(1ο μέρος από 3)
«Θέλω ἵνα μοι δῷς ἐξ αὐτῆς ἐπί πίνακι τήν Κεφαλήν Ἰωάννου τοῦ Βαπτιστοῦ».
Ἐκ σπέρματος ὄφεως, λέγει ὁ Ἡσαΐας, ἐξελεύσεται ἔκγονα ἀσπίδων καί τά ἔκγονα αὐτῶν ἐξελεύσονται ὄφεις ἱπτάμενοι: Τό ὁποῖον θέλει νά εἰπῇ, ὅτι ἀπό τόν ὄφιν γεννῶνται αἱ ἀσπίδες καί τά γεννήματα αὐτῶν γίνονται ὄφεις πτερωτοί, ἀληθής δέ βεβαίως ὁ λόγος τοῦ Προφήτου.
Ἰδού τό παράδειγνα, ὁλοφάνερον. Πόθεν γεννᾶται ὁ Ἡρώδης οὗτος ὅστις ἔρριψεν εἰς τήν φυλακήν τόν Ἰωάννην, τέλος δέ τόν ἐθανάτωσεν; Ἀπό τόν πρῶτον καί τρομερόν ἐκεῖνον ὄφιν, ὅστις ἐθανάτωσε τάς δεκατέσσαρας χιλιάδας τῶν βρεφῶν, ἀπό τόν πρῶτον δηλαδή καί μέγαν Ἡρώδην. Ἀπό τόν ὄφιν ἐκεῖνον γεννῶνται ὁ Ἀριστόβουλος καί ὁ Φίλιππος, ὡς καί οἱ ἄλλοι ὄφεις· ἀπό τό σπέρμα τοῦ ὄφεως ἐκείνου γεννᾶται καί ἡ θυγάτηρ τοῦ Ἀριστοβούλου Ἡρωδιάς. Ὄφις φαρμακερός ὁ πρῶτος Ἡρώδης ἐναντίον τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως. Ὄφις τοιοῦτος καί ὁ δεύτερος Ἡρώδης, ὁ υἱός του· ἰδού καί ἡ ἀσπίδα, ἡ Ἡρωδιάς. Θέλεις νά ἰδῇς καί τό θυγάτριον αὐτῆς ὅμοιον τῆς ἀσπίδος; Ἰδού αὐτό, τῆς ἀσπίδος τό γέννημα, πῶς πετᾷ ἔμπροσθεν τοῦ Ἡρώδου· καί μέ τό πέταγμα καί στριφογύρισμα ἐκεῖνο ἀνοίγοντας τό στόμα των, τόσον ὁ ὄφις, ὡς ἡ ἀσπίς καί τό γέννημά της, κόπτουσι τήν κεφαλήν τοῦ Ἰωάννου. Ὦ πονηρός ὄφις! Ὦ θανατηφόροι ἀσπίδες! Εἰς ποίαν φωτοφόρον κεφαλήν τολμοῦν νά βάλουν τούς ὀδόντας των, οἱ δείλαιοι. Ὦ ποῖον ἀκτινοφεγγοβόλον Λύχνον ἀποτολμοῦν νά σβύσουν. Σβύνουν τόν Λύχνον τόν φωταυγῆ, διά νά μή θεωρῇ ὁ Κόσμος τάς κακίας των. Βγάζουν τό φῶς ἀπό τό μέσον, διά νά μή θεωροῦνται ἀπό τούς ἄλλους αἱ μοιχεῖαι των. Βγάζουν τήν Φωνήν τοῦ Λόγου ἀπό τό μέσον, διά νά μήν κηρύττῃ τάς παρανομίας των. Ὅμως, τόν Λύχνον τοῦ φωτός, τόν ἐστερήθησαν ἐκεῖνοι καταβάντες εἰς τόν Ἅδην καί ὄχι ὁ Κόσμος ὅλος. Πάλιν εἶναι Λύχνος τοῦ φωτός, Πρόδρομος τοῦ Ἡλίου καί Φωνή τοῦ Λόγου καί πάλιν οὕτω λέγεται. Διότι, ποῦ δέν λάμπει; Ποῦ δέν ἀκτινοβολεῖ; Ποῦ δέν κηρύττει ὡς Φωνή τοῦ Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ; Δέν γεννᾶται ἀπό δικαίους, δίκαιος, ἀπό τόν Ζαχαρίαν καί τήν Ἐλισάβετ; Δέν εἶναι ἐκ κοιλίας Μητρός αὐτοῦ, ἁγιασμός; Δέν ἐπέρασεν εἰς τήν ἔρημον, ὄχι ἁπλῶς ἀνθρωπίνην, ἀλλά σχεδόν Ἀγγελικήν ζωήν; Δέν ἅπλωσε τάς χεῖράς του εἰς τήν Κορυφήν τοῦ παντός Κόσμου Δεσπότου καί Ποιητοῦ καί Πλάστου; Πῶς λοιπόν ἠμπορεῖ τις ποτέ νά μοῦ εἰπῇ, ὅτι δέν συμμετέσχε μιᾶς παντοτινῆς ζωῆς καί αἰωνίου Θεϊκῆς λάμψεως; Υἱός γάρ δίκαιος, λέγει ὁ Σολομῶν, γεννᾶται εἰς ζωήν, διότι γίνεται μιμητής Ἀγγελικῆς ζωῆς, γεννᾶται εἰς ζωήν, διότι ἀξιώνεται νά γίνῃ Βαπτιστής τῆς Αὐτοζωῆς καί νά λάβῃ μέρος ἀπ’ ἐκείνην τήν Αὐτοζωήν. Λάμπει παντοτεινά, ὡς Πρόδρομος τοῦ νοητοῦ Ἡλίου, διότι ἁπλώνοντας εἰς τόν νοητόν ἐκεῖνον Ἥλιον, δίδει πρός αὐτόν διά παντός τάς ἡλιοθεοσταλάκτους του ἀκτῖνας, ὁ νοητός ἐκεῖνος Ἥλιος. Ὦ πόσον ἀκτινοθεοφεγγοβολεῖ καί ἄς ἐνόμιζεν ὁ ληρώδης πώς τόν ἔσβησεν.
Ὦ πόσην ἔλαβε χάριν ἀπό τόν Χριστόν, ὥστε νά καταστῇ ἄξιος διά τάς ἀρετάς του νά γίνῃ Βαπτιστής Του. Τίς νά ἐπαινέσῃ κατ’ ἀξίαν τόν Βαπτιστήν. Τίς νά πλέξῃ Ἐγκώμιον ἁρμόδιον εἰς τόν Πρόδρομον. Ἐάν ὁ Χριστός, μεταξύ τῶν γεννηθέντων ἐκ γυναικῶν, μείζονα τόν μαρτυρεῖ, τίς ἄλλος ἠμπορεῖ περισσότερον; Ὥστε ὄχι διά νά τόν ὑψώσωμεν περισσότερον, ἀλλά διά νά μή μᾶς κρίνουσιν οἱ ἀνευλαβεῖς ὁμιλοῦντας περί τούτου, θέλομεν ἀποδείξει τόν Ἰωάννην, πρῶτον, Φωνήν καί Στόμα τοῦ Χριστοῦ καί δεύτερον μετά τήν καρατομήν, δέν λέγω μόνον ἀπό τούς φίλους, ἀλλά καί ἀπό τούς ἐχθρούς τοῦ Χριστοῦ, ἐπαινετόν καί ὑπερθαύμαστον. Ἰδού λοιπόν, ὅτι ἀπό τό πρῶτον ἀρχόμεθα.
Θέλοντας ὁ Μέγας καί Οὐράνιος Θεός νά φανερώσῃ λεπτομερῶς εἰς πόσην ἀσύγκριτον ἀγάπην καί τιμήν ἔχει ἐκείνους ὅλους, ὅπου διά πολλῶν κόπων καί πόνων καί ἱδρώτων, διά παντός ἀγωνιζόμενοι, ἐξάγωσι τόν ἁμαρτωλόν ἀπό τό στόμα τοῦ Ἅδου, λέγει διά τοῦ Προφήτου Ἱερεμίου. Ὅποιος βγάλει τίμιον ἄνθρωπον, ἀπό τό ἀνάξιον στόμα τοῦ διαβόλου, θέλει τόν κρίνῃ καί τόν ἔχῃ ὡσάν τό ἰδικόν Του Στόμα. «Ἐάν ἐξαγάγῃς ἄξιον ἀπό ἀναξίου στόματος, εἰς τό στόμα μου ἔσῃ». Ὦ ἔπαινος ἀπό τόν Θεόν εἰς ἐκείνους, ὅπου διά τήν σωτηρίαν τοῦ ἀνθρώπου ἐναντίον τοῦ διαβόλου, ἀνδρείως ἠγωνίσθησαν. Οὗτος τοῦ Θεοῦ ὁ ἔπαινος καί εἰς Προφήτας καί Ἀποστόλους, Ἀρχιεράρχας καί Διδασκάλους οἱ ὁποῖοι, ὄχι ἕνα καί μόνον τίμιον, ἀλλά μυρίους καί ἀναριθμήτους, μάλιστα, μέ πολλούς ἱδρῶτας, ἀπό τό βέβηλον καί ἀνάξιον στόμα τοῦ διαβόλου ἐξέβαλον. Κατ’ ἐξοχήν ὅμως ὁ ἔπαινος οὗτος ἁρμόζει εἰς τόν Ἰωάννην τόν Πρόδρομον. Διότι, ἐάν εἶναι φωνή τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, καθώς θέλει φανῇ, φανερόν εἶναι, πῶς εἰς αὐτόν ἁρμόζει ἐξαιρετικῶς νά λέγεται καί Στόμα Αὐτοῦ.
«Φωνή Κυρίου ἐπί τῶν ὑδάτων», λέγει ὁ Δαυΐδ. Καί πάλιν ὁ αὐτός, Φωνή Κυρίου καταρτιζομένη ἐλάφους· Φωνή Κυρίου συσσείοντος ἔρημον καί συσσείσει Κύριος τήν ἔρημον Κάδδης. Ποία εἶναι ἡ φωνή αὕτη, τήν ὁποίαν ἐννοεῖ ὁ Δαυΐδ, ὅταν λέγῃ, ἐπάνω τῶν ὑδάτων; Ὅπου καταρτίζει τάς ἐλάφους, ὅπου σείει τήν ἔρημον; Ἐνθυμήσου τήν ἀπόκρισιν ἐκείνην, ἥτις ἐδόθη ἀπό τόν Ἰωάννην εἰς τούς Φαρισσαίους ἱερεῖς καί λευΐτας ὅταν ἐρωτᾶτο, ἀπό αὐτούς, ποῖος εἶναι. Μήπως εἶσαι σύ, τοῦ ἔλεγαν, ὁ Ἡλίας; Μήπως εἶσαι σύ ὁ Προφήτης, ὁ Μεσίας; Ὄχι, τούς λέγει, μήτε ὁ Ἡλίας εἶμαι ἀλλά μήτε ὁ Προφήτης. Καί λοιπόν, τί λέγεις περί σεαυτοῦ; Εἰπέ μας ποῖος εἶσαι; Καί ποίαν τάχα ἀπόκρισιν, τέλος πάντων, ἔδωκεν εἰς ἐκείνους; Ἐγώ, Φωνή βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ. Ἐγώ εἶμαι ἡ Φωνή τοῦ Βοῶντος, ἡ Φωνή τοῦ Λόγου, ἡ Φωνή τοῦ Κυρίου, τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Ἀκούεις τόν Ἰωάννην πῶς ὁ ἴδιος μαρτυρεῖ τόν ἑαυτόν του; Φωνήν τοῦ Κυρίου, τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἐάν λοιπόν εἶναι Φωνή τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, πῶς δέν ἐπιβάλλεται κατ’ ἀνάγκην καί δέν ἁρμόζει κατ’ ἐξοχήν, νά λέγεται καί Στόμα Αὐτοῦ; Ἡ φωνή στόματος βεβαία, λέγεται φωνή. Αὕτη εἶναι ἡ Φωνή τοῦ Κυρίου ὅπου λέγει ὁ Δαυΐδ. Ὁ Ἰωάννης δηλαδή ποῦ; Ἐπί τῶν ὑδάτων τοῦ ποταμοῦ Ἰορδάνου· διατί; Διά νά ἑτοιμάσῃ πρός τόν Κύριον μέ τήν διδασκαλίαν καί νουθεσίαν του πολύν λαόν εὐτρεπισμένον. «Τοῦ ἑτοιμᾶσαι Κυρίῳ λαόν κατασκευασμένον». Καί τί λέγει πρός τόν λαόν ἡ Φωνή αὕτη, «Μετανοεῖτε ἤγγικε γάρ ἡ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν».
Ὦ φωνή τοῦ Κυρίου, ὦ πῶς συμπεραίνεται, ὅτι πρός αὐτόν κυρίως κατ’ ἀπόλυτον ἐξαίρεσιν, ἁρμόζει νά λέγηται καί Στόμα τοῦ Χριστοῦ, ὅπως Φωνή Αὐτοῦ ὀνομάζεται.
Πόσους τιμίους ἀνθρώπους νά ἐξήγαγεν ἄραγε ἀπό τό ἀνάξιον στόμα τοῦ διαβόλου; Πόσας ἐλάφους, δηλαδή ψυχάς, αἱ ὁποῖαι ποθοῦσι τόσον τά υψηλά, τάς ἀειρρόους τοῦ Οὐρανοῦ κρήνας, ὅσον αἱ ἔλαφοι τάς πηγάς τῶν ὑδάτων;
Πόσους καταρτίσας, κατευθύνει καί ὁδηγεῖ πρός τήν Οὐράνιον ὁδόν; Δέν ἔχουσιν ἀριθμόν· εἶναι ἀναρίθμητοι.
Φωνή Κυρίου συσσείοντος ἔρημον. Τόσον ἧτο ἡ Φωνή αὕτη Οὐράνιος. Τόσον ἐστάθη, λέγω, ὁ Ἰωάννης εἰς τό ὕψος τῆς ἀρετῆς καί τήν Ἁγιότητα, ὅπου ἡ ἔρημος ἐκείνη ὠνομάσθη Κάδδης, δηλαδή Ἁγία. Διότι ἄπειρον πλῆθος λαοῦ συνέτρεχον ἐκεῖ, πρός τόν Ἰωάννην, διά τήν Ἁγιότητά του, σεισμόν τῆς ἐρήμου ἐννοῶντας ὁ Δαυΐδ ὄχι τι ἄλλο, παρά μόνον τήν ἀπειροπληθῆ πρός τόν Ἰωάννην τοῦ λαοῦ προσέλευσιν.
«Ἐξεπορεύοντο πρός αὐτόν, Ἱεροσόλυμα καί πᾶσα ἡ Ἰουδαία καί πᾶσα ἡ περίχωρος τοῦ Ἰορδάνου καί ἐβαπτίζοντο ἐν τῷ Ἰορδάνῃ ὑπ’ αὐτοῦ, ἐξομολογούμενοι τάς ἁμαρτίας αὐτῶν.» Ὦ ἀσύγκριτος τοῦ Ἰωάννου ἀρετή καί Ἁγιότης. Ἄν εἶναι Φωνή τοῦ Κυρίου, τίς ἠμπορεῖ νά συγκρίνῃ τοιαύτην τοῦ Κυρίου Φωνήν;
Φωνή λοιπόν τοῦ Κυρίου ἐστίν ὁ Ἰωάννης. «Αὕτη οὖν ἡ Φωνή ἐπί τῶν ὑδάτων τῶν ἐν τῷ Ἰορδάνῃ, ἐνῷ ἐβάπτιζε, κηρύσσων τό τῆς Ἐκκλησίας Βάπτισμα». Ὁ Μέγας τῆς Ἐκκλησίας στύλος ὁ Οὐρανοφάντωρ Βασίλειος, εἰς τήν ἑρμηνείαν τοῦ κη’ (28) Ψαλμοῦ λέγει πάλιν. Τήν ἔρημον οὖν ἐκείνην συνέσεισεν ἡ Φωνή αὕτη τοῦ Κυρίου τῇ ἐπιδημίᾳ τῶν πανταχόθεν λαῶν ἥτις διά τό μετανοεῖν τούς προσερχομένους, προσηγόρευται ἔρημος Ἁγία. Ἀφοῦ λοιπόν Φωνή τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ ὁ Ἰωάννης λέγεται καί Στόμα Αὐτοῦ, ἐξ ἀνάγκης, συνάγεται. Ὁ Ἰωάννης μόνος μαρτυρεῖ τόν ἑαυτόν του Φωνήν τοῦ Χριστοῦ· λοιπόν, ἀξίζει ἡ μαρτυρία του; Ποῖος μαρτυρεῖ τόν ἑαυτόν του ἐνάρετον καί μάλιστα Φωνήν τοῦ Χριστοῦ; Ἄλλοι πρέπει νά εἶναι οἱ μάρτυρες καί ἄλλος ὁ μαρτυρούμενος. Οὕτως, αἱ ἀρεταί του γίνονται μάρτυρες καί βεβαιωταί δι’ αὐτόν καί βεβαιώνουσι τόν λόγον ὅπου εἶπεν· πώς εἶναι δηλαδή Φωνή τοῦ Χριστοῦ καί κατ’ ἀνάγκην καί Στόμα Αὐτοῦ· μάλιστα καί ὁ ἴδιος Χριστός τοῦ γίνεται μάρτυς. Καί ἰδού.
Εἰς πάνδημον τῆς Καισαρείας συνάθροισιν ὁ Ἡρώδης, ὅστις τόν Λύχνον τοῦτον τοῦ Ἡλίου ἐνόμισεν ὅτι ἔσβησεν, ἐνδεδυμένος μέ βασιλικήν πορφύραν καί καθήμενος εἰς θρόνον, ὡμίλει καί ἐδημηγόρευε μεγαλοφώνως εἰς ὅλον ἐκεῖνον τόν λαόν. Ἀκούοντές των οὗτοι τόν ἐπαινοῦσαν λέγοντές του, ὅτι ἡ φωνή του δέν εἶναι ἀνθρώπινος, ἀλλά Θεοῦ Φωνή. Ὁ Ἡρώδης ἀκούοντας τοιοῦτον ἔπαινον ἐχαίρετο καθ’ ὑπερβολήν καί μέ χαράν μεγάλην ἐδέχετο τόν λόγον. Παρευθύς, ὠργίσθη κατ’ αὐτοῦ ὁ Θεός καί ἔξαφνα κατέρχεται οὐρανόθεν Ἄγγελος καί ραπίζει τόν Ἡρώδην μέ ράπισμα τρομερώτατον. Οὗτος δέ γίνεται ἀμέσως, σκωληκόβρωτος καί παραδίδει τήν ψυχήν του εἰς τόν Ἅδην. «Ὁ δέ δῆμος ἐπεφώνει, Θεοῦ φωνή καί οὐκ ἀνθρώπου, παραχρῆμα δέ ἐπάταξεν αὐτόν Ἄγγελος Κυρίου καί γινόμενος σκωληκόβρωτος ἐξέψυξεν».
Ὁ Ἡρώδης λοιπόν ὅστις δέν τό εἶπε μόνος του, πώς ἡ φωνή του εἶναι Φωνή Θεοῦ, ἀλλά ἐπειδή ἤκουσεν ἀπό ἄλλους καί τό ἐδέχθη, κατήντησε σκωληκόβρωτος. Ἀλλ’ ὁ Ἰωάννης μόνος του λέγει τόν ἑαυτόν του Φωνήν τοῦ Θεοῦ· καί ὄχι μόνον δέν λαμβάνει καμμίαν τιμωρίαν, ἀλλ’ ἀπολαμβάνει παρά Χριστοῦ, τιμήν καί δόξαν ἀσύγκριτον.
Διότι, εἶναι ὀλίγη δόξα διά τόν Ἰωάννην νά Τόν θελήσῃ νά Τόν ἀγαπήσῃ μέ τήν ὑπερβάλλουσαν ἀγάπην Του καί νά τόν κάμῃ Βαπτιστήν Του; Ἤ δέν ἐδέχθη τάς χεῖρας του Προδρόμου Ἰωάννου, εἰς τήν Θείαν του Κορυφήν; Ἤ, δέν τοῦ ἐδείχθη παρά τοῦ Κυρίου τό Πνεῦμα τό Ἅγιον, κατερχόμενον οὐρανόθεν, ὡσεί περιστερά; Ἤ μήπως δέν τόν ἠξίωσε νά ἀκούσῃ καί τήν Φωνήν τοῦ ἰδίου τοῦ Πατρός;
Τοῦτο δέν ἧτο ἁπλῶς δόξα, τοῦτο δέν ἧτο ἁπλῶς τιμή, ἀλλά ἔργον θελήσεως τοῦ Θεοῦ, διά τήν ἄκραν ἀρετήν καί ἁγιότητα τοῦ Ἰωάννου, τό ὁποῖον ὄχι μόνον νοῦς ἀνθρώπινος ἀλλ’ οὔτε Ἀγγελικός δύναται νά συγκρίνῃ ποτέ κατ’ ἀξίαν.
Ὥστε, ἐάν τοιαύτην ἀγάπην δόξαν καί τιμήν ἔδειξεν ὁ Χριστός εἰς τόν Ἰωάννην καί μάλιστα ἀφ’ ὅτου ὠνόμασε τόν ἑαυτόν του Φωνήν Θεοῦ, ἀκολουθεῖ καί συνάγεται ἀναγκαίως, ὅτι ὁ ἴδιος Χριστός καί τά Τρία τῆς Τριάδος Πρόσωπα, ἔγιναν μάρτυρες καί ἐβεβαίωσαν μαρτυροῦντες τον λόγον τοῦ Ἰωάννου, ἀληθέστατον· πώς εἶναι δηλαδή Φωνή Θεοῦ καί βέβαια Στόμα Αὐτοῦ, ὅπως ἡ φωνή εἶναι φωνή στόματος. Ἄλλαι δάφναι οὐράνιοι καί φοίνικες ἄφθαρτοι εἰς χεῖρας τοῦ Ἰωάννου, ἄλλος οὗτος στέφανος Θεόπλεκτος εἰς τήν Ἁγίαν Κεφαλήν τοῦ Ἰωάννου, τό νά βεβαιοῦν τά Τρία τῆς Τριάδος Πρόσωπα, ἐκεῖνο πού ὁ Ἰωάννης εἶπε δι’ ἑαυτόν. Ὦ Κεφαλή μέ στέφανον ἀμάραντον, διά παντός στεφανωμένη!
Ἄν ἐσυγχωρεῖτο εἰς τούς Ἁγίους νά καυχῶνται διά τούς Οὐρανίους φοίνικας οἵτινες, διά τάς ἀρετάς των, εἰς τήν Κορυφήν των ἀναβλαστάνουσι καί διά παντός ἀνθοῦσιν, ἄλλος δέν θά εἶχε νά καυχηθῇ δι’ ὅσα θά ἐκαυχᾶτο ὁ Πρόδρομος Ἰωάννης. Καί διατί νά μή τοῦ συγχωρεῖται ὅταν ἡ καύχησίς του γίνεται μέ Θεῖον ζῆλον καί ἀγάπην; Δέν ἔλεγεν ὁ Θεῖος Παῦλος, «μή γένοιτό μοι καυχᾶσθαι, εἰ μή ἐν τῷ Σταυρῷ τοῦ Κυρίου;» Ἐάν ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ἐκαυχᾶτο ἐν τῷ Σταυρῷ τοῦ Κυρίου, διατί νά μή καυχᾶται ὁ Ἰωάννης ἐν τῷ Βαπτίσματι τοῦ Κυρίου;
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
Πηγή: Ὁ Μέγας συναξαριστής τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, μηνός Φεβρουαρίου. Ἐκδίδεται ἀναλώμασι καί ἐπιμελείᾳ, του ἐν Μοναχοῖς ἐλαχίστου Βίκτωρος Ματθαίου Καθηγουμένου τῆς ἐν Κρονίζη, Κουβαρᾶ Ἀττικῆς Ἱερᾶς καί σεβασμίας Δεσποτικῆς Μονῆς Μεταμορφώσεως του Σωτῆρος. Ἔκδοσις Β’ 1955.
