† Ἀρχιμανδρίτη Σεραφείμ Γ. Παπακώστα
Ἱεροκήρυκος τοῦ Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ Ἀθηνῶν
Ἡ διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ, ἡ ὁποία ὡσάν πρωϊνή δροσιά ἔπιπτεν εἰς τάς διψασμένας ψυχάς τοῦ λαοῦ· ἡ φυσσιογνωμία Του ἡ ἐπιβλητική· ἡ προτρέχουσα φήμη Του, σενεκέντρωναν πάντοτε γύρω Του πλήθη λαοῦ. «Σ υ ν ε π ο ρ ε ύ ο ν τ ο α ὐ τ ῷ ὄ χ λ ο ι π ο λ λ ο ί», σημειώνει ὁ ἱερός εὐαγγελιστής Λουκᾶς (ιδ’ 25). Ὁποιοσδήποτε ἄλλος διδάσκαλος, ἤ ἀρχηγός θρησκεύματος, πού θά ἤθελε νά ἑλκύσῃ τήν εὔνοιαν τοῦ πλήθους, θά ἐθεώρει τήν συρροήν αὐτήν τοῦ λαοῦ ὡς εὐκαιρίαν κατάλληλον διά τήν ἐπιτυχίαν τῶν σκοπῶν του, καί θά προσεπάθει νά παρουσιάσῃ τήν πλέον αἰσιόδοξον καί εὐχάριστον ὄψιν τῶν σχεδίων του. Ἀλλ’ ὁ Χριστός, ὁ ὁποῖος ἤθελεν ὄχι ὀπαδούς μέ ζῆλον πρόσκαιρον καί εὐκόλως ἐξατμιζόμενον, ἀλλά σταθερούς καί μονίμους· ὄχι ὀπαδούς, πού ἀπατῶνται καί ὀνειρεύονται ἀδύνατα καί ἀπραγματοποίητα, ἀλλ’ ὀπαδούς συνετούς, πού γνωρίζουν ἀληθέστατα τούς σκοπούς Του, δέν ἦτο δυνατόν νά ἀφήσῃ εἰς τήν ἀπάτην τά πλήθη αὐτά· δέν ἦτο δυνατόν νά τούς ἀφήσῃ νά φαντάζωνται ὅτι εἰς τήν νέαν βασιλείαν, τήν ὁποίαν θά ἐγκαθίδρυεν εἰς τόν κόσμον, θά ἐξασφαλίσῃ εἰς τούς ὀπαδούς Του δόξαν ἐπίγειον καί πλούτη καί ἀπολαύσεις. Ὄχι. Ἔπρεπε νά γνωρίζουν ἀκριβέστατα ἐκ τῶν προτέρων π ο ῖ ο ι ε ἶ ν α ι ο ἱ ὅ ρ ο ι, μέ τούς ὁποίους θά γίνεται δεκτός πᾶς ὅστις μετανοεῖ καί ζητεῖ νά ζήσῃ ὡς Χριστιανός ἀληθινός καί μέλος ἄξιον τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ. Καί διά τοῦτο «σ τ ρ α φ ε ί ς π ρ ό ς α ὐ τ ο ύ ς» διεκήρυξε τόν μέγαν νόμον, τό μέγα διάγγελμα τῆς βασιλείας Του, εἰς τό ὁποῖον ἐκθέτει τούς περιφήμους καί ἀθανάτους τούτους ὅρους. Εἰς ἄλλην περίστασιν, τούς εἶχε διατυπώσει ὡς ἑξῆς: «Ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν, καί ἀράτω τόν σταυρόν αὐτοῦ, καί ἀκολουθεῖτο μοι» (Μάρκ. η’ 34). Δηλαδή ὅποιος θέλει νά γίνῃ ὀπαδός μου· ὅποιος θέλει νά γίνῃ Χριστιανός πραγματικός, πρέπει νά ἀπαρνηθῇ ὅ,τι σήμερον ἔχει ἀγαπητότερόν του, τήν σημερινήν ζωήν του, νά δέχθῇ δέ ὅ,τι θεωρεῖ φοβερώτερον, τόν σταυρόν, τό μαρτύριον. Τώρα δέ πρός τά πλήθη, ὡς ἑξῆς διατυπώνει τούς ὅρους τοῦ νόμου Του: «ὅ σ τ ι ς ο ὐ β α σ τ ά ζ ε ι τ ό ν σ τ α υ ρ ό ν α ὐ τ ο ῦ, κ α ί ἔ ρ χ ε τ α ι ὁ π ί σ ω μ ο υ, ο ὐ δ ύ ν α τ α ί μ ο υ ε ἶ ν α ι μ α θ η τ ή ς» (Λουκᾶ ιδ’ 27). Προσέθεσε δέ καί δύο συντόμους παραβολάς, αἱ ὁποῖαι ἐξηγοῦν τόν μέγιστον καί θεμελιώδη τοῦτον νόμον τῆς βασιλείας Του.
Ἀσφαλῶς, ἀναγνῶστά μου, ἔχομεν καταταχθῆ καί ἐγώ καί σύ εἰς τήν ἐπί τῆς γῆς βασιλείαν τοῦ Χριστοῦ. Ἀπό τήν ἡμέραν πού ἐβαπτίσθημεν καί ὠμολογήσαμεν ὅτι «συντασσόμεθα τῷ Χριστῷ», ἀπό τότε ἀνήκομεν εἰς τήν ἐπί γῆς βασιλείαν τοῦ Χριστοῦ, δηλαδή εἰς τήν Ἐκκλησίαν Του. Πρέπει, λοιπόν, νά εἰξεύρωμεν καλά ποῖος εἶναι ὁ νόμος, ποῖοι εἶναι οἱ ὅροι καί αἱ συμφωνίαι, τάς ὁποίας πρέπει ἀπαραιτήτως νά ἐφαρμόσωμεν, διά νά ἀκολουθήσωμεν ἐλευθέρως καί εὐχαρίστως τόν Χριστόν καί νά ἀποδειχθῶμεν Χριστιανοί πραγματικοί, ἄξιοι τοῦ μεγάλου ὀνόματος «Χριστιανός»!
Οἱ ὅροι.
Οἱ ὅροι, τούς ὁποίους ὁ Χριστός ζητεῖ νά ἐφαρμόσωμεν, περιλαμβάνονται εἰς τούς ἑξῆς λόγους Του: «Ὅστις οὐ βαστάζει τόν σταυρόν αὐτοῦ, καί ἔρχεται ὁπίσω μου, οὐ δυναταί μου εἶναι μαθητής» (στίχ. 27).
Τ ό β α σ τ ά ζ ε ι ν τ ό ν σ τ α υ ρ ό ν. Καί πρῶτον ἄς ἴδωμεν τί σημαίνει ὁ πρῶτος ὅρος· δηλαδή τί σημαίνει τό νά βαστάζῃ κανείς τόν σταυρόν του.
Ὁ σταυρός δι’ ἡμᾶς τούς Χριστιανούς, πού πιστεύομεν εἰς τόν σταυρωθέντα Κύριον, εἶναι τό τιμιώτερον καί ἱερώτερον σύμβολον τῆς πίστεώς μας. Εἶναι τό τρόπαιον, πού ἔστησεν ὁ Χριστός, ὅταν διά τοῦ θανάτου του ἐπί τοῦ σταυροῦ κατήργησε τόν θάνατον καί συνέτριψε τόν διάβολον· εἶναι τῶν ἁγίων μαρτύρων ἡ σημαία· εἶναι τό «σημεῖον», τό ὁποῖον, λέγει ὁ Κύριος, θά φανῇ εἰς τόν οὐρανόν κατά τήν δευτέραν Του παρουσίαν, «πολύ φαιδρότερον ἀπό τάς ἡλιακάς ἀκτῖνας», ὅπως ἐξηγεῖ ὁ ἱερός Χρυσόστομος. Ἀλλά μέχρι τῆς ἐποχῆς, κατά τήν ὁποίαν ἐσταυρώθη ὁ Χριστός, ὁ σταυρός ἦτο ἡ πλέον ἐξευτελιστική καί ἡ πλέον ὀδυνηρά ποινή, τήν ὁποίαν ἡ ρωμαϊκή ἐξουσία εἰσήγαγεν εἰς τό Ἰσραήλ· ἦτο τό ὄργανον τῆς θανατικῆς ἐκτελέσεως, ἐπάνω εἰς τόν ὁποῖον οἱ κατάδικοι δοῦλοι, οἱ λῃσταί καί κακοῦργοι, ἀπέθνησκον κατά τρόπον φρικτόν καί ἀπαίσιον. Τοιοῦτον δέ θάνατον ὑπέστη καί αὐτός ὁ ἀρχηγός τῆς σωτηρίας μας, ὁ ἐνανθρωπήσας Θεός, ὁ Ἰησοῦς Χριστός. Ἀλλ’ ἐπί πλέον ὁ ρωμαϊκός νόμος, πού καθώριζε τό εἶδος τοῦτο τῆς ποινῆς, ἔλεγεν ὅτι «ὁ μέλλων νά καρφωθῇ εἰς τόν σταυρόν, βαστάζει πρότερον αὐτόν». Δηλαδή ἦτο ὑποχρεωμένος νά τόν σηκώσῃ ὁ ἴδιος ὁ κατάδικος καί νά τόν μεταφέρῃ ἐπ’ ὤμου εἰς τόν τόπον, ὅπου θά ἐσταυρώνετο. Διά τοῦτο δέ καί ὁ Χριστός – ἀφοῦ τόν ἔδειραν πρῶτα μέ τό ἀπαίσιον ἐκεῖνο μαστίγιον, πού ὠνομάζετο φραγγέλιον – ὑπεχρεώθη νά μεταφέρῃ ἐπ’ ὤμου τόν σταυρόν του εἰς τόν Γολγοθᾶν καί ἐκεῖ ἐσταυρώθη καί ἀπέθανεν ἐπί τοῦ σταυροῦ.
Καί λοιπόν; τήν ὑποχρέωσιν αὐτήν ἐπιβάλλει καί εἰς ἡμᾶς; θά ἐρωτήσῃ ἴσως ὁ ἀναγνώστης. Μᾶς παραγγέλλει νά σηκώσωμεν καί ἡμεῖς κανένα σταυρόν καί νά σταυρωθῶμεν;
Εἶναι βεβαίως ἀληθές ὅτι ὁ ἄνθρωπος, ἕνεκα τῆς ἁμαρτίας του, εἶναι ἄξιος τοιαύτης καταδίκης. Ἀλλ’ ὁ Χριστός δέν ἦλθεν ἐδῶ εἰς τήν γῆν, λέγει, διά νά μᾶς κρίνῃ καί μᾶς δικάσῃ εἰς θάνατον (Ἰω. ιβ’ 47)· ἐπλήρωσεν Ἐκεῖνος τό ἰδικόν μας χρέος, ἐσταυρώθη καί ἐθανατώθη ὁ ἴδιος, διά νά μή ὑποστῶμεν ἡμεῖς τήν ποινήν. Εἶναι ἐπίσης ἀληθές ὅτι εἰς τούς πρώτους αἰῶνας τοῦ Χριστιανισμοῦ, ἀλλά καί κατόπιν πολλάκις, καί σήμερον εἰς τήν Ρωσίαν, τόσον σκληρά ἐδίωξαν τούς Χριστιανούς οἱ πολέμιοι τοῦ Χριστιανισμοῦ, ὥστε οἱ γνήσιοι τοῦ Χριστοῦ ὀπαδοί παρέστη ἀνάγκη νά περάσουν καί αὐτό τό δοκιμαστήριον· νά χύσουν τό αἷμά των καί νά ἀποθάνουν μαρτυρικῶς μέ τά πλέον φρικτά βασανιστήρια, διά νά ἀποδείξουν τήν ὑπακοήν καί τήν πειθαρχίαν των, τήν ἀγάπην καί τήν ἀφοσίωσίν των εἰς τόν Σωτῆρα Χριστόν. Ἀλλά δέν καλοῦνται ὅλοι οἱ Χριστιανοί νά ὑποστοῦν τοιοῦτον θάνατον.
Τί σημαίνει, λοιπόν, νά βαστάζωμεν τόν σταυρόν; Ἡ ἔννοια τῶν λέξεων εἶναι ἀλληγορική. Εἶναι μία εἰκών παρμένη ἀπό τήν ἐκτέλεσιν τῆς ποινῆς τῶν καταδικαζομένων εἰς θάνατον διά σταυροῦ. Σημαίνει δέ ὅτι πρέπει ὁ Χριστιανός νά ὑποταχθῇ πλήρως καί ἐλευθέρως καί εὐχαρίστως εἰς τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, νά μείνῃ σταθερός εἰς τό καθῆκον, ἔστω καί ἄν αὐτό ἀ π α ι τ ή σ ῃ θ υ σ ί α ς μ έ χ ρ ι κ α ί α ὐ τ ο ῦ τ ο ῦ θ α ν ά τ ο υ, ὅπως ὁ κατάδικος ὑπετάσσετο κατ’ ἀνάγκην εἰς τήν ἀπόφασιν τῶν δικαστῶν. Ἀκόμη δέ π ρ έ π ε ι ν ά ν ε κ ρ ώ σ ῃ ὁ Χ ρ ι σ τ ι α ν ό ς κ α ί ν ά « σ τ α υ ρ ώ σ ῃ τ ή ν σ ά ρ κ α σ ύ ν τ ο ῖ ς π α θ ή μ α σ ι κ α ί τ α ῖ ς ἐ π ι θ υ μ ί α ι ς», ὅπως λέγει ὁ θεῖος Παῦλος (Γαλ. ε’ 24)· δηλαδή νά ἐξαλείψῃ καί νά νεκρώσῃ τά πάθη τῆς ἁμαρτίας, πού ἐνεργοῦν διά τῶν μελῶν τοῦ σώματος τοῦ ἀνθρώπου. Ἐπί πλέον ὅτι πρέπει ν ά ὑ π ο μ ε ί ν ῃ τ ά ς θ λ ί ψ ε ι ς κ α ί τ ά ς δ ο κ ι μ α σ ί α ς, τ ά ς ὁ π ο ί α ς ὡ ρ ι σ μ έ ν ω ς κ α ί ἀ ν α π ο φ ε ύ κ τ ω ς θ ά σ υ ν α ν τ ή σ ῃ ὁ Χ ρ ι σ τ ι α ν ό ς ε ἰ ς τ ή ν π α ρ ο ῦ σ α ν ζ ω ή ν.
Διά νά ἐννοηθῇ ἀκόμη καλύτερα ἡ σημασία τοῦ σπουδαιοτάτου αὐτοῦ ὅρου (ὅτι δηλαδή πρέπει νά βαστάζωμεν τόν σταυρόν μας), ἄς λάβωμεν τό παράδειγμα τοῦ Χριστοῦ. Ὃπως ὁ Χριστός ὑπετάχθη πλήρως εἰς τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, τόσον εἰς τάς ἄλλας περιστάσεις τῆς ἐπί γῆς ζωῆς του, ὅσον καί ὅταν τό θέλημα τοῦ Θεοῦ ἐζήτει νά ἀποθάνῃ ἐπί τοῦ σταυροῦ, καί ἔλεγεν ὀλίγας ὥρας πρό τοῦ θανάτου του εἰς τόν κῆπον τῆς Γεσθημανῆ «γεννηθήτω τό θέλημά σου» (Ματθ. κστ’ 42)· ὅπως ὁ Χριστός ὑπετάχθη εἰς τήν ἀπόφασιν τῶν σταυρωτῶν, πού τόν κατεδίκασαν εἰς θάνατον, οὕτω καί ὁ Χριστιανός πρέπει νά ὑποτάσσεται πάντοτε εἰς τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, ὁτιδήποτε καί ἄν ἀπαιτήσῃ. Ὅπως ὁ Χριστός – ἀναμάρτητος αὐτός καί ἅγιος – ἐπήρεν ἐπάνω Του ὅλας τάς ἰ δ ι κ ά ς μ α ς αμαρτίας καί ἀπέθανεν ἐπί τοῦ σταυροῦ καί διά τοῦ θανάτου Του τούτου ἐνέκρωσε καί ἐθανάτωσε καί ἐξήλειψε τάς ἁμαρτίας ταύτας, οὕτω καί ὁ Χριστιανός· πρέπει νά ἀγωνισθῇ διά νά νεκρώσῃ καί ἐξαλείψῃ τά πάθη τῆς ἁμαρτίας, πού ἐπεσώρευσεν εἰς τήν ψυχήν του, τόν ἐγωϊσμόν δηλαδή καί τήν ὑπερηφάνειαν καί τήν κενοδοξίαν καί τήν πλεονεξίαν καί τήν φιλαργυρίαν καί τήν κλοπήν καί τόν φθόνον καί τό μῖσος καί τήν ἀνηθικότητα καί πᾶσαν ἁμαρτωλήν ἡδονήν, πᾶσαν ἐπιθυμίαν παράνομον, διά νά γίνῃ καθαρός καί ἅγιος, ὅπως καί ὁ Χριστός ἦτο καθαρός, ὅταν ἀνεστήθη ἐκ νεκρῶν.
Ὅπως ὁ Χριστός ἔμεινε σταθερός καί ἀκλόνητος εἰς τό καθῆκον, ὄχι μόνον εἰς τάς ἄλλας περιστάσεις τῆς ζωῆς Του (ὅταν, ἐπί παραδείγματι, ὁ Σατανᾶς τοῦ ὑπεσχέθη νά Τόν κάμῃ ἄρχοντα τῆς γῆς, ἐάν ἐδέχετο νά τόν προσκυνήσῃ καί νά ὑποταχθῇ εἰς αὐτόν), ἀλλά καί ὅταν τό καθῆκον ἀπῄτησε τόν θάνατον, θάνατον δέ φοβερόν, οὕτω καί ὁ Χριστιανός· πρέπει νά μένῃ σταθερός είς τήν ἀρετήν, νά μή ἁμαρτήσῃ, νά μή παραβῇ τό καθῆκον, νά μή παρανομήσῃ, ἔστω καί ἄν πρόκειται νά κερδίσῃ χρήματα, ἀνέσεις, ἀπολαύσεις· νά μή προδώσῃ τήν πίστιν του καί νά μή ἀπομακρυνθῇ ἀπό τόν Θεόν, ἔστω καί ἄν πρόκειται νά ἀνέλθῃ εἰς ἀξιώματα καί νά γίνῃ ἄρχων τοῦ κόσμου. Καί ἀντιθέτως νά μή παραβῇ τό χριστιανικόν καθῆκον, ἔστω καί ἄν πρόκειται νά κατηγορηθῇ, νά χλευασθῇ, νά διωχθῇ, νά χάσῃ χρήματα, περιουσίαν, ἀξιώματα· ἔστω καί ἄν πρόκειται ν’ ἀποθάνῃ τόν διά τῆς πείνης θάνατον ἤ ἀκόμη καί νά τόν σταυρώσουν, νά τόν ὑποβάλουν εἰς βασανιστήρια καί νά τόν θανατώσουν οἰκτρῶς!
Τέλος ὅπως ὁ Χριστός ὑπέμεινε καθ’ ὅλην μέ τήν διάρκειαν τῆς ζωῆς Του θλίψεις καί διωγμούς καί δοκιμασίας, πρό παντός δέ ὅταν τόν συνέλαβον καί τόν ἐβασάνισαν καί τόν ἐκάρφωσαν ἐπί τοῦ σταυροῦ· ὅπως Αὐτός μέχρι τελευταίας στιγμῆς ἔδειξεν ὑπομονήν τελείαν, οὕτω καί ὁ Χριστιανός· εἰς τάς θλίψεις καί δοκιμασίας, εἰς τάς ἀσθενείας, τούς θανάτους τάς στερήσεις· ἀκόμη δέ εἰς τούς διωγμούς, τάς ἀδικίας, τάς συκοφαντίας, τούς ποικίλους κατατρεγμούς, πού θά ὑποστῇ ἐκ μέρους τῶν ἀνθρώπων τοῦ κόσμου καί τῆς ἁμαρτίας, πρέπει νά ὑπομένῃ ὑπομονήν ὅσον τό δυνατόν τελειοτέραν. Εἶναι ὁμολογουμένως σταυρός αἱ θλίψεις, εἶναι μαρτύριον βραδύ καί συνεχές. Ἀλλ’ ἐδῶ ὁ Χριστιανός καλεῖται νά γίνῃ πράγματι μάρτυς, καί διά τῆς ὑπομονῆς εἰς τάς θλίψεις αὐτάς νά λάβῃ τόν στέφανον τοῦ μαρτυρίου, πού ἔλαβαν ὅσοι ἔχυσαν τό αἷμά των διά νά μείνουν πιστοί εἰς τόν Χριστόν, τούς ὁποίους ἡμεῖς τώρα τιμῶμεν καί δοξάζομεν ὡς ἁγίους. Τοιοῦτος ἅγιος γίνεται κάθε Χριστιανός, πού ὑπομένει τάς θλίψεις καί ὑπακούει εἰς τόν νόμον τοῦ Χριστοῦ.
Ἰδού τί σημαίνει νά βαστάζωμεν τόν σταυρόν. Μολονότι, λοιπόν, δέν πρόκειται νά ὑποστοῦν ὅλοι οἱ Χριστιανοί θάνατον σταυρικόν καί μαρτύριον, ὅπως οἱ Ἀπόστολοι ἤ οἱ ἅγιοι μάρτυρες, ἐν τούτοις πρέπει ὅλοι νά ἔχωμεν τήν ἀπόφασιν νά ὑπακούωμεν μέχρι θανάτου εἰς τό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Τοιοῦτος σταυρός δίδεται εἰς πάντα Χριστιανόν, πού θέλει νά γίνῃ πιστός καί γνήσιος τοῦ Κυρίου μαθητής, ἄξιος τῆς ὑψηλῆς θέσεως τοῦ Χριστιανοῦ.
Τ ό ἔ ρ χ ε σ θ α ι ὀ π ί σ ω τ ο ῦ Χ ρ ι σ τ ο ῦ. Ὁ Χριστιανός, πού ἀπεφάσισε νά βαστάζῃ τόν σταυρόν του – ὅπως ἀνεπτύχθη προηγουμένως – εἶναι ἀνάγκη νά ἐκτελέσῃ τόν δεύτερον ὅρον· εἶναι ἀνάγκη νά ἔρχεται ὀπίσω τοῦ Χριστοῦ. Τί σημαίνει «ἔρχομαι ὀπίσω τοῦ Χριστοῦ»;
Καί τοῦτο εἶναι μία εἰκών, παρμένη ἀπό τάς ἐκστρατείας, ὅπου ὁ στρατός ἀκολουθεῖ πιστός καί πειθαρχικός τόν στρατηγόν· ἤ ἀπό τά ποίμνια, ὅπου τά πρόβατα ἀκολουθοῦν πιστῶς τόν ποιμένα, ὁπουδήποτε καί ἄν τά ὁδηγήσῃ. Ὁ Χριστιανός, λοιπόν, πού ἀπεφάσισε νά ὑποταχθῇ μέν εἰς τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, νά ἀγωνισθῇ δέ κατά τῆς ἁμαρτίας καί νά νεκρώσῃ αὐτήν· νά ὑπομένῃ εἰς τάς θλίψεις, νά μένῃ δέ σταθερός εἰς τό καθῆκον, αὐτός ἔχει ἀνάγκην ἀρχηγοῦ· πρέπει νά θέσῃ τόν Χριστόν ὡς ἀρχηγόν του, τόν ὁποῖον θά ἀκολουθῇ εἰς τήν ὁδόν τῆς ἀρετῆς καί τοῦ καθήκοντος· ὡς ἀρχηγόν, εἰς τόν ὁποῖον θά στηρίζῃ τάς ἐλπίδας τῆς νίκης καί ἀπό τόν ὁποῖον θά ἀντλῇ θάρρος, δύναμιν, χάριν ἁγιαστικήν· ὡς ἀρχηγόν, ἀπό τόν ὁποῖον θά λαμβάνῃ διαρκῶς μαθήματα καί ἐντολάς πρός ἐκτέλεσιν. Τό ἔργον δέ τοῦτο θά ἐκτελῇ ὄχι εἰς μίαν μόνον περίοδον τοῦ βίου του, ἀλλά συνεχῶς καί μέχρι τέλους τῆς ζωῆς του, ζῶν πάντοτε μέ τήν ἐλπίδα τῆς τελικῆς νίκης καί τῆς ἀμοιβῆς, πού ἔχει ἑτοιμάσει ὁ Χριστός διά τούς μέχρι τέλους τῆς ζωῆς των πιστούς καί ἀφοσιωμένους εἰς Αὐτόν ἀκολούθους.
Πρέπει, λοιπόν, ὁ Χριστιανός νά ἀκολουθῇ ἰσοβίως τόν Χριστόν. Νά Τόν ἀκολουθῇ τόσον εἰς τήν ζωήν τῆς ἀ ν α μ α ρ τ η σ ί α ς, τήν ὁποίαν ἔζησεν Ἐκεῖνος, ὅσον καί εἰς τήν ὁδόν τῆς ἀ γ ά π η ς πού ἐφήρμοσεν ὁ Χριστός εἰς τόν τέλειον βαθμόν. Μέ ἄλλους λόγους πρέπει ὁ Χριστιανός νά ἀγωνίζεται μέν κατά τοῦ κακού καί τῆς ἁμαρτίας, μέχρις ὅτου ἀναγεννηθῇ καί προσεγγίσῃ κατά τό δυνατόν τήν ἁγιότητα καί τήν ἀναμαρτησίαν τοῦ Χριστοῦ. Συγχρόνως δέ νά ζῇ διά τήν ἀγάπην, νά ζῇ ἐφαρμόζων τήν πρός τόν Θεόν καί πρός τόν πλησίον ἀγάπην. Ὅπως ὁ Χριστός διετήρησε καί ἐδῶ, ὅταν ὡς ἄνθρωπος ἔζησεν ἐπί τῆς γῆς, ἀκέραιον τόν ἀπερίγραπτον ἐκεῖνον σύνδεσμον τῆς ἀγάπης, πού συνδέει εἰς τόν οὐρανόν τά τρία πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδος, οὕτω καί ὁ Χριστιανός πρέπει νά προσπαθῇ νά ἀγαπᾷ τόν Θεόν ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς καί τῆς καρδίας καί τῆς ἰσχύος καί τῆς διανοίας. Ὅπως ὁ Χριστός ἐπέρασε τόν βίον Του ἐδῶ εὐεργετῶν καί ἐκχύνων ἄφθονα καί πλούσια τά δῶρα τῆς ἀγάπης Του πρός τούς ἀνθρώπους, οὕτω καί ὁ Χριστιανός πρέπει νά εὐεργετῇ καί νά δαπανᾷ εὐχαρίστως καί προθύμως εἰς τά ἔργα τῆς φιλανθρωπίας, σύμφωνα μέ τάς δυνάμεις του τάς ὑλικάς καί τάς πνευματικάς. Δέν παρέβλεψεν ὁ Χριστός τάς ὑλικάς ἀνάγκας τοῦ λαοῦ, ἀλλά ἐθαυματούργει διά νά χορτάσῃ τούς πεινῶντας, νά δώσῃ φῶς εἰς τούς τυφλούς, νά ἀνορθώσῃ τούς χωλούς καί παραλύτους, νά θεραπεύσῃ τούς λεπρούς καί γενικῶς τούς πάσχοντας. Κυρίως ὅμως ἐδαπάνησε τόν χρόνον τῆς δημοσίας ζωῆς Του, τάς δυνάμεις Του τάς σωματικάς, τήν ζωήν Του – ὢ ἐδῶ εἶναι ὁ μέγιστος βαθμός τῆς ἀγάπης Του! – ἐθυσίασε τήν ζωήν Του, διά νά χορτάσῃ ψυχάς μέ τήν ἀλήθειαν τῆς διδασκαλίας Του, διά νά θεραπεύσῃ ψυχάς ἀπό τήν ἁμαρτίαν, διά νά σώσῃ τόν κόσμον. Εἰς τοῦτο τό διπλοῦν τῆς φιλανθρωπίας καί τῆς ἀγάπης ἔργον πρέπει καί κάθε ἀληθινός Χριστιανός νά Τόν ἀκολουθήσῃ. Νά σπεύδῃ προθύμως ὅπου θά εὐεργετήσῃ τόν πλησίον ὑλικῶς. Καί ἀκόμη προθυμότερον ὅπου ἠμπορεῖ νά τόν εὐεργετήσῃ ψυχικῶς καί νά τόν βοηθήσῃ εἰς τόν δρόμον τῆς σωτηρίας.
Ἐπί πλέον πρέπει νά Τόν ἀκολουθῇ εἰς τόν δρόμον τῆς ἀγάπης, ὄχι μόνον ὅταν πρόκειται νά εὐεργετήσῃ τόν φίλον, ἀλλά καί τόν ἐχθρόν! Ναί ἐδῶ ἔγκειται κυρίως ἡ ἀγάπη ἡ χριστιανική, εἰς τό ὅτι δέν ἐξαιρεῖ καί τούς ἐχθρούς. Ὅπως ὁ Χριστός καί τούς ἐχθρούς Του ἠγάπησεν εἰς τέλειον βαθμόν, καί διά τούς ἐχθρούς Του ἐθυσιάσθη – τί ἤμεθα ἡμεῖς ὅλοι; δέν ἤμεθα ἐχθροί Του ἕνεκα τῆς ἁμαρτίας; – καί δι’ ἐκείνους ἀκόμη πού Τόν ἐσταύρωσαν, οὕτω καί ὁ Χριστιανός. Πρέπει νά ἀγαπᾷ καί τούς ἐχθρούς του· νά προσεύχεται δι’ ἐκείνους πού τόν διώκουν καί τόν κατατρέχουν· νά ἀνέχεται μέ πραότητα καί ἀνεξικακίαν καί νά λέγῃ τά καλά δι’ ἐκείνους πού τόν ὑβρίζουν καί τόν κακολογοῦν καί τόν συκοφαντοῦν· νά εὐεργετῇ καί ἐκείνους ἀκόμη πού τόν ἔβλαψαν καί τόν ἐζημίωσαν καί τόν κατέτρεξαν. Ἰδού ποῖος ἔρχεται ὀπίσω τοῦ Χριστοῦ, ποῖος εἶναι ὁ ἀληθινός Χριστιανός. Ἰδού οἱ ὅροι, πού πρέπει νά τεθοῦν εἰς ἐφαρμογήν ἀπό κάθε ἄνθρωπον, ὁ ὁποῖος θέλει νά γίνῃ ἀληθινός Χριστιανός, ἄξιος τοῦ μεγάλου ὀνόματος καί τῆς μεγάλης τιμῆς, ἡ ὁποῖα ἀνήκει εἰς τόν Χριστιανόν.
Τούς ὄρους αὐτούς ὁ Χριστός προσκαλεῖ καθένα ἀπό ἡμᾶς, πού ἐγίναμεν Χριστιανοί, νά τούς μελετήσωμεν μέ ὅσον τό δυνατόν μεγαλυτέραν ἀκρίβειαν καί σύνεσιν. Οὐδέν ἔργον σπουδαῖον καί σοβαρόν εἶναι δυνατόν νά φθάσῃ εἰς καλόν τέλος, ἐάν προηγουμένως δέν γίνῃ ἀκριβῆς μελέτη καί προϋπολογισμός ὅλων τῶν περιπτώσεων. Πολύ περισσότερον δέν εἶναι δυνατόν νά ἐκτελεσθῇ τό ὕψιστον ἔργον, τό νά γίνῃ κανείς ἀληθινός Χριστιανός, ἐάν δέν γνωρίζῃ ἐκ τῶν προτέρων καί τάς δυσκολίας καί τά καθήκοντά του. Καί διά τοῦτο ὁ Χριστός προλέγει τούς ὄρους, διά νά μή εἴπῃ κανείς ὅτι ἠπατήθη.
Ὁ Σατανᾶς, ὁ μέγας αὐτός ἀπατεών, ὁ ὁποῖος προσπαθεῖ νά σύρῃ ὀπαδούς εἰς τήν ἀπώλειαν, αὐτός παρουσιάζει μόνον τήν εὐχάριστον ὄψιν τῆς ἁμαρτίας, εἰς τήν ὁποίαν μᾶς προσκαλεῖ. Καί εἴθε νά παρουσίαζε τήν πραγματικῶς εὐχάριστον. Δυστυχῶς· πλαστογραφεῖ ὁ παμπόνηρος μέ πολλήν τέχνην τά πράγματα, ὥστε νά παρουσιάζῃ τήν καταστρεπτικωτέραν ἁμαρτίαν ὡς τό πλέον διασκεδαστικόν παιγνίδι, καί τό ἀπαισιώτερον δηλητήριον ὡς τό γλυκότερον καί ἠδονικώτερον ποτόν. Πάντοτε τό φεῖδι τό κρύπτει κάτω ἀπό μυρωδάτα τριαντάφυλλα. Τοῦτο δέ, διότι αὐτός δέν θέλει νά σώσῃ, ἀλλά νά καταστρέψῃ. Καί ἑπομένως ἔχει ὡς κύριον ἔργον του νά κρύπτῃ τό τρομακτικόν καί νά φανερώνῃ τό ἑλκυστικόν, τό δόλωμα. Ἀλλ’ ὁ Χριστός ὅλως ἀντιθέτως. Ἐπειδή θέλει μόνον νά σώσῃ, μόνον νά κάμῃ εὐτυχεῖς, παρουσιάζει ἐκ τῶν προτέρων ὅλας τάς δυσκολίας, ὅσας θά συναντήσωμεν, ἄν γίνωμεν πιστοί ἀκόλουθοί Του, καί κρύπτει εἰς τήν ἀρχήν τά εὐχάριστα. Ἐκεῖνος ὅμως, πού Τόν ἀκολουθεῖ μέ αὐταπάρνησιν, εὑρίσκει πάντοτε εἰς τό βάθος ὅλων τῶν χριστιανικῶν ἀρετῶν, καί εἰς αὐτάς ἀκόμη τάς κοπιώδεις καί βασανιστικάς, τέρψεις καί ἀπολαύσεις, πού γεμίζουν τήν ψυχήν χαράν καί εἰρήνην καί παρέχουν ἀσφαλεστάτην ἐγγύησιν τῆς αἰωνίου χαρᾶς καί εὐτυχίας.
Διά νά παρουσιάσῃ δέ ἀκόμη καθαρωτέραν καί παραστατικωτέραν τήν ἀλήθειαν αὐτήν ὁ Χριστός, εἶπε δύο παραβολάς· εἰς μέν τήν πρώτην δεικνύει τάς δαπάνας, τούς κόπους, τάς θυσίας, τάς ὁποίας ἀπαιτεῖ ἡ χριστιανική ζωή· εἰς δέ τήν δευτέραν τούς κινδύνους, τούς ὁποίους ἐνδέχεται νά συναντήσῃ ὁ ἀληθινός Χριστιανός.
Ἡ παραβολή τοῦ οἰκοδόμου τοῦ πύργου
Ἡ παραβολή περιλαμβάνεται εἰς τούς ἑξῆς στίχους:
«Τίς γάρ ἐξ ὑμῶν, θέλων πύργον οἰκοδομῆσαι, οὐχί πρῶτον καθίσας ψηφίζει τήν δαπάνην, εἰ ἔχει τά πρός ἀπαρτισμόν; ἵνα μήποτε, θέντος αὐτοῦ θεμέλιον καί μή ἰσχύσαντος ἐκτελέσαι, πάντες οἱ θεωροῦντες ἄρξωνται ἐμπαίζειν αὐτῷ, λέγοντες, ὅτι οὗτος ὁ ἄνθρωπος ἤρξατο οἰκοδομεῖν καί οὐκ ἴσχυσεν ἐκτελέσαι» (στ. 28 – 30).
Ὁ ο ἶ κ ο ς τ ῆ ς ψ υ χ ῆ ς. Ὁ πύργος εἶναι σπίτι μεγαλοπρεπές μέ ἰδιαιτέραν τεχνοτροπίαν, μέ ἱκανόν περίβολον καί περιτοιχίσματα· καί ἑπομένως σπίτι οὐχί κοινόν, ἀλλ’ ἑλκύον τά βλέμματα τῶν διαβατῶν. Τοιοῦτον πύργον πνευματικόν ἀναλαμβάνει νά κατασκευάσῃ ὁ ἄνθρωπος, πού θέλει νά γίνῃ Χριστιανός ἀληθινός· τόν μεγαλοπρεπῆ οἶκον τῶν ἀρετῶν, τόν βίον τόν χριστιανικόν. Βίον, ὁ ὁποῖος εἶναι ἀδύνατον νά μή προκαλῇ τήν ἰδιαιτέραν προσοχήν τῶν ἀνθρώπων, ὡς βίος οὐχί κοινός καί συνήθης, ἀλλά μεγαλοπρεπής κατ’ οὐσίαν καί ἀνάλογος πρός τό μεγαλεῖον τοῦ Θεοῦ, εἰς τόν ὁποῖον εἶναι ἀφιερωμένος. Ἀλλ’ εἶναι φανερόν ὅτι ἕνα τοιοῦτο σπίτι πρέπει καί νά ἀρχίσῃ καλῶς καί νά φθάσῃ μέχρι τῆς στέγης καί τῆς τελείας στεγάσεως. Πρέπει, λοιπόν, πρωτίστως νά τεθῇ θεμέλιον καλόν. Οἱ δέ καλοί τεχνῖται τῶν ὀνομαστῶν πύργων ἀρχίζουν ἀπό τά βάθη τῆς γῆς, ὅπου θέτουν θεμέλιον βαθύ καί στερεόν, στηριγμένον εἰς τήν πέτραν. Θά παραστῇ, λοιπόν, ἀνάγκη νά σκύψῃ χαμηλά ὁ Χριστιανός, νά καταβῇ εἰς βάθος, διότι ἄλλως δέν γίνεται θεμέλιον. Μέ ἄλλους λόγους πρέπει νά ἀρχίσῃ ἀπό τήν ταπείνωσιν, ἡ ὁποῖα ἀπαιτεῖ ἀπό τόν ἄνθρωπον νά σκύψῃ, νά ὑποταχθῇ, νά φρονῇ ὄχι τά ὑψηλά, ἀλλά τά χαμηλά, νά γίνῃ ἀφανής ἐπί χρόνον ἀρκετόν (ὅπως ἀφανής εἶναι καί ὁ ἐργάτης πού θέτει τά θεμέλια τοῦ σπιτιοῦ), νά ὑπακούῃ εἰς τόν Χριστόν, τόν ἀρχιμηχανικόν τοῦ οἰκοδομήματος τούτου. Ἡ ταπείνωσις, λοιπόν, ἡ ὑπακοή, εἶναι τό θεμέλιον, ἀπό τό ὁποῖον θά ἀρχίσῃ ὁ Χριστιανός τό οἰκοδόμημα τῆς χριστιανικῆς ζωῆς, καί ἐπάνω εἰς τό ὁποῖον θά οἰκοδομήσῃ τάς ἄλλας ἀρετάς μέχρις ὅτου φθάσῃ εἰς τήν στέγην, ἡ ὁποῖα εἶναι ὁ οὐρανός. Διότι τό οἰκοδόμημα τοῦτο θεμελιώνεται μέν είς τήν γῆν καί οἰκοδομεῖται εἰς τήν παροῦσαν ζωήν, ἀλλά ὑψώνεται μέχρι τοῦ οὐρανοῦ, μέχρι τῆς ἐπουρανίου τοῦ Χριστοῦ βασιλείας, ὅπου θά κατοικῇ αἰωνίως ἡ ψυχή. Ἠθέλησαν μετά τόν κατακλυσμόν οἱ ἄνθρωποι νά οἰκοδομήσουν πύργον μέχρι τοῦ οὐρανοῦ, τόν περίφημον πύργον Βαβέλ, διά νά ἀντισταθοῦν εἰς τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἀλλ’ ἐπειδή ἔθεσαν θεμέλιον τήν ὑπερηφάνειαν, οὐδέποτε ἔφθασαν εἰς τόν οὐρανόν· τοὐναντίον διελύθησαν καί ἐσκορπίσθησαν. Ὅταν ὅμως ἡ ταπείνωσις καί ἡ ὑπακοή εἰς τόν ἀρχιοικοδόμον τεθῇ ὡς θεμέλιον, τότε ἀσφαλῶς θά φθάσῃ εἰς τόν οὐρανόν.
Α ἱ δ α π ά ν α ι κ α ί α ἱ θ υ σ ί α ι. Ἀλλ’ οἱ πύργοι στοιχίζουν πολύ. Ὅταν δέ γίνῃ ἡ ἀρχή τῆς οἰκοδομῆς των, πρέπει νά ἔλθῃ εἰς πέρας, ἵνα μή ὁ ὑποψήφιος πυργοδεσπότης ἐκτεθῇ εἰς τήν κοινήν χλεύην. Διά τοῦτο «κ α θ ί σ α ς ψ η φ ί ζ ε ι τ ή ν δ α π ά ν η ν, ε ἰ ἔ χ ε ι τ ά π ρ ό ς ἀ π α ρ τ ι σ μ ό ν», λέγει ὁ Κύριος· δηλαδή λογαριάζει πόση δαπάνη θά χρειασθῇ διά νά τελειώσῃ ὁ πύργος. Ἔπειτα κρημνίζει κάθε παλαιόν καί ἐρειπωμένον κτίριον, πού ὑπῆρχεν εἰς τόν τόπον ὅπου θά κτίσῃ τό νέον, ἐκβραχίζει, ἰσοπεδώνει, ἑτοιμάζει τά πάντα, καί κατόπιν κτίζει. Κατά παρόμοιον τρόπον καί ὁ ἄνθρωπος, πού θέλει νά γίνῃ Χριστιανός ἀληθινός, πρέπει νά σκεφθῇ ὅτι ὁ νέος βίος του θά ἀπαιτήσῃ δαπάνην, κεφάλαιον ὁλόκληρον, τό ὁποῖον πρέπει νά ἐξοδευθῇ. Τοιοῦτο δέ κεφάλαιον εἶναι ὁ μέχρι τοῦδε βίος του, ὁ ὁποῖος πρέπει νά δαπανηθῇ νά θυσιασθῇ ὁλόκληρος, διά νά οἰκοδομηθῇ ὁ βίος ὁ νέος, ὁ χριστιανικός καί ἅγιος. Θά σκεφθῇ καί θά ἐξετάσῃ ὅτι πρέπει νά κρημνισθῇ τό ἀπαίσιον ἐκεῖνο ἐρείπιον, πού ἔχουν κάμει μέσα εἰς τήν ψυχήν του ἡ ἁμαρτία, τά πάθη καί αἱ κακίαι· τό στοιχειωμένον ἐκεῖνο σπίτι, εἰς τό ὁποῖον ἔχει φωλιάσει ὁ τυραννικός καί ψυχοκτόνος δράκων, πού λέγεται Σατανᾶς. Πρέπει νά γίνῃ πλήρης ἡ κατακρήμνισις καί ἡ νέκρωσις τῶν ἡδονῶν ἐκείνων καί τῶν ἀπολαύσεων τῆς σαρκός, αἱ ὁποῖαι τοῦ εἶναι τόσον προσφιλεῖς, καί ἡ ἀπάρνησις τῶν συνηθειῶν ἐκείνων καί ἁμαρτωλῶν ἕξεων, πού ἀποτελοῦν ἕως τώρα κεφάλαιον τῆς ζωῆς του. Πρέπει νά ξεκολλήσῃ από τό χρῆμα, ἀπό τήν κοσμικήν δόξαν, ἀπό τάς διασκεδάσεις τῆς ἁμαρτίας, ἀπό κάθε πάθος πού ἐμποδίζει τήν οἰκοδομήν τῆς ἀρετῆς. Πρέπει νά ἀναλάβῃ τούς κόπους καί τάς θυσίας, πού ἀπαιτεῖ ὁ ἐκβραχισμός καί ἡ ἰσοπέδωσις τοῦ ὄγκου τῆς ὑπερηφανείας καί τοῦ θυμοῦ καί τοῦ μίσους καί τοῦ φθόνου καί παντός ἄλλου τοιούτου πάθους. Καί κἂτι περισσότερον ἀκόμη. Πρέπει νά ἀναλάβῃ τήν συνεχῆ δαπάνην, πού ἀπαιτεῖ ἡ ζωή τῆς αὐταπαρνήσεως, τῆς ἀρετῆς, τοῦ καθήκοντος. Ἐνδέχεται νά χάσῃ τήν ἐκ μέρους τῶν ἀνθρώπων ὑπόληψιν, νά περιφρονηθῇ καί νά διωχθῇ. Ἐνδέχεται νά χάσῃ τήν περιουσίαν του, τά ἀξιώματά του καί πᾶν ὅ,τι θεωρεῖται προσφιλές εἰς τόν κόσμον αὐτόν, μέχρι καί αὐτῆς τῆς ζωῆς. Πόσοι ἅγιοι καί μάρτυρες, διά μέσου τῶν εἴκοσιν αἰώνων τοῦ Χριστιανισμοῦ, ὑπεβλήθησαν εἰς μεγίστας δαπάνας μέχρι καί αὐτῆς τῆς ζωῆς των, τήν ὁποίαν παρέδωκαν μαρτυρικῶς μέ θάνατον ὀδυνηρόν!
Ἴσως θεωρηθοῦν μεγάλαι αἱ θυσίαι αὐταί. Καί ὅμως, ἀναγνῶστά μου, ὅλαι αἱ θυσίαι αὐταί, καίτοι ἑτοιμάζουν εὐτυχίαν αἰώνιον, εἶναι μηδαμιναί ἐμπρός εἰς τάς δαπάνας καί τάς θυσίας πού κάμνει ὁ ἁμαρτωλός. Μήπως ἐκεῖνος δέν δαπανᾷ; Πόσα δαπανᾷ ὁ μέθυσος, ὁ χαρτοπαίκτης, ὁ ἀνήθικος καί ἀκόλαστος, ὁ ματαιόδοξος καί τῆς πολυτελείας καί τῆς ἐπιδείξεως δοῦλος καί κάθε ἁμαρτωλός; Δαπανᾷ χρῆμα – περιουσίας ὁλοκλήρους – δαπανᾷ ὑγείαν καί δυνάμεις σωματικάς, δαπανᾷ τήν ζωήν του, τήν ὁποίαν καταστρέφει ἐν μέσῳ τῶν ποικίλων ἀσθενειῶν, τάς ὁποίας δημιουργοῦν τά πάθη τῆς ἁμαρτίας. Δαπανᾷ τέλος καί αὐτήν τήν ἀνεκτίμητον καί ἀθάνατον ψυχήν του. Τῆς ἑτοιμάζει καί εἰς τήν ἄλλην ζωήν θλῖψιν καί βάσανον καί δυστυχία αἰώνιον! «Θλῖψις καί στεναχωρία ἐπί πᾶσαν ψυχήν ἀνθρώπου τοῦ κατεργαζομένου τό κακόν», λέγει ὁ Κύριος διά τοῦ Παύλου (Ρωμ. β’ 9). Ἔπειτα τί εἶναι αἱ δαπάναι καί αἱ θυσίαι, εἰς τάς ὁποίας καλεῖ ὁ Χριστός νά ὑποβληθῶμεν ἡμεῖς, ἐμπρός εἰς τήν δαπάνην καί τήν θυσίαν, πού προσέφερεν Ἐκεῖνος; Ναί· ὁ Χριστός, καίτοι Θεός αἰώνιος καί μακάριος, ἐδέχθη νά καταβῇ εἰς τόσον βαθεῖαν ταπείνωσιν, ὥστε νά λάβῃ σῶμα ἀνθρώπου· νά ταπεινωθῇ ἀκόμη βαθύτερα, νά θυσιασθῇ ὁ ἀναμάρτητος καί πάντων ἁγίων ἁγιώτατος ἐπάνω εἰς τόν φρικτόν σταυρόν. Καί τήν θυσίαν αὐτήν τήν ἔπαθεν ὄχι διά νά οἰκοδομήσῃ σπίτι διά τόν Ἑαυτόν Του. Ἆ! Αὐτός ἔχει σπίτι μεγαλοπρεπέστατον, αἰώνιον, ἀπερίγραπτον, εἶναι φύσει ἅγιος καί μακάριος. Ἀλλά ἐθυσιάσθη διά νά ἐξασφαλίσῃ τά μέσα, μέ τά ὁποῖα ἀσφαλέστατα ἠμπορεῖ νά οἰκοδομήσῃ τό σπίτι τῆς ἀρετῆς καί τῆς εὐτυχίας καθένας, πού θέλει νά γίνῃ ἀληθινός Χριστιανός.
Θά ἐχρειάζετο νά ἐπιστήσωμεν καί πάλιν τήν προσοχήν τοῦ ἀναγνώστου εἰς τάς λέξεις «καθίσας ψηφίζει». Αἱ λέξεις αὐταί, προκειμένου περί οἰκοδομῆς μεγαλοπρεπῶν σπιτιῶν, ἐκφράζουν μακράς σκέψεις, μελέτας, σχέδια, προϋπολογισμούς καί ἀναθεωρήσεις ὅσον δυνατόν ἀκριβεστέρας καί πολλάκις ἐπαναλαμβανομένας, μέχρις ὅτου ἡ οἰκοδομή ἔλθῃ εἰς πέρας. Ἀλλά δι’ αὐτόν τόν λόγον ἔθεσε καί εἰς τήν παροῦσαν παραβολήν τάς λέξεις ταύτας ὁ Κύριος· διά νά χρησιμεύουν εἰς τούς Χριστιανούς ὅλων τῶν αἰώνων ὡς διαρκῆς ὑπενθύμισις ἑνός μεγάλου καθήκοντος, τό ὁποῖον πρέπει νά ἐπαναλαμβάνεται καθ’ ὃλην τήν ζωήν μας. Τό καθῆκον αὐτό εἶναι ἡ αὐτοεξέτασις καί ἡ αὐτομελέτη· ἡ εἰς ὥρας μονώσεως καί περισυλλογῆς σοβαρά σκέψις καί ἀνάκρισις τοῦ ἑαυτοῦ μας· ὁ προϋπολογισμός καί ὁ ἀπολογισμός τῆς ζωῆς μας, ὁ ὁποῖος θά μᾶς δεικνύῃ τί ἔχομεν οἰκοδομήσει εἰς τόν οἶκον τῆς ψυχῆς, πόσας δαπάνας ἔχομεν κάμει καί πόσαι ὑπολείπονται, ποίας κακίας ἐκρημνίσαμεν καί πόσας θυσίας διά τήν ἀρετήν ὀφείλομεν ἀκόμη νά κάμωμεν. Δέν εἶναι δυνατόν νά φθάσῃ κανείς εἰς τήν στέγην τῆς χριστιανικῆς ζωῆς, χωρίς τήν συχνήν ἄσκησιν τοῦ καθήκοντος τούτου. Εἶναι τόσο σύνηθες τό γεγονός νά ἐπέρχεται, μετά τά πρῶτα ἔτη τῆς ἐνθουσιώδους πορείας εἰς τήν χριστιανικήν ζωήν, χαλάρωσις τοῦ ἀρχικοῦ τόνου καί βαθμιαία ὑποχώρησις ἐνώπιον τῶν συνεπειῶν τῆς χριστιανικῆς ὁμολογίας καί τῶν θυσιῶν τῆς ἀρετῆς. Ἄν, λοιπόν, παραμεληθῇ τό καθῆκον τοῦτο τῆς αὐτομελέτης καί τῆς προσευχῆς, εἰς τήν ὁποίαν πρέπει νά καταλήγῃ αὕτη, διά ν’ ἀναζωπυρῇ τάς ἀποφάσεις καί προσπαθείας, δέν εἶναι παράδοξον νά μείνῃ κανείς εἰς τό θεμέλιον, νά ἐγκαταλείψῃ δηλαδή τήν χριστιανικήν ζωήν.
Α ἱ ἀ π α ι τ ή σ ε ι ς τ ῆ ς σ υ ν έ σ ε ω ς. Ἀλλά ἄς προσέξωμεν. Τό σπίτι τῆς ἀρετῆς πρέπει νά τελειώσῃ. Θεωροῦμεν βέβαια ἀσύνετον καί ἐπιπόλαιον καί μωρόν τόν ἄνθρωπον ἐκεῖνον, πού ἀρχίζει ἕνα σπίτι, τό φθάνει μέχρις ἑνός σημείου, ἐξοδεύει ἀρκετά χρήματα, καί ἔπειτα τό ἀφίνει, τοίχους ἀχρήστους, διά τούς ὁποίους ἐπετάχθηκε τόσον χρῆμα, καί οἱ ὁποῖοι ἀσχημίζουν τόν τόπον ἐκεῖνον, ὅπου θά ἠμποροῦσε νά στολίζῃ ἕνα καλλιμάρμαρον μέγαρον. Ἀλλά περισσότερον μωρός εἶναι ὁ Χριστιανός ἐκεῖνος, πού ἀρχίζει τόν οἶκον τῆς χριστιανικῆς ἀρετῆς, ζῇ ἕνα διάστημα βίον θρησκευτικόν καί ἔπειτα λιποτακτεῖ καί ἀφίνει τόν βίον τοῦτον, διά νά ξανακυλισθῇ εἰς τήν ἁμαρτίαν. Λιποτακτεῖ, διότι δέν ἔχει τό θάρρος καί τήν σταθερότητα νά ἐπιμείνῃ εἰς τήν ἀπόφασίν του· δέν ἔχει τήν θέλησιν ν’ ἀντισταθῇ ἐναντίον τῶν ἐμποδίων καί τῶν δολωμάτων, πού παρουσιάζει ἡ ἁμαρτία, οὐδέ τήν ὑπομονήν ν’ ἀντιμετωπίσῃ τάς θλίψεις· δέν ἔθεσε θεμέλιον σταθερόν τήν ταπείνωσιν, οὐδέ ᾠκοδόμησεν ἐπάνω εἰς μετρημένας σκέψεις καί ἀρχάς καί πεποιθήσεις σταθερᾶς καί ἀσαλεύτους. Τοιαῦτα θλιβερά παραδείγματα Χριστιανῶν, πού ἐπρόδωκαν τήν πίστιν καί τόν βίον τόν χριστιανικόν, ἔχει νά μᾶς παρουσιάσῃ δυστυχῶς ἡ ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας. Τόν Ἰούδαν πρῶτον, τόν Νικόλαον τόν ἐκ τῶν ἑπτά διακόνων, τόν Δημᾶν, οὕς ἐκπεσόντας κατά τούς διωγμούς. Ἀλλ’ ἐπίσης καί ὁ σύγχρονος βίος.
«Π ά ν τ ε ς ο ἱ θ ε ω ρ ο ῦ ν τ ε ς ἄ ρ ξ ο ν τ α ι ἐ μ π α ί ζ ε ι ν α ὐ τ ῷ», λέγει ὁ Κύριος εἰς τήν παραβολήν. Καί ὁ λόγος Του αὐτός βεβαιώνεται ἀπό τά πράγματα· διότι καί αὐτοί ἀκόμη οἱ ἄνθρωποι, πού ζοῦν εἰς τήν ἁμαρτίαν, ἔχουν τήν ἀξίωσιν ἀπό πάντα ὅστις παρουσιάζεται θρησκευτικός, ὄχι μόνον νά μή διαψεύδεται ἀπό τόν βίον του, ἀλλά νά τηρῇ πᾶσαν τήν χριστιανικήν ἀκρίβειαν. «Δέν ἐντρέπεσαι, σύ πού κάνεις τόν θεοφοβούμενο, καί κάνῃς τέτοια πράγματα». Αὐτή εἶναι ἡ συνήθης – λογική δέ – παρατήρησις, τήν ὁποίαν ἀπευθύνουν οἱ ἄνθρωποι τοῦ κόσμου. Καί ὅταν τόν ἰδοῦν νά ἀφήσῃ πλέον ὁλοτελῶς τήν θρησκευτικήν ζωήν, τότε τόν κάμνουν ἀντικείμενον εἰρωνείας καί χλευασμοῦ, διότι ἐπανευρίσκουν ἕνα ἰδικόν των ἄνθρωπον εἰς τό πρόσωπον ἐκείνου, ὁ ὁποῖος εἶχε χωρισθῆ ἀπό αὐτούς μέ μίαν ἐμφάνισιν θρησκεύοντος τόσον φανεράν καί ἐντυπωσιακήν. Ἕνα τοιοῦτο, λοιπόν, κατάντημα, ἀληθῶς θλιβερόν καί διά τήν παροῦσαν ζωήν, πολύ δέ περισσότερον διά τήν μέλλουσαν, ἐζήτει νά προλάβῃ ὁ ἀπόστολος Παῦλος, ὅταν ἔγραφε πρός τούς Γαλάτας, οἱ ὁποῖοι, εὐκόλως παρασυρόμενοι εἰς αἱρετικάς ψευδολογίας, ἐκινδύνευαν νά χάσουν τήν ορθήν πίστιν. «Οὕτως ἀνόητοί ἐστε; γράφει· ἐναρξάμενοι πνεύματι, νῦν σαρκί ἐπιτελεῖσθε;» (Γαλ. γ’ 3). Ἀκόμη δέ θερμότερον παραγγέλλει ὁ εὐαγγελιστής Ἰωάννης: «βλέπετε ἑαυτούς, ἵνα μή ἀπολέσωμεν ἅ εἰργασάμεθα, ἀλλά μισθόν πλήρη ἀπολαύωμεν»· δηλαδή, προσέξατε καλά τόν ἑαυτόν σας, διά νά μή χάσωμεν τούς κόπους τῆς ἐργασίας μας, ἀλλά νά λάβωμεν πλήρη τόν μισθόν (Β’ Ἰω. 8).
Αἱ παραγγελίαι δέ αὐταί τῶν δύο μεγάλων Ἀποστόλων ἀπευθύνονται καί πρός ἡμᾶς τούς σημερινούς Χριστιανούς, ἀγαπητέ ἀναγνῶστα. Ἠρχίσαμεν καί ἡμεῖς οἰκοδομήν μεγάλην. Ἀπό τήν ἡμέραν πού ἐβαπτίσθημεν, ἤ μᾶλλον ἀπό τήν ἡμέραν πού μετενοήσαμεν καί ἐγίναμεν φανεροί ὡς θρησκεύοντες, ἠρχίσαμεν τόν μέγαν πύργον. Μή, δι’ ὄνομα Θεοῦ, τόν ἀφήσωμεν εἰς τό μέσον. Μή δειλιάσωμεν διά τό μέγεθος τῶν ἀπαιτουμένων δαπανῶν καί θυσιῶν. Ἐκεῖνος πού κτίζει τό σπίτι, ἄν αὐτός δέν κατορθώνῃ νά τό ἀποτελειώσῃ μέ ἰδικά του κεφάλαια, θά τό συνεχίσῃ μέ πᾶσαν χαράν καί προθυμίαν, ὅταν εὑρεθῇ ἕνας εὐεργέτης, πού ἀναλαμβάνει νά τόν βοηθήσῃ διά νά τό φέρῃ ὁριστικῶς εἰς πέρας. Ἔχομεν ἡμεῖς τοιοῦτον εὐεργέτην, τόν Χριστόν. Ἀναλαμβάνει Αὐτός προθύμως νά μᾶς δώσῃ ὅλα τά μέσα, ὅσα χρειάζονται νά μᾶς κάμουν ἱκανούς καί ἐπαρκεῖς εἰς τούς ἀπαραιτήτους κόπους καί θυσίας. Ἂς τά ζητήσωμεν θερμῶς διά τῆς προσευχῆς, ἄς Τόν πλησιάσωμεν ταπεινοί καί μετανοημένοι εἰς τά Μυστήρια τῆς χάριτος, καί τότε ὅλη μας ἡ ἀδυναμία θά μεταβληθῇ εἰς δύναμιν ἀκαταγώνιστον, διά τῆς ὁποίας ἀσφαλῶς θά οἰκοδομήσωμεν εἰς τήν ψυχήν μας πύργον ἀρετῶν, πού θά μᾶς ἀναβιβάσῃ εἰς τόν οὐρανόν!
Ἡ παραβολή τοῦ ἐκστρατεύοντος βασιλέως.
Ἡ δευτέρα παραβολή παρουσιάζει τήν ἀρνητικήν ἄποψιν τῆς χριστιανικῆς ζωῆς, παρισταμένης ὡς πολέμου ἐπικινδύνου. Ἰδού δέ αὕτη:
«Ἤ τίς βασιλεύς, πορευόμενος συμβαλεῖν ἑτέρῳ βασιλεῖ εἰς πόλεμον, οὐχί καθίσας πρῶτον βουλεύεται εἰ δυνατός ἐστιν ἐν δέκα χιλιάσιν ἀπαντῆσαι τῷ μετά εἴκοσι χιλιάδων ἐρχομένῳ ἐπ’ αὐτόν; Εἰ δέ μήγε, ἔτι αὐτοῦ πόρρω ὄντος, πρεσβείαν ἀποστείλας ἐρωτᾷ τά πρός εἰρήνην» (στίχ. 31 – 32).
Εἰς τήν παροῦσαν παραβολήν ὁ Κύριος δεικνύει ὅτι ὁ ἄνθρωπος, πού ἀποφασίζει νά γίνῃ Χριστιανός ἀληθινός, ὁμοιάζει πρός βασιλέα ἐκστρατεύοντα εἰς πόλεμον. Καί ἑπομένως πρέπει νά μελετήσῃ τάς δυσκολίας καί τούς κινδύνους, πού πρόκειται ν’ ἀντιμετωπίσῃ. Ὅπως καί ὁ βασιλεύς ἤ τό Κράτος, πού κηρύττει πόλεμον ἐναντίον ἄλλου Κράτους, ἐξετάζει ἐπιμελῶς ἄν ἔχῃ προθύμους στρατιώτας καί δυνάμεις ἐπαρκεῖς διά νά ἐξασφαλίσῃ τήν νίκην· εἰ δέ μή ἐγκαταλείπει πᾶσαν περί πολέμου ἰδέαν καί σπεύδει νά συνάψῃ εἰρήνην μέ τόν πολέμιον. Δέν βλέπομεν σήμερον ὁποίους τεραστίους ἐξοπλισμούς κάμνουν τά Κράτη διά νά μή εὑρεθοῦν αἴφνης ἀνέτοιμα; Χιλιάδες ἐπιτελεῖς καί πολεμικοί σύμβουλοι καταγίνονται διά νά καταρτίσουν τά τελειότερα πολεμικά σχέδια καί τούς πληρεστέρους ἐξοπλισμούς. Ὅταν πρόκειται, δυστυχῶς, διά πολέμους καί καταστροφάς, ὁ ἄνθρωπος κάμνει ὅσον τό δυνατόν ἀκριβεστέρας μελέτας καί ὑποβάλλεται εἰς τόσον μεγάλας δαπάνας χρήματος, ἡσυχίας, αἵματος! Καί μόνον ὅταν πρόκειται νά ἐργασθῇ διά τήν εἰρήνην τήν ἀληθινήν, τῆς ψυχῆς του καί τοῦ κόσμου, διά τήν μόρφωσιν τήν χριστιανικήν, ἡ ὁποῖα ἀποκαθιστᾷ τήν μόνιμον εἰρήνην καί τήν ἀληθινήν εὐτυχίαν, τότε ἀποδεικνύεται καθ’ ὑπερβολήν ἀμελῆς, ἀδιάφορος, ἀπρόθυμος καί διά μικρᾶς ἀκόμη δαπάνας. Ἀλλ’ ἄς ἐξετάσωμεν ἀκριβέστερον τήν παραβολήν.
Ἡ σ τ ρ α τ ε ί α τ ο ῦ Χ ρ ι σ τ ι α ν ο ῦ. Ἡ κατάστασις τοῦ Χριστιανοῦ εἰς τόν παρόντα κόσμον εἶναι κατάστασις ἐμπόλεμος. Εἶναι ἐκστρατεία καί πόλεμος ὁ παρών βίος. Πόλεμος δέ ἐναντίον ἐχθρῶν φοβερῶν, οἱ ὁποῖοι διεκδικοῦν όχι ἁπλῶς τήν χώραν μας ἤ τά ἀγαθά μας, ἀλλά τήν ψυχήν μας, τό αἰώνιον μέλλον μας. Εἶναι πόλεμος ἐναντίον ἐχθρῶν, οἱ ὁποῖοι ζητοῦν νά ὑποδουλώσουν τήν ψυχήν μας, ὥστε καί ἐδῶ νά πάσχῃ καί νά ὑποφέρῃ καί εἰς τήν μέλλουσαν ζωήν πολύ περισσότερον. Πολλοί πολλάκις λαοί ὑπεδουλώθησαν εἰς ἄλλους· ἔχομεν δέ ἡμεῖς οἱ Ἕλληνες πικράν πεῖραν τῆς ὑπό τούς Τούρκους δουλείας. Ἀλλά δέν ἠμπορεῖ νά συγκριθῇ ποτέ ἡ δυστυχία καί ἡ ἀθλιότης τῆς δουλείας, πού δημιουργοῦν ὁ Σατανᾶς καί τά πάθη τῆς ἁμαρτίας, πρός τήν δουλείαν καί τήν σκλαβιάν ὑπό οἱονδήποτε τύραννον ἄνθρωπον. Διά τοῦτο ὁ θεῖος Παῦλος παραγγέλλει: «ἐνδύσασθε τήν πανοπλίαν τοῦ Θεοῦ, πρός τό δύνασθαι ὑμᾶς στῆναι πρός τάς μεθοδείας τοῦ διαβόλου· ὅτι οὐκ ἔστιν ἡμῖν ἡ πάλη πρός αἷμα καί σάρκα, ἀλλά πρός τάς ἀρχάς, πρός τάς ἐξουσίας, πρός τούς κοσμοκράτορας τοῦ σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου, πρός τά πνευματικά τῆς πονηρίας ἐν τοῖς ἐπουρανίοις»· δηλαδή ἐνδυθῆτε ὅλα τά ὅπλα τά πνευματικά τοῦ Θεοῦ, πλήρη τόν ἐξοπλισμόν, διά νά ἠμπορέσετε νά σταθῆτε καί νά πολεμήσετε τάς πανούργους μεθόδους τοῦ διαβόλου· διότι ἔχομεν πόλεμον ὄχι ἐναντίον ἀνθρώπων, πού ἔχουν αἷμα καί σάρκα καί διά τοῦτο εἶναι εὔκολο νά τούς νικήσῃ κανείς, ἀλλά πόλεμον ἐναντίον τῶν ἀρχόντων, τῶν ἐξουσιαστῶν, τῶν κοσμοκρατόρων δαιμόνων, τῶν ἐξουσιαζόντων τήν ψυχήν ἐκείνων, οἱ ὁποῖοι ζοῦν εἰς τό σκότος τῆς ἁμαρτίας τοῦ κόσμου τούτου· ἔχομεν πόλεμον ἐναντίον τῶν πονηρῶν πνευμάτων, τά ὁποῖα ἀγωνίζονται νά μᾶς στερήσουν τῶν ἐπουράνιων ἀγαθῶν (Ἐφ. στ’ 11, 12).
Ἡ π ρ ό ς τ ό ν ἐ χ θ ρ ό ν ε ἰ ρ ή ν η ἀ δ ύ ν α τ ο ς. Καί ἡ μέν παραβολή διά τῶν λέξεων «ε ἰ δ έ μ ή γ ε, ἔ τ ι α ὐ τ ο ῦ π ό ρ ρ ω ὄ ν τ ο ς, π ρ ε σ β ε ί α ν ἀ π ο σ τ ε ί λ α ς ἐ ρ ω τ ᾷ τ ά π ρ ό ς ε ἰ ρ ή ν η ν», φανερώνει – ὅπως συμβαίνει εἰς τάς διαφορᾶς μεταξύ τῶν Κρατῶν – ὅτι εἶναι δυνατόν ν’ ἀποφύγῃ κανείς τόν πόλεμον πρός ἄλλο Κράτος, διαπραγματευόμενος εἰρήνην μέ κἄποιας ὑποχωρήσεις. Ὁ πραγματικός ὅμως πόλεμος, εἰς τόν ὁποῖον ἀναφέρεται ἡ παραβολή, ἀποκλείει τοιαύτην διαπραγμάτευσιν εἰρήνης. Δηλαδή εἶναι ἀπολύτως ἀδύνατον εἰς τόν ἄνθρωπον ν’ ἀποφύγῃ τόν κατά τοῦ Σατανᾶ καί τῆς ἁμαρτίας πόλεμον καί νά συνάψῃ εἰρήνην καί νά ζήσῃ πράγματι εἰρηνικῶς. Διότι ὡρισμένως καί ἀφεύκτως θά αἰχμαλωτισθῇ, θά γίνῃ δοῦλος δυστυχῆς, στενάζων καί πάσχων ἐδῶ καί εἰς τήν μέλλουσαν ζωήν. Ἑπομένως εἶναι ἀνάγκη ἀπόλυτος νά καταταχθῆ ὑπό τήν σημαίαν τοῦ Χριστοῦ καί νά ἀγωνισθῇ παρά τό πλευρόν του, μέ ἀπόλυτον τήν πεποίθησιν ὅτι θά νικήσῃ.
Ἀλλ’ ἐκεῖνο πού χρειάζεται ἀπαραιτήτως νά σκεφθῇ καί νά μελετήσῃ – τό ὁποῖον ἄλλως τε θέλει ἐδῶ νά τονίσῃ ὁ Κύριος μέ τάς δύο παραβολάς – εἶναι ὅτι πρέπει ἐκ τῶν προτέρων νά ἔχῃ πλήρη γνῶσιν τῶν ὅρων τῆς ἐκστρατείας, τῶν δαπανῶν καί τῶν δυσκολιῶν καί τῶν κινδύνων αὐτῆς, διά νά ἀποφασίσῃ ἐσκεμμένως καί ἐλευθέρως, ὁριστικῶς δέ καί ἀμετακλήτως. Εἶναι ἀνάγκη νά τά γνωρίσῃ ἐκ τῶν προτέρων, διά νά μή εὑρεθῇ κατόπιν πρό δυσκολιῶν ἀπροβλέπτων καί ἀγνώστων, καμφθῇ δέ καί λιποτακτίση ἀπό τήν χριστιανικήν παράταξιν καί ἐπανέλθῃ εἰς τήν ἁμαρτίαν. Διότι τότε ἡ θέσις του θά εἶναι χειροτέρα· ἡ δουλεία ὑπό τόν Σατανᾶν θά εἶναι δεινοτέρα· θά ὁμοιάζῃ πρός τό ἁλάτι, πού ἐμωράνθη καί δέν εἶναι πλέον «οὔτε εἰς τήν γῆν, οὔτε εἰς τήν κοπρίαν εὔθετον, ἀλλ’ ἔξω βάλλουσιν αὐτό», λέγει ὁ Κύριος (στίχ. 35). Τοῦτο, λοιπόν, θέλει ὁ Κύριος νά ἐννοήσωμεν καλῶς· ὅτι ἡ ἐκστρατεία ὑπό τήν ἀρχηγίαν Του εἶναι τό μόνον μέσον τῆς σωτηρίας, τῆς νίκης κατά τοῦ ἐχθροῦ, τῆς εὐτυχίας. Ἀλλ’ ἡ ἐκστρατεία αὕτη ὑπό τόν ἀρχηγόν Χριστόν ἀπαιτεῖ ἐσκεμμένην αὐταπάρνησιν.
Τ ό σ υ μ π έ ρ α σ μ α. Διά τοῦτο καί εἰς τόν τελευταῖον στίχον τῶν δύο παραβολῶν ὁ Κύριος διατυπώνει τό ἑξῆς συμπέρασμα: «οὕτως οὖν πᾶς ἐξ ὑμῶν, ὅ; οὐκ ἀποτάσσεται πᾶσι τοῖς ἑαυτοῦ ὑπάρχουσιν, οὐ δύναταί μου εἶναι μαθητής» (στίχ. 33)· δηλαδή: καθένας, πού θέλει νά εἶναι γνήσιος μαθητής μου, πρέπει νά ἀποφασίσῃ καί νά εἶναι ἕτοιμος νά ἀπαρνηθῇ καί νά ἐγκαταλείψῃ τά πάντα – περιουσίαν καί γονεῖς καί συγγενεῖς καί τέκνα καί συμφέροντα, ὅταν αὐτά γίνωνται ἐμπόδιον εἰς τήν χριστιανικήν ζωήν – νά εἶναι ἕτοιμος νά ὑποβληθῇ εἰς πᾶσαν θυσίαν καί νά ἀντιμετωπίσῃ μέ θάρρος κάθε δυσκολίαν. Ἄλλως δέν εἶναι δυνατόν νά εἶναι μαθητής μου.
Τοῦτο εἶναι τό συμπέρασμα. Ἀλλά θά ἐχρειάζετο ἴσως νά σημειωθῇ καί πάλιν, ὅτι ἡ νίκη εἰς ἕνα τοιοῦτον ἀγῶνα, πού ἀπαιτεῖ τόσην ἀνδρείαν καί αὐταπάρνησιν, δέν ἐξαρτᾶται μόνον ἀπό τάς δυνάμεις τοῦ ἀνθρώπου· καί ἑπομένως δέν πρέπει νά δειλιάσῃ κανείς ἀπό τήν ἰδέαν ὅτι δέν θά κατορθώσῃ νά κερδίσῃ τοιαύτην νίκην. Ὄχι. ὅταν ὁ Χριστιανός ἔχῃ σταθεράν ἀπόφασιν καί εἶναι πρόθυμος καί ἕτοιμος ν’ ἀγωνισθῇ κατά τῆς ἁμαρτίας, δέν θά ἀφεθῇ μόνος. Εἶναι ἀληθές, ὅτι ἐάν ἀφίνετο μόνος, καί ὁ πλέον ἀνδρεῖος, θά ἐνικᾶτο. Ἀλλά – δόξα τῷ Θεῷ – ἔχομεν Ἀρχηγόν παντοδύναμον. Εἴμεθα ὄχι ἀκέφαλον ἀπόσπασμα στρατοῦ, ἀλλά στρατιῶται ἀναποσπάστως συνδεδεμένοι μέ Ἀρχηγόν ἀήττητον, τόν Χριστόν, ἐνώπιον τοῦ ὁποίου φεύγουν τρέμοντες οἱ πονηροί δαίμονες, οἱ ἄσπονδοι αὐτοί ἐχθροί μας. Εἶναι ἀπόλυτος ἡ πεποίθησις καί ἡ ἀσφάλεια, ὅτι ὅποιος κατατάσσεται μέ τό ἐφόδιον τῆς αὐταπαρνήσεως ὑπό τήν ἀρχηγίαν τοῦ Χριστοῦ, θά νικήσῃ. Κανείς, λοιπόν, Χριστιανός, ὁ ὁποῖος ἀπεφάσισε νά ζήσῃ χριστιανικῶς, δέν πρέπει ν’ ἀποθαρρύνεται καί νά ἀπελπίζεται. Ἀλλά μέ ἀπόφασιν πάντοτε σταθεράν, μέ ἀπόφασιν νά χάσῃ ἐν ἀνάγκῃ πᾶν ἀγαθόν τοῦ κόσμου τούτου – μόνον τόν Ἀρχηγόν νά μή χάσῃ – πρέπει νά συνεχίζῃ τόν ἀγῶνα, καί ἀσφαλῶς θά κερδίσῃ τήν νίκην. Τῷ δέ νικῶντι, λέγει ὁ Χριστός, «δώσω αὐτῷ καθίσαι μετ’ ἐμοῦ ἐν τῷ θρόνῳ μου, ὡς κἀγώ ἐνίκησα καί ἐκάθισα μετά τοῦ πατρός μου ἐν τῷ θρόνῳ αὐτοῦ» (Ἀποκ. γ’ 21).
ΠΗΓΗ: Τό βιβλίο «ΑΙ ΠΑΡΑΒΟΛΑΙ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ», σελ. 177, τοῦ †Ἀρχιμανδρίτη Σεραφείμ Παπακώστα (Ἱεροκήρυκος Ναοῦ Μητροπόλεως Ἀθηνῶν). Ἔκδοσις δευτέρα ΑΘΗΝΑΙ ΑΔΕΛΦΟΤΗΣ ΘΕΟΛΟΓΩΝ Η ’’ΖΩΗ’’ 1938.
Ἡ Εἰκόνα καί οἱ φωτογραφίες τοῦ κειμένου, ἔχουν τεθεῖ ἀπό τόν συντάκτη τῆς ἀνάρτησης.
