† Ἀρχιμανδρίτη Σεραφείμ Παπακώστα
Ἱεροκήρυκος Ναοῦ Μητροπόλεως Ἀθηνῶν
Εἶναι ἀνάγκη νά σημειωθοῦν ὀλίγα καί περί τῆς πορείας πού πρέπει νά ἀκολουθῇ ὁ Χριστιανός μετά τήν ἐξομολόγησιν. Διότι πολλοί, ἐπειδή δέν ἠξεύρουν μέ ποῖον τρόπον καί μέ ποῖα μέσα ἀναπτύσσεται ἡ νέα ζωή, εἶναι πολύ ἐνδεχόμενον νά πέσουν πάλιν εἰς τήν ἁμαρτίαν, πίπτοντες δέ νά καταλήξουν εἰς πολύ θλιβερόν κατάντημα. Δηλαδή ἤ νά ἀπελπίσουν διά τήν σωτηρίαν των καί νά ναυαγήσουν εἰς τό πέλαγος τῆς θλίψεως πού δημιουργεῖ ἡ ἀπελπισία· ἤ νά ἐπανέλθουν εἰς τόν προηγούμενον βίον τῆς ἁμαρτίας, μέ τήν ἰδέαν ὅτι ματαίως ἐξωμολογήθησαν, ἐφ’ ὅσον δέν ἠμποροῦν νά μεταβληθοῦν. «Νά, σοῦ λέγουν, τί ὠφελήθην πού ἐξωμολογήθην; πάλιν ὁ ἴδιος εἶμαι. Νά ἐμπαίζω λοιπόν μέ τά θεῖα;» Τόσον τό ἕνα, ὅσον καί τό ἄλλο ἀπό τά συμπεράσματα αὐτά εἶναι ὅλως ἀντίθετα πρός τήν χριστιανικήν ἀλήθειαν καί τήν πραγματικότητα, καί δι’ αὐτό θά παρακαλέσωμεν τόν ἀναγνώστην νά προσέξῃ εἰς ὅσα θά ἐκθέσωμεν συντόμως καί ἐπί τοῦ σπουδαίου τούτου ζητήματος.
Ὅπως ἀνεπτύχθη καί προηγουμένως, διά τῆς Μετανοίας καί Ἐξομολογήσεως ὁ ἁμαρτήσας Χριστιανός λαμβάνει πλήρη ἄφεσιν ἁμαρτιῶν, ἀπαλλάσσεται ἀπό τήν ἐνοχήν καί ἐπανέρχεται εἰς τήν κανονικήν πνευματικήν ζωήν, τήν ὁποίαν ἔλαβε διά τοῦ Βαπτίσματος. Ἀλλ’ εἶναι ἀκόμη νήπιον καί βρέφος ὡς πρός τήν ζωήν αὐτήν. Καί ὅπως τό βρέφος δέν ἠμπορεῖ ἀμέσως νά γίνῃ τέλειος ἄνδρας, ἀλλά θά περάσῃ πολλά στάδια καί θά χρειασθῇ πολλά μέσα ἀναπτύξεως καί προφυλάξεως ἀπό τούς κινδύνους πού ἀπειλοῦν τήν ζωήν του· οὕτω καί ὁ Χριστιανός, ὁ ὁποῖος διά τῆς Μετανοίας ἐπανῆλθεν εἰς τήν πνευματικήν ζωήν, δέν ἠμπορεῖ ἀμέσως νά μεταπηδήσῃ εἰς τήν κατάστασιν τῆς ἁγιότητος καί τῆς ἠθικῆς τελειότητος. Θά αὐξηθῇ βαθμηδόν, διότι θά προχωρήσῃ διά μέσου πολλῶν δοκιμασιῶν, πολλάκις μέ βήματα σημειωτά, εἰς δρόμον στενόν καί δύσβατον καί γεμάτον ἀπό ἐμπόδια.
Ναί. Εἰς τήν νέαν ζωήν, εἰς τήν ὁποίαν εἰσῆλθε διά τῆς Μετανοίας, θά συναντήσῃ ἐμπόδια πρωτίστως ἀπό τόν ἑαυτόν του. Διότι κάθε ἄνθρωπος κλίνει πρός τό κακόν καί τήν ἁμαρτίαν, καί μάλιστα ἐκεῖνος πού ἔζησεν ἀρκετόν χρόνον εἰς τήν ἁμαρτίαν καί ἀφῆκε νά ριζωθοῦν εἰς τήν ψυχήν του πάθη καί συνήθειαι ἁμαρτωλαί, αἱ ὁποῖαι ἐδημιούργησαν μεγάλην εὐπάθειαν καί ἀδυναμίαν εἰς αὐτήν. Ἡ κλίσις λοιπόν καί ἡ ἀδυναμία αὐτή πού ἐδημιούργησαν τά πάθη τῆς ἁμαρτίας, θά τοῦ παρέχῃ εἰς τήν ἀρχήν τοῦ νέου βίου του πολλά ἐμπόδια. Ἀλλ’ ἀκόμη θά συναντήσῃ ἐμπόδια ἐκ μέρους τοῦ κόσμου, εἰς τόν ὁποῖον ἐπικρατεῖ ἡ ἁμαρτία μέ τά πολλά της θέλγητρα καί δολώματα καί φόβητρά της, καί εἰς τόν ὁποῖον κόσμον οἱ ἄλλοι ἄνθρωποι, οἱ μέχρι τῆς χθές ἐν ἁμαρτίαις σύντροφοι καί συνάδελφοι, οἱ ἀντιθέτων φρονημάτων φίλοι καί γνωστοί, πολλάκις δέ καί οἰκεῖοι καί συγγενεῖς, θά εὑρεθοῦν ἀντιμέτωποι τοῦ μετανοήσαντος καί θά προσπαθοῦν κατά ποικίλους τρόπους νά ματαιώσουν τήν νέαν ζωήν καί νά καταστρέψουν τήν ἀνεκτίμητον δωρεάν καί εὐτυχίαν, εἰς τήν ὁποίαν ὁ μετανοήσας ἐκλήθη ὑπό τοῦ Θεοῦ. Ἐπίσης δέ σοβαρά ἐμπόδια θά παρέχῃ ὁ μέγας ἐκεῖνος καί ὕπουλος τῆς σωτηρίας καί τῆς εὐτυχίας μας ἐχθρός, ὁ Διάβολος, διά πολλῶν μέσων καί μεθόδων.
Ταῦτα πάντα πρέπει νά γνωρίζῃ ὁ μετανοήσας Χριστιανός. Πρέπει νά γνωρίζῃ, ὅτι ἡ μ ε τ ά ν ο ι α καί ἡ χ ρ ι σ τ ι α ν ι κ ή μ ό ρ φ ω σ ι ς καί ἡ π ν ε υ μ α τ ι κ ή ζ ω ή δ έ ν ε ἶ ν α ι ἔ ρ γ ο ν μ ι ᾶ ς ἡ μ έ ρ α ς, ἀ λ λ’ ἔ ρ γ ο ν ὁ λ ο κ λ ή ρ ο υ ζ ω ῆ ς. Διά νά μή ἀνακοπῇ λοιπόν ὁ θεῖος δρόμος, εἰς τήν ἀρχήν τοῦ ὁποίου τόν ἔφερεν ἡ Μετάνοια καί ἡ Ἐξομολόγησις· διά νά μή χάσῃ τήν ἀνεκτίμητον δωρεάν πού τοῦ ἐχάρισεν ὁ Θεός διά τῆς μετανοίας· διά νά μή ἐπανέλθῃ εἰς τήν ζωήν τῆς ἁμαρτίας καί τῆς ἀπωλείας· διά νά μή συμβῇ τό θλιβερόν φαινόμενον πού ἐκθέτει τόσον παραστατικά ἡ Ἁγία Γραφή εἰς τάς λέξεις: «κύων ἐπιστρέψας ἐπί τό ἴδιον ἐξέραμα καί ὗς (χοῖρος) λουσαμένη εἰς κύλισμα βορβόρου» (Β’ Πέτρ. β’ 22), πρέπει ὁ Χριστιανός νά μή ἐπαναπαυθῇ εἰς τό ὅτι μετανόησε διά τά ἁμαρτήματα τοῦ παρελθόντος καί ἐξωμολογήθη, νομίζων ὅτι μέ αὐτά ἐξεπλήρωσε τό ὅλον καθῆκόν του. Ἀλλ’ εἶναι ἀνάγκη νά ἐξακολουθήσῃ τό μέγα ἔργον, εἰς τό ὁποῖον ὁ Θεός τόν εἰσήγαγε καί τό ὁποῖον θά τοῦ ἐξασφαλίσῃ τήν ἀληθῆ εὐτυχίαν. Καί ἰδού κατά τίνα τρόπον θά τό συνεχίσῃ:
- Δ ι ά τ ο ῦ ἀ γ ῶ ν ο ς κ α τ ά τ ῆ ς ἁ μ α ρ τ ί α ς. Μέχρι τῆς μετανοίας οὐδεμίαν ἤ ἐλαχίστην ἀντίδρασιν κατά τῆς ἁμαρτίας προέβαλεν ὁ μετανοήσας. Ἀλλά τώρα πού εἰσῆλθεν εἰς τήν νέαν ζωήν, εἶναι ἀνάγκη νά ἀναλάβῃ ἀγώνα κατά τῆς ἁμαρτίας. Διότι τότε δύναται ὁ ἄνθρωπος νά γίνῃ πραγματικός Χριστιανός, ὅταν ἐφαρμόσῃ πλήρως τό πρόγραμμα πού καθορίζει ὁ Χριστός διά τούς ὀπαδούς Του (Ἰδέ Ματθ. ιστ’ 24, Μάρκ. η’ 34, Λουκ. θ’ 23). Δηλαδή ὅταν διά τῆς μετανοίας ἀπαρνηθῇ τήν ἁμαρτίαν, ἔπειτα δέ «ἄρῃ τόν σταυρόν του», ἀγωνιζόμενος τουτέστι κατά τῆς ἁμαρτίας, μέχρις ὅτου νεκρωθῇ ὁ παλαιός ἄνθρωπος καί ἐξαλειφθοῦν τά πάθη καί τά ἐλαττώματα πού ἐκληροδότησεν ὁ προηγούμενος βίος τῆς ἁμαρτίας, καί οὕτω ἀκολουθήσῃ τόν Χριστόν εἰς τήν ὁδόν τῆς ἀρετῆς καί τῆς ἁγιότητος. Πρέπει λοιπόν νά ἔχῃ σταθεράν τήν ἀπόφασιν καί διαρκῆ τήν προσπάθειαν καί τήν προσοχήν καί τήν βίαν, διά τῆς ὁποίας θά ἐξωθῇ ἑαυτόν, ὥστε νά μή παραβῇ πλέον τόν νόμον τοῦ Θεοῦ, προτιμῶν τόν θάνατον μᾶλλον, παρά τήν ἁμαρτίαν.
Καί εἶναι μέν ἀληθές ὅτι ὁ ἀγών αὐτός κατά τῆς ἁμαρτίας παρίσταται δύσκολος καί μάλιστα εἰς ἐκείνους, πού ἔζησαν ἐπί πολύν χρόνον εἰς τήν ἁμαρτίαν καί ἐκυριεύθησαν ἀπό ἰσχυρά πάθη. Ἀλλ’ ἡ δυσκολία αὐτή καί ἡ στενοχωρία εἶναι εἰς τήν ἀρχήν. Ὃταν ὅμως εἰσέλθουν εἰς τόν νέον βίον καί δοκιμάσουν τήν γλυκύτητα καί τήν εὐχαρίστησιν καί τήν εἰρήνην τῆς ψυχῆς πού δημιουργεῖ ὁ βίος οὗτος, τότε μετά πολλῆς χαρᾶς καί ἐλπίδος θά προχωροῦν πρός τό ἔνδοξον τέρμα του.
Ἀλλά πρέπει ἀπαραιτήτως νά γνωρίζῃ καί τοῦτο ὁ Χριστιανός πού μετενόησε καί ἀνέλαβε τόν ἀγώνα τοῦτον. Ὅτι, ἐάν ἐξ ἀδυναμίας παρασυρθῇ καί πάλιν εἰς κάποιο ἁμάρτημα, τότε πρέπει νά λυπηθῇ βεβαίως, διότι καί πάλιν εὑρέθη ἔνοχος ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, ἀλλ’ οὔτε νά ἀπελπίσῃ, οὔτε νά καταλήξῃ εἰς τήν καταστρεπτικήν ἐκείνην σκέψιν ὅτι δέν μεταβάλλεται καί ἑπομένως πρέπει νά ἐπιστρέψῃ εἰς τόν πρότερον βίον τῆς ἁμαρτίας. Τοὐναντίον, νά ταπεινωθῇ ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, νά μετανοήσῃ καί διά τῆς μετανοίας καί ἐξομολογήσεως νά ἐξαλείψῃ τήν ἐνοχήν του καί ἐξακολουθήσῃ τόν ἀγῶνα κατά τῆς ἁμαρτίας. Διότι καί εἰς τούς πολέμους ἐκεῖνος ὁ στρατιώτης, ὁ ὁποῖος ἐτραυματίσθη μέν καί ἔπεσεν, ἀλλ’ ἔσπευσεν εἰς τόν ἰατρόν καί ἐπέδεσε τό τραῦμά του, θά σωθῇ· ἐνῷ ἐκεῖνος πού ἔμεινεν εἰς τήν πτῶσίν του τραυματίας, θά αἰχμαλωτισθῇ ὑπό τοῦ ἐχθροῦ καί θά ἀπολεσθῇ. Καί ἐδῶ λοιπόν δέν ἐπιτρέπεται οὐδεμία ἀποθάρρυνσις, διότι ὁ ἰατρός τῶν ψυχῶν μας, ὁ Χριστός, εἶναι Θεός ἐλέους καί συμπαθείας πρός τάς ἀσθενείας μας καί δέχεται πάλιν καί πολλάκις πάντα ὅστις μέ μετάνοιαν καί συντριβήν προσφεύγει εἰς τόν θρόνον τῆς χάριτός Του. «Τεκνία μου, γράφει ὁ Εὐαγγελιστής Ἰωάννης, ταῦτα γράφω ὑμῖν, ἵνα μή ἁμάρτητε· καί ἐάν τις ἁμάρτῃ, παράκλητον (δηλαδή μεσίτην, συνήγορον καί ὑπερασπιστήν) ἔχομεν πρός τόν Πατέρα, Ἰησοῦν Χριστόν δίκαιον· καί αὐτός ἱλασμός ἐστι περί τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν» (δηλ. εἶναι τό πρόσωπον, διά τοῦ ὁποίου ὁ Θεός Πατήρ γίνεται ἵλεως καί συγχωρεῖ τάς ἁμαρτίας μας Α’ Ἰωάν. β’ 1, 2. Ἰδέ καί Ἑβρ. δ’ 15, 16).
Τόν ἀγῶνα λοιπόν τοῦτον, ἀγῶνα ἀνώτερον καί ἐνδοξότερον ἀπό ὅλους τούς ἀγῶνας ὅσους εἶδεν ἀνέκαθεν ὁ κόσμος, ἀγῶνα ἐπικερδέστερον ἀπό πάντα ἀγῶνα πρός οἱονδήποτε ἄλλον σκοπόν γινόμενον, καλεῖται ὁ μετανοήσας Χριστιανός ν’ ἀναλάβῃ μετά τήν Ἐξομολόγησιν.
2. Δ ι ά τ ῆ ς χ ρ η σ ι μ ο π ο ι ή σ ε ω ς τ ῶ ν κ α τ α λ λ ή λ ω ν μ έ σ ω ν. Ὁ ἀγών δέ αὐτός ἀσφαλῶς θά ἔλθῃ εἰς τέλος ἐπιτυχές, καί ὁ Χριστιανός ἀσφαλῶς θά προοδεύσῃ εἰς τήν νέαν ζωήν, ὅταν ἀπαραιτήτως χρησιμοποιήσῃ τά κατάλληλα μέσα πού τοῦ ὑποδεικνύει ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ καί θέτει εἰς τήν διάθεσίν του ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ. Πρέπει δηλαδή νά προσπαθῇ νά λαμβάνῃ ὅσον τό δυνατόν ἀκριβεστέραν γνῶσιν τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ. Διότι ὅπως διά τήν ἀνάπτυξιν τῆς ζωῆς τοῦ σώματος εἶναι ἀπαραίτητος ἀνάγκη ἀπό τό φῶς τοῦ ἡλίου, οὕτω καί διά τήν ἀνάπτυξιν τῆς πνευματικῆς ζωῆς, διά τόν βίον τῆς ἀρετῆς, χρειάζεται φῶς πνευματικόν, τό ὁποῖον μεταδίδει μόνον ἡ διδασκαλία τοῦ Εὐαγγελίου. Τό φῶς τοῦτο πρέπει νά εἰσάγῃ εἰς τήν ψυχήν του ἀκροώμενος τό κήρυγμα τοῦ θείου λόγου, ἤ μελετῶν βιβλία κατάλληλα, τόν νόμον τοῦ Θεοῦ ἀναπτύσσοντα.
Ἐπίσης πρέπει νά μή παραλείπῃ τήν προσευχήν, διά τῆς ὁποίας θά ζητῇ καί θά λαμβάνῃ παρά τοῦ Θεοῦ δύναμιν καί ἐνίσχυσιν, ὥστε νά ἀγωνίζεται κατά τῆς ἁμαρτίας. Μάλιστα δέ νά μή παραλείπῃ τήν προσευχήν πού γίνεται εἰς τήν Ἐκκλησίαν διά τῆς θείας Λειτουργίας. Ἐπί πλέον νά χρησιμοποιῇ τό ἄριστον ἐκεῖνο μέσον, τήν θείαν Κοινωνίαν, διά τῆς ὁποίας θά τρέφῃ τήν ψυχήν του μέ τόν ἄρτον τῆς ζωῆς, θά ἑνώνῃ τήν ἀδυναμίαν του μέ τήν θείαν παντοδυναμίαν καί θά λαμβάνῃ θεϊκήν ἐνίσχυσιν διά τόν ἀγῶνα κατά τοῦ κακοῦ καί τήν πρόοδον εἰς τήν χριστιανικήν ζωήν.
Ἐπαναλαμβάνομεν ὅτι δέν μεταβάλλεται διά μιᾶς εἰς τέλειον ὁ μετανοήσας καί ἐξομολογηθείς, ἀλλ’ ἐφ’ ὅσον θά χρησιμοποιῇ τά ἀνωτέρω σημειωθέντα μέσα, θά γίνεται σύν τῷ χρόνῳ αἰσθητή μέν ἡ ἐξασθένησις τῶν παθῶν καί ἐλαττωμάτων, ἀπό τά ὁποῖα ἦτο πρότερον κυριευμένος, κανονική δέ ἡ προαγωγή εἰς τήν νέαν κατά Χριστόν ζωήν. Καί τοσούτῳ μᾶλλον, καθόσον πρέπει να΄είμεθα ἀπολύτως βέβαιοι ὅτι εἰς τήν προσπάθειαν καί τόν ἀγῶνα τοῦτον τόν εὐγενῆ καί ἔνδοξον ἔχομεν σύμμαχον καί ἀντιλήπτορα κραταιόν καί ἀρχηγόν παντοδύναμον αὐτόν τόν Κύριον ἡμῶν καί Σωτῆρα Χριστόν. Καί ἑπομένως ἡ νίκη εἶναι ἀπολύτως ἐξασφαλισμένη· «τῷ δέ νικῶντι, λέγει ὁ Κύριος, δώσω αὐτῷ καθίσαι μετ’ ἐμοῦ ἐν τῷ θρόνῳ μου, ὡς κἀγώ ἐνίκησα καί ἐκάθησα μετά τοῦ Πατρός μου ἐν τῷ θρόνῳ αὐτοῦ» (Ἀποκ. γ’ 21).
ΠΗΓΗ: «Η ΜΕΤΑΝΟΙΑ», σελ. 102, τοῦ † Ἀρχιμανδρίτη Σεραφείμ Παπακώστα (Ἱεροκήρυκος Ναοῦ Μητροπόλεως Ἀθηνῶν). Ἔκδοσις ὀγδόη ΑΘΗΝΑΙ ΑΔΕΛΦΟΤΗΣ ΘΕΟΛΟΓΩΝ Η ’’ΖΩΗ’’ 1947.
Οἱ Εἰκόνες καί οἱ φωτογραφίες τοῦ κειμένου, ἔχουν τεθεῖ ἀπό τόν συντάκτη τῆς ἀνάρτησης.
