἰς Χριστόν ἐλπίδος· καί ἐγώ δέ, ἐπειδή ἡμάρτησα εἰς τόν Θεόν καί εἰς σέ τόν ὑπ’ αὐτοῦ ἀποσταλέντα, παρακαλῶ νά τύχω συγχωρήσεως καί νά ἀξιωθῶ τῆς ἐν Χριστῷ σφραγῖδος». Κατηχήσας λοιπόν αὐτόν ὁ Ἰωάννης, ἐβάπτισεν εἰς τό ὄνομα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
θ‘ Περί Κύνωπος τοῦ μάγου
Ἐκεῖ εἰς τήν νῆσον Πάτμον ὑπῆρχεν εἷς μάγος ὀνόματι Κύνωψ, ὁ ὁποῖος κατοικῶν εἰς ἕνα ἔρημον τόπον, ἦτο κατοικητήριον τῶν ἀκαθάρτων πνευμάτων ἀπό πολλῶν χρόνων· τοῦτον δέ ὡς θεόν εἶχον ἅπαντες οἱ κάτοικοι τῆς νήσου πλανώμενοι ἀπό τάς ὑπ’ αὐτοῦ γενομένας φαντασίας διά τῆς ἐνεργείας τῶν ἐντός αὐτοῦ κατοικούντων πονηρῶν δαιμόνων. Οἱ ἱερεῖς λοιπόν τοῦ Ἀπόλλωνος, βλέποντες ὅτι μετά παρρησίας διδάσκει ὁ Ἰωάννης καί ὅτι οὐδέν κακόν ἔπαθε παρά τοῦ ἡγεμόνος διά τήν καταστροφήν τοῦ ναοῦ των, μετέβησαν πρός τόν Κύνωπα τοῦτον καί εἶπον πρός αὐτόν· «Ὦ καθαρώτατε Κύνωψ, ἐπειδή γνωρίζομεν ἀπό πολλῶν ἐτῶν, ὅτι εἶσαι προστάτης καί βοηθός τῶν κατοικούντων εἰς τήν νῆσον ταύτην, διά τοῦτο παρακαλοῦμεν σε, ὅπως βοηθήσῃς τώρα εἰς τήν συμφοράν, τήν ὁποίαν προὐξένησεν εἰς ἡμᾶς Ἰωάννης ὁ ξένος καί ἐξόριστος εἰς τήν νῆσον ἡμῶν· διότι οὗτος διά μαγικῆς κακοτεχνίας δεσμεύσας τούς πρώτους τῆς πόλεως ἡμῶν, ἐποίησε πάντας αὐτούς ὑποχειρίους του· ἕνεκα τούτου δέ μηδένα φοβούμενος, πολλάς ἀταξίας κατεργάζεται εἰς τήν πόλιν ἡμῶν, ὥστε καί τόν ναόν ἀκόμη τοῦ καθαρωτάτου Ἀπόλλωνος κατεκρήμνισε καί ἐξηφάνισεν. Ἀπελθόντες ἡμεῖς εἰς τόν ἡγεμόνα κατηγγείλαμεν τήν πρᾶξιν καί ἀσέβειαν ταύτην τοῦ Ἰωάννου, καί διέταξεν οὗτος, ἵνα κλεισθῇ ὁ Ἰωάννης εἰς τήν φυλακήν· πλήν ἐλθόντες ὁ Μύρων καί ὁ Ἀπολλωνίδης ἐξέβαλον αὐτόν ἐκεῖθεν. Καί τώρα τό ἰδικόν σου ὄνομα οὐδείς πλέον ἐνθυμεῖται, ἀλλά πάντες οἱ ἄνθρωποι πλανηθέντες ἠκολούθησαν ὀπίσω αὐτοῦ».
Ταῦτα ἀκούσας ὁ Κύνωψ παρά τῶν ἱερέων τοῦ Ἀπόλλωνος, εἶπε πρός αὐτούς· «Σεῖς γνωρίζετε καλῶς, ὅτι ἐγώ οὐδέποτε ἐξῆλθον ἐκ τοῦ τόπου τούτου, καί πῶς τώρα μέ παρακινεῖτε νά πράξω τοῦτο;» Ἀπεκρίθησαν οἱ ἱερεῖς λέγοντες· «Παρακαλοῦμεν τήν καθαρότητά σου νά βοηθήσῃς ἡμᾶς ἐρχόμενος ἕως τήν πόλιν». Ὁ δέ Κύνωψ εἶπε πρός αὐτούς· «Δέν καταδέχομαι νά ἀλλάξω τήν τακτικήν καί τήν κατάστασίν μου καί νά εἰσέλθω εἰς τήν πόλιν πρός χάριν ἑνός μικροῦ ἀνθρώπου περιπετειώδους καί ἐξορίστου, ἀλλ’ αὔριον θέλω στείλει ἕνα πονηρόν ἄγγελον εἰς τήν οἰκίαν, εἰς τήν ὁποίαν διαμένει, διά νά παραλάβῃ τήν ψυχήν αὐτοῦ, τήν ὁποίαν θά παραδώσω εἰς τήν αἰωνίαν τιμωρίαν». Ταῦτα δέ ἀκούσαντες παρά τοῦ Κύνωπος οἱ ἱερεῖς, πεσόντες προσεκύνησαν αὐτόν καί ἐπέστρεψαν εἰς τήν πόλιν. Τήν ἑπομένην ἡμέραν, προσκαλέσας ὁ Κύνωψ ἕνα ἄρχοντα τῶν πονηρῶν δαιμόνων, λέγει πρός αὐτόν· «Ἑτοιμάσθητι καλῶς καί μετάβηθι εἰς τήν πόλιν, εἰς τήν οἰκίαν τοῦ Μύρωνος, εἰς τήν ὁποίαν ἀφοῦ εἰσέλθῃς τύφλωσον τόν ἐκεῖ διαμένοντα ἐξόριστον Ἰωάννην· εἶτα λάβε τήν ψυχήν αὐτοῦ καί φέρε αὐτήν πρός με, ἵνα τιμωρήσω αὐτήν καθώς θέλω ἐγώ».
Ἐξελθών λοιπόν ὁ δαίμων ἐκεῖθεν, μετέβη εἰς τήν οἰκίαν τοῦ Μύρωνος, καί εἰσελθών ἐστάθη εἰς τόν τόπον ἐκεῖνον ὅπου ἦτο ὁ Ἰωάννης, ὁ ὁποῖος γνωρίσας διά τῆς Χάριτος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος τήν ἔλευσιν καί τόν σκοπόν τοῦ δαίμονος, εἶπε πρός αὐτόν· «Ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ σέ προστάσσω, πνεῦμα ἀκάθαρτον, νά μή ἐξέλθῃς ἀπό τόν τόπον τοῦτον, ἕως ὅτου νά εἴπῃς εἰς ἐμέ διά ποῖον λόγον ἦλθες ἐνταῦθα»· καί εὐθύς μέ τόν λόγον τοῦ Ἰωάννου εὑρέθη ὁ δαίμων δεδεμένος. Λέγει λοιπόν πρός αὐτόν ὁ Ἰωάννης·«Εἰπέ, πνεῦμα ἀκάθαρτον, διά ποίαν αἰτίαν εἰσῆλθες εἰς τόν οἶκον τοῦτον;» Ἀποκριθείς εἶπεν ὁ δαίμων· «Οἱ ἱερεῖς τοῦ Ἀπόλλωνος ἦλθον πρός τόν Κύνωπα καί εἶπον πολλά κακά περί σοῦ, παρακαλέσαντες αὐτόν ὅπως εἰσέλθῃ εἰς τήν πόλιν καί θανατώσῃ σε· οὗτος ὅμως δέν κατεδέχετο, λέγων ὅτι πολλά ἔτη ἔχω εἰς τόν τόπον τοῦτον καί δέν ἀλλάσσω τήν τακτικήν μου νά ἔλθω εἰς τήν πόλιν δι’ ἕνα μικρόν καί ἐξόριστον ξένον ἄνθρωπον· ἀλλά πηγαίνετε σεῖς εἰς τόν δρόμον σας καί ἐγώ θά ἀποστείλω αὔριον ἕνα ἄγγελον πονηρόν διά νά παραλάβῃ τήν ψυχήν αὐτοῦ καί νά τήν παραδώσῃ εἰς τήν κρίσιν καί τιμωρίαν». Εἶπε δέ ὁ Ἰωάννης πρός τόν δαίμονα· «Ἀπεστάλης ἄλλοτε ὑπό τοῦ Κύνωπος διά νά παραλάβῃς ψυχήν ἀνθρώπου καί νά τήν μεταφέρῃς εἰς αὐτόν;» Ἀπεκρίθη ὁ δαίμων εἰπών· «Ἀπεστάλην μέν ὑπ’ αὐτοῦ καί ἐθανάτωσα ἄνθρωπον, ψυχήν δέ νά μεταφέρω εἰς αὐτόν δέν ἠδυνήθην ποτέ». Λέγει πάλιν πρός αὐτόν ὁ Ἰωάννης· «Διά ποῖον λόγον ὑποτάσσεσθε εἰς τόν Κύνωπα;» Ἀπεκρίθη ὁ δαίμων· «Πάσα ἡ δύναμις ἡ μεγάλη τοῦ σατανᾶ ἐντός αὐτοῦ κατοικεῖ· ἔχει δέ οὗτος συμφωνίας μετά τῶν ἀρχόντων ἡμῶν καί ἡμεῖς μετ’ αὐτοῦ, ὥστε νά ὑπακούῃ εἰς ἡμᾶς ἐκεῖνος καί ἡμεῖς νά ὑποτασσώμεθα εἰς αὐτόν». Εἶπε δέ πρός τόν δαίμονα ὁ Ἰωάννης· «Ἄκουσον, πνεῦμα πονηρόν· σέ προστάσσει Ἰωάννης ὁ Ἀπόστολος τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, νά μή μεταβῇς πλέον πρός ἐπιβουλήν ἀνθρώπου τινός, μηδέ πρός τόν Κύνωπα νά ἐπιστρέψῃς, ἀλλά νά φύγῃς μακράν ἀπό τήν νῆσον ταύτην». Καί εὐθέως τό πνεῦμα τό πονηρόν ἐξῆλθεν ἐκ τῆς νήσου καί ἐγένετο ἄφαντον.
Βλέπων ὁ Κύνωψ ὅτι ἐβράδυνεν ὁ δαίμων νά ἐπιστρέψῃ πρός αὐτόν, ἀπέστειλε πρός τόν Ἰωάννην ἕτερον δαίμονα, εἰπών καί πρός αὐτόν τά ὅμοια· ἐλθών δέ καί οὗτος ἐστάθη ἔμπροσθεν τοῦ Ἰωάννου, ὁ ὁποῖος ἠρώτησεν αὐτόν· «Διά ποῖον λόγον ἦλθες ἐνταῦθα;» Ἀπεκρίθη ὁ δαίμων λέγων· «Ὁ Κύνωψ ἀπέστειλεν ἕνα ἐκ τῶν ἀρχόντων τῶν δαιμόνων διά νά σέ θανατώσῃ, ἀλλ’ οὗτος ὅμως δέν ἐπέστρεψε πρός αὐτόν· διά τοῦτο, προσκαλεσάμενος ἐμέ, ἀπέστειλέ με ἵνα σέ θανατώσω· δι’ αὐτόν λοιπόν τόν λόγον ἦλθον ἐνταῦθα». Λέγει πρός τόν δαίμονα ὁ Ἰωάννης· «Παραγγέλλω σοι ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ νά ἐξέλθῃς ἀπό τήν νῆσον ταύτην»· καί εὐθέως ὁ δαίμων ἐξῆλθεν ἐξ αὐτῆς. Ἰδών ὁ Κύνωψ ὅτι δέν ἐπέστρεψεν οὐδέ ὁ δεύτερος δαίμων πρός αὐτόν, προσκαλέσας δύο ἄρχοντας δαιμονίων εἶπε πρός αὐτούς· «Πηγαίνετε πρός τόν Ἰωάννην καί μή εἰσέλθητε καί οἱ δύο πρός αὐτόν· ἀλλ’ ὁ μέν εἷς ἄς εἰσέλθῃ, ὁ δέ ἄλλος ἄς σταθῇ ἔξω διά νά ἀκούῃ τά λεγόμενα καί τά γινόμενα». Ἐλθόντες λοιπόν οἱ ἄρχοντες τῶν δαιμόνων εἰς τήν οἰκίαν τοῦ Μύρωνος, ὁ μέν εἷς εἰσελθών ἐπλησίασε πρός τόν Ἰωάννην, ὁ δέ ἕτερος ἐστάθη ἔξω συμφώνως πρός τήν ἐντολήν τοῦ Κύνωπος.
Γνωρίσας ὁ θεῖος Ἰωάννης τά γενόμενα εἶπε πρός τόν εἰσελθόντα δαίμονα· «Διά ποῖον λόγον ἦλθες εἰς τόν οἶκον Χριστιανῶν ἀνθρώπων, ἀκάθαρτε δαίμον;» Ἀπεκρίθη οὗτος εἰπών πρός τόν Ἰωάννην· «Ὁ Κύνωψ ἀπέστειλε δύο ἄρχοντας ἐξ ἡμῶν ὅπως σέ θανατώσωσιν, ὅμως δέν ἐπέστρεψαν οὗτοι πρός αὐτόν πλέον· διά τοῦτο προσκαλεσάμενος ἐμέ καί ἕτερον ἕνα, εἶπε πρός ἡμᾶς· ὑπάγετε πρός τόν Ἰωάννην, καί ὁ μέν εἷς ἄς εἰσέλθῃ, ὁ δέ ἄλλος ἄς σταθῇ ἔξω διά νά βλέπῃ καί νά ἀκούῃ τά γινόμενα· διά τοῦτο καί ἤλθομεν». Εἶπε δέ ὁ Ἰωάννης πρός τόν δαίμονα· «Παραγγέλλω σοι, ἐν τῷ ὀνόματι Ἰησοῦ Χριστοῦ, νά μή ἐπιστρέψῃς πλέον πρός τόν Κύνωπα, ἀλλά νά φύγῃς μακράν ἀπό τήν νῆσον ταύτην»· καί εὐθέως ὁ δαίμων ἐξῆλθεν· ἰδών δέ ὁ ἔξωθεν ἱστάμενος δαίμων, ὅτι ὁ σύντροφος αὐτοῦ ἔλαβε πικροτάτην ἐξορίαν, ἔφυγε καί ἀπελθών ἀνέφερε πάντα ταῦτα εἰς τόν Κύνωπα, ὁ ὁποῖος δέν ἀπέστειλε πλέον ἕτερον δαίμονα πρός τόν Ἰωάννην, ἀλλά θυμωθείς μεγάλως προσεκάλεσε πάντα τά πλήθη τῶν δαιμόνων, καί εἶπε πρός αὐτούς· «Ἰδού τούς συντρόφους σας ἐξώρισεν ὁ Ἰωάννης καί μέλλομεν πάντες νά ἀφανισθῶμεν ὑπ’ αὐτοῦ· ὅθεν μέγας κίνδυνος καί ἀγών πρόκειται ἐνώπιον ἡμῶν. Ἔλθετε λοιπόν πάντες νά μεταβῶμεν εἰς τήν πόλιν, καί σεῖς μέν ἵστασθε εἰς ἀπόκρυφον τόπον διά νά μέ ὑπηρετῆτε, ἐγώ δέ θά εἰσέλθω διά νά προετοιμάσω τήν καταστροφήν καί τόν θάνατον αὐτοῦ».
Λαβών λοιπόν ὁ Κύνωψ τά πλήθη τῶν δαιμόνων ἔφθασεν εἰς τήν πόλιν, ἀφήσας αὐτούς ἔξωθεν αὐτῆς καί παραλαβών μόνον τρεῖς μεθ’ ἑαυτοῦ διά νά τούς μεταχειρίζηται ὡς ἀγγελιοφόρους διά τάς μεταξύ των συνεννοήσεις, καί εἰσῆλθεν εἰς τήν πόλιν· πληροφορηθέντες δέ πάντες οἱ κάτοικοι περί τῆς ἐλεύσεως αὐτοῦ, ἦλθον ἵνα τόν προσκυνήσωσι, διότι οὐδέποτε εἶχε κατέλθει εἰς τήν πόλιν· ὅθεν καί ἀπεκρίνετο εἰς τόν καθένα κατά τήν ἐρώτησίν του. Ὁ δέ Ἰωάννης εἶπε πρός μέ· «Τέκνον Π’ροχορε, νά ὑπομένῃς γενναίως καί νά εἶσαι στερεός, διότι ὁ Κύνωψ φροντίζει ἵνα ρίψῃ ἡμᾶς εἰς μεγάλην θλῖψιν καί πειρασμόν». Συνήχθησαν δέ πάντες οἱ πιστοί ἀδελφοί εἰς τήν οἰκίαν τοῦ Μύρωνος καί εἴμεθα ἐκεῖ διδασκόμενοι ὑπό τοῦ Ἰωάννου ἡμέρας δέκα, χωρίς νά ἐξέλθωμεν· διότι παρεκάλεσαν πάντες οἱ ἀδελφοί τόν Ἰωάννην νά μή ἐξέλθῃ τῆς οἰκίας λέγοντες· «Μεγάλη σύγχυσις ὑπάρχει εἰς τήν πόλιν καί ἐνδέχεται νά κακοποιήσωσιν ἡμᾶς». Ὁ δέ Ἰωάννης συνεβούλευσε πάντας λέγων· «Ἔχετε ὑπομονήν, ἀδελφοί, καί θά ἴδετε τήν δύναμιν καί τήν δόξαν τοῦ Θεοῦ· διότι καθώς τώρα συνηθροίσθη πάσα ἡ πόλις καί θαυμάζει διά τούς λόγους τοῦ Κύνωπος, τοιουτοτρόπως θέλουσι συναχθῆ πάντες διά νά θαυμάσωσι τήν καταστροφήν καί τόν ἀφανισμόν του». Μετά δέ ταῦτα εἶπε πρός με· «Τέκνον Πρόχορε, ἄς ἐξέλθωμεν εἰς τήν πόλιν». Καί ἐξελθόντες ἤλθομεν εἰς τόπον καλούμενον «Βότρυν»· καί καθήσαντες ἐκεῖ συνήχθη λαός πολύς καί ἐδιδάσκετο ὑπό τοῦ Ἰωάννου.
Ἀκούσας ὁ Κύνωψ ὅτι ὁ Ἰωάννης διδάσκει, εὐθύς ἦλθεν ἐκεῖ, καί ἰδών ὅτι πάντες πείθονται εἰς τά λεγόμενα ὑπό τοῦ Ἰωάννου, ἐθυμώθη μεγάλως καί εἶπε πρός τόν λαόν· «Ἄνδρες τυφλοί καί πεπλανημένοι ἀπό τήν ὁδόν τῆς ἀληθείας, ἀκούσατέ μου· ἐάν εἶναι δίκαιος ὁ Ἰωάννης καί ἀληθῆ τά παρ’ αὐτοῦ λεγόμενα καί γινόμενα, ἄς ἱκανοποιήσῃ καί σᾶς καί ἐμέ διά τῶν λόγων, τούς ὁποίους θέλω ἐγώ εἴπει πρός αὐτόν, καί τότε νά πιστεύσω καί ἐγώ εἰς τά λεγόμενά καί γινόμενα ὑπ’ αὐτοῦ»· παρίστατο δέ ἐκεῖ λαός πολύς, πρός τόν ὁποῖον στραφείς ὁ Κύνωψ εἶπε πρός ἕνα νεανίσκον εὑρισκόμενον ἐκεῖ· «Τέκνον, ζῇ ὁ πατήρ σου ἤ ἀπέθανεν;» ἀπεκρίθη ὁ νέος· «Ὄχι, δέν ζῇ, ἀλλ’ ἀπέθανε, κύριε». Ἠρώτησε πάλιν ὁ Κύνωψ· «Διά ποίου θανάτου;» ὁ δέ νέος εἶπε· «Ἦτο ναύτης καί συντριβέντος τοῦ πλοίου ἐπνίγη εἰς τήν θάλασσαν ὑπό τῶν κυμάτων καί ἀπέθανε». Τότε λέγει ὁ Κύνωψ πρός τόν Ἰωάννην· «Τώρα νά δείξῃς ἐάν εἶναι ἀληθῆ τά ὅσα λέγεις· νά ἀναβιβάσῃς τόν πατέρα τοῦ παιδός αὐτοῦ ἀπό τῆς θαλάσσης καί νά παρουσιάσῃς αὐτόν ζῶντα εἰς τόν παῖδα καί εἰς ἡμᾶς πάντας». Ἀπεκρίθη ὁ Ἰωάννης λέγων· «Δέν μέ ἀπέστειλεν ὁ Χριστός ἵνα ἀνιστῶ νεκρούς, ἀλλά μέ ἀπέστειλεν ἵνα διδάσκω τούς πεπλανημένους ἀνθρώπους». Εἶπε δέ ὁ Κύνωψ πρός πάντα τόν λαόν τόν παριστάμενον ἐκεῖ· «Ὦ ἄνδρες, οἱ κατοικοῦντες τήν πόλιν Φλωρᾶν, τοὐλάχιστον τώρα πιστεύετε ὅτι εἶναι πλάνος ὁ Ἰωάννης, καί σᾶς πλανᾷ διά μαγικῶν ἐμπαιγμάτων; συλλαβόντες λοιπόν κρατήσατε αὐτόν καλῶς ἕως ὅτου παρουσιάσω ἐγώ ζῶντα τόν πνιγέντα καί ἀποθανόντα ἄνθρωπον».
Τότε ὁ λαός συνέλαβε καί ἐκράτησε τόν Ἰωάννην, ὁμοῦ δέ πάντες μετά τοῦ Κύνωπος ἤλθομεν εἰς τόν αἰγιαλόν τῆς θαλάσσης. Ἁπλώσας δέ ὁ Κύνωψ τάς χεῖρας αὐτοῦ πρός τήν θάλασσαν καί κτυπήσας αὐτάς, πάραυτα ἐγένετο κρότος μέγας, ὥστε πάντες ἐφοβήθησαν, ὁ δέ Κύνωψ ἐγένετο ἄφαντος ἀφ’ ἡμῶν· ἅπας δέ ὁ λαός ἔκραξε λέγων· «Μέγας εἶσαι, ὦ Κύνωψ, καί δέν ὑπάρχει ἕτερος πλήν σοῦ». Μετά παρέλευσιν ἀρκετῆς ὥρας ἀνῆλθεν ὁ Κύνωψ ἀπό τῆς θαλάσσης ἔχων μεθ’ ἑαυτοῦ ἕνα δαίμονα εἰς σχῆμα τοῦ πατρός τοῦ νεανίσκου· καί ἰδόντες αὐτόν πάντες ἐξέστησαν. Τότε λέγει ὁ Κύνωψ πρός τόν παῖδα· «Οὗτος εἶναι ὁ πατήρ σου;» καί εἶπεν ὁ νέος· «Ναί, κύριε, αὐτός εἶναι». Ὁ δέ λαός πεσών προσεκύνησε τόν Κύνωπα καί ἐπεζήτει ἵνα φονεύσῃ τόν Ἰωάννην, ἀλλ’ ἠμπόδισεν αὐτόν ὁ Κύνωψ λέγων· «Ἄφετε αὐτόν τώρα, καί ὅταν ἴδητε μεγαλύτερα σημεῖα, τότε νά τόν τιμωρήσητε κακῶς»· καί προσκαλεσάμενος ἄλλον τινά ἄνθρωπον, εἶπε πρός αὐτόν· «Ἔχεις υἱόν;» ὁ δέ εἶπε· «Ναί, κύριε, εἶχον υἱόν, ἀλλά φθονήσας εἷς κακός ἄνθρωπος ἐφόνευσεν αὐτόν». Λέγει πρός αὐτόν ὁ Κύνωψ· «Θά ἀναστηθῇ ὁ υἱός σου»· καί εὐθύς ἤρχισε μετά φωνῆς μεγάλης νά προσκαλῇ τόν φονεύσαντα καί τόν φονευθέντα· ἐν τῷ ἅμα δέ παρουσιάσθησαν ἐνώπιον αὐτοῦ δύο δαίμονες εἰς τό σχῆμα τῶν δύο ἀνθρώπων ἐκείνων.
Τότε λέγει ὁ Κύνωψ πρός τόν ἄνθρωπον ἐκεῖνον· «Οὗτος εἶναι ὁ φονεύσας τόν υἱόν σου καί οὗτος εἶναι ὁ φονευθείς;» ἀπεκρίθη ὁ ἄνθρωπος λέγων· «Ναί, κύριε, οὗτοι εἶναι»· καί στραφείς ὁ Κύνωψ λέγει πρός τόν Ἰωάννην· «Τί θαυμάζεις, Ἰωάννη;» ὁ δέ εἶπεν· «Ἐγώ διά ταῦτα δέν θαυμάζω». Λέγει πάλιν ὁ Κύνωψ· «Ἐάν διά ταῦτα δέν θαυμάζῃς, θά ἴδῃς μεγαλύτερα τούτων καί τότε θά θαυμάσῃς· διότι, ἐάν δέν σέ ἐκπλήξω διά τῶν σημείων, δέν θά σέ ἀφήσω νά ἀποθάνῃς». Ἀπεκρίθη ὁ Ἰωάννης εἰπών· «Τά σημεῖα σου ὁμοῦ μετά σοῦ θά ἐξαφανισθῶσι συντόμως». Ἀκούσαντες δέ τούς λόγους τούτους οἱ παριστάμενοι ἄνθρωποι, εἶπον πρός τόν Ἰωάννην· «Διατί ὑβρίζεις τόν καθαρώτατον Κύνωπα, ἐξόριστε ἄνθρωπε;» καί εὐθέως ὡς ἄγρια θηρία ὥρμησαν πρός αὐτόν, καί ρίψαντες ἐπί τῆς γῆς, ἐκτύπων αὐτόν ἄνευ οὐδεμιᾶς λύπης, ἄλλοι δέ διά τῶν ὀδόντων κατέτρωγον τάς σάρκας αὐτοῦ, ὁ ὁποῖος πεσών εἰς τήν γῆν ἔμεινεν ὡσεί νεκρός. Τότε ὁ Κύνωψ, νομίσας ὅτι ἀπέθανεν ὁ Ἰωάννης, εἶπε πρός τόν λαόν· «Ἄφετε αὐτόν ἄταφον διά νά τόν καταφάγωσι τά πετεινά τοῦ οὐρανοῦ καί νά ἴδωμεν ἐάν ὁ Χριστός θά ἀναστήσῃ αὐτόν». Καί βέβαιοι ὄντες πάντες ὅτι ἀπέθανεν ὁ Ἰωάννης, ἀνεχώρησαν ἀπό τοῦ τόπου ἐκείνου μετά τοῦ Κύνωπος, χαίροντες καί εὐφημοῦντες αὐτόν.
Περί δέ τήν δευτέραν ὥραν τῆς νυκτός, ἐνῷ ἦτο ἡσυχία πολλή εἰς τόν τόπον ἐκεῖνον, πλησιάσας ἐγώ ἤκουσα φωνήν παρά τοῦ Ἰωάννου λέγουσαν πρός με· «Τέκνον Πρόχορε»· ἐγώ δέ μετά κλαυθμοῦ εἶπον· «Τί ἐστί, κύριε;» ὁ δέ εἶπέ μοι· «Ὕπαγε ταχέως εἰς τήν οἰκίαν τοῦ Μύρωνος, ὅπου εἶναι ὅλοι οἱ ἀδελφοί συνηθροισμένοι, καί πληροφόρησον αὐτούς, ὅτι ὁ Ἰωάννης ζῇ καί οὐδέν κακόν ἔπαθε· καί πάλιν ἐλθέ ἐνταῦθα». Μεταβάς λοιπόν ἐγώ εἰς τήν οἰκίαν τοῦ Μύρωνος, εὗρον πάντας τούς ἀδελφούς συνηθροισμένους καί κλαίοντας περί τοῦ Ἰωάννου· ἐξεπλάγησαν δέ πάντες ἰδόντες με· διότι ἐνόμιζον ὅτι ἀπέθανον καί ἐγώ μετά τοῦ Ἰωάννου· εἶπον δέ ἐγώ πρός αὐτούς· «Μή λυπεῖσθε, ἀδελφοί, ἀλλά χαίρετε ἐν Κυρίῳ, διότι ὁ διδάσκαλος ἡμῶν ζῇ, καί αὐτός μέ ἀπέστειλε πρός σᾶς διά νά πληροφορηθῆτε καί εἰρηνεύσητε». Ἀκούσαντες δέ ἐκεῖνοι ὅτι ζῇ ὁ Ἰωάννης, δέν ἠθέλησαν ἵνα ἀκούσωσιν ἄλλον λόγον παρ’ ἐμοῦ, ἀλλ’ εὐθέως ἐγερθέντες, ἤλθομεν ὁμοῦ εἰς τό τόπον εἰς τόν ὁποῖον κατέκειτο ὁ Ἰωάννης, εὕρομεν δέ αὐτόν ἱστάμενον καί προσευχόμενον, καί μετά τήν εὐχήν εἴπομεν ὅλοι ὁμοῦ τό «Ἀμήν» καί ἠσπάσατο πάντας ἡμᾶς ἕνα ἕκαστον. Ἐπειδή δέ ἔκλαιον πάντες ἀπό τῆς χαρᾶς καί ἐδόξαζον τόν Θεόν, εἶπε πρός αὐτούς ὁ Ἰωάννης· «Βλέπετε, ἀδελφοί, μήπως πλανηθῇ κανείς ἀπό σᾶς ἀπό τά σημεῖα, τά ὁποῖα ποιεῖ ὁ Κύνωψ· διότι πάντα κατά φαντασίαν ποιεῖ. Μακροθυμήσατε λοιπόν καί ἡσυχάσατε εἰς τήν οἰκίαν τοῦ Μύρωνος, καί θά ἴδητε τήν Χάριν τοῦ Θεοῦ». Πολλά δέ καί ἄλλα διδάξας καί παρηγορήσας αὐτούς ἀπέλυσεν ἐν εἰρήνῃ.
Τήν ἀκόλουθον ἡμέραν, ἰδόντες ἡμᾶς τινές εὑρισκομένους ἐν τόπῳ καλουμένῳ «Λίθου βολή», μεταβάντες ἀνήγγειλαν τοῦτο πρός τόν Κύνωπα· οὗτος δέ ἀκούσας, ἀμέσως προσεκαλέσατο τόν δαίμονα διά τοῦ ὁποίου ἐνήργει τάς νεκρομαντείας, καί εἶπε πρός αὐτόν· «Ἑτοιμάσθητι, διότι ὁ Ἰωάννης ζῇ καί εὑρίσκεται εἰς τόν τόπον τόν καλούμενον «Λίθου βολή». Παραλαβών λοιπόν ὁ Κύνωψ τοῦτον τόν δαίμονα, ἦλθε πρός τόν Ἰωάννην καί λέγει πρός αὐτόν· «Ἐπιθυμῶν νά σοῦ προξενήσω μεγαλυτέραν αἰσχύνην καί τιμωρίαν, σέ ἄφησα νά ζῇς ἕως τώρα· ἐλθέ ὅμως ἕως τόν αἰγιαλόν διά νά ἴδῃς τήν δύναμίν μου καί νά ἐντραπῇς». Καί ταῦτα εἰπών, λέγει πρός τόν λαόν τόν ἀκολουθοῦντα αὐτόν· «Κρατήσατε τοῦτον τόν ἄνθρωπον ἕως ὅτου ἐπιδείξω σημεῖα μεγαλύτερα τῶν πρώτων, καί τότε νά παραδώσω αὐτόν εἰς τήν αἰώνιον κόλασιν».
Ἀφοῦ λοιπόν ἤλθομεν εἰς τόν αἰγιαλόν, ἐκεῖ ὅπου καί τάς πρώτας φαντασίας καί τά ἐμπαίγματα ἐποίησεν ὁ Κύνωψ, εὕρομεν πλῆθος ἀνδρῶν καί γυναικῶν θυμιάζοντας τόν τόπον καί προσευχομένους, οἵτινες μόλις εἶδον τόν Κύνωπα ἔπεσον καί προσεκύνησαν αὐτόν· ἦσαν δέ ἐκεῖ καί οἱ τρεῖς δαίμονες οἱ νομιζόμενοι ὡς ἀναστάντες ἐκ νεκρῶν ἀκολουθοῦντες αὐτόν. Εἶπε λοιπόν ὁ Κύνωψ πρός τούς κρατοῦντας τόν Ἰωάννην· «Μή ἀπολύσητε αὐτόν, μηδέ ἀναχωρήσῃ κανείς ἀπό σᾶς ἐκ τοῦ τόπου τούτου, ἕως ὅτου ἐπιστρέψω ἐν δόξῃ» καί ποιήσας διά τῶν χειρῶν αὐτοῦ κρότον μέγαν, ἔρριψε τόν ἑαυτόν του εἰς τήν θάλασσαν γενόμενος ἄφαντος· ὁ δέ λαός ἐβόησε· «Μέγας εἶσαι, Κύνωψ, καί δέν ὑπάρχει ἄλλος πλήν σοῦ». Τότε ὁ Ἰωάννης ἁπλώσας τάς χεῖρας αὐτοῦ καί ποιήσας σχῆμα Σταυροῦ, παρήγγειλεν εἰς τούς δαίμονας τούς ἱσταμένους ἐκεῖ ἐν σχήματι ἀνθρώπων καί δῆθεν ἐγερθέντας ὑπό τοῦ Κύνωπος, ὅπως μή ἀναχωρήσωσιν ἐκεῖθεν, προσηύξατο δέ λέγων οὕτως· «Ὁ Θεός καί Πατήρ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὁ διά τοῦ σχήματος τούτου ἐπί τοῦ δούλου σου Μωυσέως τόν Ἀμαληκ τροπωσάμενος, κατάγαγε τόν πλάνον Κύνωπα εἰς τά κατώτατα τῆς θαλάσσης, ἵνα μή ἴδῃ πλέον τόν ἥλιον τοῦτον, καί μή καταλεχθῇ μετά τῶν ζώντων ἀνθρώπων».
Ταῦτα τοῦ Ἀποστόλου προσευξαμένου, πάραυτα ἐγένετο μέγας ἦχος καί κρότος ἐν τῇ θαλάσσῃ καί μία ἀπότομος περιστροφή τοῦ ὕδατος εἰς τό μέρος ὅπου ἔρριψεν ἑαυτόν ὁ Κύνωψ, ὥστε κατέστη ἀδύνατον ἵνα ἀνέλθῃ πλέον οὗτος ἐκ τῆς θαλάσσης. Τότε ὁ Ἰωάννης εἶπε πρός τούς δαίμονας τούς φαινομένους εἰς σχῆμα ἀνθρώπων ἐκ νεκρῶν ἀναστάντων. «Παραγγέλλω πρός σᾶς, ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Ἐσταυρωμένου Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἵνα ἐξέλθητε καί ἀπομακρυνθῆτε ἐκ τῆς νήσου ταύτης»· ἅμα δέ ἤκουσαν τόν λόγον τοῦτον τά πονηρά πνεύματα, αὐτήν τήν ὥραν ἐγένοντο ἄφαντα ἀπό τῶν ἀνθρώπων, οἱ ὁποῖοι ἰδόντες ὅτι ὁμοῦ μέ τόν λόγον τοῦ Ἰωάννου ἐξηφανίσθησαν οἱ νομιζόμενοι ἄνθρωποι, ἠγανάκτησαν κατά τοῦ Ἰωάννου, καί μάλιστα ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι ἐνόμιζον ὅτι ὁ ὁ πατήρ καί ὁ υἱός αὐτοῦ ἦσαν πράγματι ἀναστάντες· ὅθεν καί ἔλεγον οὗτοι πρός τόν Ἰωάννην, ὁ μέν εἷς· «Μάγε, δός μοι τόν υἱόν μου»· καί ὁ ἄλλος· «Ἐξόριστε, πλάνε, δός μοι τόν πατέρα μου»·πάντες δέ ὁμοῦ ἔλεγον πρός αὐτόν· «Ἐάν ἦσο ἄνθρωπος ἀγαθός, ἤθελες συναθροίζει τά διεσκορπισμένα καί ἀπολωλότα· ἐπειδή ὅμως εἶσαι πονηρός, διά τοῦτο ἀπεδίωξας καί ἐκεῖνα τά ὁποῖα εἶχε συναθροίσει ὁ εὐεργέτης ἡμῶν καθαρώτατος Κύνωψ· παρουσίασον λοιπόν εἰς ἡμᾶς τούς ἐξαφανισθέντας ἄνδρας, εἰ δ’ ἄλλως σέ θανατώνομεν αὐτήν τήν στιγμήν»· καί ὥρμησαν μερικοί ἐξ αὐτῶν ἵνα φονεύσωσιν αὐτόν· ἕτεροι δέ πάλιν ἐξ αὐτῶν εἶπον· «Ἂς μή θανατώσωμεν αὐτόν, ἕως ὅτου ἔλθῃ πρός ἡμᾶς ὁ μέγας Κύνωψ καί ἐκεῖνος θέλει μᾶς εἴπει τί πρέπει νά πράξωμεν».
Παρέμειναν λοιπόν ἐκεῖ συμφώνως πρός τήν παραγγελίαν τοῦ Κύνωπος μετά τῶν γυναικῶν καί παιδίων αὐτῶν τρεῖς ἡμέρας καί τρεῖς νύκτας κράζοντες μέ μεγάλας φωνάς· «Καθαρώτατε Κύνωψ, βοήθησον ἡμᾶς»· ἦτο δέ ὁ τόπος ἐκεῖνος πολύ θερμός, καί ἕνεκα τῆς ζέστης, τῆς πείνης καί τῶν φωνῶν, οἱ περισσότεροι ἐξ αὐτῶν λιποθυμήσαντες ἔπεσον εἰς τήν γῆν καί κατέκειντο ἄφωνοι· τρία δέ μάλιστα παιδία καί ἀπέθανον.
ι’ Ἀνάστασις τῶν τριῶν παιδίων καί ὁ φωτισμός τῶν Πατμίων
Ἰδών αὐτούς ὁ Ἰωάννης εἰς τοιαύτην πλάνην εὑρισκομένους καί λυπηθείς διά τήν πώρωσιν τῆς καρδίας αὐτῶν, στενάξας καί δακρύσας προσηύξατο πρός τόν Θεόν λέγων·«Δημιουργέ πάσης πνοῆς καί ζωῆς χορηγέ Ἰησοῦ Χριστέ, δι’ ὅν ταῦτα πάσχω, ἔμβαλε εὐθύτητα εἰς τάς καρδίας τοῦ λαοῦ, ὅπως μηδείς αὐτῶν ἀπόληται». Καί ταῦτα εἰπών, συνεβούλευεν εἶτα τόν λαόν λέγων· «Ἄνδρες ἀδελφοί, ἀκούσατέ μου· ἰδού ἔχετε σήμερον τέσσαρας ἡμέρας νήστεις περιμένοντες τόν Κύνωπα, ὁ ὁποῖος εἶναι ἀδύνατον νά ἐπιστρέψῃ πλέον. Παρακαλῶ λοιπόν ὅπως ἀναχωρήσητε ἐπιστρέφοντες ἕκαστος εἰς τόν οἶκον αὐτοῦ διά νά φάγῃ τόν ἄρτον του». Καί μετά ταῦτα ἐλθών πλησίον τῶν ἐκ τῆς πείνης ἀποθανόντων παιδίων, προσηύξατο λέγων· «Ὁ διά τῆς ἐν τῇ ἐσχάτῃ ἡμέρᾳ φοβερᾶς σάλπιγγος ἐγείρων τούς ἀπ’ αἰῶνος κοιμηθέντας, Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, δώρησαί μοι τῷ σῷ δοῦλῳ τάς ψυχάς τῶν τριῶν τούτων παίδων, ὅπως ἐνδοξασθῇ σου τό πανάγιον ὄνομα ἐπί σωτηρίᾳ τοῦ λαοῦ σου τούτου»· εὐθύς δέ μόλις ἐτελείωσε τήν εὐχήν ὁ Ἀπόστολος, ἀνέστησαν οἱ νεκροί· καί τοῦτο τό σημεῖον ἰδόντες οἱ παριστάμενοι ἄνθρωποι προσέπεσον εἰς τούς πόδας τοῦ Ἰωάννου λέγοντες· «Ἀληθῶς εἰς πλάνην μεγάλην εὑρισκόμεθα· διότι σύ εἶσαι πράγματι ὁ τῆς ἀληθείας διδάσκαλος».
Βλέπων ὁ τοῦ Χριστοῦ Ἀπόστολος ὅτι ἐπεστράφη τό πνεῦμα αὐτῶν εἰς εὐθύτητα καί ἐπίγνωσιν καί ὅτι ἦσαν οὗτοι παραλελυμένοι ἐκ τῆς πείνης, εἶπε πρός αὐτούς· «Ὑπάγετε μετ’ εἰρήνης εἰς τούς οἴκους σας, ἵνα φάγητε καί ἀναλάβητε τάς δυνάμεις σας· ἐγώ δέ θά μεταβῶ εἰς τήν οἰκίαν τοῦ Μύρωνος τοῦ δούλου τοῦ Θεοῦ, καί αὔριον θά ἔλθω πάλιν νά σᾶς συναντήσω καί ὁμιλήσω τά πρέποντα». Καί οὕτω ποιήσας εὐχήν ἀπέλυσε πάντας αὐτούς· ἡμεῖς δέ μετέβημεν εἰς τήν οἰκίαν τοῦ Μύρωνος, εἰς τήν ὁποίαν μόλις εἰσήλθομεν ἐγένετο μεγάλη χαρά καί ἀγαλλίασις, καί πάντας τούς ἐκεῖ ἀδελφούς παρηγόρησεν ὁ Ἰωάννης διά τῶν λόγων τοῦ Ἁγίου Πνεύματος· καί παρατεθείσης τραπέζης ἐφάγομεν καί ἐδοξάσαμεν τόν Κύριον μετά ψυχικῆς ἀγαλλιάσεως. Τήν ἑπομένην ἡμέραν συνήχθη πάσα ἡ πόλις ἔξωθεν τῆς οἰκίας τοῦ Μύρωνος, καί πάντες ἔκραζον λέγοντες· «Μύρων, Μύρων, πολλῶν ἐπαίνων ἄξιε, δός εἰς ἡμᾶς τόν Διδάσκαλον ἡμῶν, ὅπως ὠφεληθῶμεν καί φωτισθῶμεν παρ’ αὐτοῦ». Ὁ δέ Μύρων ὑπωπτεύετο μήπως διά πονηρίας προσκαλοῦσιν ἔξω τῆς οἰκίας τόν Ἰωάννην, ἵνα θανατώσωσιν αὐτόν, καί τοῦτο ἐννοήσας ὁ Ἀπόστολος, εἶπε πρός αὐτόν· «Διατί εἶναι τεταραγμένη ἡ καρδία σου; ἐγώ πιστεύω εἰς τόν Χριστόν, ὅτι δέν ὑπάρχει οὐδεμία κακία ἐντός τῶν ἀνθρώπων τούτων». Καί ταῦτα εἰπών ἐξῆλθε τῆς οἰκίας· ἰδόντες δέ αὐτόν οἱ ἄνθρωποι, ἐχάρησαν χαράν μεγάλην καί ἔκραξαν λέγοντες· «Σύ εἶσαι ὁ εὐεργέτης τῶν ψυχῶν ἡμῶν· σύ εἶσαι ὁ φωτίζων ἡμᾶς διά τοῦ ἀθανάτου φωτός».
Τότε ὁ θεῖος Ἰωάννης ἀπεκρίθη πρός αὐτούς λέγων· «Ἐγώ μέν εἶμαι ἄνθρωπος θνητός ὅμοιος μέ σᾶς· ἐκεῖνος δέ ὁ ὁποῖος μέ ἀπέστειλεν, ὁ Ἰησοῦς Χριστός ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ, αὐτός εἶναι ὁ ἀληθινός εὐεργέτης καί φωταγωγός τῶν ψυχῶν, μάλιστα τῶν εἰς αὐτον πιστευόντων· αὐτός λυπηθείς τό γένος τῶν ἀνθρώπων εὑρισκόμενον ἐντός τοῦ βυθοῦ τῆς ἀγνωσίας καί ὑπό τῆς πλάνης τῶν δαιμόνων κατακεκαλυμμένον, ηὐδόκησε διά τήν πολλήν του ἀγαθότητα νά λάβη σάρκα ἐκ τῆς Ἁγίας Παρθένου καί μένων Θεός νά γίνῃ ἄνθρωπος, ὅμοιος μέ ἡμᾶς, χωρίς τῆς ἁμαρτίας, καί ὑπέμεινε θεληματικῶς Σταυρόν καί θάνατον, ὅπως τοῦτον καταργήση· ὅθεν αἰχμαλωτίσας τόν ᾅδην, θανατώσας τόν θάνατον καί ἐλευθερώσας τάς εἰς τόν ᾅδην εὑρισκομένας ψυχάς, ἀνέστη ἐκεῖθεν τήν τρίτην ἡμέραν, καί ἡμᾶς τούς Μαθητάς καί ὑπηρέτας αὐτοῦ ἀπέστειλεν εἰς πάντα τόν κόσμον διά νά κηρύσσωμεν τήν Βασιλείαν του, χορηγήσας εἰς ἡμᾶς ἐξουσίαν κατά τῶν ἀκαθάρτων δαιμόνων καί δύναμιν νά ἐνεργῶμεν σημεῖα καί θαύματα καί θεραπείας διαφόρων ἀσθενειῶν διά τῆς Χάριτος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὅπως διά τούτων πάντων ἐπιστρέψωσι τά ἔθνη πρός τόν ἀληθινόν Θεόν καί Δημιουργόν τῶν ἁπάντων. Καί σεῖς λοιπόν, τέκνα μου, μή κλείητε τά ὦτα τῆς καρδίας σας, ἀλλά φεύγοντες ἀπό τήν πλάνην, πλησιάσατε εἰς τό φῶς τῆς ἀληθείας». Ταῦτα καί ἄλλα περισσότερα διδάξας ὁ Ἰωάννης, παρηγόρει αὐτούς, πολλοί δέ ἐξ αὐτῶν πιστεύσαντες ἐβαπτίσθησαν ἐκεῖ εἰς τήν οἰκίαν τοῦ Μύρωνος.
ια’ Περί τοῦ Ἰουδαίου Φίλωνος
Εἰς τήν πόλιν ἐκείνην εὑρίσκετο εἷς Ἰουδαῖος, ὀνομαζόμενος Φίλων, ἀνήρ γνωστικός καί νομικός γνωρίζων κατά γράμμα τόν Μωσαϊκόν νόμον, ὁ ὁποῖος εἶχε γυναίκα λελεπρωμένην. Οὗτος λοιπόν, ἰδών κατά τήν ἀγοράν τόν Ἰωάννην, ἤρξατο νά συζητῇ περί τῶν Μωσαϊκῶν βιβλίων· ὁ δέ Ἰωάννης πάντα τά ὑπ’ ἐκείνου λεγόμενα καί τά δυσκολονόητα, κατά πνεῦμα ἡρμήνευεν. Ἐπειδή ὅμως ἐφιλονείκει ὁ Φίλων, διά τοῦτο εὑρίσκοντο εἰς ἀσυμφωνίαν ἐπί δύο ὁλοκλήρους ἡμέρας· τήν δέ τρίτην ἡμέραν ἀφοῦ συνεζήτησαν ἐν ἐκτάσει ἐνώπιον καί ἄλλων πολλῶν καί εἶδεν ὁ Ἰωάννης τήν σκληροκαρδίαν καί τήν ἐπιμονήν τοῦ Φίλωνος, εἶπε πρός αὐτόν· «Φίλων, Φίλων, δέν χρειάζεται ἡ θεία Γραφή πολυλογίαν, ἀλλά ὑπακοήν εἰς τά ὑπ’ αὐτῆς διδασκόμενα καί καθαράν καρδίαν». Εἰς δέ τόν τόπον ἐκεῖνον εἷς ἄνθρωπος ἔκειτο εἰς τήν γῆν κατεχόμενος ὑπό σφοδροῦ πυρετοῦ, τόν ὁποῖον ἐτοποθέτησαν ἐκεῖ οἱ συγγενεῖς του διά νά θεραπευθῇ ὑπό τοῦ Ἰωάννου διερχομένου ἐκεῖθεν.
Ὅταν δέ ὁ θεῖος Ἰωάννης, ἀποχωρισθείς τοῦ Φίλωνος, ἔμελλε νά ἀναχωρήσῃ, εἷς νεανίσκος, ἱστάμενος πλησίον τοῦ ἀσθενοῦντος, ἔκραξε λέγων· «Διδάσκαλε τῶν Χριστιανῶν, παρακαλῶ σε, δός προσοχήν εἰς τόν ἀσθενῆ τοῦτον καί θεράπευσον αὐτόν». Πλησιάσας δέ ὁ Ἰωάννης εἰς τόν ἀσθενῆ, εἶπε πρός αὐτόν· «Ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἀνάστα καί μετάβηθι εἰς τόν οἶκον σου». Καί εὐθύς ὁ ἀσθενῶν ἐγερθείς προσεκύνησε τόν Ἰωάννην καί ἐπορεύθη εἰς τόν οἶκον αὐτοῦ δοξάζων τόν Θεόν. Ἰδών ὁ Φίλων ἐκεῖνο τό ὁποῖον ἐποίησεν ὁ Ἰωάννης, δραμών ἔλαβεν αὐτόν ἐκ τῆς χειρός λέγων· «Διδάσκαλε, τί εἶναι ἀγάπη;» Ἀπεκρίθη ὁ Ἀπόστολος· «Νομικέ, ἀγάπη εἶναι ὁ Θεός, καί ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος ἔχει τήν ἀγάπην, ἔχει τόν Θεόν». Λέγει πάλιν ὁ Φίλων· «Δεῖξον λοιπόν τήν τοῦ Θεοῦ ἀγάπην καί ἐλθέ εἰς τόν οἶκον μου, ὅπως φάγωμεν ἄρτον, διά νά εἶναι ὁ Θεός μεθ’ ἡμῶν»· εὐθέως δέ ἠκολούθησεν αὐτόν ὁ Ἰωάννης· μόλις δέ εἰσήλθομεν εἰς τόν οἶκον τοῦ Φίλωνος, εὐθύς κατ’ αὐτήν τήν ὥραν ἐκαθαρίσθη ἡ γυνή αὐτοῦ ἐκ τῆς λέπρας· καί τοῦτο ἰδών ὁ πρῴην ἐπίμονος καί φιλόνεικος Φίλων, ἀμέσως μετεβλήθη, καί προσπεσών εἰς τόν Ἀπόστολον ἔλεγε· «Διδάσκαλε, μή ὀργισθῇς ἐναντίον μου διά τούς λόγους τούς ὁποίους ἐφιλονείκησα ἐναντίον τῆς ἐνθέου διδασκαλίας σου, ἀλλά δός εἰς ἐμέ καί εἰς τήν δούλην σου τήν σύζυγόν μου τήν τοῦ Χριστοῦ σφραγῖδα». Κατηχήσας ὅθεν αὐτόν ἱκανῶς, ἐβάπτισεν αὐτόν μεθ’ ὅλου τοῦ οἴκου αὐτοῦ, καί ἐμείναμεν ἐκεῖ ἡμέρας τινάς.
ιβ’ Θεραπεία τοῦ χωλοῦ καί τοῦ πατρός αὐτοῦ ἱερέως τῶν εἰδώλων
Ἐξελθόντες ἐκ τῆς οἰκίας τοῦ Φίλωνος ἤλθομεν πλησίον τῆς θαλάσσης, καί συνήχθησαν ἐκεῖ πολλοί, τούς ὁποίους ἐδίδασκεν ὁ Ἰωάννης· ἦλθον δέ ἐκεῖ καί οἱ ἱερεῖς τοῦ Ἀπόλλωνος, ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι εἶχον μεταβῆ πρός τόν Κύνωπα ἐναντίον τοῦ Ἰωάννου, καί τούς ἐδίδασκεν· εἷς δέ ἐξ αὐτῶν, θέλων νά πειράξῃ τόν Ἰωάννην, εἶπεν εἰς αὐτόν· «Διδάσκαλε, ἔχω υἱόν χωλόν καί ἀπό τούς δύο πόδας· θεράπευσον λοιπόν αὐτόν διά νά πιστεύσω κἀγώ εἰς τόν Ἐσταυρωμένον». Εἶπε πρός αὐτόν ὁ Ἰωάννης· «Ἐάν πιστεύσῃς εἰς τόν Χριστόν, θά θεραπευθῇ ὁ υἱός σου». Ἀπεκρίθη ἐκεῖνος· «Ὄχι, ἀλλά πρῶτον ποίησον τόν υἱόν μου ὑγιᾶ καί ὕστερον νά πιστεύσω». Τότε λέγει πρός αὐτόν ὁ Ἰωάννης ἐντονώτερον· «Μή πειράζῃς τόν ἀπείραστον, καί μή βλασφημῇς ἀπιστῶν· ἐν δέ τῷ ὀνόματι τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ νά γίνῃς καί σύ χωλός καί ἀπό τούς δύο πόδας». Καί εὐθέως παρελύθησαν τά νεῦρα καί αἱ ἁρμονίαι τῶν ποδῶν του, καί πεσών εἰς τήν γῆν ἔμεινεν ἀκίνητος. Εἶπε δέ ὁ Ἰωάννης πρός τόν ἄλλον ἱερέα· «Ὕπαγε εἰς τόν οἶκον τούτου τοῦ ἀσθενοῦς καί δεῖξον τόν πάσχοντα υἱόν του εἰς τόν μαθητήν μου».
Ἀπελθών λοιπόν ἐγώ εἰς τόν οἶκον τοῦ ἱερέως, εἶπον πρός τόν πάσχοντα τούς πόδας παῖδα· «Εἶπεν ὁ Ἀπόστολος τοῦ Χριστοῦ Ἰωάννης, ἵνα ἔλθῃς ταχέως πρός αὐτόν ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Ἐσταυρωμένου». Εὐθύς δέ ὁ παῖς ἐγερθείς ἠκολούθησεν ἐμέ, καί ἐλθών πρός τόν Ἰωάννην ἔπεσε καί προσεκύνησε αὐτόν· καί τοῦτο ἰδών ὁ πατήρ αὐτοῦ, ἔκραξε μετά δακρύων καί μεγάλης φωνῆς λέγων· «Ἐλέησον με, μαθητά τοῦ εὐσπλάγχνου Θεοῦ». Σπλαγχνισθείς δέ αὐτόν ὁ Ἰωάννης καί σφραγίσας διά τοῦ τύπου τοῦ Τιμίου Σταυροῦ τρεῖς φοράς ἀνέστησεν αὐτόν εἰς τούς πόδας· πάντες δέ οἱ ἰδόντες τοῦτο ἐθαύμαζον ἐπί τῇ τοῦ Χριστοῦ μεγαλειότητι καί ἐπίστευσαν. Ἐβαπτίσθη λοιπόν ὁ ποτέ ἱερεύς τοῦ Ἀπόλλωνος μετά τοῦ υἱοῦ καί παντός τοῦ οἴκου αὐτοῦ.
ιγ’ Θεραπεία τοῦ ὑδρωπικοῦ
Ἄλλην πάλιν ἡμέραν ἤλθομεν εἰς μίαν στοάν καλουμένην Δομεστίαν, καί ἦλθον ἐκεῖ πολλοί τούς ὁποίους ἐδίδασκεν ὁ Ἰωάννης· ἦτο δέ ἐκεῖ πλησίον ἄνθρωπος ὑδρωπικός, ἔχων ἕξ ἔτη ἐν τῇ ἀσθενείᾳ ταύτῃ, καί τόσον ἦτο οὗτος καταβεβλημένος ὑπό τῆς ἀσθενείας, ὥστε δέν ἠδύνατο οὔτε κἄν νά ὁμιλήσῃ, ἀλλά μόνον διά νεύματος ζητήσας χάρτην καί μελάνην ἔγραψε δύο στίχους πρός τόν Ἰωάννην οὕτω· «Τῷ Ἀποστόλῳ καί Μαθητῇ τοῦ Χριστοῦ, ὁ ταλαίπωρος ἐγώ, ἐλέησόν με καί ἀναστήσόν με ἀπό τῆς ἀσθενείας μου». Λαβών δέ ὁ Ἰωάννης τόν χάρτην καί ἀναγνούς, ηὐσπλαγχνίσθη αὐτόν καί ἀντέγραψε λέγων· «Τῷ ἀνθρώπῳ τῷ ἔχοντι τό πάθος τοῦ ὕδρωπος, Ἰωάννης ὁ Ἀπόστολος τοῦ Χριστοῦ· ἐν ὀνόματι τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος νά γίνῃς ὑγιής».
Λαβών ὁ ὑδρωπικός τόν χάρτην καί ἀναγνώσας εὐθέως ἠγέρθη ὡς ἐάν μή εἶχεν οὐδέποτε ἀσθενήσει. Καί τοῦτο ἰδών ὁ λαός, ἔκραξε λέγων· «Μέγας εἶναι ὁ Θεός τοῦ Ἰωάννου, ὁ ὁποῖος ἐνεργεῖ τοιαῦτα μεγάλα θαυμάσια», πολλοί δέ ἐξ αὐτῶν καί ἐβαπτίσθησαν. Ἐπίσης καί ὁ θεραπευθείς ὑδρωπικός, ἐλθών καί πεσών εἰς τούς πόδας τοῦ Ἀποστόλου, ἐζήτει καί αὐτός ἵνα βαπτισθῇ, τόν ὁποῖον καί κατηχήσας ἐβάπτισε κατ’ αὐτήν τήν ἰδίαν ἡμέραν.
ιδ’ Ἀπελευθέρωσις τῆς ἐπιτόκου γυναικός τοῦ ἡγεμόνος
Συνέβη κατ’ ἐκείνας τάς ἡμέρας, ὥστε ἡ γυνή τοῦ ἡγεμόνος, ἡ ὁποία ἦτο ἔγκυος, νά μή δύναται νά γεννήση, ταλαιπωρουμένη δεινῶς τρεῖς ἡμέρας, ἐκινδύνευε δέ εἰς θάνατον. Ἀπέστειλε λοιπόν ὁ ἡγεμών πρός τόν Ἰωάννην ἀνθρώπους παρακαλῶν αὐτόν καί λέγων· «Ἄνθρωπε τοῦ Θεοῦ, ἐλθέ συντόμως διά νά βοηθήσῃς ἡμᾶς». Ἐπορεύθη δέ ὁ Ἰωάννης, καί μόνον ὡς ἐπλησίασεν εἰς τόν οἶκον τοῦ ἡγεμόνος, εὐθέως ἐγέννησεν ἡ γυνή αὐτοῦ· εἶπε δέ πρός αὐτόν ὁ Ἰωάννης· «Διά ποῖον λόγον προσεκάλεσας ἡμᾶς;» Ἀπεκρίθη ὁ ἡγεμών· «Ὅπως εὐλογηθῇ ὁ οἶκος μου διά σοῦ». Λέγει πρός αὐτόν ὁ Ἀπόστολος· «Ἐάν πιστεύσῃς εἰς τόν Σωτῆρα Χριστόν, θά γίνῃ εἰς τόν οἶκον σου σωτηρία»· εἶπε πάλιν ὁ ἡγεμών· «Καί ἐπίστευσα καί πιστεύω εἰς τόν ἀποστείλαντά σε Χριστόν διά τήν σωτηρίαν πάντων τῶν ἀνθρώπων».
Διδάξας λοιπόν αὐτόν ὁ τοῦ Χριστοῦ Ἀπόστολος καί κατηχήσας, ἐβάπτισεν εἰς τό ὄνομα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος· ἐπειδή δέ παρεκάλει αὐτόν καί ἡ γυνή τοῦ ἡγεμόνος, ἵνα καί ταύτην βαπτίσῃ, ἀπεκρίθη εἰς αὐτήν ὁ Ἰωάννης λέγων· «Δέν δύνασαι τώρα νά βαπτισθῇς πρίν παρέλθωσιν ἡμέραι τεσσαράκοντα». Ὁ δέ ἡγεμών ἔδιδεν ἀρκετά χρήματα πρός τόν Ἰωάννην, λέγων· «Δέχου ταῦτα, Πάτερ, ἐκ τοῦ τέκνου σου καί εὐλόγησον τόν οἶκον μου»· ἀπεκρίθη δέ πρός αὐτόν ὁ Ἀπόστολος τοῦ Χριστοῦ· «Δέν δύναται ὁ οἶκος σου νά εὐλογηθῇ διά χρημάτων· ἀλλ’ ὕπαγε σύ μόνος καί διαμοίρασον αὐτά εἰς τούς πτωχούς, καί τοιουτοτρόπως θά εἶναι ὁ οἶκος σου εὐλογημένος». Ἐμείναμεν δέ ἐκεῖ εἰς τήν οἰκίαν τοῦ ἡγεμόνος τρεῖς ἡμέρας, καί ἐξελθόντες ἐκεῖθεν ἐπανήλθομεν εἰς τήν οἰκίαν τοῦ Μύρωνος, ἔνθα ὑπῆρχον πολλοί συνηγμένοι, τούς ὁποίους πάντας ἐδίδαξεν ὁ Ἰωάννης· ἀφοῦ δέ ἐδίδαξεν αὐτούς ἱκανῶς καί ἐχειροτόνησεν εἰς αὐτούς πρεσβυτέρους, εἶτα ἐπιτελέσας τήν θείαν Λειτουργίαν καί μεταδώσας εἰς πάντας τά θεῖα Μυστήρια, παρέδωκεν αὐτούς εἰς τήν Χάριν τοῦ Κυρίου· ᾧ ἡ δόξα καί τό κράτος εἰς τούς αἰώνας. Ἀμήν.
ιε’ Περί τῆς τελουμένης θυσίας εἰς τόν λύκον κατά τήν πρώτην ἑκάστου μηνός εἰς τήν πόλιν Μυρινοῦσαν
Ἐξελθόντες ἐκ τῆς πόλεως Φλωρᾶς καί περιπατήσαντες, εἰσήλθομεν εἰς τήν πόλιν Μυρινοῦσαν κατά τήν πρώτην τοῦ Λώου (Αὐγούστου) μηνός, καί ἐλθόντες εἰς τόν τόπον καλούμενον «Πιαστήριον» εὕρομεν ἐκεῖ τούς πρώτους τῆς πόλεως ἔχοντας ἕνα νέον σιδηροδέσμιον κείμενον κατά γῆς· ἠρώτησε δέ ὁ Ἰωάννης ἕνα ἐκ τῶν ἐκεῖ παρισταμένων, λέγων· «Διά ποῖον λόγον εἶναι δεμένος οὗτος ὁ νέος;». ἀπεκρίθη ἐκεῖνος εἰπών· «Ἑκάστην πρώτην τοῦ μηνός προσφέρεται εἷς νέος καθαρός θυσία εἰς τόν εὐεργέτην λύκον». Εἶπε δέ ὁ Ἰωάννης· «Καί ποῖος εἶναι ὁ λύκος οὗτος; ἐπεθύμουν νά μάθω». Λέγει πάλιν ἐκεῖνος· «Περί τήν τετάρτην ὥραν τῆς ἡμέρας ἔρχονται οἱ ἱερεῖς καί λαμβάνουσι τόν νέον πρός θυσίαν καί ἀκολουθεῖ αὐτούς ὅλος ὁ λαός· ἐάν λοιπόν θέλῃς νά ἀκολουθήσῃς καί σύ, δύνασαι νά ἴδῃς τόν λύκον καί τήν θυσίαν τήν τελουμένην εἰς αὐτόν». Εἶπε πρός αὐτόν ὁ Ἰωάννης· «Ἄνθρωπε, βλέπω σε ἄνθρωπον φρόνιμον, γνωστικόν καί μέ πᾶσαν ἀρετήν ἐστολισμένον· ἐπειδή δέ ἐγώ εἶμαι ξένοςκαί ἐπιθυμῶ νά ἴδω τόν λύκον αὐτόν, δεῖξον αὐτόν παρακαλῶ εἰς ἐμέ, καί διά τήν χάριν ταύτην θά σοί δώσω μέγα δῶρον»· τοῦτο δέ ἀκούσας ἐκεῖνος, ἐδέχθη ἵνα δείξῃ τόν λύκον πρός τόν Ἰωάννην. Ὅθεν ἐλθόντες εἰς τόν τόπον ἐκεῖνον καί συνομιλοῦντες μετά τοῦ ἀνθρώπου, αἴφνης ὁ δαίμων ὁ καλούμενος λύκος ἀνέβη ἐκ τοῦ ποταμοῦ ἐστολισμένος κατά φαντασίαν διά ποικίλου στολισμοῦ.
Ἰδών ὁ Ἰωάννης τόν λύκον εἶπε· «Πρός σέ λέγω, πνεῦμα πονηρόν, ἄκουσον»· καί εὐθύς ἐστάθη ὁ δαίμων· εἶπε δέ πρός αὐτόν ὁ Ἰωάννης· «Πόσα ἔτη ἔχεις εἰς τόν τόπον τοῦτον;»· ἀπεκρίθη ὁ δαίμων λέγων· «Ἑκατόν ἑξήκοντα πέντε». Λέγει πάλιν πρός αὐτόν ὁ Ἰωάννης· «Παραγγέλλω σοι ἐν τῷ ὀνόματι Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος, ὅπως ἐξέλθῃς ἐκ τῆς νήσου ταύτης καί εἰς ἐρήμους καί ἀκατοικήτους τόπους πλέον νά ἔχῃς τήν διαμονήν σου»· καί εὐθέως τό πονηρόν πνεῦμα ἐγένετο ἄφαντον ἀπ’ ἔμπροσθεν ἡμῶν. Ἰδών ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖνος τό σημεῖον τό ὁποῖον ἐποίησεν ὁ Ἰωάννης, ἔπεσεν εἰς τούς πόδας αὐτοῦ λέγων· «Παρακαλῶ σε, κύριε, εἰπέ εἰς ἐμέ ποῖος εἶσαι; διότι βλέπω ὅτι καί τούς θεούς διατάσσεις καί μετά τρόμου σοῦ ὑπακούουσι». Λέγει πρός αὐτόν ὁ Ἰωάννης· «Ἐγώ εἶμαι Ἰωάννης ὁ Ἀπόστολος Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ· οὗτος δέ, τόν ὁποῖον σεῖς λέγετε λύκον, εἶναι πνεῦμα πονηρόν καί διαφθείρει τάς ψυχάς τῶν ἀνθρώπων· διά τοῦτο ἀπέστειλέ με ὁ Χριστός ἵνα διώξω τούς δαίμονας καί ὑποδείξω εἰς τούς ἀνθρώπους τήν ὁδόν τῆς ἀληθείας». Ταῦτα ἀκούσας ὁ ἄνθρωπος λέγει πρός τόν Ἀπόστολον· «Παρακαλῶ σε, ἄνθρωπε τοῦ Θεοῦ, ὅπως ποιήσῃς καί ἐμέ δούλον τοῦ Χριστοῦ». Κατηχήσας δέ τοῦτον ὁ Ἰωάννης, ἐβάπτισεν αὐτόν εἰς τόν ποταμόν.
Ἐνῷ δέ ἀκόμη ὁ Ἰωάννης ἐπεστήριζε διά λόγων πνευματικῶν τόν φωτισθέντα ἀδελφόν, ἰδού ἔρχονται οἱ ἱερεῖς τῆς αἰσχύνης φέροντες μεθ’ ἑαυτών σιδηροδέσμιον τόν νέον διά νά θυσιάσωσιν αὐτόν εἰς τόν δαίμονα· καί δέσαντες αὐτοῦ τούς πόδας καί ἑτοιμάσαντες κατά πάντα, ἔλαβον εἰς χεῖρας τό ξίφος καί ἀνέμενον τήν ἐμφάνισιν τοῦ δαίμονος· διότι ἐφαίνετο πρῶτον εἰς αὐτούς ὁ δαίμων δι’ ἐκστάσεως καί φαντασίας, κατελάμβανε δέ αὐτούς φόβος καί τρόμος, καί τότε ἔσφαζον τόν νέον. Ἐπειδή ὅμως ὁ δαίμων δέν ἐφαίνετο καί ἐκεῖνοι ἀνέμενον, πλησιάσας αὐτούς ὁ Ἰωάννης εἶπεν· «Ὦ ἄνδρες, οἱ εὑρισκόμενοι εἰς τήν πλάνην τῶν δαιμόνων, αὐτόν τόν ὁποῖον σεῖς νομίζετε ὅτι εἶναι θεός, τόν δαίμονα αὐτόν λύκον, ἐγώ ἐδίωξα μακράν ἐκ τῆς νήσου ταύτης ἐν τῷ ὀνόματι Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ μου· τί λοιπόν ἐπιμένετε εἰς τήν παράνομον ταύτην θυσίαν; Λύσατε τόν νέον καί ἀφέτε νά ὑπάγῃ· ἐγώ δέ θά σᾶς ἐξηγήσω περί τοῦ δαίμονος, ὁ ὁποῖος σᾶς ἐπλάνα μέχρι τοῦδε καί διέφθειρε τάς ψυχάς σας».
Ταῦτα ἀκούσαντες οἱ ἱερεῖς ἐξέστησαν· διότι οὐδείς ποτε ἐτόλμησεν εἰς τόν τόπον ἐκεῖνον νά ὁμιλήσῃ οὕτως ἐλευθέρως, διά τόν φόβον τοῦ δαίμονος. Πάλιν λοιπόν ὁ Ἰωάννης εἶπε πρός αὐτούς· «Ὑπακούσατέ μου, ὦ ἄνδρες, καί λύσατε τόν νέον· παύσατε δέ καί τήν ἀνόητον καί φρενοβλαβῆ ταύτην λατρείαν τῶν δαιμόνων διά τῆς σφαγῆς ἀνθρώπων κατ’ εἰκόνα Θεοῦ πλασθέντων· διότι ὁ λεγόμενος λύκος ἐδιώχθη παρ’ ἐμοῦ καί ἀπεστάλη εἰς τό σκότος τό ἐξώτερον διά τῆς δυνάμεως τοῦ Θεοῦ μου»· πρός ταῦτα δέ οἱ ἱερεῖς οὔτε κἄν ἐτόλμησαν νά ἀποκριθῶσι. Τότε λοιπόν ὁ Ἰωάννης πλησιάσας ἔλυσε τόν νέον ἐκ τῶν δεσμῶν, καί εἶπε πρός αὐτόν· «Ὕπαγε πρός τούς γονεῖς σου εἰς τήν πόλιν»· διότι δέν ἐπιτρέπετο εἰς οὐδένα ἐκ τῶν συγγενῶν τοῦ θυσιαζομένου ἵνα παρευρίσκεται κατά τήν τελετήν τῆς θυσίας τοῦ λύκου· εἶτα δέ πλησιάσας ἔλαβε τάς μαχαίρας ἐκ τῶν χειρῶν τῶν ἱερέων, καί πάντες οἱ εὑρισκόμενοι ἐκεῖ ἐθαύμασαν· οὐδείς ὅμως ἐτόλμησε νά εἴπῃ πρός τόν Ἰωάννην λόγον σκληρόν· διότι κατέλαβε πάντας θάμβος καί ἔκστασις μεγάλη διά τήν ἐξαφάνισιν τοῦ θεοῦ των.
ις’ Ἀνάστασις τοῦ ἐν λουτρῷ πνιγέντος νέου
Εἰσελθόντες λοιπόν πάντες ἐντός τῆς πόλεως, ἐστάθη ὁ Ἰωάννης εἰς ἕνα τόπον ὀνομαζόμενον «Μικρά Στοά» καί συνήχθη πέριξ αὐτοῦ λαός πολύς· λαβών δέ τόν λόγον ἤρχισε νά διδάσκῃ καί νά εὐαγγελίζηται πρός αὐτούς τόν Χριστόν· ὅθεν καί πολλοί ἀκούσαντες ἐπίστευσαν εἰς τούς λόγους αὐτοῦ καί ἐδόξασαν τόν Θεόν διά τήν σωτηρίαν τοῦ παιδίου καί τήν ἐξαφάνισιν τοῦ κακούργου καί φονευτοῦ τῶν ἀθῷων πονηροῦ δαίμονος. Οἱ ἱερεῖς ὅμως τῆς αἰσχύνης ἐπικραίνοντο σφοδρῶς κατά τοῦ Ἰωάννου· εἷς δέ ἐξ αὐτῶν εἶχεν υἱόν ὀνόματι Μονᾶν, ὁ ὁποῖος λουόμενος κατά τήν ἡμέραν ἐκείνην εἰς τό λουτρόν τό εὑρισκόμενον εἰς τό μέσον τῆς πόλεως, ἐπνίγη ὑπό δαίμονος πονηροῦ ἐκεῖσε παραμένοντος· καί τοῦτο μαθών ὁ ἱερεύς, ἔδραμεν εἰς τό λουτρόν· καί εὑρών τό πτῶμα τοῦ υἱοῦ του, ἔρχεται δρομαῖος πρός τόν Ἰωάννην, λέγων πρός αὐτόν· «Διδάσκαλε τῶν Χριστιανῶν, ἰδού ἦλθεν ὁ καιρός διά νά πιστεύσω καί ἐγώ εἰς τόν ὑπό σοῦ κηρυττόμενον Θεόν· διότι ὁ υἱός μου ἐπνίγη ὑπό πονηροῦ πνεύματος ἐντός τοῦ λουτροῦ, καί γνωρίζω ὅτι, ἐάν θέλῃς, δύνασαι νά ἀναστήσῃς αὐτόν· διότι ἔχομεν ἀκούσει πάντα ὅσα ἐποίησας εἰς τήν πόλιν τῶν Φλωρῶν». Λέγει πρός αὐτόν ὁ Ἰωάννης· «Πιστεύεις ὅτι δύναμαι νά ποιήσω τοῦτο;» ἀπεκρίθη ὁ ἱερεύς, εἰπών· «Ναί, κύριε, πιστεύω»· καί λαβών τόν Ἰωάννην ἐκ τῆς χειρός ἔφερεν αὐτόν εἰς τό λουτρόν ὅπου εὑρίσκετο τό πτῶμα τοῦ πνιγέντος νέου, τό ὁποῖον ἔρριψαν εἰς τούς πόδας τοῦ Ἀποστόλου· ὁ δέ πατήρ αὐτοῦ ἐδέετο μετά δακρύων πικρῶν τοῦ Ἰωάννου, λέγων· «Διά τόν Θεόν σου, τόν ὁποῖον κηρύττεις, λυπήσου με καί ἀνάστησον τόν υἱόν μου».
Τότε ὁ Ἰωάννης, προσευχηθείς, ἔλαβεν ἐκ τῆς χειρός τόν νεκρόν, καί εἶπεν· «Ἐν τῷ ὀνόματι Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, ἀνάστηθι»· καί εὐθέως ἀνέστη ὁ νεκρός, πρός τόν ὁποῖον εἶπεν ὁ Ἰωάννης· «Τί συνέβη εἰς σέ; πώς ἔπαθες τοῦτο;» Ἀπεκρίθη ὁ ἀναστηθείς νέος· «Κύριε, καθώς ἐλουόμην ἐντός τοῦ λουτροῦ, ἦλθεν ἐκ τῆς θύρας εἷς αἰθίοψ ἀνήρ καί μέ ἔπνιξεν». Ἠννόησε δέ ὁ Ἰωάννης ὅτι ἦτο ἐκεῖ ὁ δαίμων, τόν ὁποῖον ἐδίωξεν ἐκ τοῦ λουτροῦ τοῦ Διοσκορίδου ἐν τῇ Ἐφέσῳ· ὅθεν εἰσελθών ἐντός τοῦ λουτροῦ, εἶπε· «Πρός σέ λέγω, πονηρόν πνεῦμα, νά εἴπῃς πρός ἡμᾶς, πόσους χρόνους ἔχεις ἐνταῦθα;» ὁ δέ δαίμων ἀνέκραξε λέγων· «Ἕξ ἔτη ἔχω· ἐγώ δέ εἶμαι ὅστις πρίν κατῴκουν εἰς τό λουτρόν τοῦ Διοσκορίδου ἐν Ἐφέσῳ καί τόν υἱόν ἐκείνου πνίξας, ὑπό σοῦ δέ ἐκεῖθεν ἐκδιωχθείς· ἀλλά παρακαλῶ σε, νά μή μέ διώξῃς ἐκ τοῦ τόπου τούτου»· εἶπε δέ ὁ Ἰωάννης πρός τό πονηρόν πνεῦμα· «Ἐν τῷ ὀνόματι Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ Ἐσταυρωμένου παραγγέλλω σοι νά ἐξέλθῃς ἐκ τῆς νήσου ταύτης, καί νά μή κατοικήσῃς πλέον μεταξύ τῶν ἀνθρώπων, ἀλλά νά μεταβῇς εἰς τόπους ἀγρίους καί ἀκατοικήτους»· καί ἐν τῷ ἅμα ἐξηφανίσθη ὁ δαίμων κατά τόν λόγον τοῦ Ἀποστόλου.
Ταῦτα πάντα ἰδών ὁ ἱερεύς ἔπεσεν εἰς τούς πόδας τοῦ Ἰωάννου, λέγων· «Κύριε, ἰδού ἐγώ, ὁ υἱός μου καί πᾶς ὁ οἶκος μου, ἐνώπιόν σου εἴμεθα, καί ὅ,τι ἐάν εἴπῃς πρός ἡμᾶς θά ὑπακούσωμεν καί θά ποιήσωμεν». Λέγει πρός αὐτόν ὁ Ἰωάννης· «Ἀληθῶς ἐγνώρισα ὅτι διά τήν ὠφέλειαν τῶν ψυχῶν σας ᾠκονομήθη παρά τοῦ Θεοῦ τό πάθημα τοῦτο τοῦ υἱοῦ σου· διότι διά τοῦ γεγονότος τούτου ὡδηγήθητε πρός τήν ἐπίγνωσιν τῆς ἀληθείας, ἐπειδή προηγούμένως ἐφέρεσο σκληρῶς πρός τόν λόγον τῆς εὐσεβείας. Τώρα λοιπόν πίστευσον εἰς τόν Ἐσταυρωμένον, καί θά σωθῇς σύ καί ὁ οἶκος σου». Ἀπεκρίθη ὁ ἱερεύς, λέγων· «Καί ἐπίστευσα καί πιστεύω, Μαθητά τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ»· καί παραλαβών ἡμᾶς εἰσήγαγεν εἰς τόν οἶκον αὐτοῦ ζητῶν ἵνα βαπτισθῇ. Διδάξας λοιπόν καί κατηχήσας αὐτόν ἱκανῶς ὁ Ἰωάννης, ἐβάπτισε πάντας εἰς τό ὄνομα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
ιζ’ Ἡ θεραπεία τοῦ πάσχοντος υἱοῦ τῆς χήρας
Διαμείναντες ἐκεῖ ἡμέρας ἑπτά χαίροντες καί ἀγγελλόμενοι διά πάντα τά θαυμάσια, τά ὁποῖα ἐποίησεν ὁ Θεός διά τοῦ Ἰωάννου, ἐξήλθομεν ἐκεῖθεν καί ἤλθομεν εἰς τόπον καλούμενον «Φλογεῖον»· συνήχθη δέ ἐκεῖ πᾶσα σχεδόν ἡ πόλις διά νά ἀκούσῃ τήν διδασκαλίαν τοῦ Ἰωάννου. Κατ’ ἐκείνην τήν ὥραν μία γυνή χήρα, διασχίσασα τό πλῆθος τοῦ λαοῦ καί ἐλθοῦσα ἔπεσεν εἰς τούς πόδας τοῦ Ἰωάννου, λέγουσα· «Δοῦλε τοῦ Θεοῦ, ὁρκίζω σε εἰς τόν Θεόν τόν ὁποῖον πιστεύεις καί κηρύττεις, ἐλέησόν με»· εἶπε δέ πρός αὐτήν ὁ Ἰωάννης· «Τί θέλεις ἵνα ποιήσω πρός σέ;» Ἀπεκρίθη ἡ γυνή λέγουσα· «Ἀποθανών ὁ ἀνήρ μου μοί ἐγκατέλειψεν ὀρφανόν παιδίον τριῶν ἐτῶν, τό ὁποῖον μετά κόπων καί μόχθων πολλῶν ἀνέθρεψα καί ἀνέδειξα τέλειον ἄνδρα· τοῦτον δέ ἐκτύπησε πονηρός δαίμων· καί κατεξώδευσα πάντα τά ὑπάρχοντά μου δίδουσα εἰς τούς ναούς καί εἰς τά ἱερά τῶν λεγομένων θεῶν καί εἰς τούς κακογνώμονας ἱερεῖς, καί οὐδόλως παρ’ αὐτῶν ὠφελήθη. Ὅθεν παρακαλῶ σε, Ἀπόστολε τοῦ μεγάλου Θεοῦ, λυπήσου με τήν ἀθλίαν καί θεράπευσον τόν υἱόν μου». Λέγει πρός αὐτήν ὁ Ἰωάννης· «Πήγαινε καί φέρε αὐτόν εἰς ἐμέ διά νά τόν θεραπεύσω».
Πιστεύσασα ἡ γυνή εἰς τούς λόγους τοῦ Ἀποστόλου ἔδραμεν εὐθύς εἰς τόν οἶκον αὐτῆς, καί εἶπε πρός τόν πάσχοντα υἱόν της· «Ἐλθέ ἵνα ὑπάγωμεν πρός τόν Ἰωάννην τόν Ἀπόστολον τοῦ Χριστοῦ διά νά σέ θεραπεύσῃ»· καί εὐθύς μέ τόν λόγον τοῦτον ἐξῆλθεν ὁ δαίμων ἀπ’ αὐτοῦ πρό τοῦ νά ἔλθῃ πρός τόν Ἰωάννην. Λαβοῦσα ὅμως τοῦτον ἡ μήτηρ ἔφερεν αὐτόν σωφρονοῦντα πρός τόν Ἰωάννην· ἰδόντες δέ οἱ ὄχλοι ἐξεθαμβήθησαν καί ἐδόξασαν τόν Θεόν τόν διά τοῦ Ἀποστόλου αὐτοῦ ἐνεργοῦντα τοιαῦτα παράδοξα θαύματα· πολλοί δέ ἕνεκα τούτου ἐπίστευσαν εἰς τούς λόγους τοῦ Ἰωάννου καί ἐβαπτίσθησαν ὑπ’ αὐτοῦ. Καί λαβών ἐκ τῆς χειρός ὁ Ἰωάννης τόν θεραπευθέντα νεανίσκον εἰσῆλθε μετ’ αὐτοῦ καί τῆς μητρός εἰς τόν οἶκον αὐτῶν, καί κατηχήσας ἐβάπτισεν αὐτούς καί πάντας τούς ἐν τῷ οἴκῳ αὐτῶν, καί ἐμείναμεν ἐκεῖ πλησίον αὐτῶν ἡμέρας τρεῖς.
ιη’ Καταστροφή τοῦ ναοῦ τοῦ Διονύσου
Τήν τετάρτην ἡμέραν ἐξήλθομεν ἐκ τῆς οἰκίας ἐκείνης εἰς τήν ἀγοράν, ἔνθα συνήχθησαν πολλοί καί ἐδιδάσκοντο ὑπό τοῦ Ἰωάννου· γνωρίσας δέ οὗτος ὅτι οἱ εἰδωλολάτραι κατ’ ἐκείνην τήν ἡμέραν ἐτέλουν μεγάλην ἑορτήν τοῦ θεοῦ των Διονύσου, ἐλθών πλησίον τοῦ ναοῦ αὐτῶν ἐστάθη ἐκεῖ διδάσκων τόν λαόν εὐαγγελιζόμενος τήν εἰς τόν Θεόν ἐπιστροφήν καί μετάνοιαν καί τήν εἰς τόν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν πίστιν, λέγων συγχρόνως πρός αὐτούς· «Ὦ ἄνθρωποι, ἀφοῦ ἐπλάσθητε κατ’ εἰκόνα Θεοῦ καί ἐτιμήθητε μέ λόγον, δέν πρέπει νά φαίνεσθε καί τῶν ἀλόγων ζῴων ἀλογώτεροι, ρυπαρώτερον ἐκείνων βίον διάγοντες, καί διά τῆς αἰσχρᾶς σας πολιτείας νά ἀτιμάζητε τόν ἑαυτόν σας καί νά νοθεύητε τούς ὄρους τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως». Ταῦτα δέ καί ἄλλα πολλά τοιαῦτα λέγοντος τοῦ Ἰωάννου πρός τόν λαόν, ἦλθον ἐκεῖ οἱ ἱερεῖς τοῦ Διονύσιου, λέγοντες πρός αὐτόν· «Φύγε ἀπ’ ἐδῶ καί μήν κάμνῃς σύγχυσιν, ἐμποδίζων τήν ἑορτήν ἡμῶν καί τήν τελετήν τοῦ θεοῦ Διονύσου». Ὁ δέ Ἰωάννης οὐδόλως προσεῖχεν εἰς τούς λόγους αὐτῶν, ἀλλά περισσότερον ἐδίδασκε τόν λαόν νά ἀπομακρύνηται ἀπό τήν σατανικήν ἐκείνην συνήθειαν καί λατρείαν· διότι ἐπεκράτει εἰς τόν εἰδωλικόν ἐκεῖνον ναόν μία ἄτακτος καί ἀκάθαρτος παράδοσις, καί προσέφερον θύματα φαγητά καί ποτά πολλά· εἰσερχόμενοι δέ ἄνδρες καί γυναῖκες χωρίς παιδιά, ἀφοῦ ἔτρωγον καί ἔπινον, ἔκλειον εἶτα τάς θύρας τοῦ ναοῦ καί συνεφθείροντο διαπράττοντες πᾶν εἶδος αἰσχρᾶς πράξεως καί ἀκολασίας, ὡσάν ἵπποι θηλυμανεῖς καί ἀναίσχυντοι.
Ἰδόντες οἱ ἱερεῖς τῆς αἰσχύνης τόν Ἰωάννην ἐπιμένοντα εἰς τήν διδαχήν αὐτοῦ καί τόν λαόν ἱστάμενον καί ἀκούοντα αὐτοῦ, ἐλθόντες ἐκεῖ, τόν μέν λαόν διά κολακειῶν καί παρακλήσεων ἀπεμάκρυναν ἐκεῖθεν, τόν δέ Ἰωάννην δέσαντες ἔφερον μακράν τοῦ τόπου ἐκείνου, καί δώσαντες πολλάς πληγάς, ἄφησαν αὐτόν κατά γῆς δεδεμένον καί ἡμιθανῆ· αὐτοί δέ μετέβησαν εἰς τήν ἑορτήν τῆς αἰσχροπραξίας των, καί εἰσῆλθον εἰς τόν ναόν αὐτοί μόνοι, κατά τήν συνήθειαν, διά νά τελέσωσι πρῶτον τά δαιμονικά μυστήρια καί νά γευθῶσιν ἐκ τῶν μιαρῶν καί εἰδωλοθύτων φαγητῶν. Ἐκείτετο λοιπόν ὁ Ἰωάννης κατά γῆς· ἐκεῖθεν δέ ηὔξατο πρός τόν Θεόν λέγων· «Ὁ Θεός καί πατήρ τῆς ἐλπίδος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὁ διά τοῦ γενναίου Σαμψών τούς μεγίστους οἴκους τῶν ἀλλοφύλων καταβαλών, αὐτός καί νῦν εὐδόκησον ἵνα καταστραφῇ ὁ ναός τῆς ἀσωτείας». Ἔτι δέ τοῦ Ἰωάννου προσευχομένου, ἰδού ὁ ναός ὅλος κατέπεσεν ἐκ τῶν θεμελίων, καί κατεπλακώθησαν ἐντός αὐτοῦ ἀποθανόντες οἱ δώδεκα ἱερεῖς μόνον, χωρίς ἐκ τοῦ λαοῦ νά πάθῃ κανείς.
ιθ’ Περί Νοητιανού τοῦ μάγου
Ὑπῆρχεν εἰς τήν πόλιν ἐκείνην ἄνθρωπός τις, Νοητιανός ὀνόματι, ἔχων καί γυναῖκα ὀνομαζομένην Φοράν καί δύο υἱούς, ἐκ τῶν ὁποίων ὁ πρῶτος ὠνομάζετο Ράξ, καί ὁ νεώτερος Πολύκαρπος· εἶχε δέ οὗτος μεγάλην πεῖραν μαγικῆς κακοτεχνίας καί πολλά μαγικά βιβλία ὑπό δαιμόνων συντεθειμένα. Οὗτος λοιπόν, ὡς εἶδε τόν ναόν τοῦ Διονύσου πεσόντα διά τῆς προσευχῆς τοῦ Ἰωάννου καί τούς ἱερεῖς καταπλακωθέντας καί ἀποθανόντας, ἐλυπήθη σφόδρα καί ἐθυμώθη κατ’ αὐτοῦ, ἀναλαβών ζῆλον δαιμονιώδη· ὁ δέ λαός δραμών ἔλυσε τόν Ἰωάννην καί προσπεσών παρεκάλει αὐτόν νά μή ὀργισθῇ καί πάθωσι καί αὐτοί τό πάθημα τῶν ἱερέων.
Ἐλθών λοιπόν ἐκεῖ καί ὁ Νοητιανός εἶπε πρός τόν Ἰωάννην· «Ἰδού πάντες ἀγαπῶμεν σε πειθόμενοι εἰς τά λεγόμενά σου καί δέν ζητοῦμεν παρά σοῦ λόγον διά τήν καταστροφήν τοῦ ναοῦ· ὅμως διά νά πληροφορηθῶμεν τελείως περί τῆς εὐθύτητος τῆς καρδίας σου καί ὅτι Θεόν ζῶντα κηρύττεις εἰς ἡμᾶς, ἀνάστησον τούς δώδεκα ἱερεῖς τούς καταπλακωθέντας εἰς τόν ναόν καί ἀποθανόντας ἐντός αὐτοῦ». Λέγει πρός αὐτόν ὁ Ἰωάννης· «Ἐάν ἦσαν ἄξιοι νά ἀναστηθῶσι, δέν θά ἀπέθνῃσκον μόνον αὐτοί οἱ δώδεκα ἐκ τοῦ τοσούτου πλήθους τοῦ λαοῦ». Ἀπεκρίθη ὁ Νοητιανός, λέγων· «Ἐγώ πρός δόξαν ἰδικήν σου καί διά τό καλόν καί συμφέρον σου φροντίζων, εἶπον ταῦτα πρός σέ καί ἐπαναλαμβάνω· ἤ ἀνάστησον τούς ἀποθανόντας διά νά πιστεύσω καί ἐγώ εἰς τόν Ἐσταυρωμένον ἤ πρέπει νά γνωρίζῃς, ὅτι θά ἀναστήσω ἐγώ τούτους, καί σύ θά ὑποβληθῇς εἰς τήν ἐσχάτην τῶν ποινῶν θανατούμενος κακῶς ὡς καταστροφεύς τοῦ μεγίστου ναοῦ». Λέγει πάλιν πρός αὐτόν ὁ Ἰωάννης· «Μή πλανᾶσαι, ὦ Νοητιανέ, στηριζόμενος εἰς μαγείας καί ψευδεῖς ἐλπίδας».
Διδάσκοντος λοιπόν τοῦ Ἰωάννου τόν λαόν, ἀνεχώρησεν ἐκεῖθεν ὁ Νοητιανός ἐν μεγάλῃ στεναχωρίᾳ καί μετέβη νά ἴδῃ ποίαν καταστροφήν εἶχεν ὑποστῆ ὁ ναός· ἐκεῖ δέ, διά τῆς ἐπικλήσεως τῶν δαιμόνων, ἐποίησε νά παρουσιασθῶσιν εἰς αὐτόν δώδεκα δαίμονες εἰς σχῆμα καί μορφήν τῶν δώδεκα θανατωθέντων ἱερέων, πρός τούς ὁποίους εἶπεν· «Ἔλθετε ὀπίσω μου διά νά ἐνεργήσωμεν ὅπως θανατωθῇ ὁ Ἰωάννης»· εἶπον δέ πρός αὐτόν οἱ δαίμονες· «Δέν δυνάμεθα νά πλησιάσωμεν πρός τόν Ἰωάννην· ἀλλ’ ἡμεῖς ἰδού ἱστάμεθα ἐνταῦθα· σύ δέ μεταβάς φέρε ἐδῶ τόν λαόν διά νά ἴδη ἡμᾶς καί πιστεύσῃ, καί ἀπελθών λιθοβολήσῃ τόν Ἰωάννην καί ἀποθάνῃ».
Ἐγνώρισεν ὁ Ἰωάννης πάντα ταῦτα διά τῆς Χάριτος τοῦ Παναγίου Πνεύματος· ὅθεν εἶπε πρός με· «Τέκνον Πρόχορε, ὅταν ἔλθῃ ἐδῶ ὁ Νοητιανός, σύ ὕπαγε δι’ ἄλλης ὁδοῦ ὄπισθεν τοῦ κατεστραμμένου ναοῦ, καί θά ἴδῃς ἐκεῖ δώδεκα ἄτομα ἱσταμένους εἰς σχῆμα τῶν θανατωθέντων ἱερέων, καί εἰπέ πρός αὐτούς· «Λέγει ὁ Ἀπόστολος τοῦ Χριστοῦ Ἰωάννης, νά ἀφανισθῆτε ἐκ τῆς νήσου ταύτης μεταβαίνοντες εἰς ἀνύδρους τόπους». Ἐνῷ δέ ἀκόμη ὡμίλει πρός με ὁ Ἰωάννης, ἔρχεται ὁ Νοητιανός κράζων καί λέγων· «Ἄνδρες ἀδελφοί, ἕως πότε ἀκούετε τούς διεστραμμένους λόγους τοῦ ἀπατεῶνος τούτου; ἰδού ἐγώ, καθώς ὑπεσχέθην, ἀνέστησα τούς ἱερεῖς περί τῶν ὁποίων εἶπεν οὗτος ὅτι ἦσαν ἀνάξιοι νά ζῶσιν· ἐντός ὀλίγου δέ θέλω ἀνεγείρει καί τόν ναόν ἐάν αὐτόν τόν πλάνον θανατώσητε. Ἔλθετε λοιπόν πάντες, ἐκτός μόνον αὐτοῦ τοῦ ἀπατεῶνος, διά νά ἴδητε τούς ἀναστηθέντας ἱερεῖς».
Ἀκούσαντες δέ οἱ ὄχλοι περί τῆς ἀναστάσεως τῶν ἱερέων, ἠκολούθησαν τόν Νοητιανόν παραιτήσαντες τόν Ἰωάννην· ἀπερχόμενοι δέ ἐδιδάσκοντο ὑπό τοῦ Νοητιανοῦ πῶς νά θανατώσωσι τόν Ἰωάννην. Ἐλθόντες λοιπόν εἰς τόν τόπον ἐκεῖνον καί μή εὑρόντες τούς νομιζομένους ἱερεῖς, ἐξέστησαν μή γνωρίζοντες τί ἔγιναν οὗτοι· διότι μεταβάς ἐγώ κατά τήν ἐντολήν τοῦ Ἀποστόλου, ἠφάνισα αὐτούς. Ὁ δέ Νοητιανός, μή γνωρίζων τί νά πράξῃ, κατεδαπάνα τόν ἑαυτόν του εἰς ματαίας ἐπικλήσεις τῶν δαιμόνων· ὁ δέ λαός ἐπί πολλάς ὥρας παραμείνας ἀνωφελῶς εἰς τόν τόπον ἐκεῖνον, ἤρξαντο πλέον νά φέρωνται σκληρῶς πρός τόν Νοητιανόν καί νά λέγωσι πρός αὐτόν, ὅτι «πλάνος ὑπάρχων ἐξηπάτησας ἡμᾶς καί μᾶς ἀπεμάκρυνας ἀπό τῆς ζωτικῆς διδασκαλίας τοῦ διδασκάλου ἡμῶν Ἰωάννου· καί τώρα μέ ποίους ὀφθαλμούς νά ἐπιστρέψωμεν καί νά ἴδωμεν αὐτόν, ὕστερον ἀπό τόσην διδασκαλίαν ἐγκαταλείψαντες αὐτόν καί ἀκολουθήσαντες σέ τόν ἀπατεῶνα;» Μερίκοί δέ ἐξ αὐτῶν ἐζήτουν νά ἀποκτείνωσιν αὐτόν λέγοντες· «Καθώς ἠθέλησας σύ νά ποιήσῃς εἰς τόν διδάσκαλον ἡμῶν, τοιουτοτρόπως θά ποιήσωμεν ἡμεῖς πρός σέ»· ἄλλοι δέ ἔλεγον, ὅτι «ἄνευ τῆς γνώμης τοῦ Διδασκάλου ἡμῶν δέν πρέπει νά πράξωμέν τι τό προπετές».
Ἐλθόντες λοιπόν πρός τόν Ἰωάννην, εἶπον πρός αὐτόν· «Διδάσκαλε, παρακαλοῦμεν τήν ἀγαθότητά σου ὅπως μακροθυμήσῃς ἐπί τά τέκνα σου διά τήν ἀνοησίαν ἡμῶν· διότι ἐγκαταλείψαντες σέ τήν πηγήν τῆς γλυκύτητος, ἐπορεύθημεν ὀπίσω χολῆς καί πικρίας. Ἰδού καί ὁ πλάνος οὗτος ὁ ἀπατήσας ἡμᾶς καί ἑτοιμάσας διά σέ τόν θάνατον· τόν ἔχομεν ἐδῶ καί ἐκεῖνο, τό ὁποῖον θά μᾶς προστάξῃς, αὐτό καί θά πράξωμεν εἰς αὐτόν, διότι εἶναι ἔνοχος θανάτου». Τότε ὁ Ἰωάννης εἶπε πρός αὐτούς· «Τέκνα μου· ἄφετε τήν σκοτίαν νά ὑπάγῃ εἰς τό σκότος· σεῖς δέ, ἐπειδή εἶσθε υἱοί φωτός, πορεύεσθε εἰς τό φῶς, καί ἡ σκοτία δέν θέλει σᾶς καταλάβει, διότι ἡ ἀλήθεια τοῦ Χριστοῦ ἐντός ὑμῶν ἐστιν». Οὕτω δέν ἀφῆκεν αὐτούς ἵνα θανατώσωσι τόν Νοητιανόν. Παρεκάλουν δέ οἱ περισσότεροι ἐκ τοῦ λαοῦ, ὅπως ἀξιωθῶσι τοῦ φωτισμοῦ τοῦ Χριστοῦ, ὁ δέ Ἀπόστολος ἀπέλυσεν αὐτούς, ἵνα μεταβῶσιν εἰς τάς οἰκίας αὐτῶν, διότι ἦτο πλέον ἑσπέρα τῆς ἡμέρας ἐκείνης. Τήν ἑπομένην λοιπόν ἡμέραν συνήχθησαν πάντες σχεδόν πρός τόν Ἰωάννην, καί ἐζήτουν παρ’ αὐτοῦ ἵνα βαπτισθῶσιν· οὗτος δέ κατηχήσας ἐβάπτισεν αὐτούς εἰς τόν ποταμόν, οἵτινες ἦσαν ἄνδρες διακόσιοι εἴκοσιν.
Ὅμως ὁ Νοητιανός, παρ’ ὅλα τά θαύματα ἅτινα ἔβλεπε, δέν ἔπαυεν ἀπό τῆς κακουργίας του, ἀλλ’ ἐπεχείρει διά πολλῶν τρόπων νά ἐκκόψῃ τήν προθυμίαν τῶν βαπτιζομένων· καί τοῦτο ἰδών ὁ Ἰωάννης εἶπε· «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ὁ ἐπί Ἐλισσαίου τοῦ Προφήτου τούς ἐπ’ αὐτόν παραγενομένους ἀορασίᾳ πατάξας, αὐτός πάταξον καί τόν Νοητιανόν πηρώσει τῶν τοῦ σώματος ὀφθαλμῶν, ὅπως ἀποβλέψῃ πρός σέ διά τῶν ὀφθαλμῶν τῆς ψυχῆς». Εὐθέως δέ ἐτυφλώθη ὁ Νοητιανός, καί χειραγωγούμενος ἦλθε πρός τόν Ἰωάννην παρακαλῶν νά τύχῃ ἐλέους καί νά ἀξιωθῇ τῆς εἰς Χριστόν πίστεως. Κρατήσας λοιπόν ὁ Ἰωάννης ἐκ τῆς χειρός τόν Νοητιανόν ἀμνησικάκως εἶπε πρός αὐτόν· «Εὐχαριστῶ τόν Θεόν μου, τόν πληθύνοντα τήν χρηστότητα αὐτοῦ εἰς σέ, καί μή συγχωρήσαντα νά κερδηθῇς ὑπό τοῦ διαβόλου»· καί πολλά κατηχήσας ἐβάπτισεν αὐτόν, καί εὐθέως ἀνέβλεψε· πεσών δέ εἰς τούς πόδας τοῦ Ἰωάννου, παρεκάλει αὐτόν ἵνα εἰσέλθῃ εἰς τόν οἶκον αὐτοῦ, τό ὁποῖον καί ἐγένετο.
Μόλις λοιπόν εἰσῆλθεν ὁ Ἰωάννης εἰς τήν οἰκίαν τοῦ Νοητιανοῦ, εὐθύς ἔπεσον εἰς τήν γῆν ὅλα τά ἐκεῖ εὑ ρισκόμενα εἴδωλα καί συνετρίβησαν κονιορτοποιηθέντα· τοῦτο δέ ἰδών ὁ Νοητιανός περισσότερον ἐστερεώθη εἰς τήν πίστιν τοῦ Χριστοῦ, καθώς καί ἡ τούτου γυνή, ἐπίσης δέ καί οἱ δύο υἱοί αὐτοῦ πιστεύσαντες ἐβαπτίσθησαν. Ἐμείναμεν λοιπόν εἰς τόν οἶκον αὐτῶν δέκα ἡμέρας ἀγαλλιώμενοι ἐπί τῇ Χάριτι τοῦ Κυρίου· καί εὐλογήσας αὐτούς ὁ Ἀπόστολος τοῦ Χριστοῦ παρέθετο εἰς τόν Κύριον, καί ἐξήλθομεν ἐκ τῆς πόλεως Μυρινούσης μεταβάντες εἰς τήν πόλιν Κάρον, τρία μίλια ἀπέχουσαν ἐξ αὐτῆς· ὑπεδέχθη δέ ἡμᾶς ἐκεῖ ἀνήρ τις Ἰουδαῖος ὀνόματι Φαῦστος, ὁ ὁποῖος ἐπίστευσε καί ἐβαπτίσθη μεθ’ ὅλου τοῦ οἴκου αὐτοῦ καί εἰς τόν οἶκον τοῦ ὁποίου ἐμείναμεν ἀρκετόν καιρόν.
κ’ Περί Σωσιπάτρου τοῦ σώφρονος καί τῆς μητρός αὐτοῦ Προκλιανῆς
Ἀντικατασταθέντος τοῦ ὑπάρχοντος ἡγεμόνος τῆς νήσου Πάτμου, ἦλθεν ἕτερος τοιοῦτος διοικητής τῶν Κυκλάδων νήσων, Μακρῖνος ὀνόματι, Ἕλλην κατά τήν θρησκείαν, ὠμότατος καί ἄσπλαγχνος πρός τούς Χριστιανούς· οὗτος δέ περιερχόμενος χάριν ἐπισκέψεως τάς πόλεις τῆς νήσου, ἦλθεν εἰς τήν Φλωρᾶν καί ἐκεῖθεν εἰς τήν Κάρον· διότι αὕτη ἦτο πόλις περισσότερον ἐμπορική. Εἰς τήν πόλιν ταύτην κατῴκει γυνή τις χήρα καί πολύ πλουσία, ὀνομαζομένη Προκλιανή, ἔχουσα καί υἱόν ἕως ἐτῶν εἰκοσιτεσσάρων, ὡραιότατον κατά τό σῶμα, κατά δέ τήν ψυχικήν διάθεσιν καί εὐπρέπειαν ὅμοιον κατά πάντα τοῦ δικαίου Ἰωσήφ τοῦ παγκάλου καί σώφρονος· ὠνομάζετο δέ ὁ καλός οὗτος νέος Σωσίπατρος. Ἡ Προκλιανή λοιπόν, ἐξ ἐπιβουλῆς τοῦ δαίμονος, ἔλαβεν ἐπιθυμίαν αἰσχράν πρός τόν υἱόν της, καί ἐκαίετο ἀπό τόν δαιμονιώδη τοῦτον λογισμόν. Ἐν μιᾷ δέ τῶν ἡμερῶν ἀναισχυντήσασα πλέον, λέγει πρός τόν υἱόν της· «Τέκνον Σωσίπατρε, ἔχομεν χρήματα καί ἀγαθά πολλά· ἄς φάγωμεν ὅθεν, ἄς πίωμεν καί ἄς εὐφρανθῶμεν· ἄκουσον δέ καί τοῦτο: μή λάβῃς ἄλλην γυναῖκα· διότι ἰδού ἐγώ δέν εἶμαι γραῖα, ἀλλά νέα καί εὔμορφος. Θά εἶμαι λοιπόν ἐγώ εἰς σέ ἀντί γυναικός, καί σύ θά εἶσαι εἰς ἐμέ ἀντί ἀνδρός· καί μήτε σύ νά ἀφήσῃς νά εἰσέλθῃ εἰς τόν οἶκον ἡμῶν ἄλλος ἀνήρ, οὔτε ἐγώ θά ἐπιτρέψω νά εἰσέλθῃ εἰς αὐτόν ξένη γυνή»· ἦτο δέ καί αὕτη ὡραιοτάτη σφόδρα, καί ἐσύρετο ἀπό τόν ὀλέθριον λογισμόν τῆς ψυχικῆς ἀπωλείας τοῦ υἱοῦ της.
Διδάσκοντος λοιπόν μίαν ἡμέραν τοῦ Ἰωάννου εἰς ἕνα δημόσιον τόπον καί ἀντιλεγόντων τῶν ἀκουόντων, ἐλθών ὁ Σωσίπατρος ἐστάθη πλησίον αὐτοῦ· στραφείς δέ ὁ Ἰωάννης καί ἰδών αὐτόν, λέγει μετά γλυκύτητος· «Τέκνον Σωσίπατρε»· οὗτος δέ θαυμάσας εἶπε· «Πόθεν μέ γινώσκεις, διδάσκαλε;» Ἀπεκρίθη ὁ Ἰωάννης εἰπών· «Ἔχω νά σοί εἴπω ἕνα λόγον». Λέγει ὁ Σωσίπατρος· «Εἰπέ, Πάτερ». Λέγει πάλιν ὁ Ἰωάννης· «Εἰς μίαν πόλιν ὑπῆρχε μία γυνή ὀνομαζομένη «Ἀπάτη», ἔχουσα καί υἱόν εὔμορφον, τοῦ ὁποίου τό ὄνομα ἦτο «Μή ἀπατώμενος»· εἷς δέ ἐχθρός κάκιστος ἔσπειρε λογισμούς εἰς τήν «Ἀπάτην», διά νά ἀπατήσῃ τόν «Μή ἀπατώμενον». Πλήν ἡ μέν «Ἀπάτη» ἠπατᾶτο, ὁ δέ «Μή ἀπατώμενος» δέν ἠπατᾶτο. Ἐνοχλήσασα ἐπί πολύν χρόνον ἡ «Ἀπάτη» τόν «Μή ἀπατώμενον» καί μηδέν κατορθώσασα, κατηγόρησε συκοφαντήσασα αὐτόν εἰς τόν κριτήν, συγγενῆ αὐτῆς ὑπάρχοντα· οὗτος δέ διέταξεν ἀφρόνως νά τιμωρήσωσι σκληρῶς τόν «Μή ἀπατηθέντα»· ὅμως ἄνωθεν θεία δίκη τόν καθαρόν ἐκαθάρισε καί τόν σκοτεινόν περισσότερον ἐσκότισε. Ποῖον λοιπόν ἐκ τῶν δύο νομίζεις, ὦ Σωσίπατρε, ὅτι εἶναι δίκαιον νά ἐπαινέσωμεν; τήν μητέρα ἤ τόν υἱόν;»
Ὁ δέ Σωσίπατρος, καθώς ἡ διψῶσα γῆ δέχεται τήν βροχήν, δεχθείς τόν λόγον καί ἐννοήσας ὅτι δι’ αὐτόν καί τήν μητέρα του ἐλέγετο, εἶπε· «Δίκαιον εἶναι νά ἐπαινέσωμεν τόν υἱόν καί νά ἀποστραφῶμεν τήν μητέρα αὐτοῦ». Λέγει πρός αὐτόν ὁ Ἰωάννης· «Ὕπαγε λοιπόν μετ’ εἰρήνης εἰς τόν οἶκον σου καί ἔχε τήν μητέρα σου ὡς μητέρα καί ὄχι ὡς ἀπάτην». Πεσών δέ ὁ Σωσίπατρος εἰς τούς πόδας τοῦ Ἰωάννου, παρεκάλει αὐτόν ἵνα εἰσέλθῃ εἰς τόν οἶκον του διά νά τόν φιλοξενήσῃ, καί ἠκολουθήσαμεν αὐτόν.
Εἰσελθόντες ὅμως εἰς τήν οἰκίαν, μόλις εἶδεν ἡμᾶς ἡ Προκλιανή ἐθυμώθη μεγάλως· καί προσκαλέσασα ἰδιαιτέρως τόν Σωσίπατρον, εἶπε πρός αὐτόν· «Δέν σοί εἶπον νά μή ἀφήσῃς ξένον ἄνδρα νά εἰσέλθῃ εἰς τόν οἶκον μας, καί ἐγώ νά μή ἀφήσω ξένην γυναῖκα; Διατί λοιπόν ἔφερες ἐδῶ αὐτούς τούς ἐμπαίκτας καί ἀπατεῶνας;» Λέγει πρός αὐτήν ὁ Σωσίπατρος· «Μή νομίζῃς, ὦ μῆτέρ μου, ὅτι οἱ ἄνθρωποι οὗτοι ἦλθον μέ κακόν σκοπόν εἰς τήν οἰκίαν μας· ἀλλ’ ἀφοῦ παραθέσωμεν εἰς αὐτούς τράπεζαν καί φάγωσιν ἄρτον, θά ἀναχωρήσωσι μεταβαίνοντες εἰς τόν δρόμον αὐτῶν». Ἀπεκρίθη ἡ Προκλιανή λέγουσα· «Ὄχι, δέν θά φάγωσιν, ἀλλά μετά πάσης ἀτιμίας θά διώξω αὐτούς ἐκ τοῦ οἴκου ἡμῶν, μήπως διαστρέψωσι τόν λογισμόν σου καί μισήσῃς τήν ἰδίαν μητέρα σου, καί ἀποθάνω ἐγώ πικρῶς διά σέ». Ὁ δέ Σωσίπατρος, κολακεύων τήν Προκλιανήν διά νά ἡσυχάσῃ, ὥστε φιλοξενῶν νά εὐχαριστήσῃ ἡμᾶς, ἔλεγε πρός αὐτήν· «Δέν ὑπάρχει κανείς ἄνθρωπος ἐπί τῆς γῆς, ὦ μῆτέρ μου, ὁ ὁποῖος θά δυνηθῇ νά διαστρέψη τόν λογισμόν μου καί νά μέ φέρῃ εἰς μῖσος καί ἀποστροφήν τῆς ἰδίας μητρός μου· μόνον ἄς φιλοξενήσωμεν τούς ἀνθρώπους τούτους, καί ἐγώ θά ὑπακούσω εἰς πάντα ὅσα ἐπιθυμεῖ ἡ ψυχή σου». Ὑπήκουσε δέ ἡ Προκλιανή εἰς τούς λόγους τοῦ Σωσιπάτρου, ἐλπίζουσα ἵνα ἔχῃ καί αὐτή ὑπήκοον τόν νέον εἰς τήν αἰσχράν καί παράνομον επιθυμίαν της.
Παρέθηκε λοιπόν εἰς ἡμᾶς τράπεζαν ὁ Σωσίπατρος καί πᾶσαν τήν ὑπηρεσίαν τῆς τραπέζης αὐτός μόνος ἐποίει, καί αὐτός μόνος συνέτρωγε μεθ’ ἡμῶν· ἡ δέ Προκλιανή, καθημένη πλησίον, ἠκροάζετο μόνον μήπως ὁ Ἰωάννης ὁμιλήσῃ τι εἰς τόν Σωσίπατρον καί διαστρέψῃ τόν λογισμόν αὐτοῦ. Καί ἀφοῦ ἐφάγομεν, εἶπεν ὁ Ἰωάννης· «Ἐλθέ, τέκνον Σωσίπατρε, ἵνα παραπέμψῃς ἡμᾶς ἕως ἔξω τοῦ οἴκου σου»· καί ἀκολουθοῦντος ἡμᾶς τούτου, συνηκολούθει καί ἡ Προκλιανή διά νά ἐπιστρέψῃ συντόμως τόν Σωσίπατρον· φθάσαντες δέ εἰς τάς ἔξω θύρας, ἤθελεν ὁ Σωσίπατρος νά ἐξέλθῃ μέ ἡμᾶς καί ἀκούσῃ τούς λόγους τοῦ Ἰωάννου πρός ὠφέλειάν του· ἀλλ’ ἡ Προκλιανή ἠμπόδιζεν αὐτόν λαβοῦσα ἐκ τῆς χειρός καί λέγουσα· «Ἐλθέ, τέκνον, ἐντός τῆς οἰκίας· διότι δέν σέ ἀφήνω νά ἐξέλθῃς ἐξ αὐτῆς»· λέγει πρός αὐτήν ὁ Σωσίπατρος· «Ἄφησόν με, ὦ μῆτερ, διά νά προπέμψω ὀλίγον τούς ἀνθρώπους, ὑποδεικνύων εἰς αὐτούς τόν δρόμον, καί συντόμως θέλω ἐπιστρέψει πρός σέ».
Ἐκείνη ὅμως ἔχουσα ἐντός αὐτῆς τόν διαβολικόν σπόρον τῆς ἀπωλείας καί τό θανατηφόρον δηλητήριον τῆς ἐπιθυμίας, ἔλεγε πρός αὐτόν· «Δέν θά ἐξέλθῃς ἐκ τῆς οἰκίας, ἐάν δέν πληρώσῃς τήν ἐπιθυμίαν μου». Ἐστενοχωρήθη ὁ Σωσίπατρος μεγάλως διά τοῦτο, διότι ἐγνώριζε καλῶς τήν δαιμονικήν γνώμην τῆς Προκλιανῆς, ἐπειδή πολλάκις εἶχεν ἐνοχλήσει αὐτόν πρός τόν σκοπόν τοῦτον· ὅθεν καί λέγει πρός αὐτήν· «Μή συμπεριφέρησαι οὕτως ἀπρεπῶς, ὦ μῆτερ, ἀλλ’ εἴσελθε εἰς τόν οἶκόν σου, καί ἐγώ θά ἐπιστρέψω συντόμως πρός σέ»· ἐπιμενούσης δέ ἐκείνης καί κρατούσης αὐτόν ἐκ τῆς χειρός, ὤθησεν αὐτήν πρός τά ὀπίσω ὁ Σωσίπατρος καί ἐρρύσθη ἐκ τῶν χειρῶν της ἀκολουθήσας ἡμᾶς, καί ἐπί τέσσαρας ἡμέρας δέν ἠθέλησε νά ἐπιστρέψῃ εἰς τόν οἶκον του, φοβούμενος τόν πειρασμόν τῆς μητρός του καί τήν ἀπώλειαν, ἀλλ’ ἦτο μεθ’ ἡμῶν διδασκόμενος ὑπό τοῦ Ἰωάννου.
Ἡ δέ Προκλιανή, μή δυναμένη νά ἡσυχάσῃ ἐκ τοῦ δαιμονικοῦ πολέμου καί βιαζομένη ὑπό τῆς αἰσχρᾶς ἐπιθυμίας, ἐξῆλθε τήν τετάρτην ἡμέραν πρός ἀναζήτησιν τοῦ Σωσιπάτρου· καί καθ’ ἥν στιγμήν ἐδίδασκεν ὁ Ἰωάννης εἰς ἕνα δημόσιον τόπον καί ἦτο παρών μεθ’ ἡμῶν ὁ Σωσίπατρος, ἦλθεν ἐκεῖ ἡ Προκλιανή, καί ἰδοῦσα αὐτόν, ἀνεχώρησεν αἰσχυνομένη τό πλῆθος τοῦ λαοῦ· ἐπιστρέφουσα δέ ἦλθε κατά πρόσωπον τοῦ Σωσιπάτρου, ἀγνοοῦντος ἐκείνου καί μή προφθάσαντος ἵνα ὑποχωρήσῃ, καί συλλαβοῦσα αὐτόν ἐκ τῶν ἐνδυμάτων, ἐκράτει ἰσχυρῶς· οὗτος δέ ἔλεγε πρός αὐτήν· «Ἄφες μέ, ὦ μῆτερ μου, καί ἐγώ θέλω ποιήσει τό θέλημα τῆς καρδίας σου». Ἐπειδή ὅμως ἐπέμενεν ἐκείνη κρατοῦσα αὐτόν, ἠγωνίζετο ὁ νέος διά νά ἀπαλλαγῇ ἐκ τῶν χειρῶν καί τοῦ μολυσμοῦ τῆς Προκλιανῆς· καί πολλῆς φιλονικίας γενομένης μεταξύ αὐτῶν, ἀφοῦ εἶδεν ἡ Προκλιανή ὅτι δέ ἐπείθετο ὁ ΄νέος ἵνα ἀκολουθήσῃ αὐτήν καί πληρώσῃ τήν ἀνοσίαν καί παράνομον αὐτῆς ἐπιθυμίαν, θυμωθεῖσα μεγάλως καί γενομένη ἔξω ἑαυτῆς, ἐνεργουμένη ὑπό τοῦ δαίμονος, ἤρχισε νά ἐκβάλλῃ ἀγρίας φωνάς ὀδυρομένη μεγάλως ὡς παθοῦσα μέγα κακόν.
Ἀκούσαντες τάς φωνάς τῆς Προκλιανῆς δύο στρατιῶται, ἄνθρωποι τοῦ ἡγεμόνος, συλλαβόντες αὐτήν καί τόν Σωσίπατρον, ἔφερον ἀμφοτέρους πρός τόν ἡγεμόνα· ἐκείνη δέ ἄνευ οὐδεμίας ἐντροπῆς ἐκβαλοῦσα τό κάλυμμα τῆς κεφαλῆς της, καί διά τῶν χειρῶν ἐκριζώνουσα τάς τρίχας αὐτῆς, ἔλεγεν οὕτω πρός τόν ἡγεμόνα· «Παρακαλῶ τήν ἐξουσίαν σου, ὅπως δώσῃ προσοχήν εἰς τούς λόγους μου· ἀποθανών ὁ ἀνήρ μου ἐγκατέλειψέ μοι τοῦτον τόν υἱόν μου ὀρφανόν, ὄντα τεσσάρων ἐτῶν, τόν ὁποῖον μετά μυρίων κόπων καί μόχθων ἀναθρέψασα ἔφερον εἰς αὐτήν τήν ἡλικίαν, ὑπάρχοντα ἤδη εἰκοσιτεσσάρων ἐτῶν. Ἔχει ὅμως οὗτος δέκα ἡμέρας σήμερον ὅπου μέ ἐνοχλεῖ καί ἐπιτίθεται σφοδρῶς, ἵνα κοιμηθῶ μετ’ αὐτοῦ».
Ταῦτα ἀκούσας ὁ ἡγεμών καί πιστεύσας ὡς ἀληθῆ τά λεγόμενα ὑπό τῆς Προκλιανῆς ἐθυμώθη μεγάλως· καί χωρίς νά ἀκούσῃ τήν ἀπολογίαν τοῦ καθαρωτάτου καί ἀθῳοτάτου νέου, διέταξεν ἀμέσως ἵνα φέρωσι νωπά δέρματα βοῶν καί διάφορα φαρμακερά θηρία, ὄφεις καί λοιπά, καί ἐντός τῶν δερμάτων νά κλείσωσι μετ’ αὐτῶν τόν Σωσίπατρον. Ἐνῷ δέ ταῦτα ἡτοιμάζοντο, ἀκούσας ὁ Ἰωάννης, ἔδραμε πρός τό κριτήριον, καί διά μεγάλης φωνῆς εἶπε πρός τόν ἡγεμόνα· «Ἄδικος ἡ κρίσις τήν ὁποίαν ἀπεφάσισας κατά σώφρονος καί ἀνευθύνου παιδός, ὦ ἡγεμών»· ἰδοῦσα δέ ἡ Προκλιανή τόν Ἰωάννην ἐλθόντα ἐκεῖ, ἔκραξε μετά δακρύων λέγουσα πρός τόν ἡγεμόνα· «Οὗτος ὁ ἄνθρωπος εἶναι ὁ διαστρέψας τόν υἱόν μου καί ὁδηγήσας αὐτόν πρός τήν αἰσχράν ταύτην γνώμην καί πρᾶξιν· διότι ἐλθών αὐτός εἰς τόν οἶκον μου, διά νά φάγῃ ἄρτον, ἐδίδαξε τόν ἄστατον τοῦτον υἱόν μου τήν βδελυκτήν αὐτήν κατάστασιν».
Πειθόμενος δέ ὁ ἡγεμών περισσότερον εἰς τούς λόγους τῆς γυναικός, οὐδεμίαν προσοχήν ἔδιδεν εἰς τήν ἀπολογίαν τοῦ Ἰωάννου, διότι ἐμαρτύρουν καί πάντες οἱ παρευρισκόμενοι, ὅτι ἀπ’ ἀρχῆς ἡ Προκλιανή ἐτήρει μεγάλην καί ἄκραν σωφροσύνην· ὅθεν διέταξεν ἵνα συλληφθῇ καί κρατηθῇ ἀσφαλῶς ὁ Ἰωάννης, νά φέρωσι δέ καί ἕτερα νωπά δέρματα βοῶν καί δηλητηριώδη ἑρπετά, ὅπως δι’ αὐτῶν θανατώσῃ καί τόν Ἰωάννην διά τοῦ ἰδίου τρόπου. Ἀφοῦ εἶδεν ὁ Ἰωάννης ὅτι βαδίζει πρός ἐκτέλεσιν ἡ προσταγή τοῦ ἡγεμόνος, καί πάντα τά πρός θάνατον ἑτοιμασθέντα, στενάξας προσηύχετο νοερῶς πρός τόν Θεόν· πρίν δέ συμπληρώσῃ τήν εὐχήν αὐτοῦ, αἴφνης γίνεται κίνησις τῆς γῆς καί κρότος μέγας, καί ἐξηράνθη ἡ χείρ τοῦ ἡγεμόνος, ἐκτείναντος αὐτήν πρός τόν Ἰωάννην· ὁμοίως καί τῆς Προκλιανῆς, ἐχούσης τήν δεξιάν χεῖρα τεταμένην κατά τοῦ Ἰωάννου καί ψευδολογούσης, ἐξηράνθη αὕτη καί ἐπάγωσε ὡσεί λίθος γενομένη, καί πάντες οἱ παριστάμενοι ἔμειναν ὡς νεκροί· μόνον δέ ὁ Ἰωάννης καί ὁ Σωσίπατρος ἵσταντο πλησίον τῶν νωπῶν δερμάτων καί τῶν φαρμακερῶν ἐκείνων θηρίων.
Βλέπων ταῦτα ὁ ἡγεμών καί τήν γῆν ἐξακολουθοῦσαν νά σείηται, ἐβόησε πρός τόν Ἰωάννην λέγων· «Ἄνθρωπε τοῦ Θεοῦ, ποίησον εὐχήν ἵνα ἀποκατασταθῇ ἡ χείρ μου ὑγιής καί παύσῃ ὁ κλόνος τῆς γῆς, ὅπως πιστεύσω καί ἐγώ εἰς τόν ὑπό σοῦ κηρυττόμενον Θεόν» Ὁ δέ Ἰωάννης ὑψώσας τούς ὀφθαλμούς πρός τόν οὐρανόν καί στενάξας εἶπεν· «Υἱέ καί Λόγε τοῦ Θεοῦ καί Πατρός, ὁ τήν παντοδύναμόν σου χεῖρα ἐξαποστείλας ἐνθάδε πρός σωφρονισμόν τῶν ἀφρόνων καί ἀκολάστων, αὐτός κατάπεμψον καί τό πλῆθος τῶν ἀφάτων σου οἰκτιρμῶν καί πάντα εἰς τήν ἀρχαίαν τάξιν ἀποκατάστησον· σύ γάρ εἶ ὁ Βασιλεύς τῶν αἰώνων καί πάσης δυναστείας καί ἰσχύος ἐπικρατῶν, Ἰησοῦ Χριστέ». Πάραυτα δέ μετά τήν εὐχήν, τῆς μέν γῆς ἐσταμάτησεν ἡ κίνησις, τοῦ δέ ἡγεμόνος καί τῆς Προκλιανῆς ἐθεραπεύθησαν αἱ χεῖρες, καί πάντες οἱ κατά γῆς κείμενοι ὡς νεκροί ἐξανέστησαν σῶοι. Τότε ὁ ἡγεμών, ἰδών τά παράδοξα ταῦτα, εἶπε πρός τόν Ἰωάννην· «Ἀπόστολε τοῦ Χριστοῦ, εἴσελθε εἰς τόν οἶκον μου, ὅπως φάγῃς ἄρτον μετ’ ἐμοῦ»· καί λαβῶν ἡμᾶς καί τόν Σωσίπατρον ἔφερεν εἰς τήν οἰκίαν του, καί ἀφοῦ ἐφάγομεν, ἐμείναμεν ἐκεῖ τήν νύκτα ἐκείνην· διότι δέν ἔπαυσεν ὁ Ἰωάννης διδάσκων τόν ἡγεμόνα περί τοῦ λόγου τῆς ζωῆς· τήν δέ ἀκόλουθον ἡμέραν προσέπεσεν ὁ ἡγεμών εἰς τόν Ἰωάννην παρακαλῶν ὅπως βαπτίσῃ αὐτόν μετά τῆς γυναικός καί τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ. Κατηχήσας ὅθεν αὐτούς, ἐβάπτισεν εἰς τό ὄνομα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
Τήν ἑπομένην ἡμέραν ἐξελθόντες μετά πολλῆς τιμῆς ἐκ τῆς οἰκίας τοῦ ἡγεμόνος, εἶπεν ὁ Ἰωάννης πρός τόν Σωσίπατρον· «Τέκνον, ὕπαγε εἰς τόν οἶκον σου καί τήν μητέρα σου»· ἐκεῖνος δέ δέν ἤθελεν, ἀλλ’ ἔλεγε· «Θά σέ ἀκολουθήσω, Πάτερ, ὅπου καί ἄν ὑπάγῃς, καί δέν θέλω πλέον νά εἰσέλθω εἰς τόν οἶκον μου, οὐδέ νά ἴδω τήν ἀθλίαν μητέρα μου· θά ἐγκαταλείψω ὅθεν τά πάντα καί εἶμαι εὐχαριστημένος νά ἀκούω μόνον τούς λόγους τοῦ Χριστοῦ, οἱ ὁποῖοι ἐξέρχονται ἐκ τοῦ ἁγίου σου στόματος». Λέγει πρός αὐτόν ὁ Ἀπόστολος· «Μή ἔχῃς πλέον εἰς τόν νοῦν σου τούς πονηρούς λόγους, τούς ὁποίους ἤκουσας πρίν παρά τῆς μητρός σου· διότι ἐγκατέλειψε πλέον αὕτη τάς πονηράς καί διαβολικάς ὑποθέσεις καί φροντίζει μόνον διά τήν σωτηρίαν της. Δέν θά ἀκούσῃς εἰς τό ἑξῆς λόγον κακόν ἐκ τοῦ στόματος αὐτῆς, οὐδέ θά ἴδῃς σχῆμα δαιμονικόν. Εὑρίσκεται πλέον μετανοοῦσα καί ἀπεχομένη τῶν ἀκαθάρτων λόγων καί σχημάτων, τά ὁποῖα ἐποίει διά τήν καταστροφήν σου».
Μετά τούς λόγους τούτους, λαβών ὁ Ἰωάννης τόν Σωσίπατρον ἐκ τῆς χειρός, ἀνήλθομεν εἰς τόν οἶκον αὐτοῦ· εὕρομεν δέ τήν Προκλιανήν κειμένην ἐπί τοῦ ἐδάφους κλαίουσαν καί μετανοοῦσαν εἰλικρινῶς διά τά κακά, τά ὁποῖα εἶχε διαπράξει. Καθώς δέ ἤκουσεν αὕτη ὅτι ἦλθεν ὁ Ἰωάννης εἰς τήν οἰκίαν αὐτῆς, ἐγερθεῖσα ἔδραμεν εἰς προϋπάντησιν αὐτοῦ· καί προσπεσοῦσα εἰς τούς πόδας αὐτοῦ μετά δακρύων πολλῶν, ἐβόα λέγουσα· «Ἥμαρτον εἰς τόν Θεόν καί εἰς σέ, ἄνθρωπε τοῦ Θεοῦ, καί εἰς τόν υἱόν μου, καί δέν εἶμαι ἀξία νά ζῶ πλέον· ἀλλά παρακαλῶ σε νά μέ συγχωρήσῃς τήν τελείως ἀπηλπισμένην· διότι πῶς θά τολμήσω νά ὑψώσω τό πάσης αἰσχύνης πεπληρωμένον πρόσωπόν μου καί νά ἴδω σέ καί τό τέκνον μου,τό ὁποῖον προσεπάθησα ἐγώ ἡ ἀθλία νά θανατώσω κατά τήν ψυχήν καί τό σῶμα;» Καί ταῦτα λέγουσα, ἔβρεχε διά τῶν δακρύων τούς πόδας τοῦ Ἰωάννου· οὗτος δέ ἥπλωσε τήν χεῖρα αὐτοῦ, ἵνα ἐγείρῃ αὐτήν, ἀλλ’ αὕτη δέν ἐδέχετο κατ’ οὐδένα λόγον, κλαίουσα πικρῶς καί μέ ἐλεεινάς φωνάς ἐξωμολογεῖτο τήν γενομένην εἰς αὐτήν διαβολικήν πλάνην καί ἐπιβουλήν κατά τοῦ υἱοῦ της· καί τόσον πολύ ἔκλαιεν, ὥστε ἐλυπήθημεν καί ἐδακρύσαμεν καί ἡμεῖς· ἱκανῶς δέ καί ὁ Σωσίπατρος ἔκλαυσε.
Τότε λοιπόν ὁ Ἀπόστολος λέγει πρός τήν Προκλιανήν· «Ἐγέρθητι, τέκνον, διότι εὗρες συγχώρησιν τῶν πταισμάτων σου παρά Κυρίου διά τῆς ἀπολυτρώσεως τῆς εἰς Χριστόν πίστεως»· καί ἐγερθεῖσα δέν ἐτόλμα ἵνα ἀτενίσῃ πρός τόν Ἰωάννην· ἀρχίσας δέ ἐκ τῶν θείων Γραφῶν καί ποιήσας ἀρκετήν διδασκαλίαν ὁ Ἰωάννης, κατήχησεν αὐτήν καί ἐβάπτισε μετά τοῦ υἱοῦ της Σωσιπάτρου καί πάντων τῶν ἀνθρώπων τοῦ οἴκου αὐτῆς. Καί μετ’ ὀλίγας ἡμέρας λαβοῦσα ἡ Προκλιανή ἀρκετά χρήματα, ἔφερε καί ἔρριψεν αὐτά εἰς τούς πόδας τοῦ Ἀποστόλου λέγουσα· «Λάβε ταῦτα, κύριε, ἵνα διαμοιράσῃς εἰς τούς χρείαν ἔχοντας». Λέγει πρός αὐτήν ὁ Ἰωάννης· «Ἔχεις, τέκνον, καί ἄλλα χρήματα εἰς τόν οἶκον σου;» ἡ δέ Προκλιανή εἶπε· «Ναί, κύριε, ἔχω καί ἄλλα πολλά». Ἀπεκρίθη ὁ Ἀπόστολος· «Ἀφοῦ ταῦτα ἀφιέρωσας εἰς τόν Θεόν, τοποθέτησον αὐτά εἰς χωριστόν μέρος τῆς οἰκίας σου καί διά τῶν ἰδίων χειρῶν σου διαμοίρασον εἰς τούς πτωχούς διά νά λάβῃς θησαυρόν εἰς τούς οὐρανούς». Ὅθεν κατά τήν ἐντολήν τοῦ Ἰωάννου, ἱσταμένη αὕτη καθ’ ἑκάστην ἡμέραν ἔξωθεν τῆς οἰκίας της, διά τῶν ἰδίων χειρῶν της διεμοίραζεν εἰς πάντας τούς ἐρχομένους πτωχούς τά πρός τήν χρείαν ἁρμόδια.
Διετρίψαμεν λοιπόν ἀρκετόν καιρόν εἰς τόν οἶκον τῆς Προκλιανής, καί εἴδομεν εἰς αὐτήν καρπούς μεγάλους τῆς μετανοίας· διότι διά νηστειῶν καί προσευχῶν πολλῶν ἐταπείνωσε τόν ἑαυτόν της δεομένη τοῦ Θεοῦ περί τῶν προηγουμένων ἁμαρτημάτων της, καί ἵνα μέχρι τέλους καθαρά, ἀναμάρτητος καί ἐν ἁγιωσύνῃ τελειώσῃ τόν βίον καί ἀξιωθῇ τῆς αἰωνίου σωτηρίας μετά τοῦ υἱοῦ της Σωσιπάτρου. Μέγιστον λοιπόν δῶρον, ἀγαπητοί, ἡ μετάνοια καί φάρμακον ζωῆς παρά Θεοῦ εἰς τούς ἀνθρώπους ἐδόθη, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν ᾧ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
κα’ Περί τῆς συγγραφῆς τοῦ Ἱεροῦ Εὐαγγελίου
Διά τῆς Χάριτος καί βοηθείας τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ καί διά τῶν θεοπνεύστων λόγων τοῦ Ἰωάννου καί τῶν μεγίστων σημείων καί τεράτων, τά ὁποῖα ἐποίησεν ὁ Θεός δι’ αὐτοῦ, ἐπίστευσαν πάντες σχεδόν οἱ κάτοικοι τῆς νήσου Πάτμου· αφού δέ ἀπέθανεν ὁ βασιλεύς ἐκεῖνος, ὁ ὁποῖος ἐξώρισεν ἡμᾶς εἰς τήν νῆσον ταύτην, ἔγινεν ἄλλος βασιλεύς, ὁ ὁποῖος δέν ἠμπόδιζε τήν περί τοῦ Χριστοῦ διδαχήν, οὐδέ ἠνώχλει τούς πιστεύοντας εἰς τό ὄνομα αὐτοῦ. Οὗτος λοιπόν ὁ νέος βασιλεύς, ἔχων ἀγαθάς πληροφορίας περί τοῦ Ἰωάννου, διέταξεν ἵνα ἀπολυθῇ οὗτος ἐκ τῆς ἐξορίας καί νά μεταβῇ ὅπου ἄν θέλῃ(1)· ἰδών δέ ὁ Ἰωάννης, ὅτι πάντες σχεδόν οἱ ἐν Πάτμῳ ἐπίστευσαν εἰς τόν Χριστόν, ἀπεφάσισεν ἵνα ἐπιστρέψῃ εἰς τήν Ἔφεσον. Τοῦτο μαθόντες οἱ πιστεύσαντες ἀδελφοί, συνελθόντες πάντες ὁμοῦ, παρεκάλουν μετά θερμῶν δακρύων αὐτόν λέγοντες· «Μή ἐγκαταλίπῃς ἡμᾶς ὀρφανούς, Πάτερ παρακαλοῦμεν τήν ἁγιότητά σου, ἀλλά νά μένῃς διά παντός μετά τῶν τέκνων σου»· ὁ δέ Ἰωάννης συνεβούλευσεν αὐτούς, λέγων· «Μή κάμητε οὕτω, τέκνα μου, καί κλαίοντες λυπεῖτε τήν ψυχήν μου, μή φροντίζοντες καί διά τό συμφέρον τῶν ἄλλων· διότι ὁ Χριστός, εἰς τόν ὁποῖον ἐπιστεύσατε, αὐτός ἐμφανισθείς εἰς ἐμέ διέταξεν ὅπως ἐπιστρέψω εἰς τήν Ἔφεσον, ἵνα παρηγορήσω καί τούς ἐκεῖ ἀδελφούς».
Ἰδόντες οἱ ἀδελφοί ὅτι δέν πείθεται εἰς τούς λόγους αὐτῶν, προσέπεσον εἰς τούς πόδας αὐτοῦ παρακαλοῦντες καί λέγοντες· «Ἐάν, ὦ Πάτερ καί διδάσκαλε, ἀπεφάσισες ἵνα ἀφήσῃς ἡμᾶς ὀρφανούς, παρακαλοῦμεν σέ θερμῶς ὅπως παραδώσῃς εἰς ἡμᾶς ἐγγράφως τά περί τῆς ἐνσαρκώσεως καί τῆς λοιπῆς οἰκονομίας τοῦ Θεοῦ, διά νά μελετῶμεν αὐτά πάντοτε καί οὕτω μένωμεν σταθεροί καί ἀμετακίνητοι εἰς τήν πίστιν, μήποτε κανείς ἐκ τῶν ἀδελφῶν ἀμελήσας πλανηθῇ ὑπό τοῦ σατανᾶ καί ἀκολουθήσῃ ὀπίσω αὐτοῦ». Ἀπεκρίθη πρός αὐτούς ὁ Ἰωάννης· «Πολλάκις, τέκνα μου, ἠκούσατε παρ’ ἐμοῦ περί τῶν σημείων τά ὁποῖα ἐποίησεν ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ ἐνώπιόν μου, καί πάντας τούς λόγους τῆς οἰκονομίας αὐτοῦ ἐγνώρισα πρός σᾶς· ἀρκεῖσθε ὅθεν εἰς ταῦτα φυλάττοντες αὐτά, καί θά δώσῃ εἰς σᾶς Κύριος ὁ Θεός τήν αἰώνιον ζωήν».
Ταῦτα ἀκούσαντες οἱ ἀδελφοί παρεκάλουν μετά περισσοτέρων δακρύων, λέγοντες ὅτι δέν ἀνίστανται ἐκ τοῦ ἐδάφους, ἐάν δέν παραχωρήσῃ εἰς αὐτούς τό ζήτημα τοῦτο· λυπηθείς δέ αὐτούς ὁ Ἀπόστολος διά τά πολλά δάκρυά των εἶπεν· «Ὑπάγετε, τέκνα μου, εἰς τούς οἴκους σας, καί διά τῆς προσταγῆς τοῦ Κυρίου καί τοῦτο τό εὐσεβές ζήτημα θά γίνῃ εἰς σᾶς»(2). Καί εὐλογήσας αὐτούς ἐπορεύθησαν ἕκαστος εἰς τόν οἶκον αὐτοῦ. Τότε παραλαβών ἐμέ ὁ Ἰωάννης ἐξήλθομεν τῆς πόλεως μακράν ἕως ἑνός μιλίου διάστημα εἰς τόπον ἥσυχον λεγόμενον «Κατάπαυσις», ἀνήλθομεν δέ εἰς τό ἐκεῖ πλησίον εὑρισκόμενον ὑψηλόν ὄρος, μείναντες ἐπ’ αὐτοῦ τρεῖς ἡμέρας· διετέλεσε δέ καθ’ ὅλας τάς τρεῖς ἡμέρας ὁ Ἰωάννης νῆστις ἄνευ οὐδεμιᾶς τροφῆς προσευχόμενος καί παρακαλῶν τόν Θεόν ὅπως δώσῃ τό Εὐαγγέλιον εἰς τούς ζητοῦντας αὐτό πιστούς ἀδελφούς. Τήν τρίτην λοιπόν ἡμέραν λέγει πρός μέ· «Τέκνον Πρόχορε, εἴσελθε εἰς τήν πόλιν καί λάβε μελάνην καί χάρτην καί φέρε ταῦτα πρός μέ ἐνταῦθα»· εἰσελθών δέ ἐγώ εἰς τήν πόλιν καί ἐκτελέσας τήν παραγγελίαν, ἐπέστρεψα πρός αὐτόν, ὁ ὁποῖος μοί εἶπεν· «Ἄφες, τέκνον, ἐνταῦθα τόν χάρτην καί τήν μελάνην, καί ἐπίστρεψον εἰς τήν πόλιν, μετά δέ δύο ἡμέρας ἐλθέ πάλιν ἐνταῦθα»· καί ἐποίησα οὕτως.
Ἐπανελθών μετά δύο ἡμέρας συμφώνως πρός τήν ἐντολήν, εὗρον τόν Ἰωάννην ἱστάμενον ὄρθιον καί προσευχόμενον· εἶπε δέ πρός μέ· «Λάβε, τέκνον, τόν χάρτην καί τήν μελάνην, καί στῆθι ἐκ δεξιῶν μου»· ἐποίησα δέ καθώς διετάχθην. Καί αἴφνης ἐγένετο ἀστραπή μεγάλη καί βροντή τοιαύτη, ὥστε ἐσαλεύθη τό ὄρος ὁλόκληρον· ἐγώ δέ ἐκ τοῦ φόβου ἔπεσον κατά γῆς ὡσεί νεκρός· ἐκτείνας ὅμως Ἰωάννης τήν χεῖρα, μέ ἤγειρε λέγων· «Κάθου ἐκ δεξιῶν μου»· καί πάλιν προσηύξατο· μετά δέ τήν εὐχήν εἶπε· «Τέκνον Πρόχορε, ἐκεῖνα τά ὁποῖα θά ἀκούῃς ἐκ τοῦ στόματός μου, γράφε εἰς τούς χάρτας». Καί ἀνοίξας τό στόμα αὐτοῦ, καθώς ἵστατο ὄρθιος καί ἄνω βλέπων πρός τόν οὐρανόν, ἤρχισε νά λέγῃ· «Ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ Λόγος καί ὁ Λόγος ἦν πρός τόν Θεόν καί Θεός ἦν ὁ Λόγος…..» καί οὕτω καθεξῆς, ἐκεῖνος ἱστάμενος ἔλεγε καί ἐγώ καθεζόμενος ἔγραφον· ἐποιήσαμεν δέ δύο ἡμέρας καί ἕξ ὥρας, ἐκεῖνος μέν ἱστάμενος καί λέγων, ἐγώ δέ καθεζόμενος καί γράφων. Καί ἀφοῦ συνεπληρώθησαν οἱ θεῖοι λόγοι τοῦ Εὐαγγελίου, ἐποίησεν εὐχήν καί οὕτω κατήλθομεν ἐκ τοῦ ὄρους μεταβάντες εἰς τήν οἰκίαν τοῦ Σωσιπάτρου, ὅστις παρέθηκεν εἰς ἡμᾶς τράπεζαν καί φάγοντες ἀνεπαύθημεν.
Τήν ἑπομένην ἡμέραν εἶπεν ὁ Ἰωάννης πρός τόν Σωσίπατρον· «Τέκνον, φρόντισον νά εὕρῃς καλάς μεβράνας διά τήν καθαρογράφησιν τοῦ Ἁγίου Εὐαγγελίου»· καί ὅτε ἔφερεν ὁ Σωσίπατρος τάς μεμβράνας, λέγει πρός με ὁ Ἀπόστολος· «Κάθου, τέκνον, ἐνταῦθα καί καλλιγράφησον εἰς αὐτάς τό Εὐαγγέλιον»· ἐγώ δέ καθίσας εἰς τόν οἶκον τοῦ Σωσιπάτρου, μετά πολλῆς τῆς ἐπιμελείας ἐκαθαρόγραψα αὐτό. Ὁ δέ Ἰωάννης κατά τό διάστημα τοῦτο ἐδίδασκε καί καθίστα Ἐπισκόπους καί Πρεσβυτέρους εἰς τάς Ἐκκλησίας· ἀφοῦ δέ ἐτελείωσεν ἡ καθαρογράφησις τοῦ Εὐαγγελίου, ἔφερον αὐτό εἰς τήν Ἐκκλησίαν καί κατά διαταγήν τοῦ Ἰωάννου συνήχθησαν πάντες οἱ ἀδελφοί, πρός τούς ὁποίους ἀνεγνώσθη καί ἐγένετο χαρά καί ἀγαλλίασις διά τήν Χάριν αὐτοῦ· εἶτα διέταξεν ὅπως τό μέν εἰς τήν μεμβράνην γραφέν Εὐαγγέλιον παραμείνῃ εἰς τήν Πάτμον, ἐκ τοῦ ὁποίου νά ἀντιγράψωσιν ἀκριβῶς καί νά ἐφοδιασθῶσι πᾶσαι αἱ Ἐκκλησίαι, τό δέ εἰς τούς χάρτας γεγραμμένον νά μεταφέρωμεν εἰς τήν Ἔφεσον, τό ὁποῖον καί ἐγένετο· μετά δέ τήν λειτουργίαν καί τήν θείαν κοινωνίαν ἀπέλυσε τόν λαόν.
κβ’ Ἡ θεραπεία τοῦ τυφλοῦ
Τήν ἑπομένην ἡμέραν εἶπεν πρός με ὁ Ἰωάννης· «Τέκνον Πρόχορε, ἐλθέ ἵνα ἐξέλθωμεν εἰς τά χωρία τῆς νήσου διά νά διδάξωμεν τούς ἀνθρώπους πρό τοῦ ἀναχωρήσωμεν ἀπ’ ἐδῶ». Καί οὕτως ἐξήλθομεν· ἐνῷ δέ ἐδίδασκεν ὁ Ἰωάννης εἰς ἕνα τόπον, Ἀγροικίαν καλούμενον, ὑπῆρχεν ἐκεῖ εἷς ἱερεύς τοῦ Διός, ὀνομαζόμενος Εὔχαρις, ὁ ὁποῖος εἶχεν υἱόν τυφλόν ὑπάρχοντα καί εὑρισκόμενον ἐκεῖ, ἀκούοντα δέ μετά μεγάλης προθυμίας καί γλυκύτητος τούς λόγους τοῦ Ἰωάννου· αἴφνης δέ ἔκραξεν οὗτος λέγων· «Διδάσκαλε, διά τόν Θεόν τόν ὁποῖον κηρύττεις, ἐπειδή γλυκέως ἀκούω τούς λόγους σου, ποίησον προσευχήν δι’ ἐμέ ὅπως ἀναβλέψω καί ἴδω τό πρόσωπόν σου διά νά εὐφρανθῶ περισσότερον». Λυπηθείς ὅθεν αὐτόν ὁ Ἰωάννης καί γνωρίζων ὅτι ἔχει πίστιν διά νά σωθῇ, ἐκράτησεν αὐτόν ἐκ τῆς χειρός· καί ποιήσας εἰς τούς ὀφθαλμούς αὐτοῦ τόν τύπον τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, εἶπεν· «Ἐν τῷ ὀνόματι Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἀνάβλεψον»· καί εὐθέως ἀνέβλεψε. Τοῦτο ἰδών ὁ Εὔχαρις ὁ πατήρ τοῦ θεραπευθέντος τυφλοῦ, προσέπεσεν εἰς τούς πόδας τοῦ Ἰωάννου προσκυνῶν αὐτόν καί παρακαλῶν, ὅπως εἰσέλθῃ εἰς τόν οἶκον του διά νά ποιήσῃ αὐτόν καί τούς οἰκείους του δούλους Χριστοῦ· ὅθεν εἰσελθόντων ἡμῶν καί πολλήν διδασκαλίαν ποιήσας ὁ Ἰωάννης καί κατηχήσας ἱκανῶς, ἐβάπτισεν αὐτούς πάντας εἰς τό ὄνομα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
(1) Κατά τόν Ὅσιον Νικόδημον, εἰς Πάτμον εὑρισκομένου τοῦ μεγάλου Ἰωάννου, στέλλει πρός αὐτόν ἐπιστολήν ὁ μακάριος Διονύσιος ὁ Ἀρεοπαγίτης, ὤν τότε ἐνενήκοντα ἐτῶν γέρων, ἐν ᾗ ἐγκωμιάζει τόν μέγαν τοῦτον Ἀπόστολον, λέγων· «Προσαγορεύω σε τήν ἱεράν ψυχήν, ἠγαπημένε. Καί ἔστι μοι τοῦτο πρός σέ παρά τούς πολλούς ἰδιαίτερον. Χαῖρε ἀληθῶς, ἠγαπημένε, τῷ ὄντως ἐραστῷ καί ἐφετῷ καί ἀγαπητῷ λίαν ἠγαπημένε. Τί θαυμαστόν, εἰ Χριστός ἀληθεύει, καί τούς μαθητάς οἱ ἄδικοι τῶν πόλεων ἐξελαύνουσιν, αὐτοί τά κατ’ ἀξίαν ἑαυτοῖς ἀπονέμοντες, καί τῶν Ἁγίων οἱ ἐναγεῖς ἀποδιαστελλόμενοι καί ἀποφοιτῶντες;» Προσθέτων δέ καί ἄλλα πολλά ἐγκώμια, καί ἥλιον ὀνομάζων τοῦ Εὐαγγελίου τόν μέγαν Θεολόγον, προφητεύει εἰς τό τέλος τῆς ἐπιστολῆς, ὅτι μέλλει νά λυτρωθῇ ἀπό τήν ἐξορίαν καί θά ἐπιστρέψῃ πάλιν εἰς τόν τόπον τῆς Μικρᾶς Ἀσίας· καί ὅτι ἐκεῖ μέλλει νά παραδώσῃ πολλά ἀγαθά, λέγων αὐτολεξεί· «Ἀξιόπιστος δέ πάντως εἰμί τά προεγνωσμένα σοι, καί μαθών ἐκ Θεοῦ καί λέγων, ὅτι καί τῆς ἐν Πάτμῳ φυλακῆς ἀφεθήσῃ, καί εἰς τήν ἀσιάτιδα γῆν ἐπανήξεις, καί δράσεως ἐκεῖ τοῦ ἀγαθοῦ μιμήματα καί τοῖς μετά σέ παραδώσεις». Κατά τήν πρόρησιν λοιπόν ταύτην τοῦ θείου Διονυσίου, ὅτε ὁ βασιλεύς Τραϊανός ἐβασίλευσε μετά τόν Νερούαν ἐν ἔτει Ϟη’ (98), ἐστάλησαν γράμματα βασιλικά εἰς τήν Πάτμον, τά ὁποῖα ἀνεκάλουν τόν μέγαν Ἰωάννην ἀπό τήν ἐξορίαν.
(2) Ὁ δέ Δοσίθεος ἐν σελίδι 13 τῆς Δωδεκαβίβλου λέγει, ὅτι συνέγραψε τό Εὐαγγέλιον ὁ Ἰωάννης ἀπό δεήσεως τῶν Ἐπισκόπων τῆς Ἀσίας, καί οὐχί τῶν Πατμίων, ὡς γράφεται ἐνταῦθα. Συμμαρτυρεῖ δέ καί ὁ Μελέτιος εἰς τόν πρῶτον τόμον τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας αὐτοῦ λέγων, ὅτι ἐν Ἐφέσῳ συνέγραψεν ὁ Ἰωάννης τό Εὐαγγέλιον καί τάς ἐπιστολάς του. Συμβιβάζει ὅμως καί θεραπεύει τήν διαφωνίαν ταύτην ὁ αὐτός Μελέτιος λέγων, ὅτι προέγραψε μέν ὁ Ἰωάννης τό Εὐαγγέλιον καί τάς ἐπιστολάς εἰς τήν Πάτμον, ἐξέδωκε δέ καί ἐδημοσίευσε ταῦτα εἰς τήν Ἔφεσον. Ἔγραψε δέ τό Εὐαγγέλιον, κατά τόν Δοσίθεον, κατά τό ἑξηκοστόν τέταρτον ἔτος ἀπό τῆς Ταφῆς ἤ τῆς Ἀναλήψεως τοῦ Κυρίου. Ἤ κατ’ ἄλλους, μετά τριάκοντα ἕξ ἔτη ἀπό τῆς Ἀναλήψεως, δύο ἔτη ὕστερον ἀπό τῆς συγγραφῆς τῆς Ἀποκαλύψεως, ἡ ὁποῖα εἶναι τό δυσκολώτατον βιβλίον πάντων τῶν τοῦ κόσμου βιβλίων, κατά τόν Ἱερώνυμον, καί ἡ σκοτεινοτάτη καί δυσκολωτάτη βίβλος κατά τόν Μελέτιον. Ἤρχισε δέ ἀπό τῆς προαιωνίου Γεννήσεως τοῦ Κυρίου καί ἀφῆκε τήν ὑστέραν οἰκονομικῶς, διά τούς αἱρετικούς τοῦ καιροῦ ἐκείνου, Ἐβίωνά τε καί Κήρινθον, οἱ ὁποῖοι ἠρνοῦντο τήν θεότητα τοῦ Χριστοῦ. Καί εἰς στερέωσιν μέν τῶν εὐσεβῶν, ἀντίρρησιν δέ τῶν αἱρετικῶν τῶν λεγομένων Γνωστικῶν, ὡς καί αὐτῶν τῶν Νικολαϊτῶν, ὡς λέγει ὁ Εἰρηναῖος, ὁ Ἱερώνυμος, καί ὁ Ἐπιφάνιος. Ἔγραψε δέ τήν Ἀποκάλυψιν τέσσαρα ἔτη πρό τῆς κοιμήσεώς του, κατά τόν Μελέτιον.
Σημείωσαι ὅτι ὁ Ἅγιος Πέτρος ὁ Ἀλεξανδρείας, ὁ κατά τά τέλη τοῦ δευτέρου αἰῶνος ἀκμάσας, λέγει εἰς τό χρονικόν τό συνεκδοθέν μετά τῶν βιβλίων τῆς Βυζαντίδος, ὅτι τό ἰδιόχειρον Εὐαγγέλιον τοῦ θείου τούτου Ἰωάννου μέχρι τοῦ νῦν φυλάττεται χάριτι Θεοῦ εἰς τήν τῶν Ἐφεσίων ἁγιωτάτην Ἐκκλησίαν, καί ὑπό τῶν πιστῶν ἐκεῖ προσκυνεῖται· ἀναφέρεται δέ ἐν τούτῳ ὅτι τρίτη ὥρα ἦτο, ὅτε ὁ Χριστός ἐσταυρώθη, καθώς καί τά ἀκριβῆ χειρόγραφα περιέχουσι (βλέπε σημείωσιν 20 Νικηφόρου τοῦ Θεοτόκη εἰς τήν μετάφρασιν Κλήμεντος τοῦ Κανονικοῦ ἐν τῇ «Ἀνασκευῇ» τῆς τότε διερμηνευθείσης Διαθήκης). Βλέπε καί εἰς τήν εἰκοστήν τοῦ Δεκεμβρίου (ἡμέτερος «Μέγας Συναξαριστής τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», τόμ ΙΒ’ ἔκδ. α’ σελ. 530 ἐν τῇ ὑποσημειώσει τοῦ Συναξαρίου τοῦ Ἁγίου Ἰγνατίου τί ἐν ἐπιστολῇ αὐτοῦ γράφει ὁ Ἅγιος οὗτος). Ἐν δέ τῇ «Ἑκατονταετηρίδι» γράφεται, ὅτι ἐπί Δομετιανοῦ ἐν ἔτει Ϟς’ (96) ὁ Ἀπόστολος Ἰωάννης ἐπέμφθη δέσμιος ἐξ Ἀσίας εἰς Ρώμην ὑπό τοῦ Ἀνθυπάτου, ὅπου ἐτέθη ἐντός λέβητος πλήρους ζέοντος ἐλαίου, καί ἐφυλάχθη ἀβλαβής, ὡς γράφει ὁ Ἱερώνυμος εἰς βιβλίον α’. Ἔπειτα ἐξωρίσθη ἐκεῖθεν εἰς Πάτμον, καί συνέγραψε τήν θείαν Ἀποκάλυψιν, ἐπί τῆς βασιλείας τοῦ Δομετιανοῦ, κατά Εἰρηναῖον καί Ἱερώνυμον.
Σημείωσαι ὅτι τά λόγια ἐκεῖνα, τά ὁποῖα γράφει ὁ Ἰωάννης εἰς τήν Καθολικήν πρώτην Ἐπιστολήν του, ἤτοι ὅτι «Τρεῖς εἰσιν οἱ μαρτυροῦντες ἐν τῇ γῇ, τό Πνεῦμα καί τό Ὕδωρ καί τό Αἷμα, καί οἱ τρεῖς εἰς τό ἕν εἰσι» (κεφάλαιον ε’), ταῦτα τά λόγια ἄλλοι, οὐχί ὀρθῶς, τά λέγουσιν ὡς νόθα. Ἐπειδή εἰς πολλά ἀρχαῖα χειρόγραφα δέν ἐμφέρονται πλήν εὑρίσκονται εἰς πάμπολλα ἀντίγραφα. Ὅθεν καί ὁ νεώτερος Σιμώνιος ὀμολογεῖ, ὅτι εὗρε τά τοιαῦτα λόγια εἰς διακόσια ἀντίγραφα ἀρχαιότατα. Ὅσα δέ ἀντίγραφα εὗρε, μή περιέχοντα αὐτά, δέν ἦσαν παλαιότερα τῶν ἑξακοσίων ἐτῶν. Ἀναφέρονται δέ τά λόγια ταῦτα καί ὑπό τοῦ Τερτυλλιανοῦ εἰς τό «Κατά Πραξέου» βιβλίον πρῶτον, κεφάλαιον εἰκοστόν πέμπτον. Καί ὑπό τοῦ Κυπριανοῦ εἰς ἐπιστολήν πρός Ἰωβιανόν «Περί Μονάδος». Καί οἱ τῆς Ἀφρικῆς δέ Πατέρες, τετρακόσιοι τόσοι Ἐπίσκοποι, ἐκτιθέμενοι τήν ἑαυτῶν πίστιν εἰς Οὐνερικόν τόν βασιλέα τῶν Ἀρειανῶν Οὐανδάλων ἐν ἔτει υπδ’ (484), τά αὐτά λόγια ἀναφέρουσιν αὐτολεξεί. Ἀλλά καί ὁ νεώτερος Καλμέτος προβάλλεται τούς ὑπέρ τῆς αὐθεντίας τῶν λόγων ἐκείνων κατά τῶν ἀντιλεγόντων συγγραψαμένους. Γράφει δέ περί τούτων καί ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ἐν τῇ ἑρμηνείᾳ τῶν Καθολικῶν Ἐπιστολῶν.
Μέρος Δ’
Ἡ εἰς Ἔφεσον ἐπιστροφή καί Μετάστασις τοῦ Ἰωάννου
α’ Ἡ ἐπιστροφή εἰς τήν Ἔφεσον
Τήν ἑπομένην ἡμέραν ἀσπασάμενοι καί ἀποχαιρετίσαντες πάντας τούς ἀδελφούς, ἀνεχωρήσαμεν ἐκ τῆς Πάτμου· καί εὑρόντες πλοῖον ταξιδεῦον πρός τά μέρη τῆς Ἀσίας, ἀνήλθομεν εἰς αὐτό καί εἰς διάστημα δεκατεσσάρων ἡμερῶν ἐφθάσαμεν εἰς ἀπόστασιν τριῶν μιλίων ἀπό τῆς πόλεως Ἐφέσου, ἔνθα ἐξήλθομεν εἰς τήν γῆν καί περιπατοῦντες εἰσήλθομεν εἰς τήν πόλιν· μαθόντες δέ πάντες οἱ ἀδελφοί τήν ἄφιξιν ἡμῶν, ἐξῆλθον εἰς προϋπάντησίν μας εἰς ἕνα τόπον, ἔνθα ἐκαθήσαμεν διά νά ἀναπαυθῶμεν ὀλίγον. Καί ἐπειδή ὁ Διοσκορίδης εἶχεν ἀποθάνει, παρέλαβεν ἡμᾶς εἰς τήν οἰκίαν αὐτοῦ ὁ υἱός αὐτοῦ Δόμνος, ὁ ὁποῖος παρέθηκεν εἰς ἡμᾶς τράπεζαν φιλοξενήσας καί ἀναπαύσας ἡμᾶς, καί ἐμείναμεν εἰς τήν οἰκίαν αὐτοῦ, ἔνθα ἤρχοντο πάντες οἱ ἀδελφοί καί ἐδιδάσκοντο ὑπό τοῦ Ἰωάννου· καί ὀλίγον κατ’ ὀλίγον ἐπίστευσαν πάντες εἰς τούς λόγους τοῦ Ἰωάννου (1).
β’ Ἡ Μετάστασις τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου
Ἀφοῦ ἐπεστρέψαμεν εἰς τήν Ἔφεσον ἀπό τήν ἐξορίαν, διεμείναμεν εἰς αὐτήν ἔτη εἴκοσιν ἕξ· ἐμείναμεν δέ καί εἰς τήν νῆσον Πάτμον ἔτη δέκα πέντε· καί πρό τῆς ἐξορίας ἡμῶν διετρίψαμεν εἰς τήν Ἔφεσον ἔτη ἐννέα· ἦτο δέ ὁ Ἰωάννης ὅτε ἀνεχωρήσαμεν ἐξ Ἱεροσολύμων ἐτῶν πεντήκοτα(2). Καί ἀφοῦ συνεπληρώθησαν εἴκοσιν ἕξ ἔτη ἀπό τῆς ἐπιστροφῆς ἡμῶν ἐκ τῆς ἐξορίας εἰς τήν Ἔφεσον, μίαν ἡμέραν παραλαβών ὁ Ἰωάννης ἐμέ καί ἑτέρους ἕξ μαθητάς αὐτοῦ, εἶπε· «Λάβετε σκαπτήρια εἰς τάς χεῖρας σας καί ἀκολουθήσατέ με»· ἐλάβομεν δέ δύο σκαπτήρια καί ἀκολουθήσαντες αὐτόν ἐξήλθομεν τῆς πόλεως· φθάσαντες δέ εἰς ἕνα τόπον, εἶπε πρός ἡμᾶς ὁ Ἰωάννης· «Καθήσατε ἐνταῦθα»· καί ἐκαθήσαμεν, αὐτός δέ ἐπροχώρησεν ὀλίγον διά νά ἔχῃ ἡσυχίαν, καί ἐκεῖ προσηύχετο· ἦτο δέ ὥρα τοῦ ὄρθρου, νύξ δηλαδή ἀρκετή πρό τῆς ἀνατολῆς τοῦ ἠλίου. Καί μετά τήν εὐχήν ἐλθών πρός ἡμᾶς λέγει· «Σκάψατε εἰς τήν γῆν εἰς μέτρον τοῦ ἀναστήματός μου σταυροειδῶς».
Ἀφοῦ λοιπόν ἡμεῖς ἐσκάψαμεν, προσήυξατο ὁ Ἰωάννης· καί μετά τήν εὐχήν εἰσῆλθεν εἰς τόν τάφον τόν ὁποῖον ἐσκάψαμεν, καί ἐκεῖθεν εἶπε πρός με· «Τέκνον Προχορε, νά ὑπάγῃς εἰς τά Ἱεροσόλυμα· διότι ἐκεῖ πρέπει νά τελειώσῃς τόν βίον»· διδάξας δέ ἡμᾶς καί ἀσπασάμενος, εἶπε· «Σύρατε τό χῶμα τῆς μητρός μου γῆς καί σκεπάσατέ μέ»· ἡμεῖς δέ ἀσπασάμενοι αὐτόν, καί σύραντες χῶμα ἐσκεπάσαμεν μέχρι τῶν γονάτων. Πάλιν ἐκεῖνος ἀσπασάμενος ἡμᾶς, εἶπε· «Σύραντες χῶμα σκεπάσατέ με ἕως τοῦ τραχήλου»· καί ἀσπασάμενοι αὐτόν ἐποιήσαμεν οὕτω· εἶτα δέ πάλιν εἶπε πρός ἡμᾶς· «Φέρετε λεπτόν πανίον καί σκεπάσατε δι’ αὐτοῦ τό πρόσωπόν μου, καί ἀσπάσασθέ με διά τελευταίαν φοράν· διότι δέν θά μέ ἴδητε πλέον εἰς τήν ζωήν ταύτην». Καί ποιήσαντες οὕτως, ἠσπασάμεθα αὐτόν πάλιν κλαίοντες· αὐτός δέ δούς εἰς ἡμᾶς τήν εἰρήνην ἀπέλυσε ἡμᾶς. Καί οὕτω κλαίοντες πικρῶς ἐσκεπάσαμεν ὅλον τό σῶμα του. Τότε καί ὁ ἥλιος ἀνέτειλε, καί αὐτός παρέδωκε τό πνεῦμα του.
Ἐπιστρέψαντες ἡμεῖς εἰς τήν πόλιν ἠρωτήθημεν παρά τῶν ἀδελφῶν· «Ποῦ εὑρίσκεται ὁ διδάσκαλος ἡμῶν;» ἡμεῖς δέ διηγήθημεν πρός αὐτούς λεπτομερῶς πάντα τά γεγονότα· καί ἐκεῖνοι παρεκάλεσαν ἡμᾶς ἵνα δείξωμεν εἰς αὐτούς τόν τόπον. Ἀπελθόντες ὅθεν μετά τῶν ἀδελφῶν εἰς τόν τόπον ἐκεῖνον, τόν μέν Ἰωάννην δέν εὕρομεν, εὕρομεν δέ μόνον τά ὑποδήματα αὐτοῦ. Καί τότε ἐνεθυμήθημεν τόν λόγον τοῦ Κυρίου, τόν ὁποῖον εἶπε πρός τόν Πέτρον περί τοῦ Ἀποστόλου τούτου, ὅτι «Ἐάν αὐτόν θέλω μένειν ἕως ἔρχομαι, τί πρός σέ;» καί ἐδοξάσαμεν διά ταῦτα πάντα τόν Πατέρα καί τόν Υἱόν καί τό Ἅγιον Πνεῦμα τόν ἕνα Θεόν· ᾧ πρέπει δόξα, τιμή καί προσκύνησις εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
(1) Ἐν τῷ Συναξαριστῇ προστίθενται καί τά ἑξῆς, ἅπερ ἐλλείπουσιν ἐκ τῶν «Περιόδων», τά ὁποῖα προσθέτομεν ἐνταῦθα. Ἡμέραν τινά ἐπορεύθη ὁ Ἅγιος εἰς μίαν γειτονεύουσαν πόλιν, ὅπου εὑρών ἕνα νέον εὐγενῆ κατά τήν ψυχήν καί κατά τήν ὄψιν ὡραῖον, προσήγαγεν αὐτόν εἰς τόν Χριστόν. Εἶτα παρακινήσας αὐτόν εἰς τήν ἐργασίαν τῆς ἀρετῆς, καί παραδώσας εἰς χεῖρας τοῦ Ἐπισκόπου τῆς πόλεως, ὡς ἐνώπιον μάρτυρος τοῦ Χριστοῦ, διά νά προνοῇ περί αὐτοῦ, ἐπέστρεψεν εἰς τήν Ἔφεσον. (Σφαλερῶς γράφεται ἐν τῷ τετυπωμένῳ Συναξαριστῇ Μαξίμου τοῦ Μαργουνίου, ὅτι πρίν ἤ ἐξορισθῇ εἰς τήν Πάτμον ὁ Ἰωάννης παρέδωκε τόν νέον τοῦτον εἰς τόν Ἐπίσκοπον. Περί τούτου διηγεῖται ὁ Στρωματεύς Κλήμης εἰς τόν λόγον «Τίς ὁ σῳζόμενος πλούσιος», ὅτι μετά τήν ἐξορίαν παρέδωκεν αὐτόν εἰς τόν Ἐπίσκοπον, ὡς καί εἰς τόν χειρόγραφον Συναξαριστήν γράφεται).
Ἀφοῦ λοιπόν τά ἐν Ἐφέσῳ Ἐκκλησιαστικά πράγματα καλῶς ὁ Ἰωάννης ᾠκονόμησε, καί ὅλον τό ἐκεῖσε ποίμνιον τοῦ Θεοῦ διά τῆς διδασκαλίας του κατήρτισεν, ἐπεσκέφθη δέ καί τάς ἄλλας πλησιοχώρους πόλεις καί ἐχειροτόνησεν εἰς αὐτάς Ἐπισκόπους, τότε πάλιν ἐπανῆλθεν εἰς τήν πόλιν, περί ἧς ἀνωτέρω εἴπομεν. Ζητήσας δέ ἐκεῖ τόν νέον, τόν ὁποῖον παρέδωκεν εἰς τόν Ἐπίσκοπον, καί μαθών ὅτι ἔγινεν ἀρχηγός τῶν κλεπτῶν, ἅτε διαφθαρείς ἀπό τάς διασκεδάσεις καί τάς κακάς συναναστροφάς τῶν συνομηλίκων του νέων (εὔκολος καί κατηφορική εἶναι ἡ ὁδός τῆς κακίας), τοῦτο, λέγω, μαθών ὁ τοῦ Κυρίου Ἀπόστολος, πολύ ἐλυπήθη. Ὅθεν ἱππεύσας καί πορευθεῖς μόνος εἰς τόν τόπον τῶν κλεπτῶν, παρεδόθη εἰς αὐτούς θεληματικῶςν, καί διά μέσου αὐτῶν ὡδηγήθη καί εὗρε τόν νέον.
Ὅτε δέ ἐπλησίασεν εἰς αὐτόν, οὗτος προσεπάθει νά φύγῃ, διότι ἠννόησεν ὅτι εἶναι ὁ εὐεργέτης του Ἰωάννης. Ὅμως ὁ θεῖος Ἀπόστολος τόν προσείλκυσεν εἰς τόν ἑαυτόν του μέ τούς γλυκεῖς καί θελκτικούς του λόγους. Ὅθεν καί προσλαβών αὐτόν, ἐπέστρεψεν εἰς τήν πόλιν. Καί τόσον τόν ἔκαμε νά προκόψῃ εἰς τήν ἀρετήν μέ τάς μελισταγεῖς συμβουλάς καί ἱερᾶς νουθεσίας του, ὥστε ἔγινε παράδειγμα λαμπρότατον τῆς ἀρετῆς καί μετανοίας καί εἰς τούς ἄλλους ἀνθρώπους.
Ἐπίσης κατ’ ἐκεῖνον τόν καιρόν ἐπίστευσεν ὁλοψύχως εἰς τόν Χριστόν καί τις Ἑβραῖος. Αἰτία δέ τῆς πίστεώς του ὑπῆρξεν, ὅτι εἶδεν ἕνα Χριστιανόν ὅστις, διά τά πολλά χρέη μέ τά ὁποῖα ἦτο ἐπιβεβαρημένος καί διά τήν ἐσχάτην πτωχείαν του ἠγόρασε μέν δίς θανατηφόρον δηλητήριον καί ἔπιε διά νά θανατωθῇ, ἔκαμεν ὅμως τόν τύπον τοῦ Σταυροῦ ὅταν τό ἔπιε, καί διά τοῦτο μέ τήν δύναμιν τοῦ Σταυροῦ δέν ἔπαθε καμμίαν βλάβην. Ὅθεν οὗτος ὁ Ἑβραῖος προσέτρεξεν εἰς τόν μέγαν Ἰωάννην. Ὁ δέ Ἀπόστολος ἐδέχθη αὐτόν, καί μέ χαράν τόν ἐβάπτισεν. Ἀλλά καί τόν πτωχόν ἐκεῖνον Χριστιανόν, τόν παραίτιον διά νά πιστεύσῃ ὁ Ἑβραῖος, παρηγόρησεν ὁ τοῦ ἐλεήμονος Χριστοῦ μαθητής, τόσον μέ τούς παρηγορητικούς λόγους του, ὅσον καί μέ ἀρκετόν χρυσόν. Ὁ δέ χρυσός οὗτος ἦτο πρότερον χόρτος, παροδόξως δέ μετέβαλεν αὐτόν εἰς χρυσόν ὁ θεῖος Ἀπόστολος.
(2) Κατά τόν θεῖον Ἱερώνυμον ὁ Ἅγιος οὗτος Ἀπόστολος καί Εὐαγγελιστής Ἰωάννης ἐκοιμήθη τό τρίτον ἔτος τῆς βασιλείας τοῦ Τραϊανοῦ, ἤτοι ἐν ἔτει ρα’ (101) ἀπό Χριστοῦ Γεννήσεως καί ξη’ (68) ἀπό τοῦ Πάθους ἤ τῆς Ἀναλήψεως τοῦ Κυρίου. Τοῦτο μαρτυροῦσι Κλήμης ὁ Ἀλεξανδρεύς, ὁ Εἰρηναῖος καί πολλοί ἄλλοι θεῖοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας. Κατά ταῦτα καί ἐπειδή ὁ θεῖος Ἰωάννης ἦτο περί τά 6 – 8 ἔτη νεώτερος τοῦ Κυρίου, συνάγεται ὅτι 93 – 95 ἐτῶν ἦτο ὅταν ἐκοιμήθη.
ΠΗΓΗ: ΒΙΚΤΩΡΟΣ ΜΑΤΘΑΙΟΥ, ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΟΜΟΣ Θ’ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ ΑΘΗΝΑΙ 1963.
