Ἄρθρο τοῦ †Ἁγιορείτου Μοναχοῦ ΘΕΟΚΛΗΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΑΤΟΥ, δημοσιευθέν στό ὑπ. Ἀρίθμ. 42 – 43 / ΙΟΥΛΙΟΣ – ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 1964, φύλλο τοῦ Ὀρθοδόξου Τύπου.
Ἀνέγνωσα εἰς τόν «ΤΥΠΟΝ» τάς ἀπαντήσεις εἰς τά τρία ἄρθρα τοῦ Καθηγητοῦ κ. Ἀλιβιζάτου. Ἠσθάνθην ἱκανοποίησιν καί ἀνακούφισιν διότι ἡτοίμαζα ἀπάντησιν. Δυστυχῶς δέν εἶναι ἡ ἐξαίρεσις ὁ κ. καθηγητής φρονῶν τόσον φιλελεύθερα. Τό σύνολον σχεδόν τῶν καθηγητῶν τῶν δύο δυσμοίρων Θεολογικῶν Σχολῶν τῶν Πανεπιστημίων μας ἔτσι φρονοῦν. Ὅλαι αἱ ἐπί μέρους ἐπιστῆμαι ἔχουν κάποιαν συνέπειαν. Οἱ θεραπεύοντες τάς διαφόρους ἐπιστήμας μεταβαίνουν εἰς Εὐρώπην καί Ἀμερικήν διά τήν καλυτέραν συγκρότησίν των καί καλῶς ποιοῦν. Ἀλλ’ οἱ Θεολόγοι μας τί θέλουν εἰς τά Καθολικά καί Προτεσταντικά Πανεπιστήμια; Τί θά μάθουν εἰς αὐτά Καθηγηταί Ὀρθόδοξοι; Ἰδού αἱ συνέπειαι, τῆς ἀσυνεπείας: Συνήθως λέγουν, ὅτι μανθάνουν τάς θεολογίας τῶν Προτεσταντῶν καί τῶν Καθολικῶν ὡς καί τόν τρόπον σκέψεως, διά νά δύνανται νά γνωρίζουν σαφέστερον τάς διαφοράς μας. Καί ἐντεῦθεν νά ἀγαποῦν περισσότερον τήν Ὀρθοδοξίαν καί νά τήν προστατεύουν. Δυστυχῶς, ὅμως, δέν συμβαίνει αὐτό. Ἴσως ἡ πρόθεσις νά εἶναι καλή. Καί εἶναι καλή. Ἀλλά δέν δύναται ἡ πρόθεσις νά γίνη πραγματικότης. Διότι εἰσέρχονται εἰς κλίματα ἐπικίνδυνα χωρίς τά ἀπαραίτητα μέσα αὐτοπροστασίας. Πῶς νά προστατεύση ἕνας «καθηγητάκος» 22 – 25 ἐτῶν τόν ἑαυτόν του, ἀπό τάς ἰσχυράς ἐπιδράσεις τῆς Ρωμαιοκαθολικῆς καί Προτεσταντικῆς Θεολογίας, ὅταν, ἐστερημένος ὀρθοδόξων κριτηρίων, εὑρίσκεται μέσα εἰς τήν γοητεύουσαν ἀτμόσφαιραν τοῦ Δυτικοῦ ρασιοναλισμοῦ; Μέ ποῖα μέσα νά ἀντιδράση ἐνώπιον τῆς θαμβούσης ψευδοσοφίας τῶν Εὐρωπαίων τό χθεσινόν, κομπλεξικόν διά τήν καταγωγήν του, χωριατόπουλον, πού οἰστρηλατημένον ἀπό τό ὄνειρον νά γίνη μέγας θεολόγος, μέ γλῶσσες καί εὐρωπαϊκήν σκέψιν, ρουφᾶ εὐχαρίστως ὅ,τι τοῦ σερβίρει ἡ Κίρκη τῆς λογοκρατουμένης θεολογίας; Καί ἐνῶ ἡ Εὐρώπη καί ἡ Ἀμερική θά ἔπρεπε νά χαρακτηρισθοῦν ἀπό τούς γνησίους ἐκπροσώπους τῆς Ὀρθοδόξου θεολογίας ὡς ἀπηγορευμέναι ζῶναι, ἀντιθέτως, μέ τό σύστημα τῶν ὑποτροφιῶν εἰς τά αἱρετικά Πανεπιστήμια, στέλλονται εἰς αὐτά «ὡς πρόβατα ἐπί σφαγήν» τά λυμφατικά φοιτητάκια μας, διά νά ἐπιστρέψουν ώς ἄλλοι γεννίτσαροι τῆς Ἐκκλησίας μας, μεστά οἰήσεως καί κομπορρημοσύνης. Καί ἓν μόνον δέν ὑποψιάζονται: ὅτι καί θεολόγοι δέν ἔγιναν, ἀλλά καί τόν Χριστόν ἀπώλεσαν. Ἐντεῦθεν τά δεινά τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ σύγκρουσις μεταξύ τῆς παραδοσιακῆς Ὀρθοδοξίας καί τῆς ἀσυγκρατήτου διανοητικότητος τῶν ἄνευ σεβασμοῦ πρός τήν παράδοσιν θεολόγων – ἐπιστημόνων, Προτεσταντικῆς ἤ Ρωμαιοκαθολικῆς ἐκδόσεως, καθίσταται ἀναπόφευκτος. Καί νά σκέπτεται κανείς τήν ἔκτασιν, πού ἔχει λάβει εἰς τήν ἐποχήν μας τό κακόν τοῦτο! Πῶς, λοιπόν, νά ἐλπίσωμεν εἰς τήν ἐξάπλωσιν τῆς θείας καί ἀμώμου Ὀρθοδοξίας εἰς τόν κόσμον; Καί πῶς, μέ μίαν θεολογίαν ἂνευ Παραδόσεως, δέν παρασκευάζομεν τό ἔδαφος διά νά εἰσέλθουν εἰς τόν χῶρον τῆς ἀδιαφθόρου Ὀρθοδοξίας μας οἱ «κατεφθαρμένοι τόν νοῦν»αιρετικοί; Ἡ ἐπί τῶν ἡμερῶν μας ἀναταραχή τῆς Ἐκκλησίας δέν ὀφείλεται εἰς τήν πεπλανημένην ἀντίληψιν περί Ὀρθοδοξίας τῶν θεολόγων μας; Ἐάν ὁ Παναγιώτατος Οἰκουμενικός Πατριάρχης κ. Ἀθηναγόρας δέν ἔζη ἐπί ἔτη πολλά εἰς Ἀμερικήν, ἡ ὁποία ἐπιδρᾶ ὀλεθρίως καί εἰς τούς πλέον ἰσχυρούς χαρακτῆρας καί δέν ἐνισχύετο ἀπό τούς θεολόγους τοῦ περιβάλλοντος τοῦ Φαναρίου καί τούς Πανεπιστημιακούς ἰδικούς μας, θά προέβαινεν εἰς ἐνεργείας, αἱ ὁποῖαι δικαίως ἐξήγειραν σύμπαντα τόν Ὀρθόδοξον λαόν; Ἐάν ἔλεγον οἱ θεολόγοι μας εἰς τόν Παναγιώτατον, ὅτι ἡ Ὀρθοδοξία εἶναι ἡ Μία, Ἁγία, Καθολική καί Ἀποστολική Ἐκκλησία, αἱ δέ λεγόμεναι Ἐκκλησίαι εἶναι ἔξω τῆς ἀληθείας καί τῆς σωτηρίας, εἶναι αἱρετικαί μᾶζαι, θά ἐτόλμα τάς τόσον ταπεινωτικάς διά τήν Ὀρθοδοξίαν ἐνεργείας, ὅσον καί νά ἐπεθύμει νά ὑπηρετήση πολιτικούς σκοπούς πρός ὄφελος ξένων;
Ὁ καθηγητής κ. Ἀλιβιζᾶτος εἶναι ὁ τύπος τοῦ δυτικοπλήκτου Θεολόγου. Ἐσπούδασε εἰς Προτεσταντικά Πανεπιστήμια, ὅπως καί οἱ συνάδελφοί του, οἱ ὁποῖοι ἦλθον εἰς τήν Ἑλλάδα μέ τίτλους καί 2 – 3 ξένας γλώσσας, προσόντα ἱκανά διά μίαν ἕδραν ἐν ταῖς Σχολαῖς τῆς Θεολογίας τῶν Πανεπιστημίων μας. Καί ἐντεῦθεν διδάσκουν τί; Ὀρθόδοξον Θεολογίαν! Ποῦ τήν ἔμαθον; Γνῶσις εἶναι ἡ θεολογία; Ἤ μᾶλλον: γνῶσις μόνον; Δυνάμεθα νά χωρίσωμεν τήν Ὀρθόδοξον ζωήν ἀπό τήν Ὀρθόδοξον γνῶσιν; Ἐάν δέν διδαχθῶμεν ὀρθοδόξως καί δέν ζήσωμεν ὀρθοδόξως, πῶς εἶναι δυνατόν νά γίνωμεν ὀρθόδοξοι, καί μάλιστα διδάσκαλοι τῆς Ὀρθοδοξίας; Φιλοσοφία εἶναι ἡ θεολογία; Δέν εἶναι ἄνθος τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς; Δέν εἶναι μία μαρτυρία συνεχιζομένη, μία μαρτυρία τῆς Ἀποστολικῆς καί Πατερικῆς διδασκαλίας; Δέν εἶναι ζωή; Ἄν δέν εἶναι ζωή καί εἶναι φιλοσοφικά σχήματα, τότε πρός τί τό θεολογεῖν; Διατί ἡμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι, πού διετηρήσαμεν ἀνόθευτον τήν Πατερικήν θεολογίαν, ἄνευ τῆς ὁποίας ἡ Ὀρθοδοξία νοθεύεται, νά μή τήν καλλιεργῶμεν διά νά ἀκτινοβολῆ ὡς σωτηριώδης ἀλήθεια, ἀλλά νά καταφεύγωμεν εἰς τά αἱρετικά Πανεπιστήμια, μέ ἀποτέλεσμα νά αὐξάνωμεν τήν ἐν τῷ κόσμῳ σύγχυσιν; Ἄν ἡμεῖς δέν κατέχωμεν παμφαῆ τήν ἀλήθειαν, πού εὑρίσκεται, λοιπόν; Ποῦ νά τήν ἀναζητήση ὁ ἄνθρωπος; Δέν ὑποψιάζονται οἱ εἰς Δύσιν μεταβαίνοντες πόσον μέγα κακόν προκαλοῦν εἰς ἑαυτούς, τούς γενησομένους μελλοντικῶς μαθητάς των καί εἰς ὅλον τόν κόσμον, ὅταν ἀφήνουν τήν ἁγίαν των Ἐκκλησίαν, ἐντός τῆς ὁποίας μυσταγωγοῦνται τήν θεολογίαν, καί τήν ἀναζητοῦν ἐκεῖ πού δέν ὑπάρχει εἰμή σύγχυσις καί ἀμφιβολία καί σκότος βαθύ; Καί ἐντεῦθεν γίνονται πρόξενοι σχισμάτων καί ἐρίδων εἰς τήν Ἐκκλησίαν, εἰρήνην ἄγουσαν. Καί ἐνῶ «περιάγουν ξηράν καί θάλασσαν» διά νά ἐπιτύχουν τήν «ἕνωσιν» τῶν ἁπανταχοῦ χριστιανῶν «ἐξ ἀγάπης», κατορθώνουν ἀσφαλῶς νά διαιροῦν τούς ἐν Χριστῷ ἀδελφούς ἐντός τοῦ χώρου τῆς Ἑλληνικῆς Ὀρθοδοξίας, εἰς ἑνωτικούς καί ἀνθενωτικούς! Πότε, ἐπί τέλους, θά γίνη ἀντιληπτή αὐτή ἡ ἀντινομία, πού ὑπάρχει ἐντός τῆς Ὀρθοδόξου Ἑλληνικῆς Ἐκκλησίας; Πότε ἡ ἁγία Ἐκκλησία μας, ὡς αὐτάρκης ἐν τῇ ἀληθείᾳ, θά ἐκμεταλλευθῆ τόν ἴδιον πλοῦτον; Πότε θά δημιουργήση τάς προϋποθέσεις ἐκείνας, πού θά τῆς ἐπιτρέψουν, ὅπως οἱ προοριζόμενοι νά διδάξουν τήν εὐσέβειαν, μή μολυνθοῦν ἀπό τό αἱρετικόν μίασμα; Πότε θά ἀπαλλαγῶμεν ἀπό τό πλέγμα κατωτερότητος ἔναντι τῶν Εὐρωπαίων; Διατί δέν συνειδητοποιοῦμεν τούς θησαυρούς πού μᾶς ἐχάρισεν ὁ Θεός, ὡς ἀλήθειαν καί φῶς, πίστεως καί ζωῆς, ἀλλά ἀρχοντοχωριατικῶς θεωροῦμεν ἀναγκαίον τόν ἐμβολιασμόν μας μέ τόν ἰόν τοῦ προτεσταντισμοῦ καί τοῦ καθολικισμοῦ, τῶν αἱρετικῶν, «οἷς οὐκ ἔστι σωτηρία»; Ἐάν ἐγκαταλείψωμεν τήν Ὀρθόδοξον πνευματικήν παράδοσιν, ἡ ὁποία διήκει εἰς τήν ἱστορίαν τῆς Ἐκκλησίας μέχρι τῶν ἡμερῶν μας, ὡς ἀδιάσπαστος καί ἁλυσιδωτή σπονδύλωσις καί συνέχεια Πατερικῆς θεολογίας, ποῦ θά στραφῶμεν καί πῶς δέν θά ὀλισθήσωμεν εἰς αἱρέσεις;
Λυποῦμαι, διότι εἶμαι ὑποχρεωμένος νά εἴπω, ὅτι αἱ θεολογικαί μας Σχολαί δέν ὠφελοῦν τήν Ἐκκλησίαν. Τήν βλάπτουν πολλάκις. Ἄν λάβη κανείς ὑπ’ ὄψιν, ὅτι οἱ διάκονοι τῆς Ἐκκλησίας, εἴτε διά τόν Κλῆρον προορίζονται εἴτε νά ἐργασθοῦν ὡς λαϊκοί θεολόγοι, πρέπει νά διέλθουν ἀπαραιτήτως ἀπό τάς θεολογικάς Σχολᾶς τῶν Πανεπιστημίων μας, εὔκολον εἶναι νά ἀντιληφθῆ, πῶς διαμορφοῦνται ἀπό διδασκάλους, οἱ ὁποῖοι ἐμορφώθησαν εἰς προτεσταντικά ἤ καθολικά Πανεπιστήμια. Εἶναι θαῦμα πῶς δέν ἐγίναμεν ἀκόμη αἱρετικοί… Σπάνιον τό φαινόμενον Πανεπιστημιακοῦ Καθηγητοῦ, πού νά διέφυγε τάς ἐπιδράσεις τῶν ξένων. Τό λάθος, ὅμως, δέν εἶναι τῶν θεολογικῶν μόνον Σχολῶν. Ἡ Πολιτεία ἔχει ἀνάγκην ἀπό πεπαιδευμένους Ἕλληνας. Καί βλέπει τήν θεολογίαν, ὡς ἕνα κλάδον παιδείας, καί ἀδιαφορεῖ γιά τό πῶς λειτουργεῖ. Ἡ Ἐκκλησία ὅμως διατί δέν μεριμνᾶ διά τήν ὀρθόδοξον συγκρότησιν τῶν φορέων τοῦ εὐαγγελικοῦ λόγου; Βλέπομεν τούς ἐρχόμενους εἰς τό Ἅγιον Ὄρος φοιτητάς τῆς θεολογίας, ἐν πλήρει συγχύσει ἰδεῶν καί φρονημάτων, ὡς πρός τήν Ὀρθοδοξίαν, καί ἀποκαρδιούμεθα διά τό μέλλον τῆς ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας μας. Τούς ἀναπτύσσομεν τάς θεμελιώδεις ἀρχάς τῆς Ὀρθοδόξου θεολογίας καί μᾶς ἀτενίζουν ἔκπληκτοι, ὡς ἐάν ἤκουον ξένην διάλεκτον. Παραδίδω ἄνευ σχολίων εἰς τούς ἀναγνώστας τοῦ «ΤΥΠΟΥ» τό κατωτέρω ἐκφραστικόν γεγονός. Πρό διετίας ἐδέχθην εἰς τό κελλίον μου, ἐν τῇ Ἱ. Μονή τῆς Μετανοίας μου, δύο Λουθηρανούς θεολόγους, ὑποτρόφους τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν. Μετά διημέρους συνομιλίας ἐπί θεολογικῶν θεμάτων μοί εἶπον: «Πάτερ, ἔχομεν μακρόν διάστημα παρακολουθοῦντες Ὀρθόδοξον θεολογίαν εἰς Ἀθήνας. Σᾶς βεβαιοῦμεν, ὅτι ἐδῶ εἰς τό κελλίον σας ἀντελήφθημεν τάς μεγάλας διαφοράς μας, ὅτι ἔ χ ο μ ε ν διαφοράς. Σᾶς εὐχαριστοῦμεν!». Καί ἑτέρα περίπτωσις, ὄχι ὀλιγώτερον σημαντική τῆς πρώτης. Ὅτε κατά τό ἔτος 1959 ἐτελοῦντο αἱ πανορθόδοξοι ἑορταί τῇ 600η ἐπετείῳ ἀπό τῆς Κοιμήσεως τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ ἐν Θεσσαλονίκῃ, καί μετά τάς γενομένας ὁμιλίας τοῦ προγράμματος, μέ ἐπλησίασεν ὁ αἰδεσιμώτατος πρωτοπρεσβύτερος π. Κωνστ. Ρουζίτσκυ, πρύτανις τῆς θεολ. Ἀκαδημίας τῆς Μόσχας, διά νά μοῦ εἴπη: «πρώτην φοράν, πάτερ, βλέπω λαϊκούς καθηγητάς νά ὁμιλοῦν περί μοναχισμοῦ. Αὐτό δέν τό γνωρίζομεν εἰς τήν Ρωσσίαν….».
Θά τό εἴπω, καί τοῦτο πρός ἐντροπήν μας. οἱ Ρῶσσοι θεολόγοι ἐκπροσωποῦν σήμερον τήν Ὀρθόδοξον θεολογίαν. (Ἔχομεν, βεβαίως, καί τάς ἐπαινετάς ἐξαιρέσεις εἰς τόν κανόνα). Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς δέν ἦτο Ρῶσσος. Εἶναι Ἕλλην βυζαντινός θεολόγος. Ἐν τούτοις, μόνον οἱ Ρῶσσοι μᾶς τόν… παρουσίασαν! Ἐμάθομεν μόνον ἀπό τούς Ρώσσους θεολόγους τί σημαίνει ἅγιος Γρηγόριος Παλαμᾶς διά τήν Ὀρθόδοξον Θεολογίαν. Καί ὁσάκις οἱ ἰδικοί μας ἀσχοληθοῦν, κατά σημβεβηκός, μέ τήν θεολογίαν του, τελικῶς θά μᾶς εἴπουν: «δυστυχῶς πολλή μελάνη ἐχύθη δι’ ἕν θέμα τόσον προσκροῦον εἰς τήν ἡμετέραν λογικήν»! Καί ἔχουν ἀσφαλῶς δίκαιον, διότι νομίζουν ὅτι ἡ θεολογία ἡ Ὀρθόδοξος εἶναι μόνον λογική. Εἰς ἐμέ ὅμως ἀρκεῖ ἡ μαρτυρία αὐτή διά νά ἐπιβεβαιώση τοῦ λόγου μου τό ἀσφαλές. Ἀλλά θά δώσουν φρικτόν λόγον εἰς τόν Θεόν οἱ θεολόγοι μας διά τήν σιωπήν των ἤ τήν ἀντορθόδοξον, ἔστιν ὅτε, λαλιάν των, ἐπί τοῦ συγκλονίζοντος τάς συνειδήσεις τοῦ ὀρθοδόξου λαοῦ θέματος τῆς ἑνώσεως. Εἶναι λυπηρόν, ὅτι ἐκ τῶν ἐν ἐνεργεία καθηγητῶν τῶν Πανεπιστημίων μας μόνον ἕνας φ ι λ ό λ ο γ ο ς κατήγγειλε τήν παρασκευαζομένην προδοσίαν εἰς βάρος τῆς Ὀρθοδοξίας. Τί νά λέγη, τάχα, ὁ μέγας Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, βλέπων τόν λαόν του ἐπηρεαζόμενον ἀπό τούς θεολόγους τῆς ἐπαρχίας του καί ὁδηγούμενον πρός ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι τόν ἀφώρισαν;
Ἐπί τῇ εὐκαιρίᾳ θά παρεκάλουν τήν δ/νσιν τοῦ «ΤΥΠΟΥ» νά ἀναδημοσίευε, χάριν τῶν χιλιάδων ἀναγνωστῶν του,τήν ὁμιλίαν τοῦ π. Γεωργίου Φλωρόφσκυ, πού περιελήφθη εἰς τόν πανηγυρικόν τόμον ἐπί τοῖς ἑορταῖς τοῦ Ἅγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ (Θεσσαλονίκη 1960). Ἐλπίζω ἔτσι νά μάθουν τί εἶναι Ὀρθόδοξος Θεολογία, τά ἀξιολύπητα ἐκεῖνα παιδιά πού σπουδάζουν θεολογίαν. Θά μάθουν καί ἀπό ποῦ ἀρχίζουν αἱ διαφοραί μας μέ τούς αἱρετικούς. Διότι μέ τάς θεωρίας τῶν καθηγητῶν των, ὅτι διαφέρομεν μέ τούς αἱρετικούς μόνον κατά τάς μεθόδους σκέψεως, ὅτι ἡμεῖς εἴμεθα συνεκτικοί καί ἐκεῖνοι ἀναλυτικοί, ὅτι ἡμεῖς ἀναχωροῦμεν ἐκ τῶν ἐπί μέρους πρός τό ὅλον καί ἐκεῖνοι ἐκ τοῦ ὅλου πρός τά ἐπί μέρους καί ἄλλα τοιαῦτα φιλοσοφικά καί θεωρητικά κατασκευάσματα, οὐδέν ἕτερον ἐπιτυγχάνεται, εἰμή νά ἐγκαθίστανται εἰς τόν νοῦν τῶν νέων θεολόγων ἕν ὁλόκληρον ἀφηρημένον σύστημα ἰδεῶν, ἐνῶ ἔχουν ἀνάγκην μόνον ἀπό ἕνα πτερόν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἰς τήν καρδίαν των!
ΘΕΟΚΛΗΤΟΣ ΜΟΝΑΧΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΑΤΗΣ
ΝΕΑ ΣΚΗΤΗ ΑΓ. ΟΡΟΣ
ΠΗΓΗ: Ἐφημερίδα Ὀρθόδοξος Τύπος, φύλλο 42 – 43 / ΙΟΥΛΙΟΣ – ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 1964
(1). Ρασιοναλισμός: Φιλοσοφική θεωρία πού πρεσβεύει ὅτι ἡ λογική ἀποτελεῖ τη βάση γιά κάθε γνώση καί ὄχι ἡ ἐμπειρία ἤ ἡ θεία ἀποκάλυψη. Ἡ πνευματική κίνηση πού ἀπό τα μέσα του 18οὐ αἰώνα προσπάθησε νά μεταδώσει τα φῶτα του εὐρωπαϊκοῦ πνεύματος στόν ὑπόδουλο ἑλληνισμό.
(2). Λυμφατικός: Πού πάσχει ἀπό κακή λειτουργία του λεμφικοῦ συστήματος καί εἶναι ἀδύνατος, ὠχρός καί ἀνόρεχτος (λυμφατική κράση). Βλ. καί καχεκτικός.
Ἡ ἑρμηνεία τῶν παραπάνω λέξεων (1) καί (2) εἶναι ἀπό τό lexigram.gr: Λεξικά, Γλώσσα, Παιδεία, Ἡ μεγαλύτερη Πύλη γιά την ἑλληνική γλώσσα.
