† Ἀρχιμ. Χριστοφόρου Ἀθ. Καλύβα
Ὁ βδελυρός εἶναι ὁ ἐξ ἠθικῆς ἀπόψεως ἄξιος ἀποστροφῆς, ὁ ἀήδης, ὁ ἀχρεῖος, ὁ ἀναίσχυντος, κατά τά ἑλληνικά λεξικά, ἤ ἐξ ἐπόψεως ὑγείας καί καθαριότητος, ὁ προκαλῶν ἀηδίαν, ὁ σιχαμερός ὅπως ἐμφανίζεται. Ὁ βδελυρός δέν βδελύσσεται ποτέ ἑαυτόν διά τό κατάντημά του διότι, διά τάς καταπτύστους, ἠθικῶς, πράξεις του, συμμετέχει ἡ βούλησίς του πλήρως καί ἀπολύτως. Διά νά καταστῇ ἕνας ἄνθρωπος βδελυρός, ὡς χαρακτήρ μάλιστα, πολλοί λόγοι συντελοῦν. Ἡ κληρονομικότης, τό ἄμεσον περιβάλλον, ἡ πνευματική τροφή πού προσλαμβάνει ἡ ψυχή, ἡ ἀμέλεια καί ἐγκληματική του ἀδιαφορία ὅταν ἔβλεπε τήν διαφοράν μεταξύ αὐτοῦ καί τῶν εὐγενῶν καί εὐπρεπῶν ψυχῶν. Διότι ὁ βδελυρός τάς πρός τήν ἀνηθικότητα καί βρωμερότητα ἐσωτερικάς του παρορμήσεις ἐθεράπευσε παιδιόθεν, ἱκανοποίησε καί ἰσχυροποίησε διά τῆς ἀσεβείας του πρός τάς θρησκευτικάς καί ἠθικάς ἀρχάς τοῦ συνόλου μέσα εἰς τό ὁποῖον ζῇ καί κινεῖται. Τοῦ βδελυροῦ ἡ ψυχή εἶναι ψυχή σαρκική, καί ὠθεῖ τυραννικῶς εἰς παρεκτροπάς αἱ ὁποῖαι λαμβάνουν χώραν εὐκαίρως καί ἀκαίρως κατά φύσιν καί παρά φύσιν, ἐν στιγμαῖς ψυχικῶν ἀνατάσεων τῶν ἄλλων, ἤ ὀργιωδῶν ἐκδηλώσεων. Μετέχει τῆς αἱματικῆς συγγενείας τοῦ ἑνός σατύρου, καί δέν εἶναι ἀπηλλαγμένος τῆς βαθυτέρας προσβολῆς ἐκφύλου τύπου. Κυκλοῦται ἀπό τήν ἀπόπνοιαν μιᾶς νεκρᾶς πνευματικῶς, ψυχῆς, καί ἡ ἠθική κρίσις του ἀπαμβλύνεται ἤ δέν ἀντέχει πρό τῆς λογικῆς πού δημιουργεῖ ἡ νέα διαστροφή, ἡ παθολογική κατάστασις. Εἶναι καί ἐμφανίζεται ἀναίσχυντος, ἀκράτητος εἰς ἐκδηλώσεις προσβαλλούσας τήν ἀνθρωπίνην ἀξιοπρέπειαν. Αἱ κινήσεις του, οἱ μορφασμοί του, τό χαρακτηριστικόν βλέμμα του, τά λόγια του, τά πάντα, εἶναι πειθαρχημένα εἰς τήν κεντρικήν ἐξουσίαν τοῦ ἀρρωστημένου ἐγώ του. Ὁ βδελυρός εἶναι ἕνας ζωντανός ὄγκος ὄζοντος ὑλικοῦ ἀπό τῶν ὀνύχων τῶν κάτω ἄκρων μέχρι τῆς κεφαλῆς, καί προκαλεῖ τήν ἀηδίαν καί τήν ἀποστροφήν τῶν ὑγιῶν, ὅπως ἀκριβῶς ἡ ἀνθρωπεία κόπρος, ὡς θά ἔλεγεν ὁ Τραλλιανός Ἀλέξανδρος. Τό αἴσθημα τῆς ἀηδίας πού προκαλεῖ ὁ βδελυρός εἶναι κἄπως παρόμοιον πρός ἐκεῖνο πού ἐνστικτωδῶς καί πρός ἀσφαλῆ ἄμυναν παρατηρεῖται ἔναντι τῶν ὀσμῶν τῶν τροφῶν πού βλάπτουν τόν κάθε ζωϊκόν ὀργανισμόν. Διότι ὅσῳ ἠθικῶς ἀνανάπτυκτος καί ἄν εὑρίσκεται ἕνας λαός, εἰς τάς γενικάς γραμμάς ἡ ἠθική του ἀποτελεῖ παναρμόνιον συμφωνίαν πού κατοχυρώνει τήν ἀξιοπρέπειαν τοῦ ἀνθρώπου καί ὅταν ἡ ἐσωτερική πάλη πληγώνῃ τήν καρδίαν του. Ἀπόδειξις ὅτι ποτέ, καί ὁ πλέον ἁμαρτωλός, δέν θά ἤθελε νά ἴδῃ δημοσιευόμενα τά πεπραγμένα τοῦ σκότους τά ὁποῖα καί ὁ ἴδιος ἀηδιάζει, σιχαίνεται, ἀποστρέφεται. Ὅσῳ, φυσικά, λεπτοτέρα εἶναι ἡ συνείδησις, τόσῳ καί αἱ πράξεις κρίνονται αὐστηρότερον καί ἀποφεύγονται ὡς βδελυραί. Ὁ βδελυρός εἶναι καί ἀναίσχυντος, διότι ἡ αἰσχύνη πού προκαλεῖ τό ἐρύθημα τῶν παρειῶν, κατεστράφη εἰς τήν ῥίζαν της. Ἡ φράσις «ἀδιάντροπος» περικλείει τό γνήσιον νόημα πού συλλαμβάνει ὁ λαός εἰς τάς περιπτώσεις τῆς περιφρονήσεως τῶν στοιχειωδῶν ἠθικῶν κανόνων πού ὑφίσταται, ὅσον ὑφίσταται ἐπί τοῦ πλανήτου μας καί ἡ ἀνθρωπίνη ζωή. Ὁ βδελυρός μέ τόν ρυπαρόν ποδήρη χιτώνα τῆς ἀναισχυντίας του δέν προδίδεται ἐκ μόνων τῶν κινήσεών του καί τῆς καθόλου ἐκδήλου ἐμφανίσεώς του, ἀλλά καί χωρεῖ εἰς βωμολόχον ἀδολεσχίαν ἱκανήν νά τρέψῃ εἰς φυγήν καί αὐτόν ἀκόμη τόν εἰθισμένον εἰς τοιούτου εἴδους μουσικήν. Ἡ βωμολοχία τοῦ βδελυροῦ δέν διαφέρει μέν τῆς τοῦ κακοανατεθρεμμένου καί ἀναγώγου ὅστις, ὑπό τύπον ἀστειότητος, αἰσχρολογεῖ ἤ ὑπαινίσσεται ἀνήθικα πράγματα, ἀλλ’ ὅμως τά βαθύτατα ἐλατήρια καί τῶν δύο διαχωρίζουν τούς χαρακτῆρας των. Ὁ αἰσχρολόγος πού ἀστειεύεται, γίνεται ἀνεκτός ἀπό τούς ἀκροατάς ἤ θεατάς του, διότι τόν θεωροῦν ὡς νούμερον διασκεδαζούσης ἐπιθεωρήσεως. Ὑπάρχει μία ἀμοιβαία κατανόησις, ὥστε αἱ ὑπό τύπον ἀστειότητος βωμολοχίαι καί κορδακισμοί νά λαμβάνουν χώραν, ἀφοῦ τά ἐλατήρια τοῦ αἰσχρολόγου ἀποκλείουν τόν χαρακτηρισμόν τοῦ βδελυροῦ, τοῦ ἀναισχύντου. Ὁ βδελυρός διαφέρει καί ἐκείνου ὅστις ἐν τῇ ἐκτελέσει τοῦ καθήκοντός του ἐκτρέπεται, πολλάκις, εἰς, κατά τό φαινόμενον, χυδαιότητας, λόγῳ ὠμῶν χαρακτηρισμῶν τοῦ κακοῦ ἤ τοῦ φορέως τοῦ κακοῦ, διότι ποτέ δέν ἀπωθήθη τῆς ἀγάπης καί τοῦ σεβασμοῦ ὁ γονεύς, ὁ ἀνησυχῶν νά ἀσφαλίσῃ τήν τιμήν καί τήν εὐτυχίαν τῶν παιδιῶν του. Ἴσως νά ἐκρίθη ἄπρεπος ὁ τρόπος καί νά ἐχαρακτηρίσθη ὡς γλωσσικόν ὀλίσθημα ἕνας ἔντονος χρωματισμός μιᾶς ἀνηθίκου πράξεως, ποτέ ὅμως δέν ἀπεπέμφθη ὡς βδελυρός, ὡς σιχαμερόν ὑποκείμενον ὁ ἀγαπῶν τήν ἠθικήν τάξιν καί τήν ψυχικήν ἀσφάλειαν ἄνθρωπος τοῦ καθήκοντος. Εἰς τήν ἀρχαιότητα, καί διά λόγους διδακτικούς μάλιστα, ἀνεβίβαζον ἐπί σκηνῆς ἔργα καθάπτοντα, ἐκ πρώτης ὄψεως, τῆς δημοσίας αἰδοῦς. Ὁ βδελυρός, λοιπόν, εἶναι τύπος ἀναισχυντίας, διότι ἡ φύσις του ρέπει ἐπί τά πονηρά καί ἡ διοχετευομένη διά τοῦ στόματός του κοπρολογία προκαλεῖ τήν ἀηδίαν καί τήν ἀποστροφήν, ὅταν μάλιστα τό περιβάλλον καί ἡ πνευματική ἀτμοσφαῖρα εἶναι ἠθικῶς καί αἰσθητικῶς ἀντίθετος καί πάντη ἀρνητική.
Ἀλλ’ ὁ βδελυρός δέν παρουσιάζει μόνον ἀντιαισθητικόν καί ἐλεεινόν κατάντημα ἀνθρώπου, ἀλλά καί χωρεῖ εἰς πράξεις ἀκαθάρτους, αὐτό τοῦτο τό κοινόν αἴσθημα προσβαλλούσας. Εἶναι καί ἀσελγής ἐν τοῖς πράγμασι, καί τοῦτο, διότι ἀπουσίᾳ τῆς αἰδοῦς κάθε αἰσχράν ἱκανοποίησιν πού προβάλλεται ἀπό τό ἁμαρτωλόν σαρκίον ὡς ἀνάγκη τοῦ ὀργανισμοῦ, τήν αἰτιολογεῖ πλήρως, οὐδείς δέ φραγμός ὑψοῦται διά τόν βδελυρόν, προκειμένου νά διάγῃ ἀκολάστως. Εἶναι θύματά του ἤ, μᾶλλον, ἠμπορεῖ νά εἶναι, μειράκια, καί τάς ἐκφυλιστικάς του τάσεις νά ἐκδηλώνῃ κατά τόν πλέον ἐμφανῆ καί ἀναίσχυντον τρόπον ὑπό τό φῶς τῆς ἡμέρας.
Τόν βδελυρόν μόνον τό ζωϊκόν συναίσθημα τοῦ φόβου συνέχει καί οὐχί ἡ ἀνήθικος πρᾶξις. Εὐλόγως· διότι τό ἠθικόν αἰσθητήριον εἶναι ἀπημβλυμένον. Ὡς ἀσελγής τύπος προκαλεῖ τόν ἀποτροπιασμόν καί ἐγείρει τήν κοινήν ἀγανάκτησιν ἐπειδή αἱ πράξεις του ἐξευτελίζουν τήν ἔννοιαν τοῦ ἀνθρώπου ὡς ἠθικῆς προσωπικότητος κατά τρόπον ἀνεπανόρθωτον. Ὑπερβάλλει καί τά ἄλογα ζῶα, ὡς πρός τό κεφάλαιον τοῦτο, ἀφοῦ ἡ ἀντιφυσιολογική ἱκανοποίησις τῶν κατωτέρω ὁρμῶν οὐδέ εἰς τά κτήνη προσήκει. Εἰς τήν ὑπό κρίσιν κατηγορίαν τοῦ βδελυροῦ δέον νά καταταχθῇ ὁ ὁρμαθός τῶν ἀνθρώπων τῆς πολυμόρφου γενετησίου διαστροφῆς: κίναιδοι, λάγνοι, μαζοχισταί, παιδερασταί καί αἱμομῖκται τῶν ὁποίων ἡ ψυχολογική σύνθεσις λόγῳ κληρονομικῆς καταβολῆς, ἀποτελεῖ τήν ὑλικήν βάσιν τῶν ἀσεβῶν καί ἀναισχύντων πράξεών του. Ἀνέκαθεν ἡ ψυχή κατεδίκασε τήν παρέκκλισιν ἀπό τόν ὑπό πάντων παραδεδεγμένον ἠθικόν κανόνα.
Ἡ μετά βδελυγμίας ἀποστροφή τοῦ ὁμαλοῦ ἀνθρώπου τῶν τοιούτων ὑποκειμένων καί τῶν πράξεών των εἶναι ἔνδειξις ψυχικῆς ὑγείας ἀλλά καί ἀπόδειξις ὑπάρξεως κοινῆς ἠθικῆς κρίσεως τοῦ ἀνθρωπίνου γένους ὡς πεπροικισμένου μέ οὐράνια δῶρα.
Ἀπό θρησκευτικῆς ἀπόψεως βδελυρός λογίζεται ὁ ἀσεβής, ὁ δι’ ἀκατονομάστων ὕβρεων προσβάλλων τήν θεότητα, ὁ μολύνων τούς ἱερούς χώρους. Κατά τόν Σουΐδαν: «Βδέλυγμα πᾶν εἴδωλον καί πᾶν ἐκτύπωμα ἀνθρώπου παρ’ Ἰουδαίοις», μεταφορικῶς. Ἀλλά καί ὁ ἀνδριάς ὁ ἐπί Ἀντιόχου τοῦ ἐπιφανοῦς στηθείς ἐπί τοῦ θυσιαστηρίου, βδέλυγμα τῆς ἐρημώσεως ἐκλήθη, ὅπως καί ἡ καταστροφή τοῦ Ναοῦ τοῦ Σολομῶντος ὑπό τοῦ Τίτου. «Καί ᾠκοδόμησαν βδέλυγμα ἐρημώσεως ἐπί τοῦ θυσιαστηρίου». Τόσον ἡ πρᾶξις, δηλαδή, ἡ μολύνουσα τά ἱερά καί τά ὅσια, ὅσον καί ὁ δράστης εὑρίσκονται ὑπό κοινωνικόν ἀφορισμόν καί ἐλογίζοντο ὡς βδελύγματα καί καθάρματα, διότι προσεβάλλετο οὐχί αὐτή αὕτη ἡ θεότης, ὡς απρόσβλητος καί ἀπαθής, ἀλλά διότι ἡ προσβολή τῶν θείων καί ἡ μόλυνσις τῶν ἱερῶν χώρων ἀποτελεῖ καί σήμερον τόλμημα ἀντιχρίστου, μόνου ἱκανοῦ νά συλλαμβάνῃ καί νά προβαίνῃ εἰς τοιούτου εἴδους ἀνοσιουργήματα. Ἐνταῦθα ἡ βδελυγμία πού αἰσθάνεται ὁ θρῆσκος κατά τοῦ ἀσεβοῦς καί ἡ ἀγανάκτησις, ἔχουν κοινήν ρίζαν μέ τήν πρός κάθε ἀνήθικον καί διεστραμμένον ἀποστροφήν. Ἑπομένως βδελυρός εἶναι πᾶς ὁ ἐκτρεπόμενος τοῦ κύκλου τοῦ θρησκευτικοῦ, ἠθικοῦ καί καλολογικοῦ συναισθήματος κατά τρόπον ἀηδῆ καί προκλητικόν ἄνευ τῆς τύψεως τῆς συνειδήσεως.
ΠΗΓΗ: Τό Βιβλίο «30 ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ», ΑΘΗΝΑΙ 1952, σελ. 24, τοῦ μακαριστοῦ Ἱεροκήρυκος Ἀρχιμ. Χριστοφόρου Ἀθ. Καλύβα.
