Τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρός ἡμῶν Ἰωάννου Ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου
Ὦ τῶν ξένων καί παραδόξων πραγμάτων, ἀδελφοί. Ὁ Λῃστής μετά τοῦ Χριστοῦ, καί ὁ μαθητής Ἰούδας μετά τοῦ διαβόλου. Τό φῶς ἐγένετο σκότος καί τό σκότος εἰς φῶς μετεβάλλετο· ὁ ἀμνός λύκος καί ὁ λύκος ἀμνός· ὁ Λῃστής τάς χεῖρας τοῖς ἥλοις ἐμπεπαρμένος, τόν Δεσπότην ἠσπάζετο, λέγων πιστῇ τῇ φωνῇ· Μνήσθητί μου, Κύριε, ἐν τῇ Βασιλείᾳ σου. Καί ὁ μαθητής φιλήματι προσφέρει τοῖς χείλεσιν, τῇ δέ καρδίᾳ τό ξύλον ηὐτρέπισε· τοῖς χείλεσι χαράν ἐφθέγγετο, καί τῇ καρδίᾳ δόλον ἠρεύξατο· χαῖρε, λέγων, Ραββί, εἶτα καί φιλεῖ αὐτόν· καί στρεφόμενος ἔλεγε τοῖς Ἰουδαίοις νεύματι, οὐ ῥήματι, δήσαντες ἀπενέγκατε αὐτόν.
Ὦ παράνομε Ἰούδα, ποῦ προστάσσεις ἀπάγεσθαι τόν λέγοντα, ὁ οὐρανός μοι θρόνος, ἡ δέ γῆ ὑποπόδιον τῶν ποδῶν μου; Ἀλλ’ ὁρῶ τήν ἀγάπην ἡμῶν προτιμοτέραν καί τό στόμα στεναχωρούμενον, εἰ καί ἠβουλόμην ἐνταῦθα καταπαῦσαι τόν λόγον· ἀλλ’ ἐπειδή τό ἡμέτερον φιλήκοον προτρέπει ἡμᾶς μηκῦναι τόν λόγον, πρός τήν ἀκολουθίαν τοῦ λόγου ἐπανέλθωμεν.
Χαῖρε, φησί, Ραββί. Ὁ δέ φιλάνθρωπος Δεσπότης νικῶν τῇ ἀνεξικακίᾳ τοῦ προδότου τήν πονηρίαν, καλῶς εἶπεν, ἑταῖρε, ἐφ’ ᾧ πάρει; Ἀσπάζομαί σε Ἰούδα· οὐχ ἵνα ἀγάπην δωρήσωμαι ἥν ἀπεβάλου, ἀλλ’ ἵνα κενώσω τήν χάριν, ἥν δέδωκά σοι· ἀνάξιον γάρ ἀγγεῖον ἐπουράνιον Μυστήριον βαστάζειν οὐ δύναται. Τί λέγω περί Ἰούδα; Πέτρος ὁ τήν κλεῖδα τῆς Βασιλείας δεξάμενος, βλέπων τόν Βασιλέα τῆς δόξης σταυρούμενον, ῥήξας τάς κλεῖς ἔφυγεν. Καί ὁ Λῃστής ὁ τάς θύρας ὑπανοίγων τῶν πλουσίων, αὐτός τάς κλεῖς τῆς Βασιλείας τοῦ Παραδείσου ἥρπασε. Πέτρος ὁ λέγων, κἄν δέῃ με σύν σοί ἀποθανεῖν, οὐ μή σέ ἀπαρνήσομαι, τρίτον ἀπηρνήσατο· καί ὁ Λῃστής οὐ λόγοις ἐπαγγειλάμενος, ἀλλά συναποθνῄσκων τῷ Κυρίῳ, ἔλεγεν· Μνήσθητί μου, Κύριε, ἐν τῇ Βασιλείᾳ σου.
Ὁ Λῃστής ἀρχάς καί ἐξουσίας οὐκ ᾐδέσθη καί ὁ Πέτρος ἀπειλήν κόρης οὐκ ὑπήνεγκεν· ὁ Λῃστής ἔκραζε· Μνήσθητί μου, Κύριε. Καί ὁ Πέτρος, οὐκ οἶδα τόν ἄνθρωπον τοῦτον, ὅν πρό μικροῦ Υἱόν τοῦ Θεοῦ καλεῖ. Πέτρος ὁ διά θαλάσσης περιπατήσας, τόν πεζεύσαντα τήν ὑγράν φύσιν ἠρνήσατο· καί ὁ Λῃστής οὐκ ἐπί νῶτα θαλάσσης βαδίσας, ἀλλ’ ἐπί ταῖς τῶν πλουσίων πύλαις, ἔκραζε, Μνήσθητί μου, Κύριε· οἱ υἱοί τοῦ Ζεβεδαίου οἱ λέγοντες, δυνάμεθα πιεῖν τό ποτήριον (τοῦ σωτηρίου) ὅ μέλλεις πιεῖν (τοῦτο γάρ ἦν ἐν καιρῷ τοῦ Πάθους τό ποτήριον τοῦ σωτηρίου) ἔφυγον καί ὁ Λῃστής ἥρπασεν ἐκ χειρός τοῦ Ζεβεδαίου τό τοῦ σωτηρίου ποτήριον λέγων· ποτήριον σωτηρίου λήψομαι καί τό ὄνομα Κυρίου ἐπικαλέσομαι.
Θωμᾶς ὁ τοῦ ἀκαταλήπτου Μυστηρίου περίεργος ἐρευνητής ἔφασκε τοῖς συμμαθηταῖς, ἄγωμεν καί ἡμεῖς ν’ ἀποθάνωμεν μετ’ αὐτοῦ καί ἰδών αὐτόν σταυρούμενον ἔφυγε. Σταυρούμενον βλέπει καί φεύγει, ἀνιστάμενον βλέπει καί διστάζει, λέγων· ἐάν μή βάλω τόν δάκτυλόν μου εἰς τόν τύπον τῶν ἥλων, καί τήν χεῖρα μου εἰς τήν πλευράν αὐτοῦ, οὐ μή πιστεύσω. Ἀλλ’ ὁ φιλάνθρωπος Θεός, ὁ δι’ ἕν πρόβατον καταλεληθώς τοῦ ἑνός προβάτου οὐ κατεφρόνησεν, ἀλλ’ αἴρει αὐτό ἐπί τῶν ὤμων καί φησί· Φέρε τόν δάκτυλόν σου εἰς τήν πλευράν μου· λόγχην στρατιωτικήν ἠνεσχόμην καί ἀποστολικῆς δεξιᾶς οὐκ ἀνέχομαι;
Ἀλλ’ ὦ τῶν καλῶν, Λῃστά (πρός σέ γάρ μοι ὁ λόγος) πῶς λῃστεύειν ἐδιδάχθης; Οὐ γέγονας μαθητής καί πῶς δημιουργόν καλεῖς; λέγων· Κύριε, Μνήσθητί μου ἐν τῇ Βασιλείᾳ σου. Καλῶς ἐλάλησας, εὐσεβῶς ἐπίστευσας. Ἐπί κινδύνοις πολλάκις ἐσύλησας, πλουσίων πολλάκις ἤνοιξας θησαυρούς, καί τοιοῦτον Μαργαρίτην οὐχ εὗρες, ὡς τόν Χριστόν. Ἀπόστολος οὐ γέγονας, οὐκ ἤκουσας τοῦ Νομοθέτου λέγοντος· «Ὄψεσθε τήν ζωήν ἡμῶν κρεμαμένην»· καί ὅμως κρεμάμενος ἀπό ξύλου ἐτρύγησας τήν ζωήν. Οὐκ ἤκουσας Ἠσαΐου λέγοντος· «Τῷ μώλωπι τοῦ πάθους Αὐτοῦ τά τῶν ἀνθρώπων πάθη τήν ἴασιν δέχεται»· καί πῶς πάθεσιν εὗρες ἴαμα;
Ναί, βλέπων τήν κτίσιν δονουμένην καί τρέμουσαν, καί τόν ἐπί ξύλου κρεμάμενον Δεσπότην, γνωρίζω τόν Κτίστην τῆς κτίσεως· εἰ μή γάρ ἦν οὗτος ὁ Ποιητής τῶν ὅλων, ὁ ἥλιος οὐκ ἄν βλέπων Αὐτόν γυμνόν, αἰδούμενος, τάς οἰκείας ἀκτῖνας ἀπέκρυψε καί τούς θεομάχους ἐσκότισεν, εἰ μή ἦν οὗτος Ποιητής οὐρανοῦ καί γῆς, οὐκ ἄν βλέπων Αὐτόν σταυρούμενον, τό σκότος ὡς σάκκον περιεβάλλετο. Εἰ μή ἦν οὗτος Δεσπότης τῆς γῆς πάσης, οὐκ ἄν ἐκ τῆς πλευρᾶς Αὐτοῦ τό αἷμα δεξαμένη, ἐβόα ἐκ τῶν θεμελίων. Εἰ μή ἦν οὗτος Δεσπότης ζωῆς καί θανάτου, οὐκ ἄν προσεγγίζων αὐτῷ ὁ θάνατος κατελύθη καί τά τῶν Ἁγίων μνήματα ἀνεῴχθησαν. Εἰ μή ἦν οὗτος Κύριος τοῦ Ναοῦ, οὐκ ἄν βλέπων αὐτόν ὁ Ναός σταυρούμενον, τό οἰκεῖον καταπέτασμα ἔσχισεν. Εἰ μή ἦν οὗτος ὁ λαβεῖν βουλόμενος τόν θάνατον τοῦ ἁμαρτωλοῦ, οὐκ ἄν ἐπρέσβευεν ὑπέρ τῶν ἁμαρτωλῶν, λέγων· «Πάτερ, ἄφες αὐτοῖς, οὐ γάρ οἴδασι τί ποιοῦσιν». Ὁ γάρ τούτου θάνατος πάντας συνανέστησεν. Κατέρχεται γάρ εἰς τόν Ἅδην καί μετά πάντων ἀνέρχεται. Διά τοῦτο κράζων, οὐκ ἔλεγε, Κύριε, μνήσθητί μου ὅταν εὖ σοι γένηται, ἀλλά μνήσθητί μου ἐν τῇ Βασιλείᾳ σου, Κύριε. Καί τί πρός αὐτόν ὁ Δεσπότης; Ἀμήν λέγω σοι, σήμερον μετ’ ἐμοῦ ἔσῃ ἐν τῷ Παραδείσῳ.
Ὅτε οὖν εἶδεν ὁ διάβολος, ὅτι πάντα κατ’ οἰκονομίαν ἐγένετο, καί τά σημεῖα τά ἐπί τοῦ Σταυροῦ γενόμενα, τόν ἥλιον σκοτιζόμενον, τήν γῆν σειομένην, τό καταπέτασμα τοῦ ναοῦ ῥηγνύμενον, πέτρας σχιζομένας, ἐμπαιχθείς ἔφυγε πρός τόν Ἅδην, καί λέγει αὐτῷ· οὐαί μοι τῷ ταλαιπώρῳ· ἐνεπαίχθην, βοήθησόν μοι τῷ ταλαιπώρῳ. Κλείσωμεν τάς θύρας, μή εἰσέλθῃ ὧδε· ἀσφάλισον τοῖς μοχλοῖς, καί ὅλῃ τῇ δυνάμει ἀντιστῶμεν, ὥστε μή δέξασθαι αὐτόν. Ἔδραμε δέ ὁ Ἅδης καί ἀπέκλεισε τάς θύρας, καί τοῖς μοχλοῖς ἠσφαλίσατο. Καί ἰδού Κύριος ἔρχεται ἐπί τόν Ἅδην καταδιώκων τόν διάβολον, καί αἱ Δυνάμεις προέτρεχον καί ἰδού αἱ θύραι ἀποκεκλεισμέναι, καί ἐφώνησαν αἱ Δυνάμεις λέγουσαι· ἄρατε πύλας οἱ ἄρχοντες ἡμῶν, καί ἐπάρθητε πύλαι αἰώνιοι, καί εἰσελεύσεται ὁ Βασιλεύς τῆς δόξης. Καί φησίν ὁ Ἅδης ἔσωθεν ἀποκρινόμενος. Τίς ἐστιν οὗτος ὁ Βασιλεύς τῆς δόξης; Καί πάλιν αἱ Δυνάμεις φασίν· Κύριος τῶν Δυνάμεων, οὗτος ἐστίν ὁ Βασιλεύς τῆς δόξης.
Ἀποκριθείς δέ ὁ Ἅδης εἶπε. Τίς ἐστιν οὗτος, εἴπατε; Καί εἰ τοιοῦτος ἐστίν, τί ζητεῖ ἐνταῦθα; Τί κατέλιπε τόν Οὐρανόν καί κατέβη ὧδε; Καί φασίν αἱ Δυνάμεις· ἐπειδή γάρ Βασιλεύς τῆς δόξης ἐστίν, τόν ἐκ τῆς ἀνταρσίας γενόμενον κατέβη ὧδε δῆσαι καί παραδοῦναί σοι καί τούς ἑαυτοῦ στρατιώτας ἐκ σοῦ σπᾶσαι, καί ἀνακαλέσασθαι.
Ἀποκριθείς δέ ὁ Ἅδης λέγει τῷ διαβόλῳ· τρικέφαλε Βεελζεβούλ, ἔκπτωμα τῶν Ἀγγέλων, ἀσθενές, ἀπρόκοπτε, οὐκ εἶπόν σοι μή πολεμήσῃς μετ’ Αὐτοῦ; Ἰδού νῦν ἅ προεῖπον σοι, παρεστί σοι καί τί ποιήσεις, ἄθλιε; Διατί παρήκουσας τῶν ῥημάτων μου; Ἴδε, ἦλθε ζητεῖν σε καί δῆσαι καί διά σοῦ αἰχμάλωτος γίνομαι· ἔξελθε, εἰ δυνατός εἶ καί ἀπάντησον Αὐτῷ· ἐγώ γάρ βοηθῆσαι σοι οὐ δύναμαι.
Καί ὁ διάβολος πρός αὐτόν ἀπεκρίνατο, κλαίων καί ὀδυρόμενος· ἐλέησόν με τέως μή ἀνοίξῃς· ἐνίοτε ἀποστρέφεται, τέως ἀγώνισαι ὑπέρ ἐμοῦ εἰ καί ἐνεπαίχθην. Τίς γάρ οὐκ ἐμπαίζεται ἐκ τῶν τοιούτων αὐτοῦ ρημάτων; Ποτέ γάρ φοβούμενος τόν θάνατον ἔλεγε· «Περίλυπός ἐστιν ἡ ψυχή μου ἕως θανάτου». Ποτέ δέ ἱκεσίαν τῷ Πατρί προσέφερε, λέγων· «Πάτερ, εἰ δυνατόν ἐστιν παρελθέτω ἀπ’ ἐμοῦ τό ποτήριον τοῦτο». Ταῦτα τά ρήματα ἐδελέασάν με. Ἐκεῖνος ἀποκριθεῖς, εἶπε· Ἐκ τούτων κἀγώ ὁ ἄθλιος υπελάμβανον, ὅτι φοβούμενος τόν θάνατον λυπεῖται.
Ταῦτα αὐτῶν λεγόντων, αἱ Δυνάμεις ἐπέμενον λέγουσαι· «Ἄρατε πύλας οἱ ἄρχοντες ἡμῶν, καί ἐπάρθητε πύλαι αἰώνιοι, καί εἰσελεύεται ὁ Βασιλεύς τῆς δόξης». Καί οἱ Προφῆται ἀκούσαντες τάς φωνάς περί τοῦ Βασιλέως τῆς δόξης, ἔχαιρον καί ἠγάλλοντο. Ἰωάννης ἔλεγεν· οὐκ εἶπον ὑμῖν ὅτι ἔρχεται καί ἐκβάλλει ἡμᾶς; Πάντες ηὐφραίνοντο καί τῷ Ἅδη ἔλεγον· ἄνοιξαί σου τάς πύλας, ὅπως εἰσέλθῃ ὁ Βασιλεύς τῆς δόξης. Ὁ Ἅδης οὐκ ἠνέσχετο. Καί ἀποκριθεῖς ὁ Προφήτης Δαυίδ, εἶπε· δεῖ γάρ τήν ἐμοῦ πληρῶσαι προφητείαν. Ὅτε γάρ ἔμενον ἐπί τῆς γῆς, προεῖδον τό γενόμενον, ὅτι οὐ μή ἀνοίξῃ ἀφ’ ἑαυτοῦ καί εἶπον· Κύριος συνέτριψε πύλας χαλκᾶς, καί μοχλούς σιδηροῦς συνέθλασε. Καί εὐθέως προσελθών ὁ Κύριος τάς πύλας συνέτριψε καί τούς μοχλούς συνέθλασε, τάς δυνάμεις τοῦ Ἅδου κατεπάτησε καί τάς ὀδύνας τοῦ θανάτου ἔλυσε, τά κέντρα τοῦ Ἅδου συνέθλασε, καί ἐπληρώθη τό γεγραμμένον· Ποῦ σου, θάνατε τό κέντρον; Ποῦ σου, Ἅδη, τό νῖκος;
Ὑπήντησαν αὐτῷ οἱ Προφῆται χαίροντες καί ἀγαλλόμενοι, ὑμνοῦντες καί εὐλογοῦντες. Εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου, ὡσαννά ἐν τοῖς ὑψίστοις. Τότε λαβών ὁ Κύριος τόν διάβολον ἔδησεν αὐτόν ἀλύτοις δεσμοῖς, καί ὑπέστρωσεν αὐτόν πῦρ ἄσβεστον, σκώληκας ἀκοιμήτους, καί ἔστιν ἐκεῖ κατακεκλεισμένος κλαίων καί στενάζων. Ὁ δέ Κύριος λαβών πάντας τούς Προφήτας ἐξέβαλεν ἐκ τοῦ Ἅδου πορεύεσθαι εἰς τόν Παράδεισον. Οἱ δέ χαίροντες ἐξεπήδησαν ἐκ τοῦ Ἅδου.
Πρῶτος ὁ Δαυίδ κρούων τήν κιθάραν, ἔλεγεν εὐφραινόμενος· Δεῦτε ἀγαλλιασώμεθα τῷ Κυρίῳ, ἀλαλάξωμεν τῷ Θεῷ τῷ Σωτῆρι ἡμῶν, ὅτι ὁ Βασιλεύς ἡμῶν πολεμήσας ἐνίκησε· καί πάντες ὑπήντησαν τό ἀλληλούϊα. Καί πάλιν αὐτός· πάντα τά ἔθνη κροτήσατε χεῖρας, ἀλαλάξατε τῷ Θεῷ ἐν φωνῇ ἀγαλλιάσεως, ὅτι ὁ Βασιλεύς ἡμῶν ὑπέρ ἡμῶν πολεμήσας ἐνίκησε. Καί οὕτως ἀγαλλιώμενοι ἐπί τόν Παράδεισον ἔτρεχον. Καί εἰσελθόντες ἐκεῖ εὗρον τόν Λῃστήν, καί ἐξέστησαν καί ἔλεγον αὐτῷ· τίς εἰσήγαγέ σε ᾧδε; Τίς δέ σοι τάς θύρας ἠνέῳξε; Τί δέ πεποιηκώς εἰσῆλθες πρῶτος ἡμῶν ἐνθάδε; Μή καί τά ἐνταῦθα λῃστεύειν ἦλθες; Μή συλῆσαι τά ᾧδε παρεγένου; Οὐκ ἠρκέσθης τῶν ἐπιγείων, ἀλλά καί τά ἐπουράνια ἁρπάσαι θέλεις; Εἰπέ ἡμῖν, τίς εἰσήγαγέ σε ᾧδε; Οὐ φθονοῦμεν, διότι εἰσῆλθες, ἀλλά τήν αἰτίαν ζητοῦμεν.
Ὁ δέ ἀποκριθεῖς εἶπεν αὐτοῖς· Διά τά ἔργα μου οὐκ εἰμί ἄξιος εἰσελθεῖν ἐνθάδε, ἀλλ’ ὁ Θεός ὁ φιλάνθρωπος ὤν καί ἐλεήμων εἰσήγαγέ μέ ᾧδε. Ἐγώ γάρ οὐδέν ἀγαθόν κέκτημαι· ὅθεν καί κατέκρινάν με Ἰουδαῖοι μετά τοῦ Ἀθανάτου Βασιλέως, καί θέλοντές με ἀπολέσαι, ἐζωοποίησάν με, σταυρώσαντές με τῷ Χριστῷ. Καί ἰδών ἐγώ τά σημεῖα τά ἐπί τοῦ Σταυροῦ γενόμενα καί νοήσας ὅτι ὁ Υἱός ἦν τοῦ Θεοῦ, ἐφώνησα φωνῇ μεγάλῃ, λέγων· Μνήσθητί μου, Κύριε, ἐν τῇ Βασιλείᾳ Σου! Καί εὐθέως δεξάμενός μου τήν δέησιν λέγει μοι· Ἀμήν λέγω σοι, σήμερον μετ’ ἐμοῦ ἔσῃ ἐν τῷ Παραδείσῳ. Καί ἔδωκέ μοι τό τοῦ Σταυροῦ σημεῖον λέγων· τοῦτο λαβών πορεύου εἰς τόν Παράδεισον, καί ἐάν κωλύσῃ σε ἡ φλογίνη ρομφαία εἰσελθεῖν, ἐπίδειξον αὐτῇ τό βασιλικόν σημεῖον καί ἀνοίξει σοι τάς θύρας· καί ἦλθον καί εὐθέως ἰδοῦσά με ἡ φλογίνη ρομφαία, ἡ φυλάττουσα τόν Παράδεισον, ἔκλεισε τάς θύρας, ἐγώ δέ εἶπον, ὅτι ὁ Βασιλεύς ὁ νῦν σταυρωθείς, αὐτός μέ ἀπέστειλε, καί ἐπέδειξα τό σημεῖον, καί εὐθέως ἠνέῳξέ μοι, καί εἰσελθών οὐδένα εὗρον καί ἐξέστη μου ἡ διάνοια, καί ἔλεγον ἐν ἑαυτῷ· Ποῦ ἐστιν Ἀβραάμ, Ἰσαάκ, καί Ἰακώβ, καί τό πλῆθος τῶν Προφητῶν; Καί θαυμάζοντός μου καί διανοουμένου, ἰδού ἐφάνησάν μοι εἰς τά δεξιά μέρη τῆς Ἀνατολῆς δύο ἄνδρες παλαιοί ἡμερῶν, τῇ ἰδέᾳ θαυμαστοί, καί ἐκλεκτοί τῷ προσώπῳ, καί ἐπερώτησάν με λέγοντες· τίς εἶ σύ; Ἀβραάμ οὐκ εἶ· ἐκείνου γάρ τό σχῆμα ἱερατικόν. Μωϋσῆς οὐκ εἶ· ἐκεῖνος γάρ ἰσχνόφωνος καί βραδύγλωσσος, ἡ δέ σή λαλιά τρανή· σύ λῃστής ἡμῖν φαίνει· καί γάρ τό σχῆμα σου λῃστρικόν ἐστιν. Καί ὠμολόγησα ὅτι Λῃστής ἤμην, καί ὅτι ὁ Δεσπότης τοῦ Παραδείσου εἰσήγαγέ με ᾧδε, ἐπειδή συνώδευσα αὐτῷ εἰς τόν θάνατον, ὅν ὑπέμεινε δι’ ἡμᾶς. Καί εἶπον αὐτοῖς· καί ὑμεῖς τίνες ἐστέ; Δέομαι ὑμῶν. Καί ἀποκριθείς εἰς ἐξ αὐτῶν εἶπέ μοι· Ἐγώ εἰμι Ἠλίας ὁ Θεσβίτης, καί ὑπό πυρίνου ἅρματος ἠνέχθην ἐνταῦθα, καί οὐκ εἶδον θανάτου ἀκμήν. Καί οὗτος ὁ μετ’ ἐμοῦ Ἐνώχ ἐστιν ὁ μετατεθείς ἐνταῦθα ῥήματι Θεοῦ.
Οἱ δέ Προφῆται ἀκούσαντες ἐδόξασαν τόν Θεόν ἐπί τῇ τοιαύτῃ δωρεᾷ τῇ δοθείσῃ τοῖς ἁμαρτωλοῖς. Ὁ δέ Κύριος σκυλεύσας τόν θάνατον, καί Ἅδην πατήσας, καί τούς μοχλούς συντρίψας, καί τόν διάβολον δήσας, καί τόν ἄνθρωπον ἐλευθερώσας, πάντας εἰς οὐρανούς ἀνεκόμισεν, ἀναστάς ἐκ νεκρῶν· Ὧ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων Ἀμήν.
ΠΗΓΗ: Βίβλος καλουμένη Οδηγός τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρός ἡμῶν Ἀναστασίου τοῦ Σιναΐτου Ἐπισκόπου Θεουπόλεως Ἀντιοχείας. Ἒκδοσις 3η ὑπό Γέροντος Χρύσανθου Σκουρτανιώτου Μοναχοῦ, τοῦ αὐταδέλφου αὐτοῦ Γερασίμου Ἱερομονάχου καί τῆς Συνοδείας αὐτοῦ. ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ 1970 (Σελ. 218). Πρόλογος τοῦ ἐν Μοναχοῖς ἐλαχίστου Βίκτωρος Ματθαίου Καθηγουμένου τῆς ἐν Κρονίζῃ, Κουβαρᾶ Ἀττικῆς Ἱερᾶς καί σεβασμίας Δεσποτικῆς Μονῆς Μεταμορφώσεως του Σωτῆρος (10η Αὐγούστου 1970).
