Τῇ Δ’ (4η) τοῦ μηνός Αὐγούστου μνήμη τῶν ἑπτά Παίδων τῶν ἐν Ἐφέσῳ, ΜΑΞΙΜΙΛΙΑΝΟΥ, ΕΞΑΚΟΥΣΤΩΔΙΑΝΟΥ, ΙΑΜΒΛΙΧΟΥ, ΜΑΡΤΙΝΙΑΝΟΎ, ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ, ΑΝΤΩΝΙΝΟΥ(¹) καί ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ(²)
Τόν ἑπτάριθμον τιμῶ χορόν Μαρτύρων,
Δείξαντα ἀνάστασιν νεκρῶν τῷ Κόσμῳ,
Τῇ δέ τετάρτῃ νεκροέγερτοι ξύνθανον ἑπτά.
Ὁ Μαξιμιλιανός καί οἱ ἕτεροι σύν αὐτῷ Ἅγιοι Παῖδες ἤκμασαν κατά τούς χρόνους τοῦ βασιλέως Δεκίου, ἐν ἔτει σνβ’ (252), ἀφοῦ δέ διεμοίρασαν εἰς τούς πτωχούς ὅλην αὐτῶν τήν περιουσίαν εἰσῆλθον ἐντός σπηλαίου καί ἐκρύβησαν· παρακαλέσαντες δέ τόν Θεόν νά λυθῶσιν ἀπό τοῦ δεσμοῦ τοῦ σώματος καί νά μή παραδοθῶσιν εἰς τόν βασιλέα Δέκιον, παρέδωκαν τάς ψυχάς των εἰς τόν Θεόν. Ὅταν δέ ὁ βασιλεύς Δέκιος ἐπανῆλθεν εἰς τήν Ἔφεσον, ἐζήτησεν αὐτούς ἵνα ἐλθόντες θυσιάσωσιν εἰς τά εἴδωλα, καί μαθών ὅτι ἀπέθανον ἐν τῷ σπηλαίῳ, προσέταξε νά ἐμφράξωσι τήν εἴσοδον αὐτοῦ. Ἔκτοτε λοιπόν παρῆλθον ἑκατόν ἐνενήκοντα τέσσαρα ἔτη(³) μέχρι τοῦ τριακοστοῦ ὀγδόου ἔτους τῆς βασιλείας Θεοδοσίου τοῦ Μικροῦ, ἤτοι ἐν ἔτει υμς’ (446).
Τότε παρουσιάσθη νία νέα αἵρεσις, μή παραδεχομένη τήν τῶν νεκρῶν ἀνάστασιν. Ὁ δέ βασιλεύς Θεοδόσιος, βλέπων τεταραγμένην τήν Ἐκκλησίαν τοῦ Θεοῦ, καθό πλανηθέντων εἰς τήν αἵρεσιν ταύτην πολλῶν Ἐπισκόπων, ἠπόρει περί τοῦ πρακτέου· ὅθεν ἐνδυθείς κιλίκιον (τρίχινον σάκκον δηλαδή) ἐκάθισε κατά γῆς καί ἐθρήνει, παρακαλῶν τόν Θεόν νά τοῦ φανερώσῃ τόν τρόπον τῆς διαλύσεως τῆς αἱρέσεως ταύτης. Δέν παρέβλεψε δέ ὁ Κύριος τά δάκρυά του, ἀλλ’ ἐπήκουσεν αὐτοῦ οὕτω πως. Ὁ κύριος τοῦ ὄρους ἐκείνου, ἔνθα ἔκειτο τό σπήλαιον τῶν Ἁγίων ἑπτά Παίδων, ἠθέλησε κατ’ ἐκεῖνον τόν καιρόν νά κατασκευάσῃ μάνδραν τοῦ ποιμνίου του, καί ἐνῷ ἐκύλιε λίθους ἐκ τοῦ σπηλαίου διά τήν οἰκοδομήν τῆς μάνδρας, ἠνοίχθη ἡ θύρα τοῦ σπηλαίου, καί κατά προσταγήν Θεοῦ ἀνέστησαν οἱ ἐν τῷ σπηλαίῳ ἀποθανόντες ἑπτά Παῖδες, καί συνωμίλουν μεταξύ τῶν ὡς νά εἶχον κοιμηθῆ τήν προηγουμένην ἡμέραν χωρίς τελείως νά ἀλλοιωθῶσιν τά σώματά των, οὔτε αὐτά τά ἐνδύματά των νά φθαρῶσι ποσῶς ἐκ τῆς φυσικῆς νοτίδος καί ὑγρότητος τοῦ σπηλαίου.
Ἀναστηθέντες δέ ἐνεθυμοῦντο ὅτι ὁ βασιλεύς Δέκιος ζητεῖ νά τούς βασανίσῃ· ὅθεν συνδιελέγοντο περί τούτου. Ὁ δέ Μαξιμιλιανός ἔλεγεν εἰς τούς ἄλλους· «Ἐάν, ἀδελφοί, συλληφθῶμεν ὑπό τοῦ Δεκίου, ἄς σταθῶμεν γενναῖοι καί μή προδώσωμεν τήν εὐγένειαν τῆς πίστεώς μας· σύ δέ, ἀδελφέ Ἰάμβλιχε, ὕπαγε νά ἀγοράσῃς ἄρτον, καί ἀγόρασον περισσότερον, ἐπειδή χθές τό ἑσπέρας ἠγόρασας ὀλίγον, καί διά τοῦτο ἐκοιμήθημεν σχεδόν πεινῶντες, μάθε δέ καί τί βουλεύεται ὁ Δέκιος περί ἡμῶν».
Ἐλθών λοιπόν ὁ Ἰάμβλιχος εἰς τήν πόλιν τῆς Ἐφέσου, εἶδε τό σημεῖον τοῦ Τιμίου Σταυροῦ εἰς τήν θύραν καί ἐθαύμασεν. Βλέπων δέ αὐτό καί εἰς ἄλλους τόπους, καί θεωρῶν τάς οἰκοδομάς παρηλλαγμένας καί τούς ἀνθρώπους διαφορετικούς, ἐνόμιζεν ὅτι βλέπει ὅραμα ἤ ὅτι ἦλθεν εἰς ἔκστασιν· μεταβάς δέ εἰς τά ἀρτοπωλεῖα ἠγόρασεν ἄρτους, καί ὅταν ἔδωκε τά χρήματα καί ἔσπευδε νά ἐπανέλθῃ εἰς τό σπήλαιον, εἶδε τούς ἀρτοπώλας, οἱ ὁποῖοι ἐδείκνυον εἰς ἀλλήλους τά νομίσματα, καί οἱ ὁποῖοι στρέφοντες πρός αὐτόν τό βλέμμα ἔλεγον, ὅτι αὐτός εὗρε θησαυρόν, καθότι τά νομίσματα τά ὁποῖα ἔδωκε πρός πληρωμήν εἶχον ἐπάνω τετυπωμένην τήν εἰκόνα τοῦ πρό πολλῶν ἐτῶν βασιλεύσαντος Δεκίου.
Τοῦτο ἀκούσας ὁ Ἰάμβλιχος ἐτρόμαξε, καί ἐκ τοῦ φόβου δέν ἠδύνατο νά ὁμιλήσῃ, νομίζων ὅτι ἐγνωρίσθη ὑπ’ αὐτῶν καί μέλλει δι’ αὐτῶν νά παραδοθῇ εἰς τόν βασιλέα Δέκιον. Ὅθεν παρεκάλει αὐτούς λέγων· «Σᾶς παρακαλῶ, κύριοί μου, ἔχετε καί τά χρήματα, λάβετε καί τούς ἄρτους σας, πλήν ἀφήσατέ μέ νά ἀναχωρήσω». Οἱ δέ ἀρτοπῶλαι τοῦ ἔλεγον· «Δεῖξόν μας τόν θησαυρόν, τόν ὁποῖον εὗρες, δός δέ καί εἰς ἡμᾶς μερίδιον τοῦ εὑρήματος, εἰδεμή θέλομεν σέ παραδώσει εἰς θάνατον». Βλέποντες δέ οὗτοι τόν Ἅγιον νά ἵσταται σύνους, ἔδεσαν ἅλυσον εἰς τόν λαιμόν του καί ἔσυρον αὐτόν εἰς τήν ἀγοράν· ἀπαγαγόντες δέ αὐτόν εἰς τόν Ἀνθύπατον τῆς Ἐφέσου, τόν παρέστησαν εἰς ἐξέτασιν. Ἰδών τοῦτον ὁ Ἀνθύπατος εἶπε· «Διηγήθητι, ὦ νεανία, πῶς εὗρες τόν θησαυρόν, πόσος εἶναι, καί ποῦ ὑπάρχει». Ὁ δέ Ἰάμβλιχος ἀπεκρίνατο, ὅτι οὐδέποτε εὗρέ τι, ἀλλ’ ὅτι τό νόμισμα, τό ὁποῖον ἔδωκε, τό ἔχει λάβει παρά τῶν γονέων του, ἔλεγε δέ· «Τί εἶναι τοῦτο, ὅπερ ἠκολούθησεν εἰς ἐμέ, δέν ἠξεύρω».
Ὁ δέ Ἀνθύπατος πάλιν ἠρώτησεν αὐτόν, ἐκ ποίας πόλεως εἶναι. Ὁ δέ Ἅγιος ἀπεκρίθη· «Ἐκ ταύτης εἶμαι, ἐάν αὕτη εἶναι ἡ Ἔφεσος». Λέγει ὁ Ἀνθύπατος· «Ποῖοι εἶναι οἱ γονεῖς σου; ἄς ἔλθωσι πρός ἡμᾶς, καί ὅταν ἀποκαλυφθῇ ἡ ἀλήθεια, τότε θέλομεν σέ πιστεύσει». Ὁ Ἰάμβλιχος ἀπεκρίθη· «Ὁ δεῖνα εἶναι ὁ πατήρ μου, ὁ δεῖνα εἶναι ὁ πάππος μου, καί οἱ δεῖνα συγγενεῖς μου». Καί ὁ Ἀνθύπατος πρός αὐτόν· «Ξένα καί ἀνυπόστατα εἶναι τά ὀνόματα, τά ὁποῖα εἶπες, ἔξω δέ καί τῶν λεγομένων κατά τήν σημερινήν συνήθειαν· ὅθεν δέν εἶναι δυνατόν νά γίνῃς πιστευτός». Ὁ Ἰάμβλιχος εἶπεν· «Ἐάν σύ δέν πιστεύῃς ἐμέ λέγοντα τήν ἀλήθειαν, ἐγώ πλέον δέν ἠξεύρω τί ἄλλο νά εἴπω». Ὁ Ἀνθύπατος ἀπεκρίθη· «Ἀσεβέστατε, τό νόμισμά σου μαρτυρεῖ ἐκ τῆς ἐπιγραφῆς του, ὅτι ἐτυπώθη πρό διακοσίων ἐτῶν καί ἐπέκεινα, κατά τούς χρόνους Δεκίου τοῦ βασιλέως, καί σύ νεώτερος ὤν πειρᾶσαι νά μᾶς ἐξαπατήσῃς;».
Τότε ὁ Ἰάμβλιχος πεσών εἰς τούς πόδας τῶν παρευρεθέντων, τούς παρεκάλει λέγων· «Σᾶς παρακαλῶ, κύριοί μου, νά μοί εἴπητε, ποῦ εἶναι ὁ βασιλεύς Δέκιος, ὁ ὁποῖος ἦτο εἰς τήν πόλιν ταύτην». Οἱ δέ εἶπον εἰς αὐτόν· «»Κατά τούτους τούς χρόνους δέν ὑπάρχει Δέκιος, ἐπειδή αὐτός ἐβασίλευσε πρό πολλῶν ἐτῶν». Καί ὁ Ἰάμβλιχος· «Διά τοῦτο, κύριοί μου, ἐξεπλάγητε; ἀλλ’ ὅμως ἀκολουθήσατέ μοι νά ὑπάγωμεν εἰς τό σπήλαιον, καί ἐξ αὐτῶν τῶν σημείων θέλουν διαπιστωθῆ οἱ λόγοι μου, διότι ἐγώ ηξεύρω, ὅτι ἐφύγομεν ἐξ αἰτίας τοῦ Δεκίου, καί ὅτι χθές ἐρχόμενος ἵνα ἀγοράσω ἄρτον, εἶδον ὅτι ὁ Δέκιος εἰσῆλθεν ἐν τῇ πόλει ταύτῃ». Ταῦτα μέν εἶπεν ὁ Ἅγιος. Ὁ δέ Ἐπίσκοπος τῆς Ἐφέσου, Μαρῖνος ὀνόματι, ἀκούσας ταῦτα, λέγει εἰς τόν Ἀνθύπατον· «Ἐγώ νομίζω ὅτι θαυμαστόν τι ἔλαβε χώραν ἐν προκειμένῳ· ὅθεν ἄς τόν ἀκολουθήσωμεν».
Ἠκολούθησαν λοιπόν αὐτόν ὁ Ἀνθύπατος καί ὁ Ἐπίσκοπος καί πολλοί λαϊκοί, καί ὅτε ἔφθασαν εἰς τό σπήλαιον, εἰσῆλθε πρῶτος ὁ Ἰάμβλιχος ἐν αὐτῷ, καί ἔπειτα ὁ Ἐπίσκοπος, ὁ ὁποῖος στραφείς εἰς τά δεξιά μέρη τῆς θύρας τοῦ σπηλαίου, εἶδεν ἕν κιβώτιον ἐσφραγισμένον μέ δύο σφραγῖδας, τό ὁποῖον οἱ Χριστιανοί Ρουφῖνος καί Θεόδωρος, ἀποσταλέντες μετ’ ἄλλων ὑπό τοῦ Δεκίου, ὅπως ἐμφράξωσι τήν θύραν, εἶχον θέσει αὐτοί ἐκεῖ, γράψαντες οἱ ἴδιοι καί τά συναξάρια τῶν Ἁγίων, καί σημειώσαντες τά ὀνόματά των εἰς πλάκας ἐκ μολύβδου. Ὅταν λοιπόν συνήχθησαν ὅλοι οἱ ἔγκριτοι ἄρχοντες μετά τοῦ Ἀνθυπάτου ἤνοιξαν τό κιβώτιον, ἐντός τοῦ ὁποίου εὑρόντες τάς μολυβδίνας πλάκας, καί ἀναγνώσαντες τά ἐπ’ αὐτῶν γράμματα, ἐξέστησαν ἅπαντες· εἰσελθόντες δέ εἰς τό ἐνδότερον μέρος τοῦ σπηλαίου, καί εὑρόντες τούς Ἁγίους, ἔπεσον εἰς τούς πόδας αὐτῶν. Ἔπειτα καθήσαντες οὗτοι τούς ἠρώτων· οἱ δέ Ἅγιοι διηγήθησαν πρῶτον μέν τά ἀφορῶντα αὐτούς, ὕστερον δέ καί τά κακουργήματα τοῦ βασιλέως Δεκίου. Ὅθεν ἐξίσταντο ἅπαντες καί ἐδόξαζον τόν τῶν θαυμασίων Θεόν.
Τότε ὁ Ἀνθύπατος μετά τοῦ Ἐπισκόπου ἔστειλαν ἀναφοράν εἰς τόν βασιλέα Θεοδόσιον, καί ἀνήγγειλαν εἰς αὐτόν ὅλα τά ἀνωτέρω. Ὁ δέ βασιλεύς, λαβών τά γράμματα, ἐνεπλήσθη χαρᾶς ἐκ τῆς τοιαύτης εἰδήσεως, καί μετά μεγάλης σπουδῆς ἦλθεν εἰς τήν Ἔφεσον· εἰσελθών δέ ἐν τῷ σπηλαίῳ, ἔπεσεν εἰς τήν γῆν καί ἔπλυνε τούς πόδας τῶν Ἁγίων μέ τά δάκρυά του, καί ἔχαιρε καί ἠγαλλιᾶτο ἡ ψυχή του, ὅτι δέν παρέβλεψεν ὁ Κύριος τήν δέησίν του, ἀλλ΄ ἔδειξεν εἰς αὐτόν ὀφθαλμοφανῶς τήν τῶν νεκρῶν ἀνάστασιν. Ἐνῷ δέ συνωμίλει ὁ βασιλεύς μετά τῶν Ἁγίων, ὡς καί οἱ Ἐπίσκοποι καί ἄλλοι πολλοί ἄρχοντες, ἐνύσταξαν ὀλίγον οἱ Ἅγιοι, καί οὕτως ἔμπροσθεν πάντων παρέδωκαν τάς ψυχάς των εἰς χεῖρας Θεοῦ.
Τότε ὁ βασιλεύς ἔδωκεν ἄμφια πολύτιμα καί χρυσόν καί ἄργυρον ἱκανόν, καί προσέταξε νά κατασκευασθῶσιν ἑπτά θῆκαι, εἰς τάς ὁποίας νά ἀποτεθῶσι τά λείψανα τῶν Ἁγίων. Κατά τήν ἰδίαν ὅμως νύκτα ἐφάνησαν οἱ Ἅγιοι εἰς τόν βασιλέα καί εἶπον· «Ἄφες μας, ὦ βασιλεῦ, εἰς τό σπήλαιον τοῦτο, ἐντός τοῦ ὁποίου ἀνέστημεν». Γενομένης λοιπόν Συνάξεως πολλῶν Ἐπισκόπων καί ἀρχόντων, κατέθεσεν ὁ βασιλεύς τά λείψανα τῶν Ἁγίων ἐν τῇ γῇ τοῦ σπηλαίου, καθώς ἐκεῖνοι δι’ ὀπτασίας ἐφανέρωσαν εἰς αὐτόν, καί ποιήσας χαρμόσυνον ἑορτήν, ἐφιλοξένησε μετά μεγάλης φιλοξενίας τούς πτωχούς τῆς Ἐφέσου καί ἐχαροποίησεν ὅλον τόν λαόν, φιλοτιμήσας αὐτόν πολυτελῶς καί βασιλικῶς, ἐλύτρωσε δέ ἐκ τῶν φυλακῶν καί τούς πεφυλακισμένους Ἐπισκόπους, διότι ἐκήρυττον τήν ἀνάστασιν τῶν νεκρῶν. Ἀκολούθως ἔγινε κοινή ἑορτή εἰς ὅλους, δοξάζοντας καί εὐλογοῦντας τόν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν.
(¹) Ἐν ἄλλοις δέ ἀντί Ἀντωνίνου γράφεται Ἰωάννου.
(²) Ὁ Ἑλληνικός Βίος τούτων σῴζεται ἐν τῇ Μεγίστῃ Λαύρᾳ, οὗ ἡ ἀρχή· «Ὁ τῶν πάντων Δεσπότης καί Δημιουργός».
(³) Ἐπειδή ἐν τῷ χειρογράφῳ Βίῳ καί τισι τετυπωμένοις ἀναγράφονται ἐσφαλμένως ὅτι τοβ’ (372) ἔτη ἐκοιμήθησαν οἱ Ἅγιοι διά τοῦτο σημειοῦμεν ἐνταῦθα ὅτι διωρθώσαμεν τοῦτο εἰς ρϞδ'(194), διότι ἀφαιροῦντες διακόσια πεντήκοντα δύο, καθ’ ἅ ἐκοιμήθησαν, ἀπό τά τετρακόσια τεσσαράκοντα ἕξ, καθ’ ἅ ἀνέστησαν ἔχομεν ἑκατόν ἐνενήκοντα τέσσαρα.
ΠΗΓΗ: ΒΙΚΤΩΡΟΣ ΜΑΤΘΑΙΟΥ, ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΟΜΟΣ Η’ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ (ΣΕΛ. 57) ΑΘΗΝΑΙ 1970.
