Λόγοι τοῦ Ὁσίου Πατρός ἡμῶν Κασσιανοῦ τοῦ Ρωμαίου, πρός τόν Ἐπίσκοπον Κάστορα περί τῶν ὀκτώ τῆς κακίας λογισμῶν.
Τούς λόγους τούτους ἀφιεροῖ ὁ Ὅσιος Κασσιανός τῷ Ἐπισκόπῳ Κάστορι, τούτων δέ μνείαν ποιεῖται ὁ σοφώτατος Φώτιος, ὁ Πατριάρχης, λέγων… Καί ὁ δεύτερος δέ τῷ αὐτῷ προσπεφωνημένος ἐστί (τῷ Κάστορι δηλαδή), περί τῶν ὀκτώ δέ λογισμῶν τήν ἐπιγραφήν φέρει, εἰς γαστριμαργίαν, πορνείαν, φιλαργυρίαν, ὀργήν, λύπην καί ἀκηδίαν, κενοδοξίαν τε καί ὑπερηφανείαν ἐξάπτει· χρήσιμα δέ ὑπέρ τι ἄλλο τά λόγια ταῦτα τοῖς αἱρουμένοις τόν ἀσκητικόν ἀναδέχεσθαι ἀγῶνα… κ.τ.λ. (Φιλοκαλίας σελ. 59 κ. ἑ.). Τούτους τούς λόγους, οὕς κατά τό Συναξάριον, ὁ Ὅσιος συνέγραψεν μεταγλωττίσαντες, παραθέτομεν κατωτέρω ψυχικῆς ὠφελείας ἕνεκα.
Περί κενοδοξίας.
Ἕβδομος ἀγών ὅστις ἐπιβάλλεται εἰς ἡμᾶς εἶναι ὁ κατά τοῦ πνεύματος τῆς κενοδοξίας.
Πολύμορφον καί λεπτότατον εἶναι τοῦτο τό πάθος καί οὐχί ταχέως γίνεται ἀντιληπτόν ἀπό ἐκεῖνον ὅστις ὑπ’ αὐτοῦ προσβάλλεται. Διότι, τῶν ἄλλων παθῶν τά συμπτώματα εἶναι περισσότερον φανερά, καί εὐκολωτέρα κἄπως ἡ κατ’ αὐτῶν πάλη, ἐφ’ ὅσον, γνωρίζουσα ἡ ψυχή τόν πολέμιον, διά τῆς ἀντιστάσεως καί τῆς προσευχῆς, συντόμως νικᾷ τοῦτον. Ἀλλ’ ἡ κακία τῆς κενοδοξίας καθό πολύμορφος, ὡς εἴπομεν, εἶναι δυσκολονίκητος. Αὕτη ἡ νόσος εἰς πᾶσαν ἀσχολίαν, ἤ ἐκδήλωσιν παρουσιάζεται· εἰς τήν φωνήν, εἰς τόν λόγον εἰς τήν σιωπήν, κατά τό διάστημα τῆς ἐργασίας, κατά τήν ἀγρυπνίαν, ἐν ὥρᾳ νηστείας ἤ προσευχῆς, ἐνῷ ἀναγινώσκομεν καί ἐν τῇ ἡσυχίᾳ, ἀκόμη δέ καί ἐν τῇ μακροθυμίᾳ. Διότι καί διά μέσου τούτων τῶν ἀγαθῶν ἀσχολιῶν ἐπιχειρεῖ νά κατατοξεύσῃ τόν στρατιώτην τοῦ Χριστοῦ.
Ἄν δέ δέν δυνηθῇ διά πολυτελῶν ἐνδυμάτων νά ἐξαπατήσῃ τινά εἰς κενοδοξίαν, τοῦτον, διά πτωχικοῦ ἐνδύματος προσπαθεῖ νά ἐνοχλήσῃ. Καί ἐκεῖνον τόν ὁποῖον δέν δυνηθῇ νά πείσῃ νά ὑπερηφανευθῇ δι’ ἐντιμότητα, τοῦτον δι΄ ἀτιμίαν, ὑψώνει εἰς οἴησιν. Ἐκεῖνον δέ τόν ὁποῖον δέν ἠδυνήθη νά πείσῃ νά ὑπερηφανευθῇ διά τήν ρητορικήν του ἀξίαν, δελεάζει τοῦτον, ὡς ἥσυχον διά τῆς σιωπῆς. Τόν δέ μή πειθόμενον νά ἀποχαυνωθῇ ἐκ τῶν πλουσίων τροφῶν τάς ὁποίας τρώγει, τοῦτον παρασύρει νά αὐτοεπαινεῖται διά τήν νηστείαν του. Γενικῶς δέ πᾶσα ἐργασία, πᾶσα ἀπασχόλησις, πρόφασιν πολέμου δημιουργεῖ, εἰς τόν πονηρόν τοῦτον δαίμονα.
Ἀκόμη δέ καί τούς κληρικούς ὑποβάλλει εἰς τήν φαυλότητα τῆς κενοδοξίας. Ἐνθυμοῦμαι, ὅταν ἐν τῇ σκήτῃ διέτριβον, ἕνα γέροντα, μετά τοῦ ὁποίου μεταβάντες εἰς τό κελλίον ἑνός ἀδελφοῦ πρός ἐπίσκεψιν, ἐπλησίασεν οὗτος εἰς τήν θύραν αὐτοῦ καί ἤκουσεν, ὅτι ὁ ἐντός τοῦ κελλίου ἀδελφός, ὡμιλεῖ. Νομίσας δέ ὁ γέρων ὅτι ἐκ τῆς Γραφῆς ἀναγινώσκει ὁ ἀδελφός, ἐστάθη ἀκούων. Ἀντελήφθη τότε, ὅτι ὁ ἀδελφός παραφρονήσας ἐκ τῆς κενοδοξίας του, ἐχειροτόνει ἑαυτόν διάκονον καί εἰς τούς κατηχουμένους ἔδιδεν ἀπόλυσιν.
Ὡς λοιπόν ἤκουσε ταῦτα ὁ γέρων, ἀφοῦ ὤθησε τήν θύραν εἰσῆλθεν, ὁπότε ἐλθών εἰς προϋπάντησίν του ὁ ἀδελφός, προσεκύνησε κατά τήν συνήθειαν καί ἐζήτησε νά μάθῃ παρ’ αὐτοῦ, ἄν εἶχε πολλήν ὥραν ἱστάμενος ἔξω τῆς θύρας. Ὁ γέρων τότε, χαριτολογῶν, ἀπεκρίθη πρός αὐτόν. Μόλις ἦλθον, τήν στιγμήν κατά ὁποίαν σύ ἔκαμνες τήν ἀπόλυσιν διά τούς κατηχουμένους. Τότε ὁ ἀδελφός, ἀφοῦ ἤκουσε ταῦτα, ἔπεσεν εἰς τούς πόδας τοῦ γέροντος καί παρεκάλει αὐτόν νά προσευχηθῇ ὑπέρ αὐτοῦ, ὅπως σωθῇ ἀπό ταύτην τήν πλάνην. Ταῦτα ἐξιστόρησα ἐπιθυμῶν νά ἀποδείξω, εἰς ποῖον βαθμόν ἀναισθησίας φέρει τόν ἄνθρωπον οὗτος ὁ δαίμων.
Ὁ ἐπιθυμῶν λοιπόν καλῶς νά ἀγωνισθῇ, καί τήν κεφαλήν του νά κοσμήσῃ διά τοῦ στεφάνου τῆς δικαιοσύνης, πρέπει, διά παντός τρόπου νά καταβάλῃ φροντίδα, ὥστε νά νικήσῃ τό πολύμορφον τοῦτον θηρίον, ἔχων πάντοτε πρό ὀφθαλμῶν ἐκεῖνο τό ὁποῖον ὑπό τοῦ Προφητάνακτος Δαυΐδ ἐλέχθη. «Κύριος διεσκόρπησεν ὀστᾶ ἀνθρωποπαρέσκων». Τίποτε δέ νά μή κάμνῃ ἀποβλέπων εἰς τόν ἔπαινον τῶν ἀνθρώπων, καί ἄς ἀποζητεῖ μόνον τόν παρά Θεοῦ μισθόν, ἀπομακρύνων πάντοτε τάς εἰς τόν νοῦν του ἐρχομένας σκέψεις, πρός ἔπαινον τοῦ ἰδίου ἑαυτοῦ.
Άς ἐξουθενώσωμεν λοιπόν τόν ἑαυτόν μας ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, διότι οὕτω θά δυνηθῶμεν νά ἀπαλλαγῶμεν ἀπό τοῦ πνεύματος τῆς κενοδοξίας.
ΠΗΓΗ: ΒΙΚΤΩΡΟΣ ΜΑΤΘΑΙΟΥ, ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΟΜΟΣ Β’ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ (ΣΕΛ. 450) ΑΘΗΝΑΙ 1955.
Οἱ Εἰκόνες καί οἱ φωτογραφίες τοῦ κειμένου, ἔχουν προστεθεῖ ἀπό τόν συντάκτη τῆς ἀνάρτησης.
