Φοβοῦ Κριτήν ὀφθέντα, ψυχή, κατ’ ὄναρ,
Φοβοῦ δέ μᾶλλον ἡνίκ’ ἔλθῃ καθ’ ὕπαρ.
Ἰωάννης τις ἐχρημάτισε κατά τούς χρόνους τοῦ βασιλέως Κωνσταντίνου τοῦ Μεγάλου ἐν ἔτει τλ’ (330), ὅστις ἦτο εἰς τόν βασιλέα γνωστός διά τῆς τέχνης τήν ὁποίαν εἰργάζετο. Οὗτος διῆγε πρότερον τήν ζωήν του κακῶς καί ἀσέμνως, χωρίς νά συλλογισθῇ ποτέ, ὅτι ὑπάρχει κόλασις· ἀλλ’ ὁ Θεός, ὅστις πάντα οἰκονομεῖ καλῶς πρός τό συμφέρον ἡμῶν, αὐτός φανεῖς καί εἰς τήν ὀπτασίαν τούτου διόρθωσε τήν πολιτείαν του. Οὗτος λοιπόν βλέπει ποτέ εἰς τό ὄνειρόν του, ὅτι προσέφερεν εἰς τόν βασιλέα Κωνσταντῖνον ἕν ἔργον τῆς τέχνης του, καί ἐκ τούτου θαρρῶν ὡμίλει μετά τοῦ βασιλέως μέ παρρησίαν καί συνέχαιρεν. Ἔπειτα βλέπει τόν βασιλέα ὅτι ἐξεγύμνωσε μίαν σπάθην καί περιτυλίξας τήν κόμην του, ἡτοιμάζετο νά κόψῃ τήν κεφαλήν του ἀνηλεῶς. Ὁ δέ Ἰωάννης ἔκλινε συνεχῶς τόν τράχηλον, νομίζων ὅτι παίζει τάχα μέ τόν βασιλέα, ὅτε δέ τοῦτο ἐποίει, ἀκούει τόν βασιλέα, λέγοντα μέ σοβαρότητα πρός αὐτόν· «Ὅταν τό ξίφος καταφάγη τάς τρίχας σου, τότε ὁ τράχηλός σου θέλει γεμίσει ἀπό τό αἷμα σου». Ἐφάνη λοιπόν εἰς αὐτόν, ὅτι ἐκόπη ὁ τράχηλός του καί ὅτε ἡ σπάθη ἦλθεν εἰς τό στῆθος του, ἀγωνιῶν καί φοβούμενος ἐζήτει νά λάβῃ βοήθειαν.
Ἐκ τοῦ φόβου καί τοῦ φρικτοῦ ἐκείνου ἀγῶνος ἐξύπνησεν ὁ Ἰωάννης καί συνελθών εἰς ἑαυτόν ἵστατο ὅλος ἔκθαμβος· ποιήσας δέ τό σημεῖον τοῦ Σταυροῦ εἰς τό σῶμα του, ἔλεγεν· «Εὐχαριστῶ σε, ὄνειρον, ὅτι τόν φοβερόν τοῦτον ἀγῶνα κατά φαντασίαν μόνον μοί ἔδειξας, δέν εἶδον δέ αὐτόν πραγματικῶς καί κατ’ ἀλήθειαν». Ὅθεν ἔμεινε πάλιν ὁ αὐτός ἀμετανόητος καί ἀδιόρθωτος. Μετά παρέλευσιν δέ χρόνου τινός πίπτει εἰς βαρεῖαν ἀσθένειαν, καί ἐπεκαλεῖτο τήν ἐκ Θεοῦ βοήθειαν. Τότε λοιπόν βλέπει πάλιν, ὄχι εἰς τό ὄνειρόν του, ἀλλά εἰς ἔκστασιν γενόμενος, ὅτι παρίστατο εἰς βῆμα σεκρετικόν (ἐκ τοῦ λατινικοῦ σεκρέτουμ, ὅπερ δηλοῖ ἀπόρρητον, μυστικόν) καί δικαστικόν, καί ἐκεῖ ἐκαθέζετο εἰς θρόνον φοβερώτατος βασιλεύς, ἐνδεδυμένος βασιλικήν ὁμοῦ καί ἀρχιερατικήν στολήν καί ἔχων δεξιόθεν καί ἀριστερόθεν αὐτοῦ συγκαθημένους ἄνδρας τινάς ἱεροπρεπεῖς καί σεβασμίους· αὐτός δέ ἔβλεπεν, ὅτι ἵστατο κάτωθεν. Καί δεξιόθεν μέν τοῦ βασιλέως ἔβλεπεν εὐνούχους τινάς καί ὡραίους νέους, ἀριστερόθεν δέ ἕνα ταπεινότερον καί καταδεκτικώτερον. Ὄπισθεν δέ τοῦ βασιλέως ἔβλεπε λάκκον σκοτεινότατον καί βαθύτατον ἅμα, τοῦ ὁποίου μόνη ἡ θέα ἐπροξένει φόβον ἄρρητον καί ὀδύνην μεγάλην.
Ἐν ᾧ λοιπόν ἵστατο ἔμφοβος καί ἔντρομος λέγει πρός αὐτόν ὁ καθήμενος βασιλεύς· «Ἄρα γε, ὦ νεανία, ἠξεύρεις ποῖος εἶμαι ἐγώ;» Ὁ δέ Ἰωάννης ἀπεκρίθη· «Ἠξεύρω, Δέσποτα, ὅτι σύ εἶσαι ὁ σαρκωθείς Υἱός τοῦ Θεοῦ καί Θεός, καθώς αἱ θεῖαι Γραφαί ἡμῶν διαγορεύουσιν». Ὁ δέ βασιλεύς λέγει πρός αὐτόν· «Καί ἐάν σύ ἐκ τῶν Γραφῶν μέ γνωρίζῃς, γνωρίζεις δέ καί τούς μετ’ ἐμοῦ συγκαθεζομένους πῶς ἐλησμόνησας τήν ἀπειλήν ἐκείνην, τήν ὁποίαν ἀπηύθυνεν εἰς σέ πρό χρόνων ὁ βασιλεύς Κωνσταντῖνος; ἤ δέν ἐννοεῖς ὅ,τι σοῦ λέγω;» «Ἐννοῶ τοῦτο Δέσποτα, ἀπεκρίθη ὁ Ἰωάννης, καί ἀκόμη τάς ἀναμνήσεις καί τά λείψανα τοῦ φόβου ἐκείνου ἔχω εἰς τήν ψυχήν μου». Ὁ δέ Κύριος εἶπεν· «Ἐάν τά λείψανα τοῦ φόβου ἐκείνου φέρῃς εἰς τήν ψυχήν σου, πῶς ἐπιμένεις εἰς τά κακά; μάθε λοιπόν διά τῆς δοκιμῆς, ὅτι ἐγώ ἤμην, ὅστις καί πρότερον ἔφερον εἰς σέ τήν φοβεράν ἐκείνην βάσανον καί ὄχι ὁ Κωσταντῖνος». Ταῦτα δέ εἰπών ὁ βασιλεύς ἐφάνη ὅτι διά νεύματος μόνον ἐπρόσταζε τούς παρεστῶτας νά ρίψωσι τόν Ἰωάννην εἰς τόν ὄπισθεν φαινόμενον λάκκον. Ἅμα λοιπόν ἤρχισαν οἱ εὐνοῦχοι νά ὠθῶσιν ἀνηλεῶς τόν Ἰωάννην εἰς τόν λάκκον, εὐθύς ἐκεῖνος ἐπεκαλεῖτο τήν βοήθειαν τῆς Θεοτόκου. Ὅθεν ἐφάνη εἰς αὐτόν, ὅτι εἶδε τήν Θεοτόκον ἐκεῖ εἰς τό μέσον καί μετά ταῦτα ἤκουσε τοῦ βασιλέως λέγοντος· «Ἀφῆτε αὐτόν νά ἀπέλθῃ διά τήν παράκλησιν τῆς Μητρός μου».
Ἕως ἐδῶ εἶναι ἡ ὀπτασία, τήν ὁποίαν εἶδεν ὁ Ἰωάννης. Αὐτός δέ ἔντρομος γενόμενος καί συνελθών εἰς ἑαυτόν, ἐπῆγεν εἰς εὐλαβῆ τινα Μοναχόν καί διηγήθη αὐτήν. Ὁ δέ Μοναχός εἶπε πρός αὐτόν· «Δός δόξαν εἰς τόν Θεόν, ἀδελφέ, ὅτι ἠξιώθης νά λάβῃς τοιαύτην διδασκαλίαν καί λοιπόν ἐξύπνησον, ἀγαπητέ, μή πάθῃς καί σύ τά ὅμοια ἐκείνου, περί τοῦ ὁποίου θέλω σοῦ διηγηθῆ». «Ὁμοίαν μέ τήν ἰδικήν σου ὀπτασίαν εἶδε καί ἄλλος τις, ὅστις εἶχε φίλον τόν πρῶτον ὄντα εἰς τά βασιλικά σεκρέτα καί δικαστήρια, Γεώργιον ὀνομαζόμενον. Εἶδε λοιπόν ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖνος τόν Γεώργιον αὐτόν ἀπαγόμενον δέσμιον, ὅπως ριφθῇ ἐντός φοβεροῦ χάσματος καί ἦτο ἔμφοβος ὅλος. Εἷς δέ τῶν ἐκεῖ παρεστώτων, ἔχων τήν εὔνοιαν τοῦ βασιλέως, ἐκράτησε τούς φέροντας αὐτόν εἰς τό χάσμα καί παρεκάλει νά τόν ἀφήσωσιν, ὑποσχόμενος εἰς αὐτούς, ὅτι ἐν διαστήματι εἴκοσιν ἡμερῶν μέλλει νά διορθωθῇ. Μέ τήν τοιαύτην δέ ἐγγύησιν καί βοήθειαν ἠλευθερώθῃ ὁ Γεώργιος, ὁ δέ ἰδών τήν ὀπτασίαν καί ἐννοήσας τί δηλοῖ, ἐπῆγε καί ἐφανέρωσεν αὐτήν εἰς τόν Γεώργιον ἐκεῖνον, ὁ ὁποῖος ἐσύρετο εἰς τό χάσμα, διότι ἦτο φίλος του, ὡς εἴπομεν. Ὁ δέ Γεώργιος, ταῦτα ἀκούσας, εἰς οὐδέν αὐτά ἐλογίσθη· ὅθεν ἔμεινεν ὁ δυσυχής ἀδιόρθωτος. Ἀφοῦ δέ παρῆλθον αἱ εἴκοσιν ἡμέραι, ἡρπάγη φεῦ! ἐκ τῆς ζωῆς ταύτης καί ἀπῆλθεν ὅπως πληρώσῃ τό ὑποσχεθέν χρέος». Ταῦτα ἐν εἴδει προσθήκης διηγήθη ὁ Μοναχός ἐκεῖνος πρός τόν Ἰωάννην. Ὁ δέ Ἰωάννης ἀκούσας ταῦτα καί ἔχων ἀκόμη κατά νοῦν ζωντανά ὅσα φοβερά εἶδεν, ἐξωμολογήθη χωρίς ἐντροπήν ὅλα του τά ἁμαρτήματα καί ἀλλάξας τήν ζωήν του ἐπί τό βέλτιον, διήνυσε πολλά ἔτη θεαρέστως πολιτευόμενος καί οὕτως ἀποθανών ἀπῆλθεν εἰς τάς αἰωνίους μονάς.
ΠΗΓΗ: ΒΙΚΤΩΡΟΣ ΜΑΤΘΑΙΟΥ, ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΟΜΟΣ ΙΑ’ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ, ΑΘΗΝΑΙ 1963.
