ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΕΦΡΑΙΜ ΤΟΥ ΣΥΡΟΥ
Ἀδελφοί μου φιλόχριστοι, ἀκούσατε περί τῆς δευτέρας καί φοβερᾶς παρουσίας τοῦ Δεσπότου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Διότι ἐγώ ἐνεθυμήθην τήν ὥραν ἐκείνην καί ἐτρόμαξα ἀπό τόν πολύν φόβον, ἀναλογιζόμενος ὅσα μέλλουσι τότε νά φανερωθῶσι. Διότι τίς θέλει διηγηθῇ αὐτά; Ὁποία τις θέλει εἶναι ἡ γλῶσσα, ἡ ὁποία θά τά προφέρῃ; Ποία δέ ἀκοή θά δυνηθῇ νά ἀκούσῃ ἐκεῖνα, ὅταν ὁ Βασιλεύς τῶν βασιλευόντων, ἀφοῦ ἐξαναστῇ ἀπό τοῦ θρόνου τῆς δόξης κατέλθῃ διά νά ἐπισκεφθῇ ὅλους τούς κατοικοῦντας ὅλην τήν οἰκουμένην καί νά λάβῃ λογαριασμόν ἀπό αὐτούς καί νά ἀποδώσῃ τόν καλόν μισθόν εἰς τούς ἀξίους, εἰς δέ τούς ἁμαρτωλούς τήν αἰώνιον κόλασιν ὡς δίκαιος Κριτής; Ἐπειδή λοιπόν ἐνθυμοῦμαι αὐτά, κυριεύονται τά μέλη μου ἀπό φόβον καί παραλύω όλος· οἱ ὀφθαλμοί μου δακρύουσιν, ἡ φωνή μου ἐκλείπει, τά χείλη μου παγώνουσιν, ἡ γλῶσσα μου φρίττει καί οἱ λογισμοί μου παύουσιν. Ὦ! πόσα ἀναγκάζομαι νά εἰπῶ διά τήν ὠφέλειάν σας ἀλλ’ ὁ φόβος μέ ἀναγκάζει νά σιωπῶ. Διότι τοιαῦτα μεγάλα καί φοβερά θαύματα οὔτε ἔγιναν ἀπό κτίσεως κόσμου, οὔτε θά γίνωσιν εἰς ὅλας τάς γενεάς. Διότι τώρα πολλάκις ἐάν γίνῃ μεγάλη ἀστραπή φοβίζει πάντα ἄνθρωπον καί ὅλοι πίπτομεν εἰς τήν γῆν.
Τότε δέ, πῶς θά ὑποφέρωμεν, ὅταν ἀκούσωμεν τήν φωνήν τῆς σάλπιγγος, ἡ ὁποία θά σαλπίζῃ ἀπό τόν Οὐρανόν δυνατώτερα ἀπό πᾶσαν βροντήν διά νά ἐξυπνήσῃ τούς ἀπ’ αἰῶνος κοιμηθέντας δικαίους καί ἀδίκους; Τότε εἰς τόν Ἅδην τά ὀστᾶ τῶν ἀνθρώπων, ἀκούοντα τῆς φωνῆς τῆς σάλπιγγος περιτρέχουσι μετά σπουδῆς· προσπαθοῦσι νά ἑνωθῶσι· τότε πᾶσα πνοή ἀνθρώπων ἐν ριπῇ ὀφθαλμοῦ ἀνίσταται ἐκ τοῦ τόπου αὐτῆς καί συνέρχεται ἀπό τά τέσσαρα πέρατα τῆς γῆς, εἰς τό κριτήριον. Διότι προστάζει ὁ Μέγας Βασιλεύς ὅστις ἔχει ἐξουσίαν πάσης σαρκός καί εὐθύς μετά τρόμου καί ἡ γῆ θά δώσῃ τούς νεκρούς αὐτῆς καί ἡ θάλασσα τούς νεκρούς αὐτῆς καί εἴτε θηρία ἐσπάραξαν, εἴτε ἰχθύες κατέφαγον, εἴτε ὄρνεα διήρπασαν αὐτούς, ὅλοι ἐν ριπῇ ὀφθαλμοῦ θά παρασταθῶσι καί μία θρίξ δέν θά χαθῇ.
Πῶς θά ὑποφέρωμεν, ἀδελφοί, ὅταν ἴδωμεν τόν πύρινον ποταμόν νά ἐξέρχεται μέ ὁρμήν ὡς ἀγρία θάλασσα καί νά κατατρώγῃ ὄρη καί λόφους καί νά κατακαίῃ πᾶσαν τήν γῆν καί τά ἐν αὐτῇ ἔργα; Τότε ἀγαπητοί, ἐκ τοῦ πυρός ἐκείνου οἱ ποταμοί θά ἐκλείψωσιν, αἱ πηγαί θ’ ἀφανισθῶσι, τά ἄστρα θά πέσωσιν ὁ ἥλιος σβεσθῇ, ἡ σελήνη θά ἐκλείψῃ, ὁ Οὐρανός θά ἐκτυλιχθῇ ὡς βιβλίον, καθώς εἶναι γεγραμμένον· Τότε οἱ Ἄγγελοι, ἀποστελλόμενοι, θά περιτρέχωσι συναθροίζοντες τούς ἐκλεκτούς ἐκ τῶν τεσσάρων ἀνέμων, καθώς εἶπεν ὁ Κύριος. Ἀπ’ ἄκρων Οὐρανῶν ἕως ἄκρων αὐτῶν. Τότε θά ἴδωμεν Οὐρανόν νέον καί γῆν νέαν, κατά τήν ἐπαγγελίαν Αὐτοῦ. Πῶς θά ὑποφέρωμεν τότε, φιλόχριστοι, ὅταν ἴδωμεν φοβερόν θρόνον ἑτοιμαζόμενον, ἐπί τοῦ ὁποίου θά φαίνηται τό σημεῖον τοῦ Σταυροῦ, εἰς τόν ὁποῖον προσηλώθη ὁ Χριστός ἑκουσίως ὑπέρ ἡμῶν; Τότε ἀφοῦ ὅλοι ἴδωμεν νά φανῇ εἰς τό ὕψος τό φοβερόν καί ἅγιον σκῆπτρον τοῦ Μεγάλου Βασιλέως, ἕκαστος θά ἐννοήσῃ καί θά ἐνθυμηθῇ τόν Λόγον τοῦ Κυρίου, ὅστις εἶπεν, ὅτι θά φανῇ τό σημεῖον τοῦ Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου εἰς τόν Οὐρανόν καί θά πληροφορηθῶσιν ὅλοι, ὅτι κατόπιν τούτου μέλλει ν’ ἀναφανῇ ὁ Βασιλεύς. Εἰς τήν ὥραν ἐκείνην, ἀδελφοί μου, ἕκαστος σκέπτεται πῶς θ’ ἀπαντήσῃ εἰς τόν φοβερόν Βασιλέα καί συλλογίζεται ὅλας τάς πράξεις του. Ἔπειτα καί θεωρεῖ τά ἴδια του ἔργα, εἴτε ἀγαθά εἴτε φαῦλα. Τότε οἱ ἐλεήμονες καί οἱ μετανοήσαντες γνησίως χαίρουσι βλέποντες τάς ἐντολάς, τάς ὁποίας ἐφύλαξαν. Βλέπουσι καί οἱ συμπαθεῖς τούς πτωχούς καί πένητας, τούς ὁποίους ἐδῶ ἐλέησαν, νά παρακαλῶσιν ὑπέρ αὐτῶν καί νά διηγῶνται τάς ἀγαθοεργίας των ἐνώπιον Ἀγγέλων καί ἀνθρώπων. Ὅσοι δέ πάλιν ὑπέφεραν κόπους καί δάκρυα διά τήν μετάνοιαν, ἵστανται χαρίεις καί φαιδροί καί ἔνδοξον προσμένοντες τήν μακαρίαν ἐλπίδα καί τήν ἐπιφάνειαν τῆς δόξης τοῦ μεγάλου Θεοῦ καί Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Καί διατί δέν λέγω μέ συντομίαν τά μεγαλείτερα;
Ὅταν ἀκούσωμεν τήν μεγάλην ἐκείνην φωνήν καί φοβεράν κραυγήν ἀπό τά ὕψη τοῦ Οὐρανοῦ νά λέγῃ, ἰδού ὁ Νυμφίος ἔρχεται, ἰδού ὁ Κριτής πλησιάζει, ἰδού ὁ Βασιλεύς ἀναφαίνεται, ἰδού ὁ Δικαστής τῶν Δικαστῶν παρουσιάζεται, ἰδού ὁ τῶν ὅλων Θεός ἔρχεται ἵνα κρίνῃ ζῶντας καί νεκρούς, τότε φιλόχριστοι, ἀπό τήν κραυγήν ἐκείνην θά σαλεύσωσι τά θεμέλια καί τά ἔγκατα τῆς γῆς ἀπό περάτων, ἕως περάτων καί ἡ θάλασσα καί ὅλοι αἱ ἄβυσσοι. Τότε ἀδελφοί στεναχωρία καί φόβος καί ἔκστασις θά καταλάβῃ πάντα ἄνθρωπον ἀπό τήν κραυγήν καί τόν ἦχον τῆς σάλπιγγος καί ἀπό τόν φόβον των δι’ ὅσα συμβῶσιν εἰς τήν οἰκουμένην· διότι αἱ δυνάμεις τῶν Οὐρανῶν θά σαλευθῶσι, καθώς εἶνε γεγραμμένον. Τότε θά προτρέχωσιν οἱ Ἄγγελοι καί θά συντρέχωσιν οἱ χοροί τῶν Ἀρχαγγέλων καί τά πολυόμματα Χερουβείμ καί τά ἑξαπτέρυγα Σεραφείμ μέ ἰσχύν καί δύναμιν νά κράζωσιν. Ἅγιος, Ἅγιος, Ἅγιος Κύριος Σαβαώθ, ὅστις εἶνε καί ἦτο καί ἔσεται Παντοκράτωρ· διότι πᾶν κτίσμα ἐν Οὐρανῷ καί ἐπί γῆς καί ὑποκάτω αὐτῆς μέ τρόμον καί ισχύν θά φωνάξῃ. Εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος Βασιλεύς ἐν ὀνόματι Κυρίου. Τότε θά σχισθῶσιν οἱ Οὐρανοί καί θά παρουσιασθῇ ὁ Βασιλεύς τῶν βασιλευόντων, ὁ ἄχραντος καί ἔνδοξος Θεός ἡμῶν, ὡς ἀστραπή φοβερά μέ δύναμιν πολλήν καί δόξαν ἀκατανόητον, καθώς καί ὁ Ἰωάννης ὁ Θεολόγος ἐκήρυξε λέγων. «Ἰδού ἔρχεται ἐπί τῶν νεφελῶν τοῦ Οὐρανοῦ καί θέλει ἴδει αὐτόν πᾶς ὀφθαλμός καί ἐκεῖνοι οἵτινες ἐξεκέντησαν αὐτόν καί θά θρηνήσωσιν ἐπ’ αὐτόν πᾶσαι αἱ γενεαί τῆς γῆς».
Ὁποία τις ψυχή ἆρα θέλει εὑρεθῇ τότε διά νά δυνηθῇ νά ὑπομείνῃ, ὅταν ὁ Οὐρανός καί ἡ γῆ θά φύγωσιν ἀπό προσώπου των; Διότι πάλιν λέγει ὁ Θεολόγος. «Εἶδον θρόνον λευκόν μέγαν καί τόν καθήμενον ἐπ’ αὐτοῦ, ἀπό προσώπου τοῦ ὁποίου ἔφυγεν ἡ γῆ καί ὁ Οὐρανός καί δέν εὑρέθη τόπος δι’ αὐτόν».
Εἶδες τοιοῦτον φόβον ποτέ; Εἶδες τοιαῦτα ἐξαίσια καί φοβερά πράγματα; Ὁ Οὐρανός καί ἡ γῆ φεύγει καί τίς λοιπόν δύναται νά σταθῇ; Ποῦ θά φύγωμεν ἡμεῖς οἱ ἁμαρτωλοί, ὅταν ἴδωμεν, ὅτι στήνονται θρόνοι καί ὁ Δεσπότης ὅλων τῶν αἰώνων καθίζει; Ὅταν θεωρήσωμεν τάς ἀναριθμήτους στρατιάς, ἱσταμένας ἐν φόβῳ κύκλωθεν τοῦ Θρόνου; Τότε ἐκπληροῦται ἡ προφητεία τοῦ Δανιήλ. «Ἐθεώρουν, λέγει, ἕως οὗ θρόνοι ἐτέθησαν καί ὁ Παλαιός τῶν ἡμερῶν ἐκάθισε, τοῦ ὁποίου τό ἔνδυμα ἦτο λευκόν ὡς χιών καί αἱ τρίχες τῆς κεφαλῆς αὐτοῦ ὡς μαλλίον καθαρόν· ὁ θρόνος αὐτοῦ ἦτο ὡς φλόξ πυρός· οἱ τροχοί αὐτοῦ ὡς πῦρ καταφλέγον. Ποταμός πυρός ἐξήρχετο καί διεχέετο ἀπ’ ἔμπροσθεν αὐτοῦ· χίλιαι χιλίαδες ὑπηρέτουν αὐτόν καί μύριαι μυριάδες παρίσταντο ἐνώπιόν του· τό κριτήριον ἤρχισε καί τά βιβλία ἠνεῴχθησαν».
Μέγας φόβος, ἀδελφοί, θά κυριεύσῃ ἡμᾶς κατά τήν ὥραν ἐκείνην καί φρίκη καί ἔκστασις, ὅταν καθίσῃ Ἐκεῖνος ὁ ἀπροσωπόληπτος Κριτής καί ἀνοιχθῶσιν αἱ φοβεραί ἐκεῖναι βίβλοι, ὅπου εἶναι γεγραμμένα καί τά ἔργα ἡμῶν καί οἱ λόγοι, ὅσα ἐλαλήσαμεν καί ἐπράξαμεν ἐν τῷ βίῳ τούτῳ καί ἐνομίσαμεν ὅτι ἠπατᾶτο ὁ Θεός ὁ ἐτάζων καρδίας καί νεφρούς, κατά τό γεγραμμένον. «Αἱ τρίχες τῆς κεφαλῆς ἡμῶν εἶναι ὅλαι ἠριθμημέναι»· ἤγουν οἱ διαλογισμοί καί τά ἐνθυμήματα, περί τῶν ὁποίων θέλομεν δώσει λόγον εἰς τόν Κριτήν. Ὦ πόσων δακρύων ἔχομεν ἀνάγκη διά τήν ὥραν ἐκείνην καί ἀμελοῦμεν! Ὦ πόσον θέλομεν κλαύσει καί στενάξει, ὅταν ἴδωμεν τάς μεγάλας ἐκείνας δωρεάς, τάς ὁποίας μέλλουσι νά λάβωσι παρά τοῦ Βασιλέως τῆς δόξης οἱ καλῶς ἀγωνισθέντες! Ὅταν ἴδωμεν διά τῶν ὀφθαλμῶν ἡμῶν τήν ἀπόρρητον βασιλείαν τῶν Οὐρανῶν! Καί πάλιν, ἐκ τοῦ ἄλλου μέρους, θέλομεν ἰδεῖ τάς φαινομένας φοβεράς κολάσεις ἐν τῷ μέσῳ δέ τούτων πᾶσαν φυλήν καί πᾶσαν ἀνθρωπίνην ψυχήν, ἀπό τοῦ πρωτοπλάστου Ἀδάμ, ἕως τοῦ γεννηθέντος ἔσχατον πάντων καί πάντας μετά τρόμου γόνυ κλίνοντας καί προσκυνοῦντας κατά πρόσωπον κατά τό γεγραμμένον. «Ζῶ ἐγώ, λέγει, ὁ Κύριος, ὅτι ἐνώπιον μου θέλει κάμψει πᾶν γόνυ».
Τότε φιλόχριστοι πᾶσα ἡ ἀνθρωπότης ἱσταμένη ἐν τῷ μέσῳ Βασιλείας καί Κρίσεως, ἐν τῷ μέσῳ ζωῆς καί θανάτου, ἐν τῷ μέσῳ ἀνέσεως καί ἀνάγκης, πάντες, λέγω, θέλουσι προσμένει τήν φοβεράν ὥραν τῆς κρίσεως καί οὐδείς θέλει δυνηθῇ νά βοηθήσῃ οὐδένα. Τότε ἓκαστος θέλει ζητηθῇ διά τήν ὁμολογίαν τῆς πίστεως καί τήν συνταγήν τοῦ Βαπτίσματος καί τήν ἀμίαντον πίστιν ἀπό πάσης αἱρέσεως καί τήν σφραγίδα ἄθραυστον καί τόν χιτῶνα ἀμόλυντον, κατά τό γεγραμμένον. «Εἰς ὅν τινα ἐδόθη πολύ, πολύ θέλει ζητηθῇ παρ’ αὐτοῦ· καί μέ ποῖον μέτρον μετρᾷ ἕκαστος, θέλει ἀντιμετρηθῇ εἰς αὐτόν». Πλήν, εἴτε μέγας εἶναι, εἴτε μικρός, ἐπίσης πάντες τήν πίστιν ὡμολογήσαμεν καί τήν ἁγίαν σφραγίδα ἐλάβομεν· πάντες ὁμοίως ἀπηρνήθημεν τόν διάβολον, ἐμφυσήσαντες αὐτόν· καί πάντες ὁμοίως συνετάχθημεν μετά τοῦ Χριστοῦ, προσκυνήσαντες Αὐτόν· ἇραγε ἐννοήσατε τήν δύναμιν τοῦ μυστηρίου τῆς κολυμβήθρας καί τήν ἄρνησιν ἡμῶν κατά τοῦ διαβόλου; Διότι ἡ ἀπάρνησις, τήν ὁποίαν κατά τήν ὥραν τοῦ Ἁγίου Βαπτίσματος ζητοῦμεν, λεγομένη μέν φαίνεται μικρά, νοουμένη δέ εἶνε μεγίστη καί εἶναι τρισμακάριος, ὅστις δυνηθῇ νά τήν φυλάξῃ. Διότι δι’ ὀλίγων λόγων ἀπαρνούμεθα πᾶν κακόν τό ὁποῖον ὀνομάζεται καί μισεῖ ὁ Θεός. Λόγου χάριν· «Ἀπαρνοῦμαι, λέγει, τόν σατανᾶν καί πάντα τά ἔργα αὐτοῦ». Ποῖα ἔργα; Ἄκουσον· πορνείαν, μοιχείαν, ἀκαθαρσίαν, ψεῦδος, κλοπήν, φθόνον, μαγείαν, μαντείαν, γοητείαν, θυμόν, ὀργήν, βλασφημίαν, ἔχθραν, ἔριδα. Ἀπαρνοῦμαι τήν μέθην, τήν ἀργολογίαν, τήν ὑπερηφάνειαν, τήν ὀκνηρίαν. Ἀπαρνοῦμαι τούς ἀστεϊσμούς καί κιθαρισμούς, τά δαιμονικά ᾄσματα, τάς παιδοφθορίας, τάς ἐπερωτήσεις ἀκαθάρτων πνευμάτων, τάς πεταλογραφίας. Ἀπαρνοῦμαι τά εἰδωλόθυτα, τά αἵματα, τά πνικτά καί θνησιμαῖα. Καί τί νά πολυλογῶ; Διότι δέν εἶναι καιρός νά ἀναφέρω πάντα· ἀλλ’ ἄς παραβλέψωμεν τά περισσότερα καί ἄς εἴπωμεν ἁπλῶς. Ἀπαρνοῦμαι πάντα, ὅσα γίνονται ἐν ὥρᾳ ἡλίου καί σελήνης καί ἄστρων καί εἰς πηγάς καί εἰς δένδρα καί εἰς τριόδους καί τά βάμματα καί τά ποτήρια καί πολλά ἄτοπα ἔργα, τά ὁποῖα εἶναι αἰσχρόν καί νά λέγωμεν.
Ταῦτα πάντα καί τά ὅμοια τούτων ἀπαρνούμεθα διά τῆς ἀπαρνήσεως κατά τήν ὥραν τοῦ Ἁγίου Βαπτίσματος, τά ὁποῖα πάντες γινώσκομεν, ὅτι εἶναι ἔργα καί διδασκαλίαι τοῦ διαβόλου. Ταῦτα πάντα ἐμάθομεν, ἐνῷ εἴμεθα πρότερον εἰς τό σκότος καί ὑπό τήν ἐξουσίαν τοῦ διαβόλου καί ὅτε πρίν φθάσῃ εἰς ἡμᾶς τό φῶς, πωλημένοι ὑπό τῆς ἁμαρτίας.
Ὅτε δέ ἠθέλησεν ὁ φιλάνθρωπος καί ἐλεήμων Θεός νά λυτρώσῃ ἡμᾶς ἐκ τῆς τοιαύτης πλάνης, ἐπεσκέφθη ἡμᾶς ἀνατολή ἐξ ὕψους καί ἐπεφάνη ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ, ἡ σωτήριος καί ἔδωκεν ἑαυτόν ἀντάλλαγμα ὑπέρ ἡμῶν καί ἐξηγόρασεν ἡμᾶς ἐκ τῆς πλάνης τῶν εἰδώλων καί ηὐδόκησε νά ἀνακαινίσῃ ἡμᾶς δι’ ὕδατος καί Πνεύματος. Ταῦτα λοιπόν πάντα ἀπηρνήθημεν καί ἀπεξεδύθημεν τόν παλαιόν ἄνθρωπον, μετά τῶν πράξεων αὐτοῦ, ἐνεδύθημεν δέ τόν νέον Ἀδάμ. Ταῦτα δέ τά προειρημένα πονηρά ἔργα, ὅστις πράττει μετά τήν χάριν, ἐκπίπτει τῆς χάριτος καί ὁ Χριστός δέν θέλει ὠφελήσει παντελῶς αὐτόν ἐπιμένοντα εἰς τήν ἁμαρτίαν.
Ἠκούσατε, φιλόχριστοι, πόσα πλήθη κακῶν ἀπηρνήθητε δι’ ὀλίγων λέξεων. Διά ταύτην λοιπόν τήν ἀποταγήν καί τήν καλήν ὁμολογίαν θά ζητηθῇ ἕκαστος ἐξ ἡμῶν ἐν τῇ ὥρᾳ καί ἡμέρᾳ ἐκείνῃ. Διότι εἶναι γεγραμμένον. «Ἐκ τῶν λόγων σου θέλεις δικαιωθῇ» καί πάλιν ὁ Κύριος λέγει. «Ἐκ τοῦ στόματός σου θέλω σέ κρίνει, πονηρέ δοῦλε». Φανερόν λοιπόν εἶναι, ὅτι οἱ λόγοι ἡμῶν ἤ κατακρίνουσιν ἤ δικαιοῦσιν ἡμᾶς κατά τήν ὥραν ἐκείνην. Κατά ποῖον δέ τρόπον ἐρωτῶνται; Ἐπερωτῶνται οἱ ποιμένες, ἤγουν οἱ ἐπίσκοποι καί περί τῆς ἰδίας διαγωγῆς καί ὑπέρ τῆς ποίμνης αὐτῶν· καί ζητεῖται λόγος παρ’ ἑκάστου διά τά πρόβατά του τά λογικά, τά ὁποῖα παρέλαβε παρά τοῦ ἀρχιποιμένος Χριστοῦ. Ἐάν δέ ἐξ ἀμελείας παραλειφθῆ πρόβατον, τό αἷμα αὐτοῦ ἐκ τῶν χειρῶν του ζητεῖται.
Ὁμοίως δέ καί οἱ πρεσβύτεροι θέλουσι δώσει λόγον ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας αὐτῶν. Πρός τούτοις δέ καί οἱ διάκονοι ὡς πᾶς πιστός ὑπέρ τοῦ οἴκου αὐτοῦ, ὑπέρ τῆς γυναικός καί τῶν τέκνων καί τῶν δούλων καί τῶν δουλευτριῶν θέλει δώσει λόγον ἐάν ἀνέθρεψεν αὐτούς ἐν παιδείᾳ καί νουθεσίᾳ Κυρίου καθώς παραγγέλλει ὁ Ἀπόστολος. Τότε ἐπερωτῶνται βασιλεῖς καί ἄρχοντες, πλούσιοι καί πτωχοί, μικροί καί μεγάλοι, περί τῶν ἔργων, τά ὁποῖα ἔπραξαν· διότι εἶναι γεγραμμένον. «Πάντες θέλομεν παρασταθῆ εἰς τό βῆμα τοῦ Χριστοῦ», διά νά φέρῃ ἕκαστος ὅτι ἔπραξεν εἴτε ἀγαθόν, εἴτε πονηρόν. Καί ἀλλαχοῦ· «Δέν ὑπάρχει κανείς, ὅστις λυτροῦται ἐκ τῶν χειρῶν μου».
Σέ παρακαλοῦμεν νά εἰπῇς εἰς ἡμᾶς τά μέλλοντα νά συμβῶσι μετά ταῦτα. Θέλω λαλήσει ἐν ὀδύνῃ τῆς καρδίας μου, ὅτι δέν δύνασθε ν’ ἀκούσητε τά γενόμενα μετά ταῦτα διά τοῦτο ἄς παύσωμεν, φιλόχριστοι. Πάλιν εἶπον, οἱ φιλόχριστοι. Μήπως εἶναι φοβερώτερα τῶν ὅσων παρά Σοῦ ἠκούσαμεν πρότερον; Ὁ πατήρ Ἐφραίμ καί διδάσκαλος, πάλιν δακρύσας εἶπεν· ἄς εἴπω μετά δακρύων, διότι, δέν εἶναι δυνατόν νά λαλήσῃ τις περί τῶν ἐσχάτων ἐκείνων χωρίς δάκρυα. Καί ἐπειδή ἔχομεν ἐντολήν παρά τοῦ Ἀποστόλου, νά παραδίδωμεν ταῦτα εἰς πιστούς ἀνθρώπους, ὑμεῖς δέ εἶσθε πιστοί, παραδίδω ταῦτα εἰς ὑμᾶς καί ὑμεῖς διδάξατε αὐτά εἰς ἄλλους. Ἄν καί λυπεῖται ἡ καρδία μου εἰς τήν διήγησιν ταύτην, ἀλλά συγχωρήσατέ μοι εὐλογημένοι μου ἀδελφοί. Διότι τότε ἀφοῦ ἐρευνηθῶσι καί δημοσιευθῶσι πάντα τά ἔργα ἐνώπιον ἀγγέλων καί ἀνθρώπων καί πάντες οἱ ἐχθροί τεθῶσιν ὑπό τούς πόδας αὐτοῦ καί καταργηθῆ πᾶσα ἡ ἐξουσία καί δύναμις καί καμφθῇ ἐνώπιον Θεοῦ πᾶν γόνυ τότε, καθώς εἶναι γεγραμμένον, θέλει χωρίσει αὐτούς ἀπ’ ἀλλήλων, καθώς ὁ ποιμήν χωρίζει τά πρόβατα ἀπό τῶν ἐριφίων. Διότι οἱ ἔχοντες τά καλά ἔργα καί τούς καρπούς τούς καλούς, χωρίζονται ἀπό τῶν ἀκάρπων καί ἁμαρτωλῶν. Αὐτοί θέλουσιν ἐκλάμψει ὡς ὁ ἥλιος, διότι αὐτοί ἐφύλαξαν τάς ἐντολάς τοῦ Κυρίου· αὐτοί εἶναι οἱ ἐλεήμονες, οἱ φιλόπτωχοι καί φιλόρφανοι, οἱ φιλόξενοι, οἱ ἐνδύοντες τούς γυμνούς, οἱ ἐπισκεπτόμενοι τούς ἐν ταῖς φυλακαῖς, οἱ βοηθοί τῶν καταθλιβομένων, οἱ ἐπιτηρηταί τῶν ἀσθενῶν, οἱ πενθήσαντες τώρα, καθώς εἶπεν ὁ Κύριος, οἱ πτωχεύσαντες νῦν διά τόν ἐν Οὐρανοῖς ὑπάρχοντα πλοῦτον οἱ συγχωρήσαντες τά παραπτώματα τῶν ἀδελφῶν, οἱ φυλάξαντες τήν σφραγίδα τῆς πίστεως ἄθραυστον καί ἀμόλυντον ἀπό πάσης αἱρέσεως. Τούτους θέλει στήσει ἐκ δεξιῶν, τά ἐρίφια ἐξ εὐωνύμων.
Ἄκαρποι δέ είνε ὅσοι παρώξυναν τόν Ποιμένα τόν καλόν, ὅσοι δέν προσέχουσιν εἰς τάς φωνάς τοῦ Ἀρχιποιμένος, οἱ ἀγέρωχοι, οἱ ἀπαίδευτοι, οἱ παίζοντες καί τρυφῶντες κατά τόν καιρόν τοῦτον τῆς μετανοίας, ὡς ἐρίφια, οἵτινες ἐδαπάνησαν ἐκ κραιπάλῃ καί μέθῃ καί ἀσπλαγχνίᾳ ὁλόκληρον τόν χρόνον τῆς ζωῆς αὐτῶν, ὡς ἐκεῖνος ὁ πλούσιος, ὅστις ποτέ δέν ἐλέησε τόν πτωχόν Λάζαρον· διά τοῦτο κατεδικάσθησαν νά σταθῶσι μετά τῶν ἐξ εὐωνύμων ὡς ἀνελεήμονες καί ἄσπλαγχνοι καί μή ἔχοντες καρπούς μετανοίας, οὐδέ ἔλαιον εἰς τάς λαμπάδας των. Ὅσοι δέ ἠγόρασαν τό ἔλαιον ἐκ τῶν πενήτων καί ἐνέπλησαν τά ἀγγεῖα αὐτῶν παρίστανται ἐκ δεξιῶν ἔνδοξοι καί ἱλαροί κρατοῦντες ἀνημμένας τάς λαμπάδας των καί ἀκούουσι τῆς μακαρίας ἐκείνης φωνῆς τῆς εὐσπλάγχνου τοῦ Χριστοῦ μας «Ἔλθετε οἱ εὐλογημένοι τοῦ Πατρός μου, κληρονομήσατε τήν ἡτοιμασμένην δι’ ὑμᾶς βασιλείαν ἀπό καταβολῆς κόσμου». Οἱ δέ ἐξ εὐωνύμων θέλουσιν ἀκούσει τήν ὀδυνηράν ἐκείνην καί φοβεράν ἀπόφασιν. «Πορεύεσθε ἀπ’ ἐμοῦ οἱ κατηραμένοι εἰς τό πῦρ τό αἰώνιον τό ἡτοιμασμένον διά τόν διάβολον καί τούς ἀγγέλους αὐτοῦ.» «Καθώς δέν ἐλεήσατε, τοιουτοτρόπως τώρα δέν θέλετε ἐλεηθῇ· καθώς δέν ἠκούσατε τήν φωνήν μου, οὐδέ ἐγώ τώρα θέλω ἀκούσει τούς ὀδυρμούς ὑμῶν· διότι δέν ὑπηρετήσατε ἐμέ, οὐδέ μέ ἐθρέψατε πεινῶντα, οὐδέ μέ ἐποτίσατε διψῶντα, οὐδέ μέ ἐφιλοξενήσατε, οὐδέ μέ ἐνεδύσατε γυμνόν ὄντα, οὐδέ μέ ἐπεσκέφθητε ἀσθενοῦντα, οὐδέ ἐνῷ ἤμην εἰς φυλακήν ἤλθατε πρός με. Ἄλλου Κυρίου ἐγίνατε ὑπηρέται καί δοῦλοι, τοὐτέστι τοῦ διαβόλου. Διά τοῦτο φύγετε ἀπ’ ἐμοῦ ἐργάται τῆς ἀδικίας». Τότε ἀπέρχονται οὗτοι εἰς τήν αἰώνιον κόλασιν, οἱ δέ δίκαιοι εἰς τήν αἰώνιον ζωήν.
Εἰς μίαν κόλασιν ἀπέρχονται πάντες, ἤ εἶνε διάφοροι κολάσεις; Διάφοροι τόποι τῶν κολάσεων ὑπάρχουσιν, καθώς ἠκούσαμεν εἰς τό Εὐαγγέλιον.
Ἀφοῦ εἶνε σκότος ἐξώτερον, εἶνε φανερόν, ὅτι εἶνε καί ἄλλο ἐσώτερον. Ἄλλος τόπος εἶνε ἡ γέενα τοῦ πυρός· ἰδιαίτερος τόπος εἶνε ὁ βρυγμός τῶν ὀδόντων· εἰς ἄλλον τόπον εἶνε ὁ σκώληξ ὁ ἀκοίμητος· ἄλλος τόπος εἶνε ἡ λίμνη τοῦ πυρός· ἰδιαίτερος τόπος εἶνε τό ἄσβεστον πῦρ· εἰς ἰδιαιτέρους τόπους εἶνε τά καταχθόνια καί ἡ ἀπώλεια· ἄλλος τόπος εἶνε τά κατώτατα τῆς γῆς καί Ἅδης εἶνε ὁ τόπος ὅπου ρίπτονται οἱ ἁμαρτωλοί καί πυθμήν τοῦ Ἅδου εἶνε τόπος φοβερώτερος· εἰς αὐτάς τάς τιμωρίας διαμερίζονται οἱ ἁμαρτωλοί, ἕκαστος κατά τήν ἀναλογίαν τῶν ἁμαρτιῶν του, καθώς εἶναι γεγραμμένον· «ἕκαστος θέλει σφίγγεται μέ τά σχοινιά τῶν ἁμαρτιῶν του». Τό αὐτό σημαίνει καί τό, «ὁ μέν θέλει δαρῇ πολλά, ὁ δέ ὀλίγα». Καθώς δέ ἐνταῦθα εἶνε διαφορά τῶν τιμωριῶν, τοιουτοτρόπως εἶνε καί εἰς τόν μέλλοντα αἰώνα. Ὅσοι δέ ἔχουσιν ἔχθραν μεταξύ των, ἐάν συμβῇ ν’ ἀποθάνωσιν ἐχθρευμένοι ἀναπόφευκτον καταδίκην θά εὕρωσιν ἐν ἡμέρᾳ κρίσεως καί ὡς μεμισημένοι θά σταλῶσιν εἰς τό ἐξώτερον πῦρ καί εἰς τό ἀτελεύτητον σκότος· διότι κατεφρόνησαν τήν ἐντολήν τοῦ Κυρίου, ἥτις λέγει. «Ἀγαπᾶτε ἀλλήλους»· καί πάλιν «Συγχωρεῖτε ἕως ἑβδομηκοντάκις ἑπτά». Ἕκαστος δέ ἀφοῦ ἁμαρτήσῃ χρεωστεῖ νά μή ἀδιαφορῇ οὔτε πάλιν ν’ ἀπελπίζεται· διότι ἔχομεν μεσίτην πρός τόν Πατέρα, τόν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν, τόν δίκαιον Θεόν, ὅστις εἶνε ἱλασμός τῶν ἁμαρτιῶν, οὐχί ἐκείνων, οἵτινες ἀδιαφοροῦσι καί ἀναβάλλουσι τήν μετάνοιαν των, μήτε ἐκείνων, οἵτινες τρυφῶσι καί γελῶσι, ἀλλ’ ἐκείνων, οἵτινες πενθοῦσι καί μετανοοῦσι, καί ἐπικαλοῦνται ἡμέραν καί νύκτα τήν ἄφεσιν τῶν ἁμαρτιῶν των, οἱ ὁποῖοι καί θά παρηγορηθῶσιν ὑπό τοῦ Παρακλήτου. Εἰς ἐκεῖνον δέ ὅστις ἁμαρτήσει καί λησμονήσει τάς ἁμαρτίας του καί ἀποθάνει εἰς αὐτήν τήν κατάστασιν, θά πέσῃ ἡ ὀργή τοῦ Θεοῦ εἰς αὐτόν, ἐκείνη, τήν ὁποίαν ὁ Μανασσῆς ἐφανέρωσεν εἰπών· «Φοβερά εἶνε ἡ ὀργή τῆς ἀπειλῆς σου εἰς τούς ἁμαρτωλούς». Οὐαί εἰς ἐκείνους οἵτινες πίνουσιν οἶνον μέ τύμπανα καί αὐλούς καί δέν παρατηροῦσι τά ἔργα τοῦ Κυρίου μήτε ἐνθυμοῦνται τούς λόγους του· οὐαί εἰς ἐκείνους, οἵτινες ἀφήνουσι τόν καιρόν τῆς μετανοίας καί δίδονται εἰς μετεωρισμούς καί γέλια, διότι θά ζητήσωσι τόν καιρόν, τόν ὁποῖον ἐδαπάνησαν καί δέν θά τόν εὕρωσιν· οὐαί εἰς τούς προσέχοντας εἰς πνεύματα πλάνης καί εἰς διδασκαλίας δαιμονιώδεις· διότι δι’ αὐτῶν θά καταδικασθῶσιν εἰς τήν ἄλλην ζωήν· οὐαί εἰς ὅσους κάμνουσι γοητείας καί μαντείας καί παιδοφθορίας καί τά ὅμοια τούτοις· οὐαί εἰς τούς ὅσους ἀποστεροῦσι τόν μισθόν τοῦ μισθωτοῦ· διότι ὅστις στερεῖ τόν μισθόν, εἶνε ὅμοιος πρός αὐτόν ὅστις χύνει αἷμα· οὐαί εἰς τούς ὅσους κρίνουσιν ἀδίκως, δικαιώνουσι δηλαδή τόν ἀσεβῆ καί καταδικάζουσι τόν δίκαιον· οὐαί εἰς τούς ὅσους μιαίνουσι τήν ἁγίαν Πίστιν μέ αἵρεσιν, ἤ συναναστρέφονται αἱρετικούς· οὐαί εἰς τούς ὅσους ἔχουσι τό ἀνόητον πάθος, δηλαδή τόν φθόνον καί τό μίσος.
Καί διατί νά λέγω πολλά καί δέν κόπτω τόν λόγον ταχέως: Οὐαί εἰς τούς ὅσους τύχωσιν εἰς τά ἀριστερά εἰς ἐκείνην τήν φοβεράν ἡμέραν τῆς Κρίσεως· διότι θά σκοτισθῶσι καί θά χύσωσι πικρά δάκρυα, ὅταν θά ακούσωσι τήν ὀδυνηράν ἐκείνην ἀπόφασιν, «πορεύεσθε ἀπ’ ἐμοῦ οἱ κατηραμένοι». Ἄλλοι πάλιν θά ἀκούσωσιν ἄλλην λυπηράν ἀπόφασιν. «Ας ἀποστραφῶσιν οἱ ἁμαρτωλοί εἰς τόν Ἅδην». Ἄλλοι θά ακούσωσι.«Βέβαια, βέβαια σᾶς λέγω δέν σᾶς γνωρίζω, ἀπομακρύνθητε ἀπ’ ἐμοῦ, διότι εἶσθε ἐργάται τῆς ἀδικίας». Ἄλλοι θά ἀκούσωσι, δηλαδή οἱ φθονεροί. «Λάβε τόν σόν καί ὕπαγε». Καί ποῦ ἆρα θά ὑπάγωσι; Θά ὑπάγωσιν ἐκεῖ, ὅπου καί ὅσοι ἤκουσαν τό, «πορεύεσθε ἀπ’ ἐμοῦ οἱ κατηραμένοι εἰς τό πῦρ τό ἐξώτερον». Ἄλλοι θά ἀκούσωσιν, «ἀφοῦ δέσητε τάς χεῖρας αὐτοῦ καί τούς πόδας, φέρετέ τον εἰς τό σκότος τό ἐξώτερον». Ἄλλοι θά δεσμευθῶσι καθώς τά ζιζάνια διά νά κατακαῶσιν εἰς τήν κάμινον τοῦ πυρός.
Καθώς δέ εἶναι πολλοί τρόποι τῆς σωτηρίας, τοιουτοτρόπως εἶναι καί πολλαί μοναί εἰς τήν βασιλείαν τῶν Οὐρανῶν. Καί καθώς εἶναι πολλοί τρόποι τῶν ἁμαρτιῶν καί τῶν πλημμελημάτων, τοιουτοτρόπως εἶναι καί πολλοί τρόποι τῶν κολάσεων. Ὅσοι ἔχετε δάκρυα καί κατάνυξιν, κλαύσατε μετ’ ἐμοῦ, διότι ἐγώ ἀδελφοί μου εὐλογημένοι, ἐνεθυμήθην τόν ἐλεεινόν ἐκεῖνον χωρισμόν καί δέν δύναμαι νά ὑποφέρω· διότι εἰς ἐκείνην τήν ὥραν τήν φοβεράν, ἀποχωρίζονται ἀπ’ ἀλλήλων τόν ἐλεεινόν χωρίσμόν καί ἀποδημοῦσιν ἕκαστος ἀποδημίαν, ἥτις δέν ἔχει ἐπιστροφήν. Τίς εἶναι τόσον λιθοκάρδιος, ὅστις δέν θά κλαύσῃ ἀπό ἐδῶ διά τήν ὥραν ἐκείνην; Ὅταν ἀποχωρίζωνται ἐπίσκοποι ἀπό συνεπισκόπων, πρεσβύτεροι ἀπό συμπρεσβυτέρων, διάκονοι ἀπό συνδιακόνων καί ὑποδιάκονοι καί ἀναγνῶσται ἀπό τούς συντρόφους των; Τότε θά ἀποχωρισθῶσιν οἱ ποτέ βασιλεῖς καί θά κλαύσωσι καί θά συρθῶσιν ὡς ἀνδράποδα. Τότε θά στενάξωσιν οἱ ἄρχοντες καί ἄσπλαγχνοι πλούσιοι καί στεναχωρούμενοι πανταχόθεν θά ζητήσωσι βοήθειαν, ἀλλ’ οὐδείς θά δυνηθῇ νά τούς βοηθήσῃ. Διότι οὔτε ὁ πλοῦτος φαίνεται, οὔτε οἱ κόλακες παρουσιάζονται, οὔτε θά εὕρωσιν ἔλεος, διότι δέν ἠλέησαν, οὔτε ἡτοίμασαν διά τῶν ἀγαθῶν πράξεων, διά νά εὕρωσιν ἐκεῖ· καθώς καί ὁ Προφήτης λέγει δι’ αὐτούς. «Ἐκοιμήθησαν τόν ὕπνον των καί διά τούτο δέν εὗρον τίποτε».
Τότε ἀποχωρίζονται γονεῖς ἀπό τά τέκνα των καί φίλοι ἀπό τούς φίλους των· τότε διαχωρίζονται αἱ συζυγίαι, αἱ ὁποῖαι δέν ἐφύλαξαν τήν κοίτην αὐτῶν ἀμίαντον· τότε ἀπέρχονται ἐντεῦθεν οἱ κατά τό σῶμα μέν παρθένοι, κατά τόν τρόπον δέ ἄσπλαγχνοι καί ἀπηνεῖς· διότι ἡ κρίσις εἶναι ἀνίλεως εἰς ἐκεῖνον ὅστις δέν ἔπραξεν ἔλεος. Ἀλλά θά παραλείψω τά πολλά διότι κυριεύομαι ἀπό φόβον καί τρόμον εἰς τήν διήγησιν ταύτην· καί διά νά εἴπω ἐν συντόμῳ τότε ἀποδιώκονται ἀπό τό βῆμα καί ἀπάγονται ὠθούμενοι ὑπό Ἀγγέλων φοβερῶν καί δερόμενοι καί τρίζοντες τούς ὀδόντας καί συχνά στρέφοντες νά ἴδωσι τούς δικαίους καί τήν χαράν ἀπό τήν ὁποίαν ἐχωρίσθησαν. Καί βλέπουσι τό φῶς ἐκεῖνο τό ἀνεκλάλητον, βλέπουσι τά κάλλη τοῦ Παραδείσου, βλέπουσι τούς γνωρίμους των εἰς τήν χώραν ἐκείνην, βλέπουσι τάς μεγάλας ἐκείνας δωρεάς τάς ὁποίας λαμβάνουσιν ἀπό τόν Βασιλέα τῆς δόξης, ὅσοι ἠγωνίσθησαν καλῶς εἰς τοῦτον τόν κόσμον.
Ἔπειτα, ἀποχωριζόμενοι μετ’ ὀλίγον ἀπό ὅλους τούς δικαίους καί τούς φίλους καί τούς γνωρίμους των, ἀποκρύπτονται καί ἀπό αὐτόν τόν Θεόν, μή δυνάμενοι πλέον νά θεωρῶσι τήν χαράν καί τό φῶς ἐκεῖνο τό ἀληθινόν. Καί λοιπόν προσεγγίζουσιν εἰς τάς προειρημένας κολάσεις διά νά διασπαρῶσι καί νά διασκορπισθῶσιν εἰς αὐτάς. Τότε βλέποντες τήν παντελῆ αὐτῶν ἐγκατάλειψιν καί ὅτι πᾶσα ἡ ἐλπίς των ἀπώλετο καί οὐδείς δύναται νά τούς βοηθήσῃ ἤ νά παρακαλέσῃ δι’ αὐτούς, διότι εἶναι δικαία ἡ κρίσις τοῦ Θεοῦ, λέγουσι κλαίοντες καί ὀδυρόμενοι μέ πικρά δάκρυα· ὦ πόσον καιρόν ἀπωλέσαμεν εἰς τήν ἀμέλειαν, ὦ πόσον ἐνεπαίχθημεν ὑπό τοῦ πονηροῦ! Ὦ πῶς ὅτε ἠκούσαμεν τάς Γραφάς, ἐχλευάσαμεν! Ἐκεῖ ὁ Θεός ἐλάλει διά τῶν Γραφῶν καί ἡμεῖς δέν προσείχομεν· ἐνταῦθα ἡμεῖς βοῶμεν καί αὐτός ἀποστρέφει τό πρόσωπον Αὐτοῦ ἀφ’ ἡμῶν! Τί ὠφέλησαν ἡμᾶς τά ἀγαθά τοῦ κόσμου; Ποῦ εἶναι ὁ πατήρ καί ἡ μήτηρ, οἵτινες μᾶς ἐγέννησαν; Ποῦ εἶναι οἱ ἀδελφοί; Ποῦ τά τέκνα; Ποῦ οἱ φίλοι; Ποῦ ὁ πλοῦτος; Ποῦ τά ὑπάρχοντα; Ποῦ οἱ θόρυβοι; Ποῦ εἶναι βασιλεῖς καί οἱ δυνάσται; Πῶς ἐκ τούτων πάντων οὐδείς δύναται νά μᾶς σώσῃ. Οὔτε καί ἡμεῖς δυνάμεθα νά βοηθήσωμεν ἑαυτούς. Ἀλλ’ ἐγκατελείφθημεν ἐντελῶς καί ὑπό τοῦ Θεοῦ καί ὑπό τῶν Ἁγίων!
Τί πρέπει νά κάμωμεν; Διότι δέν εἶναι πλέον καιρός μετανοίας· δέν ἰσχύει πλέον ἡ παράκλησις, δέν ὠφελοῦσι τά δάκρυα, δέν φαίνονται πλέον οἱ πωλοῦντες τό ἔλαιον πτωχοί καί πένητες· διότι διελύθη ἡ πανύγηρις. Ὅτε εἴχομεν καιρόν καί δύναμιν καί οἱ πωλοῦντες αὐτό ἔκραζον μετά δακρύων, ἀγοράσατε, ἡμεῖς, κλείσαντες τά ὦτα, δέν ἠκούσαμεν, οὔτε ἠγοράσαμεν. Τώρα ἡμεῖς λοιπόν ζητοῦμεν καί δέν εὑρίσκομεν. Δέν ὑπάρχει πλέον λύτρωσις δι’ ἡμᾶς τούς ἐλεεινούς· δέν θά τύχωμεν εὐσπλαγχνίας πλέον, διότι δέν εἴμεθα ἄξιοι. Δέν θά ἴδωμεν πλέον τά τάγματα τῶν Αγίων, οὐδέ τό φῶς τό ἀληθινόν· ἐμείναμεν ὀρφανοί ἀπό ὅλους· καί λοιπόν τί νά εἴπωμεν; Εὐφραίνεσθε πάντες οἱ δίκαιοι· εὐφραίνεσθε Ἀπόστολοι καί Προφῆται καί Μάρτυρες· εὐφραίνου ὁ χορός τῶν Πατριαρχῶν· εὐφραίνου τό τάγμα τῶν Μοναχῶν· εὐφραίνου Τίμιε καί Ζωοποιέ Σταυρέ· εὐφραίνου ἡ βασιλεία τῶν Οὐρανῶν· εὐφραίνου ἡ ἄνω Ἱερουσαλήμ, ἡ μήτηρ τῶν πρωτοτόκων· εὐφραίνου Παράδεισε· εὐφραίνου καί σύ Δέσποινα Θεοτόκε, μήτηρ τοῦ Φιλανθρώπου Θεοῦ· εὐφραίνεσθε πατέρες καί μητέρες, υἱοί καί θυγατέρες· διότι δέν θά σᾶς ἴδωμεν πλέον. Καί λοιπόν ἀπέρχεται ἕκαστος εἰς τόν τόπον τῆς βασάνου, τόν ὁποῖον ἡτοίμασε δι’ ἑαυτόν διά τῶν πονηρῶν πράξεων του, ἐκεῖ ὅπου ὁ σκώληξ δέν τελειώνει καί τό πῦρ δέν σβύνει.
Ἰδού τήν παράκλησιν ὑμῶν, τέκνα μου, ἐποίησα καί τήν ἐξεπλήρωσα. Ἰδού ἐγνωρίσατε τί ἑτοιμάζομεν δι’ ἑαυτούς. Ἰδού ἠκούσατε τί κερδαίνουσιν οἱ ἀμελοῦντες καί οἱ ραθυμοῦντες καί μή μετανοοῦντες. Ἠκούσατε πῶς χλευάζονται οἱ χλευάζοντες τάς ἐντολάς τοῦ Κυρίου. Ἠκούσατε πῶς ἀπατᾷ καί πλανᾷ τούς περισσοτέρους ὁ ψυχοφθόρος οὗτος βίος. Ἐγνωρίσατε πῶς ἐμπαίζονται οἱ ἐμπαίζοντες τάς Θείας Γραφάς. Οὐδείς ἄς μή πλανηθῇ, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, οὐδείς ἄς μή νομίσῃ ὅτι τά λεγόμενα περί τῆς Κρίσεως εἶναι μόνον λόγια. Ἀλλ’ ἄς πιστεύσωμεν ἀκριβῶς καί ἀσφαλῶς ὅλοι εἰς τόν Κύριον, ὅτι κατά τάς Θείας Γραφάς ὑπάρχει ἀνάστασις νεκρῶν καί Κρίσις καί ἀνταπόδοσις. Καί ἀφοῦ παραβλέψωμεν τά πρόσκαιρα καί τά περιφρονήσωμεν, ἄς φροντίσωμεν νά ἑτοιμασθῶμεν διά τήν ἀπολογίαν, ὅταν θά παρασταθῶμεν ἐνώπιον τοῦ φοβεροῦ βήματος, κατά τήν φοβεράν καί φρικτήν ἐκείνην ὥραν. Διότι αὐτή εἶναι ἡ ὥρα ἡ πολυστένακτος καί πολυώδυνος καί πολύθλιπτος, κατά τήν ὁποίαν ἐξετάζεται ὅλη ἡ ζωή ἡμῶν. Περί αὐτῆς τῆς φρικτῆς ἡμέρας καί φοβερᾶς προεῖπον οἱ Προφῆται καί οἱ Ἀπόστολοι. Περί αὐτῆς τῆς ἡμέρας καί ὥρας ἡ Θεία Γραφή ἀπό περάτων ἕως περάτων τῆς οἰκουμένης εἰς τάς Ἐκκλησίας καί εἰς πάντα τόπον βοᾷ καί διαμαρτύρεται καί παρακαλεῖ, λέγουσα· Προσέχετε, γρηγορεῖτε, ἀγρυπνεῖτε, προσεύχεσθε, ἐλεεῖτε, γίνεσθε ἕτοιμοι, διότι δέν γινώσκετε τήν ἡμέραν οὐδέ τήν ὥραν, κατά τήν ὁποίαν ἔρχεται ὁ Κύριος. Πάντες λοιπόν, ὡς εἶπον, οἱ Θεοφόροι, μετά πόνων καί δακρύων κράζουσι, προμηνύοντες τήν ἀνάγκην τῆς ἡμέρας ἐκείνης. Περί ταύτης τῆς ἡμέρας ἔλεγεν ὁ Προφήτης Ησαΐας. «Ἰδού ἔρχεται ὁ Κύριος νά καταφθείρῃ τήν γῆν καί ν’ ἀπολέσῃ τούς ἁμαρτωλούς ἐξ αὐτῆς»· καί πάλιν ὁ αὐτός Προφήτης λέγει. «Ἰδού ὁ Κύριος ἔρχεται καί ὁ μισθός αὐτοῦ εἶναι μετ’ αὐτοῦ καί τό ἔργον ἑκάστου εἶναι ἐνώπιον αὐτοῦ». Ἄλλος δέ Προφήτης βοᾷ λέγων. «Ἰδού ὁ Κύριος ἔρχεται καί τίς θά ὑπομείνῃ τήν ἡμέραν τῆς ἐλεύσεως αὐτοῦ, ἤ τίς θά σταθῇ εἰς τήν ἐμφάνισιν αὐτοῦ»; Ἕτερος δέ Προφήτης ἀνακράζει, λέγων. «Κύριε ἤκουσα τήν ἀκοήν σου καί ἐφοβήθην καί εἰσῆλθε τρόμος εἰς τά ὀστᾶ μου». Ἕτερος Προφήτης βοᾷ ἐκ μέρους τοῦ Κυρίου, λέγων· «Ἐν ἡμέρᾳ ἐκδικήσεως θέλω ἀνταποδώσει· καί δέν ὑπάρχει κανείς διά νά λυτρώσῃ ἐκ τῶν χειρῶν μου». Περί τῆς ἡμέρας ταύτης ἔλεγεν ὁ Θεόπνευστος Δαυΐδ· «Θά ἔλθῃ ὁ Θεός ἡμῶν μετά δόξης καί δέν θά σιωπήσῃ· πῦρ κατατρῶγον θά εἶναι ἐνώπιον Αὐτοῦ καί πέριξ αὐτοῦ σφόδρα ἀνεμοζάλη». Περί τῆς ἡμέρας ταύτης βοᾷ καί ὁ Ἀπόστολος. «Τήν ἡμέραν, κατά τήν ὁποίαν θά κρίνῃ ὁ Θεός τά κρυπτά τῶν ἀνθρώπων, κατά τό Εὐαγγέλιόν μου»· καί πάλιν λέγει. «Προσέχετε πῶς περιπατεῖτε, διότι εἶναι φοβερόν τό νά πέσῃ τις εἰς χεῖρας Θεοῦ ζῶντος». Βοᾷ δέ καί ὁ Μακάριος Πέτρος ὁ κορυφαῖος τῶν Ἀποστόλων περί τῆς ἡμέρας ἐκείνης, λέγων· «Ἡ ἡμέρα τοῦ Κυρίου ἔρχεται, ὡς κλέπτης τήν νύκτα, καθ’ ἥν οἱ Οὐρανοί θέλουσι παρέλθει μέ συριγμόν, τά στοιχεῖα δέ παραιτούμενα θέλουσι διαλυθῇ καί ἡ γῆ καί τά ἐν αὐτῇ ἔργα θέλουσι κατακαῇ». Καί τί λέγω περί Προφητῶν καί Ἀποστόλων; Αὐτός ὁ Δεσπότης ἡμῶν καί Κύριος περί τῆς ἡμέρας ἐκείνης τῆς φοβερᾶς ἐφανέρωσε πρότερον, λέγων· «Προσέχετε μήποτε βαρυνθῶσιν αἱ καρδίαι ὑμῶν ἀπό κραιπάλην καί μέθην καί βιωτικάς μερίμνας καί ἐπέλθῃ αἰφνιδίως εἰς ὑμᾶς ἡ ἡμέρα ἐκείνη· διότι ὡς παγίς θέλει ἐπέλθει ἐπί πάντας τούς καθημένους ἐπί πρόσωπον πάσης τῆς γῆς». Γρηγορεῖτε λοιπόν, διότι καθ’ ἥν ὥραν δέν ἐλπίζετε, ἔρχεται ὁ Υἱός τοῦ ἀνθρώπου καί ἀγωνίζεσθε νά εἰσέλθητε διά τῆς στενῆς πύλης, ἥτις φέρει εἰς τήν ζωήν.
Ἀδελφοί μου, ἄς βαδίσωμεν δι’ αὐτῆς τῆς ὁδοῦ, διά νά κληρονομήσωμεν αἰώνιον ζωήν· διότι ὅστις βαδίζει εἰς ταύτην, εἶναι φανερόν ὅτι θέλει κληρονομήσει τήν αἰώνιον ζωήν διότι αὕτη ἡ ὁδός εἶνε ἡ ζωή καί ἄν ὦσιν ὀλίγοι οἱ εὑρίσκοντες αὐτήν· ἀλλ’ ἡμεῖς, ἀγαπητοί, ἄς μή ἀποτύχωμεν αὐτῆς. Οὐδείς ἐξ ἡμῶν ἄς μή βαδίσῃ ἔξω αὐτῆς, διά νά μή ἀπολεσθῇ· καθώς ὁ Προφήτης λέγει. «Μήποτε ὀργισθῇ Κύριος καί ἀπολεῖσθε ἐξ ὁδοῦ δικαίας». Ἄς ἀκούσωμεν τόν Δεσπότην λέγοντα. «Ἐγώ εἶμαι τό φῶς τοῦ κόσμου· ἐγώ εἶμαι ἡ ζωή· ἐγώ εἶμαι ἡ θύρα δι’ ἐμοῦ ἐάν τις εἰσέλθῃ θέλει σωθῇ· ἐγώ εἶμαι ἡ ὁδός, ὅστις δέ μέ ἀκολουθεῖ δέν θέλει προσκόψει, ἀλλά θά λάβῃ τό φῶς τῆς ζωῆς». Ταύτην λοιπόν τήν μακαρίαν ὁδόν ἄς βαδίσωμεν, τήν ὁποίαν ἐβάδισαν πάντες οἱ ποθήσαντες τόν Χριστόν. Ταύτης τῆς ὁδοῦ τά βήματα εἶναι θλιβερά, ἀλλ’ ἡ ἀνάπαυσις εἶναι μακαρία· ταύτης τά βήματα εἶναι δύσκολα, ἀλλ’ ἡ ἀνταπόδοσις εἶναι χαρά· ταύτης τά βήματα εἶναι στενά, ἀλλά τό κατάλυμα εἶναι εὐρύχωρον. Ταύτης τά βήματα εἶναι ἡ μετάνοια, ἡ νηστεία, ἡ προσευχή, ἡ ἀγρυπνία, ἡ ταπεινοφροσύνη, ἡ πνευματική πτωχεία, ἡ περιφρόνησις τῆς σαρκός, ἡ ἐπιμέλεια τῆς ψυχῆς, ἡ χαμαικοιτία, ἡ ἀλουσία, ἡ ξηροφαγία, ἡ πεῖνα, ἡ δίψα, ἡ γυμνότης, ἡ ἐλεημοσύνη τά δάκρυα, τό πένθος, ὁ στεναγμός, αἱ γονυκλισίαι, αἱ ἀτιμίαι, οἱ διωγμοί, αἱ ἁρπαγαί, τά ραπίσματα, κόποι διά τῶν χειρῶν, κίνδυνοι, ἐπιβουλαί, τό νά λοιδορῆται τις καί νά ὑπομένῃ, τό νά μισῆται καί νά μή μισῇ, τό νά ἀδικῆται καί νά εὐεργετῇ, τό νά συγχωρῇ τούς σφάλλοντας εἰς αὐτόν, τό νά θέλγῃ τήν ψυχήν τῶν φίλων· τέλος δέ τό νά χύσῃ τό αἷμα του ὑπέρ τοῦ Χριστοῦ, ὅταν ὁ καιρός τό ἀπαιτῇ.
Ὅστις ἔχει τά βήματα ταύτης τῆς στενῆς πύλης καί τεθλιμμένης ὁδοῦ, θέλει λάβει μακαρίαν τήν ἀνταπόδοσιν, δηλαδή τήν βασιλείαν τῶν Οὐρανῶν, ἥτις δέν τελειώνει ποτέ. Πλατεῖα δέ εἶναι ἡ πύλη καί εὐρύχωρος ἡ ὁδός, ἥτις φέρει εἰς τήν ἀπώλειαν. Ταύτης τά βήματα εἰσί πρός τό παρόν χαροποιά, ἀλλ’ ἐκεῖ λυπηρά, ἐδῶ γλυκέα, ἐκεῖ δέ πικρότερα χολῆς· ἐδῶ ἐλαφρά, ἐκεῖ δέ βαρέα καί ἐπώδυνα· ἐδῶ φαίνονται ὡς μηδαμινά καί ὡς μή ὄντα, ἐκεῖ δέ ὡς θηρία ἄγρια περικυκλώνουσι τούς βαδίζοντας τά τοιαῦτα βήματα καί μή μετανοοῦντας, κατά τόν λόγον τοῦ Προφήτου· διότι λέγει. «Εἰς πονηράν ἡμέραν θά μέ περικυκλώσῃ ἡ ἀνομία τῆς πτέρνης μου». Δηλαδή ἡ πονηρία τοῦ βίου τούτου, ἥγουν τά βήματα τῆς πλατείας ὁδοῦ τά ὁποῖα καί ὁ Ἀπόστολος ἀπηρίθμησε, λέγων· «Τα ὁποῖα εἶναι πορνεία, μοιχεία, ἀσέλγεια, εἰδωλολατρεία, φιλονεικία, ζηλοτυπία, θυμός, διχοστασία, φθόνοι, φόνοι καί τά τούτοις ὅμοια». Ὡσαύτως καί οἱ γέλωτες, αἱ κραυγαί, αἱ τροφαί, αἱ κιθάραι, οἱ αὐλοί, οἱ χοροί, τά λουτρά, τά μαλακά ἐνδύματα, τά πολυτελῆ γεύματα, τά μαλακά στρώματα, αἱ ποικίλαι κλίναι, ἡ ἀδηφαγία καί ἡ μισαδελφία τό δέ χεῖρον, ἡ ἀμετανοησία καί τό νά μή ἐνθυμούμεθα διόλου τήν ὥραν τοῦ θανάτου. Ταῦτα εἶναι τά βήματα τῆς χαλεπῆς ἐκείνης ὁδοῦ, εἰς τήν ὁποίαν εἶναι πολλοί οἱ περιπατοῦντες· διά τοῦτο θά εὕρωσι καί τό κατάλυμα ἀντάξιον· ἀντί τῆς τροφῆς τήν πείναν· ἀντί τῆς μέθης τήν δίψαν· ἀντί τῆς ἀναπαύσεως τήν ὀδύνην· ἀντί τοῦ γέλωτος τόν ὀδυρμόν, ἀντί τῆς κιθάρας τόν κλαυθμόν, ἀντί τῆς πολυσαρκίας τόν σκώληκα, ἀντί τῶν χορῶν θά ὦσι μετά τῶν δαιμόνων, ἀντί τῶν περιεργειῶν, τῶν γοητειῶν καί τῶν λοιπῶν πονηρῶν ἐπιτηδευμάτων, τό σκότος τό ἐξώτερον τήν γέεναν τοῦ πυρός καί τά τούτων ὅμοια, τά ὁποῖα εἶναι αἱ βοσκαί τοῦ διαβόλου, ὅπου ποιμαίνει τά πρόβατά του καί τούς ἰδίους φίλους καί μαθητάς, οἱ ὁποῖοι βαδίζουσι τήν πλατεῖαν καί εὐρύχωρον ὁδόν, κατά τόν λόγον τοῦ Προφήτου, ὅστις λέγει· «Ὡς πρόβατα ἐβλήθησαν εἰς τόν Ἅδην, ὁ θάνατος θέλει ποιμαίνει αὐτούς».
Ἡμεῖς δέ, ἀγαπητοί ἀδελφοί, ἄς ἐκκλίνωμεν ἀπό τήν χαλεπήν ἐκείνην ὁδόν καί ἄς ἀκούσωμεν τόν Κύριον ὅστις λέγει· «Ἀγωνίζεσθε νά εἰσέλθητε διά τῆς στενῆς πύλης· διότι σᾶς λέγω ὅτι πολλοί θά ζητήσωσι νά εἰσέλθωσι καί δέν θά δυνηθῶσι». Καί πολλά ἄλλα ὁ Κύριος καί ὅλοι οἱ Θεοφόροι ὅμοια τούτοις λέγουσι μέ μεγάλην φωνήν. Αὐτήν τήν ἡμέραν ἐπειδή ἐνεθυμήθησαν οἱ Ἅγιοι Μάρτυρες, δέν ἐλυπήθησαν τά σώματά των ἀλλ’ ὑπέφεραν πᾶν εἶδος βασάνων, χαίροντες μέ τήν ἐλπίδα ν’ ἀπολαύσωσι τούς στεφάνους. Διά τοῦτο ἠγωνίσθησαν καί τώρα ἀγωνίζονται εἰς τάς ἐρημίας καί εἰς τά ὄρη μέ τήν νηστείαν καί τήν Παρθενίαν· ὄχι μόνον ἄνδρες ἀλλά καί γυναῖκες, αἵτινες εἶναι τό ἀσθενέστερον μέρος, περιπατήσασαι τήν στενήν καί τεθλιμμένην πύλην, ἐκέρδισαν τήν βασιλείαν τῶν Οὐρανῶν. Ποῖος λοιπόν θά ὑποφέρῃ τήν αἰσχύνην ἐκείνην, ὅταν θά στεφανωθῶσιν αἱ γυναῖκες τήν ἡμέραν ἐκείνην καί πολλοί ἄνδρες θά καταισχυνθῶσι; Διότι ἐκεῖ δέν εἶναι ἄρσεν ἤ θῆλυ ἀλλά καθείς θά λάβῃ τόν μισθόν του κατά τόν κόπον του. Τοῦτο δέ δέν γίνεται μόνον εἰς τάς ἐρήμους καί τά ὄρη, ἀλλά πολύ περισσότερον εἰς τάς πόλεις καί εἰς τάς νήσους καί εἰς τάς Ἐκκλησίας ἔλαμψαν τά πλήθη τῶν σωζομένων, ἐπειδή ἐφύλαξαν καθείς, κατά τήν θέσιν του ἀκριβῶς τάς ἐντολάς τοῦ Θεοῦ.
Ἐπίσκοποι, πρεσβύτεροι καί τά λοιπά τάγματα τῆς Ἐκκλησίας καί βασιλεῖς καί ἄρχοντες καί ἀρχαί καί ἐξουσίαι. Διότι ὁ Θεός δέν ἔκαμε διαφοράς, οὔτε ἐπροτίμησε τόν ἕνα τόπον ὑπέρ τόν ἄλλον· ἀλλά τοιουτοτρόπως εἶπεν· «Ὅπου καί ἄν εἶναι συνηγμένοι εἰς τό ἐμόν ὄνομα, δηλαδή καί εἰς τήν ἐρημίαν καί εἰς τά ὄρη καί εἰς τά σπήλαια καί εἰς πάντα τόπον τῆς δεσποτείας μου, ἐκεῖ εἶμαι ἐν τῷ μέσῳ αὐτῶν καί θά εἶμαι μετ’ αὐτῶν μέχρι τῆς συντελείας τοῦ αἰῶνος· καί εἰς τόν μέλλοντα αἰώνα, ἐγώ θά ποιμάνω αὐτούς εἰς αἰῶνας αἰώνων.
Ἐκεῖνο τό φοβερόν δικαστήριον καί τόν ἀκολάκευτον Δικαστήν συλλογιζόμενος ὁ Μακάριος Δαυΐδ, ἔτρεχε καθ’ ἑκάστην νύκτα μέ δάκρυα καί παρεκάλει τόν Θεόν, λέγων. «Κύριε μή εἰσέλθῃς εἰς κρίσιν μετά τοῦ δούλου σου· μηδέ θελήσης νά μέ δικάσῃς Φιλάνθρωπε· διότι οὐδεμίαν ἀπολογίαν ἔχω, διά τοῦτο ἱκετεύω τήν ἡμετέραν ἀγαθότητα, μή εἰσέλθῃς εἰς κρίσιν μετά τοῦ δούλου σου· διότι ἐάν θέλῃς νά κάμῃς τοῦτο οὐδείς ζῶν θέλει δικαιωθῇ ἐνώπιον Σου».
Βλέπετε, ἀδελφοί, ὅτι ὁ Μακάριος Δαυΐδ, φοβούμενος τήν ἡμέραν ἐκείνην καί τήν ὥραν, καί παρακαλεῖ καί πρός ἀπολογίαν ἑτοιμάζεται. Δεῦτε λοιπόν καί ἡμεῖς, ἀδελφοί φιλόχριστοι, πρίν ἔλθῃ ἡ ἡμέρα ἐκείνη, πρίν διαλυθῇ ἡ πανήγυρις, πρίν ἔλθῃ ὁ Θεός ἐμφανῶς καί μᾶς εὕρῃ ἀνετοίμους, ἄς προλάβωμεν νά ἴδωμεν τό πρόσωπον αὐτοῦ ἐν ἐξομολογήσει, ἐν μετανοίᾳ, ἐν προσευχαῖς, ἐν νηστείαις, ἐν δάκρυσιν, ἐν φιλοξενίαις· ἄς μή παύσωμεν νά μετανοοῦμεν καί νά παρακαλοῦμεν μέ κόπον καί νά ἑτοιμαζώμεθα εἰς τήν ἀπάντησιν τοῦ Κυρίου ὅλοι ὁμοῦ, ἄνδρες καί γυναῖκες, πλούσιοι καί πένητες, δοῦλοι καί ἐλεύθεροι, γέροντες καί νέοι. Προσέχετε νά μή εἴπη τις, ὅτι ἐπειδή ἥμαρτον πολλά δέν εἶμαι ἄξιος συγχωρήσεως. Ὅστις λέγει τοῦτο, δέν γνωρίζει ὅτι ὁ Θεός εἶναι Θεός τῶν μετανοούντων καί ἦλθεν εἰς τόν κόσμον διά νά σώσῃ ἁμαρτωλούς καί ὁ Ὁποῖος λέγει, «ὅτι γίνεται χαρά δι’ ἕνα ἁμαρτωλόν μετανοοῦντα». Καί πάλιν. «Δέν ἦλθον νά προσκαλέσω δικαίους, ἀλλά ἁμαρτωλούς εἰς μετάνοιαν». Αὐτή δέ εἶναι ἡ ἀληθής μετάνοια, τό νά ἀφήσῃ τις τήν ἁμαρτίαν καί νά τήν ἀφήση κατά τόν λέγοντα, «ἐμίσησα τήν ἀδικίαν καί τήν ἐβδελύχθην». Καί, «ὤμοσα καί ἀπεφάσισα νά φυλάξω τάς ἐντολάς σου» ·καί τότε ὁ Θεός δέχεται μετά χαρᾶς ἐκεῖνον, ὅστις ἔρχεται πρός Αὐτόν.
Προσέχετε, μή τολμήσῃ νά εἴπῃ τις, ὅτι δέν ἡμάρτησε. Ὅστις λέγει τοῦτο εἶνε τυφλός καί ἀπατᾷ ἑαυτόν καί δέν γνωρίζει, ὅτι ὁ σατανάς κυριεύει αὐτόν καί μέ λόγους καί μέ ἔργα καί διά τῆς ἀκοῆς καί διά τῆς ὁράσεως καί διά τῆς ἁφῆς καί διά τῶν λογισμῶν. Διότι τίς θά καυχηθῇ, ὅτι ἔχει ἁγνήν τήν καρδίαν καί πάσας τάς αἰσθήσεις του καθαράς; Οὐδείς εἶνε ἀναμάρτητος, οὐδείς εἶνε καθαρός ἀπό ρύπον, οὐδείς εἶνε ἐντελῶς ἀνεύθυνος μεταξύ τῶν ἀνθρώπων, εἰμή μόνος ἐκεῖνος, ὅστις πλούσιος ὤν, ἐπτώχευσε δι’ ἡμᾶς· αὐτός μόνον εἶνε ἀναμάρτητος ὁ αἴρων τήν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου. Ὅστις θέλει νά σωθῶσιν ὅλοι οἱ ἄνθρωποι, ὅστις δέν θέλει τόν θάνατον τῶν ἁμαρτωλῶν, ὁ φιλάνθρωπος, ὁ πολυεύσπλαγχνος, ὁ ἐλεήμων, ὁ ἀγαθός, ὁ φιλόψυχος, ὁ Παντοδύναμος, ὁ Σωτήρ πάντων των ἀνθρώπων, ὁ πατήρ τῶν ὀρφανῶν, ὁ Κριτής τῶν χηρῶν, ὁ Θεός τῶν μετανοούντων, ὁ ἰατρός τῶν ψυχῶν καί τῶν σωμάτων, ἡ ἐλπίς τῶν ἀπηλπισμένων, ὁ λιμήν τῶν χειμαζομένων, ἡ βοήθεια τῶν ἀβοηθήτων, ἡ ὁδός τῆς ζωῆς, ὁ προσκαλῶν πάντας νά μετανοήσωσι καί μηδένα τῶν μετανοούντων ἀποστρεφόμενος. Πρός Τοῦτον ἄς καταφύγωμεν καί ἡμεῖς διότι ὅσοι ἁμαρτωλοί κατέφυγον εἰς Αὐτόν ἔτυχον σωτηρίας. Καί ἡμεῖς λοιπόν, ἀδελφοί μου, ἄς μή ἀπελπισθῶμεν διά τήν σωτηρίαν μας. Ἡμαρτήσαμεν; Ας μετανοήσωμεν. Μυριάκις ἡμαρτήσαμεν; Μυριάκις ἄς μετανοήσωμεν. Διά πᾶν ἔργον ἀγαθόν χαίρει ὁ Θεός· ἐξαιρέτως ὅμως διά μετανοοῦσαν ψυχήν· διότι δι’ αὐτήν ἐπιστρέφει καί τήν ὑποδέχεται μέ τάς ἰδίας του χεῖρας καί προσκαλεῖ λέγων· Δεῦτε πρός μέ πάντες ὅσοι κοπιάζετε· διότι αὐτόν ὅστις ἔρχεται πρός μέ δέν ἐκβάλλω ἔξω. Δεῦτε πάντες πρός μέ ὅσοι κοπιάζετε καί εἶσθε φορτωμένοι καί θά σᾶς ἀναπαύσω εἰς τήν ἄνω πόλιν, ὅπου ὅλοι οἱ Ἅγιοι μου ἀναπαύονται μέ μεγάλην χαράν. Δεῦτε εἰς ἐκείνην τήν χαράν τήν ἀνεκλάλητον, τήν ἀκατανόητον, τήν ἀνεκδιήγητον, εἰς ἐκεῖνα τά ἀγαθά, τά ὁποῖα ἐπιθυμοῦσι νά ἴδωσιν Ἄγγελοι, ὅπου εἶναι οἱ χοροί καί τά τάγματα τῶν δικαίων. Ἐκεῖ ὁ κόλπος τοῦ Ἀβραάμ ὑποδέχεται αὐτούς ὅσοι ὑπομένουσι τάς θλίψεις καθώς ποτέ ἐδέχθη τόν Λάζαρον. Ἐκεῖ ἀνοίγονται οἱ θησαυροί τῶν αἰωνίων μου ἀγαθῶν, ὅπου εἶναι ἡ ἄνω Ἱερουσαλήμ, ἡ μήτηρ τῶν πρωτοτόκων. Ἐκεῖ εἶναι ἡ μακαρία γῆ τῶν πρᾳέων. «Ἔλθετε πρός μέ πάντες καί ἐγώ θέλω ἀναπαύσει ὑμᾶς». Ἐκεῖ ὅπου πάντα εἶναι ἥσυχα καί ἀστασίαστα, ὅπου εἶναι τά φωτεινά καί θεάρεστα, ὅπου οὐδείς ἀδικεῖ ἤ τυραννεῖται, ὅπου δέν εἶναι πλέον ἁμαρτία, οὐδέ μετάνοια, ὅπου εἶναι τό φῶς τό ἀπρόσιτον καί ἡ ἀνεκλάλητος χαρά.
Μακάριοι οἱ πενθοῦντες. Πενθήσατε, μετανοήσατε, ἐπιστρέψατε πρός με καί ἐγώ θέλω σᾶς ἀναπαύσει· ὅπου δέν εἶναι πόνος πλέον, οὐδέ δάκρυ, οὐδέ φροντίς, οὐδέ μέριμνα, οὐδέ ὀδυρμός. Ἐπιστρέψατε, υἱοί τῶν ἀνθρώπων καί ἐγώ θέλω σᾶς ἀναπαύσει, ὅπου δέν εἶναι ἄρσεν καί θῆλυ, ὅπου δέν εἶναι πλέον διάβολος, οὐδέ θάνατος, οὐδέ νηστεία, οὔτε λύπη, οὔτε ἔρις, οὔτε ζηλοτυπία· ἀλλά χαρά καί εἰρήνη, ἀνάπαυσις καί ἀγαλλίασις. Ἐπιστρέψατε πρός μέ καί ἐγώ θέλω ἀναπαύσει ὑμᾶς, ὅπου εἶναι τό ὕδωρ τῆς ἀναπαύσεως καί ὁ τόπος τῆς χλόης καί ἡ παρά τοῦ Θεοῦ τῶν ὅλων γεωργουμένη ἄμπελος, εἰς ἐκείνην τήν μακαρίαν γῆν τῶν πρᾳέων, ἐπί τῆς ὁποίας ἐγώ ἡ ἀληθινή ἄμπελος βλαστάνουσα, τῆς ὁποίας γεωργός ἀκούεται, ὅτι εἶναι ὁ Πατήρ. «Ἔλθετε πάντες οἱ κοπιῶντες καί πεφορτισμένοι καί ἐγώ θέλω ἀναπαύσει ὑμᾶς, ὅπου εἶναι ἡ ἀτελεύτητος ζωή καί ἡ εὐφροσύνη πάσης ἀγαθότητος. Ἔλθετε πρός μέ πάντες οἱ κοπιῶντες καί ἐγώ θέλω ἀναπαύσει ὑμᾶς ὅπου εἶναι τό μόνον ἐράσμιον, τό διηνεκές ἀγαλλίαμα, ἡ ἀΐδιος εὐφροσύνη, τό ἀνέσπερον φῶς, ὁ ἄδυτος ἥλιος. Ἄρατε τόν ζυγόν μου ἐφ’ ὑμᾶς καί μάθετε ὅτι πρᾷος εἰμί καί ταπεινός τῇ καρδίᾳ καί θέλετε εὕρει ἀνάπαυσιν εἰς τάς ψυχάς ὑμῶν· ὅπου εἶναι ὁ ἦχος τῶν ἑορταζόντων, ὅπου οἱ ἀπόκρυφοι θησαυροί τῆς σοφίας καί τῆς γνώσεως ἀποκαλύπτονται».
«Ἔλθετε πρός με πάντες καί ἐγώ θέλω σᾶς ἀναπαύσει, ὅπου εἶναι μεγάλη δωρεά, ἀκατανόητος χαρά, ἀμετάτρεπτος εὐφροσύνη, ἄληκτος ὑμνολογία, ἀσίγητος δοξολογία, ἀκατάπαυστος εὐχαριστία, ἀδιάλειπτος θεολογία, ἀτελεύτητος βασιλεία, ἄπειρος πλοῦτος, ἀπέραντοι αἰῶνες, ἄβυσσος οἰκτιρμῶν, ἐλέους πέλαγος καί φιλανθρωπίας, τά ὁποῖα δέν δύνανται νά λαλήσωσιν ἀνθρώπινα στόματα, ἀλλά φανεροῦνται μόνον δι’ αἰνιγμάτων. Ἐκεῖ εἶναι μυριάδες Ἀγγέλων, πρωτοτόκων πανηγύρεις, Ἀποστόλων θρόνοι, Προφητῶν προεδρίαι, σκῆπτρα Πατριαρχῶν, Μαρτύρων στέφανοι, δικαίων ἔπαινοι. Ἐκεῖ πάσης ἀρχῆς, ἐξουσίας καί τάξεως ὁ μισθός ἀπόκειται καί ὁ τόπος ἡτοιμάσθη».
«Ἔλθετε πρός με πάντες οἱ πεινῶντες καί διψῶντες τήν δικαιοσύνην καί ἐγώ θέλω ἐμπλήσει ὑμᾶς ἀγαθῶν, τά ὁποῖα ἐποθήσατε, τά ὁποῖα ὀφθαλμός δέν εἶδε καί οὖς δέν ἤκουσε καί ἀνθρώπινος νοῦς δέν ἐννόησεν. Διότι ταῦτα ἡτοίμασα εἰς τούς μετανοοῦντας ἐκ τῆς πονηρᾶς ὁδοῦ αὐτῶν. Ταῦτα ἡτοίμασα εἰς τούς ἐλεοῦντας καί εἰς τούς πτωχούς κατά τό πνεῦμα· ταῦτα ἡτοίμασα εἰς τούς πενθοῦντας ἐν μετανοίᾳ· ταῦτα ἡτοίμασα εἰς τούς εἰρηνοποιούς· ταῦτα ἡτοίμασα εἰς τούς διωκομένους δι’ ἐμέ καί συκοφαντουμένους καί ὀνειδιζομένους. Ἔλθετε πρός με πάντες οἱ πεφορτισμένοι καί ἀποτινάξατε καί ἀπορρίψατε ἀφ’ ὑμῶν τό φορτίον τῶν ἁμαρτιῶν. Διότι οὐδείς ὅστις κατέφυγε πρός με, δέν ἔμεινε πεφορτισμένος, ἀλλ’ ἀπέρριψε τήν κακήν συνήθειαν καί ἐλησμόνησε τήν τέχνην, τήν ὁποίαν κακῶς ἔμαθε παρά τοῦ διαβόλου, ἔμαθε δέ παρ’ ἐμοῦ τέχνην καλήν. Οἱ μάγοι προσελθόντες πρός ἐμέ, ἀπέρριψαν τήν μαγείαν καί ἔμαθον θεογνωσίαν. Οἱ τελῶναι ἀφῆκαν τά τελώνια καί ἐσύστησαν τάς Ἐκκλησίας. Οἱ διῶκται ἔπαυσαν ἀπό τοῦ νά διώκωσι καί κατεδέχθησαν νά διώκωνται. Αἱ πόρναι ἐμίσησαν τήν πορνείαν καί ἠγάπησαν τήν σωφροσύνην. Ὁ λῃστής παρήτησε τούς φόνους, λησμονήσας τήν λῃστρικήν τέχνην καί ἀνέλαβε τήν εἰλικρινῆ πίστιν καί ἔγινε κάτοικος τοῦ Παραδείσου. Ἔλθετε λοιπόν καί ἡμεῖς πρός με, διότι τόν ἐρχόμενον πρός με δέν θέλω ἐκβάλει ἔξω».
Ἠκούσατε, ἀγαπητοί, τάς χρηστάς ὑποσχέσεις καί τάς γλυκείας φωνάς τοῦ Σωτῆρος τῶν ψυχῶν ἡμῶν; Τίς εἶδε τοιοῦτον φιλόστοργον πατέρα; Τίς εἶδε τοιοῦτον καλόν ἰατρόν;
Ἔλθετε λοιπόν, ἄς προσκυνήσωμεν εἰς Αὐτόν, ἐξομολογούμενοι τάς ἁμαρτίας ἡμῶν. Δόξα εἰς τήν φιλανθρωπίαν Αὐτοῦ· δόξα εἰς τήν μακροθυμίαν Αὐτοῦ, δόξα εἰς τήν ἀγαθότητα Αὐτοῦ καί εἰς τήν συγκατάβασιν Αὐτοῦ· δόξα εἰς τούς οἰκτιρμούς Αὐτοῦ· δόξα εἰς τήν βασιλείαν Αὐτοῦ, δόξα, τιμή καί προσκύνησις εἰς τό ὄνομα Αὐτοῦ εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.
Πάλιν λέγω καί δέν θά παύσω λέγων· ἄς μή ραθυμήσωμεν ἁμαρτωλοί, ἄς μή δειλιάσωμεν· ἄς μή παύσωμεν βοῶντες νύκτα καί ἡμέραν μετά δακρύων· διότι εἶναι ἐλεήμων καί ἀψευδής καί ἐξάπαντος θά ἀνταμείψῃ τούς βοῶντας πρός Αὐτόν ἡμέραν καί νύκτα. Διότι Αὐτός εἶναι ὁ Θεός τῶν μετανοούντων· ὁ Πατήρ καί ὁ Υἱός καί τό Ἅγιον Πνεῦμα. Αὐτῷ ἡ δόξα καί τό κράτος, εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
ΠΗΓΗ: ΒΙΚΤΩΡΟΣ ΜΑΤΘΑΙΟΥ, ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΟΜΟΣ ΙΓ’ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ ΤΡΙΟΔΙΟΥ (ΣΕΛ. 78) ΑΘΗΝΑΙ 1969.
Οἱ Εἰκόνες καί οἱ φωτογραφίες τοῦ κειμένου, ἔχουν προστεθεῖ ἀπό τόν συντάκτη τῆς ἀνάρτησης.
