Λόγοι τοῦ Ὁσίου Πατρός ἡμῶν Κασσιανοῦ τοῦ Ρωμαίου, πρός τόν Ἐπίσκοπον Κάστορα περί τῶν ὀκτώ τῆς κακίας λογισμῶν.
Τούς λόγους τούτους ἀφιεροῖ ὁ Ὅσιος Κασσιανός τῷ Ἐπισκόπῳ Κάστορι, τούτων δέ μνείαν ποιεῖται ὁ σοφώτατος Φώτιος, ὁ Πατριάρχης, λέγων… Καί ὁ δεύτερος δέ τῷ αὐτῷ προσπεφωνημένος ἐστί (τῷ Κάστορι δηλαδή), περί τῶν ὀκτώ δέ λογισμῶν τήν ἐπιγραφήν φέρει, εἰς γαστριμαργίαν, πορνείαν, φιλαργυρίαν, ὀργήν, λύπην καί ἀκηδίαν, κενοδοξίαν τε καί ὑπερηφανείαν ἐξάπτει· χρήσιμα δέ ὑπέρ τι ἄλλο τά λόγια ταῦτα τοῖς αἱρουμένοις τόν ἀσκητικόν ἀναδέχεσθαι ἀγῶνα… κ.τ.λ. (Φιλοκαλίας σελ. 59 κ. ἑ.). Τούτους τούς λόγους, οὕς κατά τό Συναξάριον, ὁ Ὅσιος συνέγραψεν μεταγλωττίσαντες, παραθέτομεν κατωτέρω ψυχικῆς ὠφελείας ἕνεκα.
Περί ὀργῆς.
Τέταρτος ἀγών ἐπιβάλλεται εἰς ἡμᾶς, ὁ κατά τοῦ πνεύματος τῆς ὀργῆς, ἐάν εἶναι ἀνάγκη, σύν Θεῷ, νά ἀποβάλωμεν τοῦτον τόν θανατηφόρον ἰόν ἐκ τοῦ βάθους τῆς ψυχῆς ἡμῶν. Διότι οὗτος ὁ ἰός, ἐγκαθιστῶμενος εἰς τήν ἡμετέραν καρδίαν καί ἀποτυφλώνων τούς ὀφθαλμούς ταύτης διά σκοτεινῶν ταραχῶν, μᾶς καθιστᾷ ἀνικάνους, μέχρι σημείου ὥστε, οὔτε ἐκεῖνα τά ὁποῖα μᾶς ἐνδιαφέρουν νά δυνάμεθα νά κρίνωμεν, οὔτε νά δυνάμεθα νά ἐπιτύχωμεν γνῶσιν πνευματικήν, οὔτε τῆς ἀγαθῆς φρονήσεως τήν τελειότητα νά κατακτήσωμεν, οὔτε τῆς πραγματικῆς ζωῆς νά γίνωμεν μέτοχοι, οὔτε ὁ νοῦς ἡμῶν νά γίνῃ δεκτικός τῆς θεωρίας τοῦ Θείου καί ἀληθινοῦ φωτός, «ἐταράχθη γάρ φησιν, ἀπό θυμόν ὁ ὀφθαλμός μου»· ἀλλά, οὔτε καί τῆς Θείας σοφίας νά καταστῶμεν μέτοχοι, ἄν καί σοφοί κατά τάς σκέψεις, νομιζόμεθα παρά πάντων. Ἐπειδή γέγραπται, «θυμός ἐν κόλπῳ ἀφρόνων αὐλίζεται»·ακόμη καί τούς σωτηρίους λογισμούς τῆς διακρίσεως, οὔτε καί τούτους δυνάμεθα νά ἀποκτήσωμεν, ἄν καί φρόνιμοι λογιζόμεθα μεταξύ τῶν ἀνθρώπων. Διότι γέγραπται, ὅτι «ὀργή καί φρονίμους ἀπόλλυσιν». Οὔτε καί τήν δικαίαν Κυβέρνησιν μέ καρδίαν μή γαλήνιον θά δυνηθῶμεν νά ἀπολαύσωμεν διότι γέγραπται, ὅτι ὀργή ἀνδρός δικαιοσύνην Θεοῦ, οὐ κατεργάζεται. Ἀλλ’ οὔτε καί τήν παρά πάντων ἐπαινουμένην καοσμιότητα καί εὐσχημοσύνην δυνάμεθα νά ἀποκτήσωμεν διότι γέγραπται, «ἀνήρ θυμώδης οὐκ εὐσχήμων».
Ἐκεῖνος λοιπόν ὅστις θέλει νά ἔλθῃ εἰς τήν τελειότητα καί ἐπιθυμεῖ νά ἀγωνίζεται νομίμως τόν πνευματικόν ἀγῶνα, ἄς εἶναι μακράν ἀπό παντός ἐλαττώματος καί ὀργῆς καί θυμοῦ. Καί ἄς ἀκούσῃ τί παραγγέλει εἰς αὐτόν τό Σκεῦος τῆς Ἐκλογῆς. «Πᾶσα, φησί, πικρία καί ὀργή καί θυμός καί κραυγή καί βλασφημία, ἀρθήτω ἀφ’ ὑμῶν σύν πάσῃ κακίᾳ». Ὅταν δέ εἴπῃ πᾶσα, δέν ἐπιτρέπει εἰς ἡμᾶς οὐδεμίαν πρόφασιν θυμοῦ, οὔτε ὡς ἀναγκαίαν, οὔτε ὡς εὔλογον. Διότι ἐκεῖνος ὅστις ἐπιθυμεῖ νά διορθώσῃ τόν ἁμαρτάνοντα ἀδελφόν, ἤ νά ἐπιβάλῃ εἰς αὐτόν ἐπιτίμια, πρέπει νά φροντίζῃ· ὥστε ὁ ἴδιος πρῶτον νά διαφυλάττῃ τόν ἑαυτόν του ἀπολύτως ἀτάραχον. Μή προσπαθῶν, δηλαδή νά ἰατρεύσῃ ἄλλον ἔχει αὐτός ἐν αὐτῷ τήν νόσον καί οὕτω ρηθήσεται εἰς αὐτόν τό Εὐαγγελικόν ἐκεῖνο ρητόν, «ἰατρέ, θεράπευσον ἑαυτόν»· ἤ ἐκεῖνο καθ’ ὅ, «τί βλέπεις τό κάρφος τό ἐν τῷ ὀφθαλμῷ τοῦ ἀδελφοῦ σου τήν δέ ἐν τῷ σῷ ὀφθαλμῷ δοκόν, οὐ κατανοεῖς»; Διότι, ἐξ οἱασδήποτε αἰτίας προερχομένη ἡ ἐκδήλωσις τῆς ὀργῆς ὑπερθεμαίνουσα, τυφλώνει τούς ὀφθαλμούς τῆς ψυχῆς καί δέν ἀφίνει αὐτήν νά ἴδῃ τόν ἥλιον τῆς δικαιοσύνης. Ὅπως, δηλαδή, ἐκεῖνος ὅστις θέτει πρό τῶν ὀφθαλμῶν του χρυσᾶ, ἤ μολύβδινα πέταλα, ἐπίσης ἐμποδίζει τήν δύναμιν τῆς ὁράσεως καί οὐδόλως δύναται νά ἐκτιμήσῃ τήν διαφοράν τῆς τυφλότητος ἀπό τοῦ χρυσοῦ πετάλου, τοιουτοτρόπως καί ἡ ὀργή, ἐξ οἱασδήποτε αἰτίας εὐλόγως δῆθεν, ἤ παραλόγως θερμανθεῖσα, σκοτίζει τήν δύναμιν τῆς ὁράσεως.
Τότε δέ μόνον φυσικῶς χρησιμοποιοῦμεν τόν θυμόν, ὅταν στρέφωμεν τοῦτον ἐναντίον τῶν ἐν ἡμῖν παθῶν καί φιληδόνων λογισμῶν. Οὕτω διδάσκει ἡμᾶς ὁ Προφήτης, λέγων, «ὀργίζεσθε καί μή ἁμαρτάνετε»· δηλαδή κινεῖτε τήν ὀργήν κατά τῶν ἰδίων παθῶν καί κατά τῶν πονηρῶν λογισμῶν καί ὄχι νά ἁμαρτάνετε κάμνοντες αὐτά τά ὁποῖα τόσον τά πάθη ὅσον καί οἱ κακοί λογισμοί ὑποβάλλουν εἰς τήν ψυχήν σας. Ταύτην τήν ἔννοιαν σαφῶς καθορίζει τό ἑπόμενον· «ἅ λέγετε, γάρ φησίν, ἐν ταῖς καρδίαις ὑμῶν ἐπί ταῖς κοίταις ὑμῶν κατανύγητε »· ἤτοι, ὅταν ἔλθωσιν εἰς τήν καρδίαν σας, οἱ πονηροί λογισμοί, περιορίζοντες τούτους διά τῆς ἐναντίον των ὀργῆς, μετά τόν ἐγκλεισμόν τούτων, ὡσάν ἐν τῇ κοίτῃ τῆς ἡσυχίας τῆς ψυχῆς εὑρισκόμενοι, προσεύχεσθε πρός μετάνοιαν.
Συμφωνεῖ δέ πρός τοῦτο καί ὁ Μακάριος Παῦλος μεταχειρισθείς αὐτό ὅπερ ἐλέχθη καί προσθέσας, «ὁ ἥλιος μή ἐπιδυέτω ἐπί τῷ παροργισμῷ ὑμῶν· μηδέ δίδοτε τόπον τῷ διαβόλῳ». Δηλονότι, μή παρασκευάσητε τόν ἥλιον τῆς δικαιοσύνης Χριστόν, παροργίζοντες αὐτόν, μέ τό νά συγκατατίθεσθε εἰς τούς φαύλους λογισμούς νά διασαλεύσῃ τάς καρδίας ὑμῶν, ἵνα μή μετά τήν ἀναχώρησιν τούτου, εὕρῃ ἐντός ὑμῶν θέσιν ὁ διάβολος.
Περί τούτου τοῦ ἡλίου καί ὁ Θεός διά τοῦ Προφήτου λέγει· «τοῖς δέ φοβουμένοις τό ὄνομά μου, ἀνατελεῖ ἥλιος δικαιοσύνης· καί ἴασις ἐν ταῖς πτέρυξιν αὐτοῦ ἔσται». Ἐάν δέ ἐννοήσωμεν τό ρητόν κατά γράμμα, οὐδέ μέχρι τῆς δύσεως τοῦ ἡλίου συγχωρεῖται εἰς ἡμᾶς νά διατηροῦμεν τήν ὀργήν μας. Τί λοιπόν ὡς πρός αὐτά θά ἐρωτήση τις; Δι’ ἐκείνους, οἵτινες μέ ἀγριότητα καί μανίαν ἐμπαθοῦς διαθέσεως, ὄχι μόνον μέχρι τῆς δύσεως τοῦ ἡλίου διατηροῦσι τήν ὀργήν καί ἐπί πολλάς ἡμέρας κρατοῦντες αὐτήν, παύουν νά ὁμιλοῦν; Οὐδέ διά τῶν λόγων δηλοῦντες αὐτήν, διά δέ τῆς πρός τούς ἄλλους σιωπῆς, αὐξάνοντες τόν τῆς μνησικακίας ἰόν εἰς ἑαυτόν ὄλεθρον, μέ τό νά ἀγνοοῦν, ὅτι πρέπει ὄχι μόνον νά ἀπέχωμεν ἀπό τήν φανεράν ὀργήν, ἀλλά καί ἀπό τήν κατά διάνοιαν ταύτην, ἵνα μή διά τοῦ σκότους τῆς μνησικακίας ὁ νοῦς ἀμαυρούμενος, στερηθῇ τοῦ φωτός τῆς γνώσεως καί τῆς διακρίσεως ὡς καί τῆς ἐν αὐτῷ οἰκήσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Διότι, ἕνεκα τούτου ὁ Κύριος ἐν τοῖς Εὐαγγελίοις κελεύει, νά ἀφήσωμεν τό δῶρον εἰς τό θυσιαστήριον καί νά συμφιλιούμεθα μέ τόν ἀδελφόν· ἐπειδή, δέν εἶναι δυνατόν νά γίνῃ τοῦτο εὐπρόσδεκτον ἐν ὅσῳ ὑπάρχουν ἐν ἡμῖν ὁ θυμός καί ἡ μνησικακία. Ὁ δέ Ἀπόστολος λέγων, «ἀδιαλείπτως προσεύχεσθε, καί ἐν παντί τόπῳ ἐπαίρειν ὁσίους χεῖρας χωρίς ὀργῆς καί διαλογισμῶν» τοῦτο ἡμᾶς διδάσκει. «Περιλείπεται τοίνυν, ἤ μηδέποτε προσεύχεσθαι», καί κατά τοῦτο εἶναι ὑπεύθυνοι ἔναντι τοῦ Ἀποστολικοῦ παραγγέλματος· νά φροντίζουν νά διαφυλάττουν τό διατεταγμένον καί νά πράττωσι τοῦτο χωρίς ὀργήν καί μνησικακίαν. Καί ἐπειδή πολλάκις ὅταν λυπηθοῦν ἤ ταραχθοῦν οἱ ἀδελφοί περιφρονοῦμεν λέγοντες, ὅτι οὗτοι δέν λυποῦνται ἐξ ἰδικῆς μας αἰτίας, ὁ ἰατρός τῶν ψυχῶν ἐπιθυμῶν νά ἀποσπάσῃ ἐκ τῆς ρίζας τῆς καρδίας τάς προφάσεις τῆς ψυχῆς, ὄχι μόνον ἐάν τύχῃ νά εἴμεθα ἡμεῖς λυπημένοι κατά τοῦ ἀδελφοῦ προστάσσει νά ἀφήσωμεν τό δῶρον καί νά συνδιαλλαγῶμεν, ἀλλά καί ἐάν αὐτός λυπηθῇ καθ’ ἡμῶν δικαίως ἤ ἀδίκως, νά θεραπεύωμεν τοῦτον διά τῆς παρηγορίας καί τότε νά προσφέρωμεν τό δῶρον. Ἀλλά διατί ἐπιμένωμεν τόσον ἐρευνῶντες τά εὐαγγελικά παραγγέλματα ἐνῶ εἶναι δυνατόν καί ἐκ τοῦ Παλαιοῦ Νόμου νά πληροφορηθῶμεν τοῦτο; Ὅστις, νομίζων, ὅτι πρέπει ἡ αὐστηρότης τῆς παραγγελίας νά ἔχῃ συγκατάβασιν, λέγει τά ἑξῆς. «Μή μίσει σου τόν ἀδελφόν ἐν καρδίᾳ σου» καί ἀλλαχοῦ, «ὁδοί μνησικάκων εἰς θάνατον».
Ὥστε, ἐντεῦθεν ἀποδεικνύεται, ὅτι ὄχι μόνον τήν πρᾶξιν ἐμποδίζει ἀλλά καί τήν σκέψιν ἀκόμη καταδικάζει. Διά τοῦτο, ἁρμόζει εἰς ἐκείνους οἵτινες τούς Θείους Νόμους ἀκολουθοῦν δι’ ὅλης τῆς δυνάμεώς των, νά ἀγωνίζωνται κατά τοῦ πνεύματος τῆς ὀργῆς καί τῆς ἐν τῷ ἐσωτερικῷ ἡμῶν ἐνυπαρχούσης νόσου. Καί νά μή καταδικάζωνται οἱ κατά τῶν ἀνθρώπων κινοῦντες τήν ὀργήν των, εἰς μόνωσιν καί ἐρημίαν, διότι δῆθεν, ὡς μή ὑπάρχοντος ἐκεῖ τοῦ αἰτίου τό ὁποῖον μᾶς κινεῖ τήν ὀργήν, εὐκόλως ἐπιτυγχάνεται ἡ ἀρετή, εἰς τήν μόνωσιν· διότι ταύτην, μόνον διά τῆς μακροθυμίας θέλομεν ἀποκτήσει.
Διότι, ἐπιθυμοῦμεν νά ἀπομακρυνθῶμεν τῶν ἀδελφῶν ἐξ αἰτίας τῆς ἰδικῆς μας ὑπερηφανείας, ἐπειδή δέν θέλομεν νά κατηγορήσωμεν τόν ἑαυτόν μας καί νά ἀναγνωρίσωμεν, ὅτι ἐκ τῆς ἰδικῆς ραθυμίας προῆλθον αἱ αἰτίαι τῆς ταραχῆς. Ἕως ὅτου δέ καταλογίζομεν εἰς τούς ἄλλους τάς αἰτίας τῆς ἰδικῆς μας ἀσθενείας, εἶναι ἀδύνατον νά φθάσωμεν εἰς τήν τελείαν ἀρετήν τῆς μακροθυμίας. Ὥστε τό ζήτημα τῆς ἰδικῆς μας διορθώσεως καί εἰρηνεύσεως δέν κατορθοῦται διά τῆς μακροθυμίας τῆς ὑπό τοῦ πλησίον προσφερομένης εἰς ἡμᾶς ἀλλά διά τῆς ἐκ μέρους ἡμῶν πρός τόν πλησίον ἀνεξικακίας.
Ὅταν δέ τόν τῆς μακροθυμίας ἀγῶνα ἀποφεύγοντες, τήν ἐρημικήν ζωήν επιδιώκομεν καί τήν μόνωσιν, ὅσα δέ ἐκ τῶν ἰδικῶν μας παθῶν ἐκεῖ μεταφέρομεν, εἶναι ἀποκεκρυμμένα καί οὐχί ἐξαλειφθέντα. Διότι ἡ ἐρημία καί ἡ ἀναχώρησις δι’ ἐκείνους οἵτινες δέν εἶναι ἀπηλλαγμένοι παθῶν, ὄχι μόνον νά διατηρῇ ταῦτα γνωρίζῃ ἀλλά καί νά τά ἀποκρύπτῃ οὐδέ ἐπιτρέπει εἰς τούτους νά διαγνώσωσιν ὑπό ποίου πάθους νικῶνται. Ἀντιθέτως μάλιστα, ὑποβάλλει εἰς αὐτούς, τήν φαντασίαν τῆς ἀρετῆς καί κατορθώνει νά πείσῃ αὐτούς ὅτι ἐγένοντο ταπεινοί καί μακρόθυμοι, ἕως ὅτου βεβαίως δέν εἶναι παρών ὁ τούτους ἐξερεθίζων καί δοκιμάζων. Ὅταν δέ παρουσιασθῇ ἀφορμή τις, τούτους ταράσσουσα καί ἐρεθίζουσα, εὐθύς τά ἀπομείναντα κεκρυμμένα πάθη, ὡς ἵππος ἀφηνιάσας ἀπό τῆς ἀφετηρίας του, ἀναπηδήσαντα καί εἰς τήν μακράν ἡσυχίαν καί ανάπαυσιν τραφέντα, μέ σφοδρότερον καί ἀγριώτερον τρόπον, παρασύρουσι πρός τόν ὄλεθρον τόν ἴδιον τόν ἐπιβάτην. Διότι περισσότερον ἐξαγριοῦνται ἐντός ἡμῶν τά πάθη ὅταν ἀργοῦν, μακράν τῆς ἀσκήσεως.
Καί αὐτήν τήν σκιάν τῆς ὑπομονῆς καί μακροθυμίας τήν ὁποίαν ἐνομίζομεν ὡς προερχομένην ἐκ τῆς μετά τῶν ἀδελφῶν ἐπικοινωνίας ἀπωλέσαμεν, ἐξ αἰτίας τῆς ἀμελείας τῆς ἀσκήσεως καί τῆς μονώσεως. Διότι καθώς τά ἰοβόλα ἑρπετά, ἐνῷ ἡσυχάζουν εἰς τήν ἐρημίαν καί εἰς τάς φωλεάς των, ὅταν ἀντιληφθῶσιν, ὅτι πλησιάζει τις, ἐμφανίζουν τήν μανίαν των, οὕτω καί οἱ ἐμπαθεῖς ἄνθρωποι, οὐχί πρός ἀπόκτησιν ἀρετῆς, ἀλλά ἐν τῇ ἐρημίᾳ ἡσυχάζοντες, ὅταν ἀντιληφθοῦν, ὅτι θά συναντηθῶσιν μετά τινος πλησιάζοντος καί ἐξερεθίζοντος τότε ἐξεμοῦσι τόν ἰόν των. Ὥστε, ἐκεῖνοι οἵτινες ἐπιζητοῦσι τήν ἀρετήν τῆς πρᾳότητος πρέπει ὡς ἀποκλειστικήν φροντίδα νά ἔχουν, ὄχι μόνον κατά τῶν ἀνθρώπων νά μή ὀργίζωνται, ἀλλ’ οὐδέ κατά τῶν ἀλόγων ζῴων ἤ τῶν ἀψύχων πραγμάτων. Διότι, ἐνθυμοῦμαι ἐγώ, ὅτε διέτριβον εἰς τήν ἔρημον καί κατά τοῦ καλάμου θυμωθείς, νά παχυνθῇ οὗτος κατώρθωσα καί ὄχι νά λεπτυνθῇ. Καί κατά τοῦ ξύλου θυμωθείς, ὅταν προσεπάθουν τοῦτο νά κόψω, ἀδύνατον κατέστη νά τό κόψω ταχέως. Ἄλλοτε δέ κατά πυρβόλου λίθου θυμωθείς, διότι ἐβιαζόμην νά σπινθηροβολήσῃ, πολύ βραδέως τό πῦρ ἐξεπήδησεν. Ἆρα, ὅταν ἡ ὀργή ἐντείνεται, ὡς καί κατά τῶν ἀναισθήτων πραγμάτων δύναται νά στραφῇ. Ἄν λοιπόν ἐπιθυμήσωμεν νά ἐπιτύχωμεν τῆς συγγνώμης τοῦ Κυρίου, ὄχι μόνον τή ἐνεργόν ὀργήν ὡς εἴπομεν, πρέπει νά ἐμποδίσωσιν, ἀλλά καί τήν κατά διάνοιαν. Οὔτε καί τόσον ὠφελεῖ τό νά κρατῇ κανείς τό στόμα του ἐν ὥρᾳ θυμοῦ ἵνα μή ἐκφέρῃ βαρείας καί ἐλεεινάς λέξεις, ὅσον τό νά καθαρίζῃ τήν καρδίαν ἀπό τῆς μνησικακίας καί νά μή ποτίζῃ τήν διάνοιαν μέ πονηρούς λογισμούς κατά τοῦ ἀδελφοῦ.
Τάς ρίζας, ὥστε τῶν ἁμαρτημάτων πρέπει νά κόπτωμεν, παραγγέλει ἡ Εὐαγγελική διδασκαλία, πολύ πρό τῶν καρπῶν, διότι, ὅταν ἡ ρίζα τοῦ θυμοῦ ἀποκοπῇ ἀπό τῆς καρδίας οὔτε τό μῖσος οὔτε ὁ φθόνος θά φθάσῃ εἰς ἔργον· ἄλλωστε, καί ὁ μισῶν τόν ἀδελφόν αὐτοῦ, ἀνθρωποκτόνος λέγεται, ὅταν φονεύῃ αὐτόν μέ τό αἴσθημα τοῦ μίσους ἐν τῇ διανοίᾳ καί τοῦ ὁποίου τό αἷμα βλέπουσιν οἱ ἄνθρωποι, οὐχί διά ξίφους χυθέν, ἀλλά φονευθέν μέ τοῦ μίσους τήν ἐκδήλωσιν. Βλέπει δέ καί ὁ Θεός ὅστις ὄχι μόνον ἀναλόγως τῶν πράξεων ἀλλά καί ἀναλόγως τῶν λογισμῶν καί τῶν προαιρέσεων, εἰς ἕνα ἕκαστον, ἤ στεφάνους δωρίζει, ἤ τιμωρίας ἐπιβάλλει. Ὡς Αὐτός διά τοῦ Προφήτου λέγει· «ἰδού ἐγώ ἔρχομαι συναναγεῖν τά ἔργα καί τάς ἐνθυμήσεις αὐτῶν». Ὁ δέ Ἀπόστολος λέγει· «μεταξύ ἀλλήλων τῶν λογισμῶν κατηγορούντων, ἤ καί ἀπολογουμένων, ἐν ἡμέρᾳ ᾗ κρινεῖ ὁ Θεός τά κρυπτά τῶν ἀνθρώπων».
Αὐτός δέ ὁ Δεσπότης διδάσκων ἡμᾶς, λέγει ἐν τοῖς Εὐαγγελίοις, ὅτι πρέπει ἡμεῖς πᾶσαν ὀργήν νά ἀποβάλωμεν· «ὁ ὀργιζόμενος τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ, ἔνοχος ἔσται τῇ κρίσει». Τοιουτοτρόπως λοιπόν, τά ἀκριβή περιεχόμενα τῶν κειμένων παρατίθενται, τό δέ, ὅτι τυχαίως ἐκ τῆς Γραφῆς παρελήφθη, εἶναι φανερόν ἐκ τῆς σκέψεως τῆς περιλαμβανομένης εἰς τήν Γραφήν. Διότι, ὁ σκοπός τοῦ Κυρίου ἐπιδιώκει νά ἀποκόπτωμεν τήν ρίζαν καί τόν σπινθῆρα τῆς ὀργῆς, διά παντός τρόπου καί οὐδεμίαν δικαιολογίαν ὀργῆς ἐντός τῶν ἑαυτών μας νά διαφυλάττωμεν, ἵνα μή δεδικαιολογημένως δῆθεν, κινούμενοι κατ’ ἀρχάς, ἐμπέσωμεν κατόπιν, εἰς τήν μανίαν τοῦ παραλόγου θυμοῦ.
Τῆς δέ νόσου ταύτης ἡ τελεία θεραπεία αὕτη ἐστίν· νά πιστεύσωμεν ὅτι οὔτε κατά τῶν δικαίων οὔτε κατά τῶν ἀδίκων εἶναι ἐπιτετραμμένον εἰς ἡμᾶς, νά στρέψωμεν τόν θυμόν μας. Διότι διά τοῦ πνεύματος τῆς ὀργῆς ἀφοῦ ἐσκοτίσαμεν τήν διάνοιαν, οὔτε ἡ ὄψις τοῦ φωτός, οὔτε τῆς ὀρθῆς, σκέψεως ἡ βεβαιότης, οὔτε ἡ Κυβέρνησις τῆς δικαιοσύνης θέλουσιν εὑρεθῇ ἐντός ἡμῶν. Ἀλλ’ οὔτε εἶναι δυνατόν ἡ ψυχή ἡμῶν νά φθάσῃ εἰς τόν Ναόν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἐφ’ ὅσον τό πνεῦμα τῆς ὀργῆς συσκοτίσαν τήν διάνοιαν, θέλει κατακυριεύσει ἡμᾶς.
Τέλος πάντων δέ, τό ἄδηλον τοῦ θανάτου ἔχοντες καθ’ ἑκάστην πρό ὀφθαλμῶν, δέον νά φυλάττωμεν τόν ἑαυτόν μας ἀπό τῆς ὀργῆς. Καί ἄς γνωρίζομεν, ὅτι οὔτε ἐκ τῆς σωφροσύνης, οὔτε ἐκ τῆς περιφρονήσεως ὁλοκλήρου τοῦ ὑλικοῦ κόσμου, οὔτε ἐκ τῶν νηστειῶν καί τῶν ἀγρυπνιῶν, θά προκύψῃ ὄφελος, ἐάν ὑπό τῆς ὀργῆς καί τοῦ μίσους ὁδηγούμενοι, εὑρεθῶμεν ἔνοχοι ἐν τῇ κρίσει.
ΠΗΓΗ: ΒΙΚΤΩΡΟΣ ΜΑΤΘΑΙΟΥ, ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΟΜΟΣ Β’ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ (ΣΕΛ. 441) ΑΘΗΝΑΙ 1955.
Οἱ Εἰκόνες καί οἱ φωτογραφίες τοῦ κειμένου, ἔχουν προστεθεῖ ἀπό τόν συντάκτη τῆς ἀνάρτησης.
