Ἡ θρησκευτικότης τῶν Ἑλλήνων συνεχίσθη καί κατά τήν φρικτήν περίοδον τῆς Τουρκοκρατίας. Ὅ,τι δέ τότε ἡ εὐσέβεια ἔχασεν εἰς ἐπιφάνειαν καί ἐξωτερικήν λάμψιν, ἐκέρδησεν εἰς βάθος καί ἐσωτερικότητα. Οἱ ὑπόδουλοι Ἕλληνες, οἱ ραγιάδες, ὅπως ὠνομάζοντο περιφρονητικῶς ὑπό τῶν Τούρκων, δέν εἶχον δικαίωμα ν’ ἀνεγείρουν νέους μεγαλοπρεπεῖς ναούς, νά κρούουν κώδωνας, νά τελοῦν δημοσίως ἑορτάς καί πανηγύρεις. Οἱ ὡραιότεροι Βυζαντινοί ναοί τῆς Κωνσταντινουπόλεως καί των ἄλλων πόλεων τοῦ Ἑλληνισμοῦ κατελήφθησαν ὑπό τῶν Τούρκων καί μετεβλήθησαν εἰς τζαμιά. Ἀλλά παρ’ ὅλους τούς ἐξωτερικούς περιορισμούς εἰς τήν λατρείαν, τό πῦρ τῆς εὐσέβειας ἔκαιε καί ἐθέρμαινε φλογερώτερον τάς καρδίας τῶν ὑποδούλων. Εἰς τάς ἱεράς μονάς εὕρισκον καταφύγιον οἱ καταδιωκόμενοι. Εἰς τούς νάρθηκας τῶν ναῶν ἐμάνθανον γράμματα τά ἑλληνόπουλα. Εἰς ταπεινάς ἐκκλησίας καί εἰς ἐρημοκκλήσια ἕνας παπᾶς ἤ καλόγηρος μέ τριμμένον τό ράσον του, ἀλλά μέ φλογεράν τήν καρδίαν, ἐγνώριζε νά παρηγορῇ τούς ὀλιγοψύχους καί τούς πονεμένους, ν’ ἀναπτερώνῃ τό φρόνημα καί νά ἐνισχύῃ τήν ἐλπίδα διά τήν ἐθνικήν ἀνάστασιν. Καί ὅτε ἦλθεν ἡ ὥρα τῆς Ἐπαναστάσεως, εἰς τούς ἱερούς ναούς ἐκηρύχθη τό κήρυγμα ὑπέρ τῆς ἐλευθερίας, ὑψώθησαν τά λάβαρα, ἐτελέσθησαν δεήσεις καί δοξολογίαι, μέ δάκρυα καί ἀδελφικούς ἀσπασμούς ἐκοινώνησαν οἱ ἥρωες καί μάρτυρες τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων, καί «ὡς λέοντες πῦρ πνέοντες» ἐξῆλθον διά νά ἐκτελέσουν τό ἱερόν καθῆκον των ἀγωνιζόμενοι καί πίπτοντες ὑπέρ Πίστεως καί Πατρίδος. Δεκάδες ἱερῶν ναῶν ἔχουν γίνει ἱστορικοί, διότι συνεδέθησαν μέ ἀξιομνημονεύτους πράξεις τῆς ἐθνικῆς ἡμῶν ἐξεγέρσεως. Ἀνυπολόγιστος ἦτο ἡ ἐκ τῶν ἱερῶν ναῶν ἐκπορευομένη δύναμις διά τήν μαχομένην Πατρίδα.
Οἱ ἀείμνηστοι καί μακαριστοί ἐκεῖνοι ἥρωες ἐπίστευον βαθύτατα, ὅτι εἰς τόν ἱερόν ἀγῶνά των συνεξεστράτευε καί συνεπολέμει Κύριος Παντοκράτωρ. Χωρίς τήν πίστιν αὐτήν δέν θά ἐτόλμα μία δράξ ἀόπλων ἀνθρώπων ν’ ἀντιπαραταχθῇ πρός μίαν ἰσχυράν αὐτοκρατορίαν. Ὁ ὑψηλός βραχίων τοῦ Κυρίου ἦτο ἐκεῖνος, ὁ ὁποῖος κατέφερε τά πλήγματα κατά τῶν γόνων τῆς Ἄγαρ. Τό θαῦμα συνετελέσθη. Ἡ Ἑλλάς, ὡς ἄλλος Δαβίδ, διά τῆς σφενδόνης κατέβαλε τόν Γολιάθ. Ἡ Εὐρώπη ἔμεινεν ἔκθαμβος, οἱ δέ ἥρωες, ταπεινά περί ἑαυτῶν φρονοῦντες καί τόν Σωτῆρα Χριστόν εὐγνωμονοῦντες, Αὐτῷ καί τά νικητήρια ἀνέγραψαν. Ἔκφρασις τῆς βαθείας εὐγνωμοσύνης τῶν ἡρώων πρός τόν Σωτῆρα Χριστόν ἦτο καί τό ψήφισμα τῆς Δ’ Ἐθνοσυνελεύσεως τῶν Ἑλλήνων ἐν Ἄργει τήν 31 Ἰουλίου 1829, ψήφισμα ἐπί τῇ βάσει τοῦ ὁποίου ὁ πρῶτος βασιλεύς τῶν Ἑλλήνων, ὁ Ὄθων, ἐξέδωκε τό Βασιλικόν Διάταγμα τῆς 25ης Ἰανουαρίου 1834 περί ἀνεγέρσεως Ναοῦ τοῦ Σωτῆρος εἰς Ἀθήνας. Ἐκ τοῦ Διατάγματος δημοσιεύομεν ἐδῶ τά τρία πρῶτα ἄρθρα ἔχοντα οὕτως.
ΟΘΩΝ
ΕΛΕΩ ΘΕΟΥ
ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
Λαβόντες ὑπ’ ὄψιν τά ἄρθρα 1, 5 καί 6 τοῦ ἀπό 31 Ἰουλίου 1829. Η’ ψηφίσματος τῆς Δ’ τῶν Ἑλλήνων Ἐθνικῆς Συνελεύσεως, ἀπεφασίσαμεν καί διατάσσομεν.
ΑΡΘΡΟΝ 1
Θέλει ἀνεγερθῆ εἰς τήν πόλιν τῶν Ἀθηνῶν Ναός τιμώμενος ἐπ’ ὀνόματι τοῦ ΣΩΤΗΡΟΣ πρός αἰωνίαν μνήμην τῆς θαυματουργοῦ ἀντιλήψεως τῆς Θείας Προνοίας, τῆς ρυσαμένης τόν Ἑλληνικόν Λαόν ἀπό δεινῶν καί κινδύνων, καί πρός ἐνίσχυσιν τῶν μεταγενεστέρων εἰς τήν πίστιν, δι’ ἧς οἱ προπάτορές των ἀνεκτήσαντο τήν ἐλευθερίαν των εἰς τούς ἀπό τῶν 1821 μέχρι τῶν 1830 αἱματώδεις πολέμους.
ΑΡΘΡΟΝ 2
Θέλομεν τό μνημεῖον τοῦτο νά εἶναι ἄξιον καί τοῦ Ἑλληνικοῦ Λαοῦ καί τοῦ συμβάντος, πρός μνήμην τοῦ ὁποίου ἀνεγείρεται.
Θέλει ἑπομένως γίνει ἄνευ ἀναβολῆς ἡ ἐκλογή τῆς θέσεως καί ἡ σύνταξις τοῦ προγράμματος· μετά δέ ταῦτα θέλουν προσκληθῆ ἀμέσως ἀρχιτέκτονες, ἐντόπιοι καί ξένοι, διά νά παρουσιάσουν σχέδια κατασκευῆς τοῦ μνημείου.
ΑΡΘΡΟΝ 3
Ὁ πρῶτος λίθος θέλει κατατεθῆ τήν 25ην Ἰανουαρίου 1835, καί ἑπομένως αἱ προπαρασκευαί τῆς τελετῆς πρέπει νά ἐπιταχυνθοῦν.
Ἡ πρός τούς ἀρχιτέκτονας πρόσκλησις, διά νά παρουσιάσουν τά περί κατασκευῆς σχέδιά των, θέλει γίνει πρό τοῦ τέλους τοῦ ἔτους, ἡ δέ κατασκευή νά ἀρχίσῃ καί νά ἐξακολουθῇ ἀνεμποδίστως, ἅμα τεθῇ ὁ πρῶτος λίθος.
Ἀπό τῆς ἐκδόσεως τοῦ Βασιλικοῦ τούτου Διατάγματος ἔχει παρέλθει αἰών καί τέταρτον αἰῶνος. Πόσα γεγονότα δέν συνέβησαν κατά τό διάστημα τοῦτο! Ἡ μικρά μας Πατρίς, ἐλευθέρα ἐξελθοῦσα ἐκ τῶν αἱμάτων τῶν ἡρώων ἐκείνων, κατ’ ἔκτασιν μέν ἐτριπλασιάσθη, κατά πληθυσμόν δέ ὀκταπλασιάσθη. Ἐπί τῶν ἐρειπίων νέαι πόλεις ἀνηγέρθησαν, καί αἱ Ἀθῆναι, πολίχνη τότε μέ 5 χιλιάδας περίπου κατοίκων, ἔχει ἐπί τῶν ἡμερῶν μας ἐξελιχθῆ εἰς μεγαλούπολιν, ἡ ὁποία μέ τά προάστειά της ἔχει ἕν καί πλέον ἑκατομμύριον κατοίκων, ὅσους, δηλαδή, δέν εἶχεν ὁλόκληρος ἡ μικρά Ἑλλάς τοῦ 1830. Μεγάλα οἰκοδομήματα ἔχουν ἀνεγερθῆ. Εἰς τάς θέσεις, ὅπου ἄλλοτε εὑρίσκοντο καλύβαι καί ἐκόαζον βάτραχοι, ὑψώνονται τώρα μέγαρα καί ἀνάκτορα. Ἀλλ’ ἡ ἱερά ὑπόσχεσις τῆς Ἑλλάδος, τό τάμα ἐκεῖνο τῶν ἡρώων τοῦ 1821, δέν ἐξεπληρώθη ἀκόμη. Καί εἶνε τοῦτο μικρόν ἁμάρτημα; Ἡ μή ἐκπλήρωσις μιᾶς τοιαύτης ὑποσχέσεως, τόσον ἐπισήμως δοθείσης, ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων, ἀποτελεῖ ἁμάρτημα, τοῦ ὁποίου τήν βαρύτητα δυναταί τις νά ἐκτιμήσῃ, ἐάν ρίψῃ ἕν βλέμμα εἰς τήν Ἁγίαν Γραφήν (Δευτερονόμιον κεφ. 23 στιχ. 22 – 24), ἔνθα τονίζεται ἡ ἁμαρτία ἐκείνων, οἱ ὁποῖοι ὑπόσχονται εἰς τόν Θεόν καί δέν φροντίζουν ἔπειτα νά ἐκπληρώσουν τάς ἱεράς των ὑποσχέσεις.
Ὑπομνήσεις τοῦ χρέους
Τό χρέος εἶχε λησμονηθῆ. Ἀλλ’ ὑπομνήσεις τοῦ χρέους δέν ἔπαυσαν νά γίνωνται. Οὕτω πρό διετίας(¹) ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Κυθήρων κ. Μελέτιος ὑπέβαλεν ὑπόμνημα εἰς τήν Ἱ. Σύνοδον, ἐξέδωκεν ἰδιαίτερον τεῦχος ὑπό τόν τίτλον «Μνημεῖον ἐθνικῆς εὐγνωμοσύνης εἰς τόν Σωτήρα Χριστόν – Τό ἱστορικόν Η’ ψήφισμα τῆς ἐν Ἄργει Δ’ Ἐθνικῆς τῶν Ἑλλήνων Συνελεύσεως», εἰσηγήθη τά δέοντα εἰς τήν Ἱ. Σύνοδον κατά τάς συνεδριάσεις αὐτῆς τήν 12 καί 16 Μαΐου 1961 καί ἀπηύθυνεν ἐπιστολήν πρός τήν Α.Μ. τόν βασιλέα Παῦλον, ὅν παρεκάλει νά ἐνδιαφερθῇ διά τήν ἐκτέλεσιν τοῦ Βασιλικοῦ Διατάγματος τοῦ 1834. Ἀλλ’ εἰς τήν φωνήν τοῦ ζηλωτοῦ τούτου καί πατριώτου ἐπισκόπου οὐδεμία ἐδόθη ἐν τοῖς πράγμασιν ἀπάντησις. Κατά δέ τό παρελθόν(¹) ἔτος ἀνώνυμος εὐσεβής Ἓλλην πρός διαφωτισμόν τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ ἐξέδωκε φυλλάδιον ὑπό τόν τίτλον «Ὁ ἱερός ναός τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ ἐν τῇ Πρωτευούσῃ τῆς Ἑλλάδος», ὅπερ καί διένειμε δωρεάν εἰς ἐκπροσώπους τῆς πνευματικῆς ἡγεσίας τοῦ τόπου, προέβη δέ καί εἰς συγκινητικήν χειρονομίαν καταθέσας ὑπέρ τοῦ σκοποῦ τούτου εἰς τό Ταμεῖον τοῦ Συλλόγου τῆς Ὀρθοδόξου Ἱεραποστολικῆς Δράσεως «Ὁ Μ. Βασίλειος» τό ποσόν τῶν 84.000 δραχμῶν, προϊόν πολυετοῦς ἐντίμου ἐργασίας του. Ὁ δέ γράφων τό παρόν, ἅμα τῇ ἀναρρήσει εἰς τόν θρόνον τοῦ τότε Ἀρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου, ἐπεσκέφθη τοῦτον καί θερμήν ὑπέβαλε παράκλησιν, ἵνα ὁ γηραιός Ἀρχιεπίσκοπος ἀναλάβῃ πρωτοβουλίαν καί συνδέσῃ τό ὄνομά του μέ τήν κατάθεσιν τοῦ θεμελίου λίθου.
Δυστυχῶς οὐδέν εγένετο(²). Ἐν τῷ μεταξύ ζωηρά συνεχίζεται ἡ δραστηριότης τοῦ Ἑλληνικοῦ Κράτους διά τήν ἀνέγερσιν πολυδαπάνων κτιρίων πρός ἐξυπηρέτησιν τουριστικῶν σκοπῶν. Πρό ἡμερῶν ἤνοιξε τάς πύλας του καί τό τεράστιον ξενοδοχεῖον Χίλτον, ὅπερ ἐν κεντρικῇ θέσει τῆς Πρωτευούσης κτισθέν, ὑψώνει ἰταμῶς τήν κορυφήν του πρός τόν γαλανόν οὐρανόν μας. Τό ξενοδοχεῖον τοῦτο, μέ μεγάλην αἴθουσαν χοροῦ, μέ 480 δωμάτια πολυτελῶς ἐπιπλωμένα, μέ κινηματογράφον, μέ μπάρ, μέ ὑαλίνους θόλους, μέ τάπητας πολυτελείας καί μέ κολυμβητήρια, προὐκάλεσε τήν κατάπληξιν τῶν δημοσιογράφων. Τό ξενοδοχεῖον Χίλτον, ὅπως ἐχαρακτηρίσθη, ἐπίγειος παράδεισος διά τούς πλουσίους, ἡμετέρους καί ξένους. Πόσα ἑκατομμύρια δέν κατεβροχθίσθησαν διά τό ἔργον τοῦτο τῆς ἀνθρωπίνης ματαιότητος!
Ἀλλ’ ἐκτός τοῦ ξενοδοχείου τούτου καί ἄλλων παρομοίων τουριστικῶν κέντρων, πού ὡς μανιτάρια τό ἕν κατόπιν τοῦ ἄλλου φυτρώνουν ἐν τῇ Πρωτευούσῃ, ἰδού καί ἕτερον κέντρον πρόκειται ν’ ἀνεγερθῇ. Παραμονάς τῆς μεγάλης ἐθνικῆς μας ἑορτῆς ἐγένετο ἐν τῷ Κυβερνείῳ μεγάλη σύσκεψις ὑπουργῶν, ἀνωτέρων ὑπαλλήλων καί ἐκπροσώπων ἱδρυμάτων ὑπό τήν προεδρίαν τοῦ πρωθυπουργοῦ μέ τόν σκοπόν νά ἐξευρεθῇ χῶρος διά τήν ταχυτέραν ἀνέγερσιν Πνευματικοῦ Κέντρου τῆς Πρωτευούσης. Τί δέ ἐστι Πνευματικόν Κἐντρον ἐν τῇ συγχρόνῳ ὑλιστικῇ ἐποχῇ; Ὅ,τι καί ἄν φαντασθῇ κανείς, ἐκτός τοῦ πνεύματος. Πνευματικόν Κέντρον! Αἴθουσαι τεράστιαι, καθίσματα πολυτελείας, τάπητες, πολυέλαιοι καί ὅλα τά μέσα τῶν ἀνέσεων, καί ταῦτα πάντα διά τούς ἀργοσχόλους καί τάς ἀργοσχόλους τῶν Ἀθηνῶν, οἱ ὁποῖοι ἐν μέσῳ ἀναπαυτικωτάτου περιβάλλοντος, τάς αἰσθήσεις καθηδύοντος, θά ἀκούουν ἐπί ἁδρᾷ ἀμοιβῇ φωνάς τῶν συγχρόνων σειρήνων, τήν φωνήν τῆς περιβοήτου Κάλας καί τῶν ἄλλων ἀοιδῶν, θά βλέπουν τάς… ρυθμικάς κινήσεις τῶν μπαλλέτων πού θά ἔρχωνται ἀπό τό Ἐξωτερικόν, θά λαμβάνουν μέρος καί αὐτοί εἰς τούς δαιμονιώδεις στροβιλισμούς τῶν σημερινῶν χορῶν καί θά χειροκροτοῦν ἀοιδούς καί αὐλητρίας, χορευτάς καί χορευτρίας, ἠθοποιούς καί γελωτοποιούς… Πνευματικώταται τῷ ὄντι ἐκδηλώσεις!
Καί διά νά κτισθῇ τό κατ’ εὐφημισμόν Πνευματικόν Κέντρον πρέπει μεταξύ τῶν ἄλλων νά κατεδαφισθῇ καί ἡ Ριζάρειος Σχολή. Χῶρος ἱερός, ἐν τῷ ὁποίῳ ἐφοίτησαν χιλιάδες ἱεροσπουδαστῶν καί ἐδίδαξαν σοφοί διδάσκαλοι τοῦ Γένους, ὧν ἐπισημότερος ὁ ἐπί πολλά ἔτη διευθύνας τήν Σχολήν Πενταπόλεως Νεκτάριος, ὁ ἐσχάτως εἰς ἅγιον ἀνακηρυχθείς. Τό ἱερόν θυσιαστήριον τοῦ ἱστορικοῦ ναοῦ τῶν Ριζαρῶν, ἐν τῷ ὁποίῳ τρέμων ἐτέλει τήν ἱεράν μυσταγωγίαν ὁ ἅγιος Νεκτάριος, θά κατεδαφισθῇ χάριν… τῶν μπαλλέτων. Ἐν τόπῳ καθαγιασθέντι θά στηθῇ βδέλυγμα ἐρημώσεως. Καί διά τήν ἀνέγερσιν αὐτοῦ νέα ἑκατομμύρια θά διατεθοῦν ἐκ τοῦ Κρατικοῦ προϋπολογισμοῦ.
Περί δέ τῆς ἀνεγέρσεως Ναοῦ τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ οὐδείς λόγος. Αἴσθημα βαθυτάτης λύπης καταλαμβάνει τάς ψυχάς τῶν πιστῶν διά τήν ἀδιαφορίαν τῶν κρατούντων. Δυστυχῶς οἱ πολιτικοί μας ἄρχοντες δέν πιστεύουν, δέν διαπνέονται ἀπό βαθέα θρησκευτικά συναισθήματα. Ἐάν εἶχον ἕνα κόκκον ἐκ τῆς πίστεως τῶν εὐσεβῶν ἐκείνων ἀνδρῶν τῆς Βυζαντινῆς αὐτοκρατορίας, οἱ ὁποῖοι ἀνήγειραν ἀθάνατα θρησκευτικά μνημεῖα, ἐάν ἐσκέπτοντο καί ἠσθάνοντο ὅπως ἕνας Περικλῆς καί ἕνας Ἰουστινιανός, πρό πολλοῦ κρατικῇ μερίμνῃ θά εἶχεν ἀνεγερθῆ ὁ Ναός τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ. Ὁ Παρθενών ἐκτίσθη διά νά διαλαλῇ τήν εὐγνωμοσύνην τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων πρός τό θεῖον διά τήν κατά τῶν Περσῶν νίκην. Ἡ Ἁγία Σοφία ἐκτίσθη διά νά διαλαλῇ τόν θρίαμβον τῆς Ὀρθοδοξίας. Καί ὁ Ναός τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ ἔπρεπε νά εἶχε κτισθῆ διά νά ἐκφράζῃ τήν αἰώνιον εὐγνωμοσύνην τῶν νεωτέρων Ἑλλήνων πρός τόν ἐθνεγέρτην Χριστόν.
Τό καθῆκον τῆς Ἱεραρχίας
Καί τό μέν Ἑλληνικόν Κράτος εἶνε ψυχρόν καί ἀδιάφορον πρός τήν Θρησκείαν μας. Ὁσονδήποτε καί ἄν ἐλεγχθῇ, δέν πρόκειται νά συγκινηθῇ. Ἀλλ’ ἡ Ἐπίσημος Ἐκκλησία θά μείνῃ καί αὐτή ἀσυγκίνητος; Δέν θέλομεν νά τό παραδεχθῶμεν. Ἂς ἐξεγερθοῦν ἐπί τέλους οἱ Ἱεράρχαι μας. Ἂς ἀντισταθοῦν εἰς τήν ἀπόπειραν τοῦ Κράτους νά μετατρέψῃ τόν ἱερόν τῆς Ριζαρείου χῶρον εἰς κοσμικόν κέντρον. Διότι θά εἶναι βεβήλωσις. Ἂς ἀξιώσουν δέ παρά τῆς Κυβερνήσεως νά παραχωρήσῃ κεντρικόν χῶρον διά τήν ἀνέγερσιν τοῦ μνημείου. Καί ἄν ἡ Κυβέρνησις ἀρνηθῇ ἡ Ἐκκλησία ἔχει τήν δύναμιν καί μόνη ν’ ἀνεγείρῃ τόν Ναόν, ἀρκεῖ νά ὑπάρχῃ πνοή, ζῆλος καί θυσία. Ἂς δηλώσῃ ἡ Ἐπίσημος Ἐκκλησία ὅτι χάριν τοῦ σκοποῦ τούτου οἱ Ἱεράρχαι της ἐπί μίαν πενταετίαν διαθέτουν ἐξ ὁλοκλήρου τά ἐξ ἀδειῶν γάμων καί ἐκδόσεως λοιπῶν πιστοποιητικῶν ἀρχιερατικά των δικαιώματα. Μέ τήν δήλωσιν αὐτήν καί μόνον, ὑπογραφομένην ἐν ἱστορικῇ συνεδριάσει τῆς Ἱεραρχίας ὑπό ὅλων τῶν Ἀρχιερέων, ἡ Ἐκκλησία θά δυνηθῇ νά συνάψῃ ἀμέσως δάνειον 25 ἑκατομμυρίων δραχμῶν. Ὁ δέ λαός, ἠλεκτριζόμενος ἀπό τά παραδείγματα τῶν ἀρχιερέων, είμεθα βέβαιοι, ὅτι θά προσφέρῃ διπλάσια καί τριπλάσια, εὐσεβεῖς δέ μηχανικοί καί ἀρχιτέκτονες θά σπεύσουν ἀνιδιοτελῶς νά προσφέρουν τάς ὑπηρεσίας των, καί οὕτω, πρός καταισχύνην μέν τοῦ μασονικοῦ Κράτους, ὅπως ἀποκάλεσε τοῦτο ἀείμνηστος ἱεράρχης, πρός ἔπαινον δέ αἰώνιον τῆς θρησκευούσης Ἑλληνικῆς ψυχῆς, θά ἀνεγερθῇ ἕνας ναός περίλαμπρος, ΝΕΑ ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ, πιστόν ἀντίγραφον τῆς Ἁγίας Σοφίας Κωνσταντινουπόλεως. Ὁ ναός αὐτός, φέρων ἐπί τῆς κορυφῆς τοῦ τρούλλου του ἀκτινοβόλον τίμιον Σταυρόν καί φωτεινήν ἐπιγραφήν «ΕΛΛΑΣ ΕΝ ΤΟΥΤΩ ΝΙΚΑ», θά διακηρύττῃ ὅτι ἡ νεωτέρα Ἑλλάς δέν εἶνε Μόν Παρνές, δέν εἶναι Χίλτον, δέν εἶνε καζίνα καί τουριστικά κέντρα, ἀλλ’ ἡ Ἑλλάς εἶνε τόπος ἱερός, γῆ ἡρώων καί μαρτύρων, ὄντως χώρα Χριστοῦ καί Ὀρθόδοξον βασίλειον, μέ παγκόσμιον προβολήν τῆς ἀθανάτου Πίστεως του.
(¹).Ὡς ἐσημειώθη, τό ἄρθρον ἐδημοσιεύθη τό πρῶτον τῷ 1963.
(²).Ὅσα ἐνταῦθα λέγομεν ἀφοροῦν εἰς τήν ἐποχήν ἐκείνην (ἔτος 1963), καθ’ ἥν ἐγράφη τό πρῶτον τό παρόν ἄρθρον. Δέν ἀφοροῦν εἰς τήν σημερινήν διοίκησιν τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς Πολιτείας. Ἡ σημερινή Κυβέρνησις, ἐν συνεργασίᾳ μετά τῆς Ἐκκλησίας, ἔχει λάβει ἤδη τήν ἀπόφασιν ἀνεγέρσεως τοῦ ναοῦ τοῦ Σωτῆρος. Ὡς χῶρος ἀνεγέρσεως ὡρίσθη ἡ ὕπερθεν τῆς Κυψέλης κορυφή τῶν Τουρκοβουνίων. Ἡ εἴδησις περί ἀνεγέρσεως τοῦ ναοῦ συνεκίνησε τό Πανελλήνιον. Εἰς τόν ἀνοιγέντα σχετικόν λογαριασμόν ἄτομα καί ὀργανισμοί ἔχουν καταθέσει μεγάλα ποσά. Ἐλπίζεται, ὅτι συντόμως θά τεθῇ ὁ θεμέλιος λίθος καί θ’ ἀρχίσουν αἱ ἐργασίαι ἀνεγέρσεως τοῦ ναοῦ. Ἡ θεμελίωσίς του θά συμπέσῃ μέ τήν 150ετῆ ἐπέτειον τῆς ἐπαναστάσεως τοῦ 1821, ἥτις πανηγυρικῶς θά ἑορτασθῇ εἰς ὅλην τήν Ἑλλάδα. Οὕτω τό τάμα τῶν ἡρώων τοῦ 1821 θ’ ἀρχίσῃ νά ἐκπληροῦται.
(1907- 2010)
ΠΗΓΗ: Τό βιβλίο τοῦ μακαριστοῦ Ἐπισκόπου Αὐγουστίνου Ν. Καντιώτου «ΕΘΝΙΚΑΙ ΕΠΕΤΕΙΟΙ». (Σελ. 267). Ἔκδοσις Ὀρθοδόξου Ἱεραποστολικῆς Ἀδελφότητος Ὁ ΣΤΑΥΡΟΣ Ἀθῆναι 1970.
Οἱ Εἰκόνες καί οἱ φωτογραφίες τοῦ κειμένου, ἔχουν προστεθεῖ ἀπό τόν συντάκτη τῆς ἀνάρτησης.
