Λόγοι τοῦ Ὁσίου Πατρός ἡμῶν Κασσιανοῦ τοῦ Ρωμαίου, πρός τόν Ἐπίσκοπον Κάστορα περί τῶν ὀκτώ τῆς κακίας λογισμῶν.
Τούς λόγους τούτους ἀφιεροῖ ὁ Ὅσιος Κασσιανός τῷ Ἐπισκόπῳ Κάστορι, τούτων δέ μνείαν ποιεῖται ὁ σοφώτατος Φώτιος, ὁ Πατριάρχης, λέγων… Καί ὁ δεύτερος δέ τῷ αὐτῷ προσπεφωνημένος ἐστί (τῷ Κάστορι δηλαδή), περί τῶν ὀκτώ δέ λογισμῶν τήν ἐπιγραφήν φέρει, εἰς γαστριμαργίαν, πορνείαν, φιλαργυρίαν, ὀργήν, λύπην καί ἀκηδίαν, κενοδοξίαν τε καί ὑπερηφανείαν ἐξάπτει· χρήσιμα δέ ὑπέρ τι ἄλλο τά λόγια ταῦτα τοῖς αἱρουμένοις τόν ἀσκητικόν ἀναδέχεσθαι ἀγῶνα… κ.τ.λ. (Φιλοκαλίας σελ. 59 κ. ἑ.). Τούτους τούς λόγους, οὕς κατά τό Συναξάριον, ὁ Ὅσιος συνέγραψεν μεταγλωττίσαντες, παραθέτομεν κατωτέρω ψυχικῆς ὠφελείας ἕνεκα.
Περί λύπης.
Πέμπτος δι’ ἡμᾶς ἀγῶν ἐπιβάλλεται, ὁ κατά τῆς ἐννοίας τῆς λύπης ἥτις σκοτίζει τήν ψυχήν ἀπό πάσης πνευματικῆς θεωρίας καί ἐμποδίζει αὐτήν ἀπό παντός καλοῦ ἔργου.
Διότι ὅταν τό πονηρόν πνεῦμα τῆς λύπης ἀρπάσῃ τήν ψυχήν καί σκοτίσῃ αὐτήν ὁλοσχερῶς, δέν ἐπιτρέπει νά ἐκτελοῦμεν προθύμως τάς προσευχάς μας, οὐδέ νά παραμένωμεν εἰς τήν ὠφέλειαν τῶν ἱερῶν ἀναγνωσμάτων. Ὁ ἄνθρωπος νά εἶναι πρᾷος καί μετ’ ἐγκαρδιότητος νά φέρεται πρός τούς ἀδελφούς. Καί πρός ὅλας τάς ἀσχολίας καί πρός αὐτήν τήν ἐπαγγελίαν τοῦ βίου, δημιουργεῖ μίσος, ἁπάσας δέ τάς σωτηρίους σκέψεις τῆς ψυχῆς, ἡ λύπη συγχέουσα, καί τήν ἁρμονίαν αὐτῆς καί τήν ὑπομονήν παραλύουσα, ὡς ἄφρονα ταύτην καί καταπληγωμένην καταντᾷ, μέ τό νά ἐνδύῃ ταύτην διά τοῦ λογισμοῦ τῆς ἀπογνώσεως.
Διά τοῦτο, ἐάν ἔχωμεν σκοπόν νά ἀγωνισθῶμεν τόν πνευματικόν ἀγώνα καί νά νικήσωμεν, σύν Θεῷ, τά πνεύματα τῆς πονηρίας, πρέπει νά φρουρήσωμεν δι’ ὅλων τῶν φροντίδων τήν καρδίαν μας, ἐκ τῆς λύπης. Διότι καθώς ὁ σκῶρος τό ἱμάτιον, καί ὁ σκώληξ τό ξύλον, οὕτως ἡ λύπη κατατρώγει τήν ψυχήν τοῦ ἀνθρώπου, μέ τό νά πείθῃ αὐτήν νά ἀποφεύγῃ πᾶσαν καλήν συνάντησιν, μηδέ συγχωροῦσα νά δέχεταί τις παρά τῶν ἀληθινῶν φίλων, λόγον καλῆς συμβουλῆς, οὐδέ γλυκεῖαν ἤ εἰρηνικήν ἀπόκρισιν ἐπιτρέπουσα εἰς τοῦτον νά ἀνταποδίδῃ ἀλλά ἀφοῦ περιτυλίξῃ ὅλην τήν ψυχήν γεμίζει αὐτήν ἀπό ἀδιαφορίαν καί πικρίαν. Ὑποβάλλει λοιπόν εἰς αὐτήν νά ἀποφεύγῃ τούς ἀνθρώπους ὡς γινομένους αἰτίους ταραχῆς εἰς αὐτήν. Καί δέν συγχωρεῖ εἰς τήν ψυχήν νά κατανοήσῃ, ὅτι οὐχί ἔξωθεν, ἀλλ’ ἐντός αὐτῆς ἔχει ἀποτεθιμένην τήν νόσον, ἥτις τότε μόνον ἐμφανίζεται, ὅταν οἱ πειρασμοί γνωρίσουν ὅτι ἦλθεν ἡ στιγμή ἵνα διά τῶν ἐνοχλήσεων, φέρουν αὐτήν εἰς τήν ἐπιφάνειαν. Διότι παρ’ οὐδενός ἄλλου οὐδέποτε θέλει βλαβῇ ὁ ἄνθρωπος, ἐάν δέν ἔχει ἐν ἑαυτῷ ἐγκατεστημένας τάς αἰτίας τῶν κακῶν.
Διά τόν λόγον τοῦτον, ὁ πάντων Δημιουργός καί ἰατρός τῶν ψυχῶν ἡμῶν Θεός, ὁ μόνος γνωρίζων ἀκριβῶς τά τραύματα τῆς ψυχῆς, οὐχί τάς τῶν ἀνθρώπων συναναστροφάς παραγγέλλει νά ἐγκαταλείπωμεν, ἀλλά νά ἀποκόπτωμεν τάς ἐνυπαρχούσας εἰς ἡμᾶς ρίζας τῆς κακίας. Πρέπει δέ νά γνωρίζωμεν, ὅτι ἡ ὑγεία τῆς ψυχῆς, οὐχί δι’ ἀπομακρύνσεως ἐκ τῶν ἀνθρώπων ἀποκτᾶται, ἀλλά διά τῆς συναναστροφῆς καί συζητήσεως μετά τῶν ἐκ τούτων ἐναρέτων. Ὅταν λοιπόν διά τινας δῆθεν εὐλόγους ἀφορμάς τούς ἀδελφούς ἐγκαταλείπωμεν, οὔτε τάς αἰτίας τῆς λύπης ἀπεμακρύναμεν, ἀλλά μόνον ἐνηλλάξαμεν αὐτάς ἐφ’ ὅσον ἡ ἐν τοῖς ἔσω ἡμῶν νόσος καί ἐξ ἄλλων ἀφορμῶν ἀναγεννᾶται. Διότι βεβαίως, κατά τῶν ἐσωτερικῶν παθῶν πρέπει νά στρέφεται ὁλόκληρος ὁ ἀγῶν ἡμῶν. Καί διότι ταῦτα, ὅταν διά τῆς χάριτος καί τῆς συνεργίας τοῦ Θεοῦ ἐκ τῆς καρδίας ἀποβληθῶσιν, ὄχι μόνον μετά ἀνθρώπων ἀλλά καί μετά τῶν ἀγρίων θηρίων δυνάμεθα νά συζήσωμεν, κατά τό ὑπό τοῦ μακαρίου Ἰώβ εἰρημένον· «θῆρες ἄγριοι εἰρηνεύσουσί σοι». Πρῶτον λοιπόν πρέπει νά ἀγωνισθῶμεν κατά τοῦ πνεύματος τῆς λύπης, τοῦ ἐμβάλλοντος τή ψυχήν εἰς ἀπόγνωσιν, ὅπως ἀπομακρύνωμεν αὐτό ἀπό τάς καρδίας ἡμῶν. Διότι τοῦτο δέν ἐπέτρεψεν εἰς τόν Κάϊν νά μετανοήσῃ μετά τήν ἀδελφοκτονίαν, οὔτε εἰς τόν Ἰούδαν μετά τήν προδοσίαν τοῦ Διδασκάλου.
Ἐκείνην δέ μόνην τήν λύπην νά διατηρήσωμεν, τήν διά τήν μετά καλῆς ἐλπίδος γινομένην μετάνοιαν τῶν ἡμαρτημένων, περί τῆς ὁποίας εἶπεν ὁ Ἀπόστολος· «ὅτι ἡ κατά Θεόν λύπη μετάνοιαν εἰς σωτηρίαν ἀμεταμέλητον ἐργάζεται». Διότι, ἡ κατά Θεόν λύπη, διατρέφουσα τήν ψυχήν διά τῆς ἐλπίδος τῆς μετανοίας εἶναι ἀνάμικτος μετά χαρᾶς. Παρασκευάζει ὅθεν τόν ἄνθρωπον, ὥστε νά εἶναι πρόθυμος καί ὑπήκοος εἰς πᾶν καλόν ἔργον, ευπρόσιτος, ταπεινός, πρᾷος, ἀνεξίκακος, ὑπομονητικός εἰς πᾶσαν ἠθικήν ἐργασίαν καί συντριβήν, ὁποία δηλαδή πρέπει νά εἶναι ἡ κατά Θεόν λύπη. Ἕνεκα τούτου λοιπόν, ἡ λύπη αὕτη, καθιστᾷ τόν ἄνθρωπον ἱκανόν νά γνωρίσῃ τούς καρπούς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἤτοι χαράν, ἀγάπην, εἰρήνην μακροθυμίαν, ἀγαθότητα, πίστιν, ἐγκράτειαν.
Διότι ἐκ τῆς ἀντιθέτου λύπης, τούς καρπούς τοῦ πονηροῦ πνεύματος ἐννοοῦμεν, οἵτινες εἶναι ἡ ἀκηδία, ἡ ἀνυπομονησία, ὁ θυμός, τό μῖσος, ἡ ἀντιλογία, ἡ ἀπογοήτευσις, ἡ ὀκνηρία πρός τήν προσευχήν. Ἀπό τήν ὁποίαν λύπην δέον νά ἀπομακρυνώμεθα, ὅπως ἀπό τήν πορνείαν, ἀπό τήν φιλαργυρίαν καί τόν θυμόν ὡς καί ἀπό τά λοιπά πάθη.
Αὕτη δέ θεραπεύεται διά τῆς προσευχῆς, τῆς ἐλπίδος εἰς τόν Θεόν, τῆς μελέτης τῶν Θείων λόγων καί τῆς συναναστροφῆς μετ’ ἀνθρώπων εὐλαβῶν.
ΠΗΓΗ: ΒΙΚΤΩΡΟΣ ΜΑΤΘΑΙΟΥ, ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΟΜΟΣ Β’ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ (ΣΕΛ. 446) ΑΘΗΝΑΙ 1955.
Οἱ Εἰκόνες καί οἱ φωτογραφίες τοῦ κειμένου, ἔχουν προστεθεῖ ἀπό τόν συντάκτη τῆς ἀνάρτησης.
