Ὁσίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου
ΛΟΓΟΣ Α’
Διαλαμβάνων ὅτι οἱ Χριστιανοί πρέπει νά ἀποστρέφωνται τάς κακάς συνηθείας, τάς δέ καλάς συνηθείας νά ἐναγκαλίζωνται.
Ὅτι οἱ κακές συνήθειες τῶν Χριστιανῶν δέν ἀφίνουν τά ἔθνη νά πιστεύσουν. – Ὅτι οἱ Χριστιανοί ἔχουν νά δώσουν ἀπολογίαν καί διά τά Ἔθνη.
Οἱ Χριστιανοί ἔχουν ἐντολήν ἀπό τόν Θεόν νά γίνωνται ἅγιοι, καθώς καί ὁ Θεός εἶναι ἅγιος· «ἅγιοι ἕσεσθε, ὅτι Ἅγιος ἐγώ Κύριος» (Λευϊτ. ιθ’ 2)· διά τοῦτο καί ὅλα τά ἔργα καί οἱ συνήθειες τῶν Χριστιανῶν, πρέπει ἀκολούθως νά εἶναι καί αὐτές ὅλες ἅγιες, ὅλες σεμνές, ὅλες εὔτακτες, ὅλες εὐλαβητικές, εἰς τρόπον ὥστε βλέποντες αὐτάς οἱ ἄπιστοι καί ἐθνικοί, ὄχι μόνον νά ἐπαινοῦν τούς Χριστιανούς, ὡσάν σπέρμα ὑπό Θεοῦ εὐλογημένον, καθώς λέγει ὁ Ἡσαΐας· «καί γνωσθήσεται ἐν τοῖς ἔθνεσι τό σπέρμα αὐτῶν καί τά ἔγκονα αὐτῶν ἐν μέσῳ τῶν λαῶν· πᾶς ὁ ὁρῶν αὐτούς, ἐπιγνώσεται αὐτούς, ὅτι οὗτοι εἰσί σπέρμα εὐλογημένον ὑπό Θεοῦ» (Ἡσ. ξθ’ 9), ἀλλά καί νά παρακινοῦνται ἀκόμη νά πιστεύουν εἰς τόν Ἰησοῦν Χριστόν καί νά δέχωνται τήν πίστιν τῶν Χριστιανῶν. Τώρα ὅμως βλέποντες οἱ ἄπιστοι καί ἐθνικοί, πώς εἰς τούς Χριστιανούς πολιτεύονται τά ἔργα καί οἱ συνήθειες τῶν ἐθνῶν, δέν παρακινοῦνται νά πιστεύουν εἰς τόν Χριστόν καί νά δοξάζουν τόν Θεόν καί Πατέρα, καθώς μᾶς ἐπαρήγγειλεν ὁ Κύριος λέγων· «οὕτω λαμψάτω τό φῶς ὑμῶν ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὅπως ἴδωσιν ὑμῶν τά καλά ἔργα καί δοξάσωσι τόν Πατέρα ὑμῶν τόν ἐν τοῖς οὐρανοῖς» (Ματθ. ε’ 16), ἀλλά παρακινοῦνται νά λέγουν ταῦτα· «οἱ Χριστιανοί καυχῶνται πῶς εἶναι καλλίτεροι ἀπό λόγου μας εἰς τήν πίστιν· ὅμως καί αὐτοί ὅμοιοι εἶναι μέ ἡμᾶς· διότι τά ἔργα καί τάς συνηθείας ὅπου ἡμεῖς κάμνομεν, τάς αὐτάς κάμνουσι καί αὐτοί», καί μέ τοῦτα τά λόγια βλασφημοῦσι τόν Θεόν καί τό ἅγιον ὄνομα τοῦ Χριστιανισμοῦ καί τῆς βλασφημίας ταύτης αἴτιοι εἴμεθα ἡμεῖς, καθώς ὁ ἴδιος Θεός παραπονούμενος λέγει· «δι’ ὑμᾶς διά παντός τό ὄνομά μου βλασφημεῖται ἐν τοῖς ἔθνεσι» (Ἡσ. νβ’ 5). Διά τοῦτο σοφώτατα καί ἀληθέστατα λέγει ἕνας πατέρας, ὅτι ἡμεῖς οἱ Χριστιανοί ἔχομεν νά δώσωμεν λόγον εἰς τόν Θεόν, ὄχι μόνον διά λόγου μας, ἀλλά καί διά τά ἔθνη καί τούς ἀσεβεῖς· ἐπειδή ἄν ἡμεῖς εἴχομεν ζωήν ἁγίαν, καθώς εἶναι ἁγία ἡ πίστις μας, βεβαιότατα ἠθέλαμεν τραβίξει καί τούς ἐθνικούς καί ἀπίστους εἰς τήν χριστιανικήν πίστιν μας. Καί τούτη εἶναι ἡ ἀφορμή, διά τήν ὁποίαν καί ὁ Κύριος παρωμοίασε τήν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν καί τό κήρυγμα τοῦ θείου Εὐαγγελίου μέ τό προζύμι· «ὁμοία ἐστίν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν ζύμῃ, ἥν λαβοῦσα γυνή ἐνέκρυψεν εἰς ἀλεύρου σάτα τρία, ἕως οὗ ἐζυμώθη ὅλον» (Ματθ. ιγ’ 33), διά νά μᾶς δείξῃ μέ τήν ὁμοίωσιν ταύτην, ὅτι καθώς τό προζύμι ὅταν ζυμωθῇ μέ τό ἄλευρον, μεταβάλλει εἰς τόν ἑαυτόν του ὅλον ἐκεῖνο τό ἄλευρον καί τό κάμνει προζύμι ὅμοιόν του· ἐκεῖνο δέ πάλιν, δύναται νά μεταβάλῃ ἄλλο ἄλευρον καί νά τό κάμῃ προζύμι· τοιουτοτρόπως καί ὁ Κύριος, ἔβαλε μέν πρῶτον τούς Ἀποστόλους του ὡσάν προζύμι τῆς πίστεως μέσα εἰς τά τρία γένη τῶν ἀνθρώπων, Ἰουδαίων λέγω, Ἐθνικῶν καί Σαμαρειτῶν (οὗτοι γάρ ἦσαν μεταξύ τῶν Ἰουδαίων καί Ἐθνικῶν, καί οὔτε παντελῶς Ἰουδαῖοι, οὔτε παντελῶς Ἐθνικοί) καί οὕτως ἐζύμωσαν ἡμᾶς καί μᾶς ἔκαμαν προζύμι ὅμοιόν τους· ἤτοι ὁμοίους των Χριστιανούς. Ἀφῆκε δέ τούς λοιπούς ἀνθρώπους, τούς ἀπίστους καί ἀσεβεῖς νά τούς μεταβάλλωμεν πάλιν ἡμεῖς οἱ χριστιανοί εἰς τήν πίστιν τοῦ Χριστοῦ· καί ὡς προζύμι ὅπου εἴμεθα, νά τούς ζυμώσωμεν ὅλους καί νά τούς κάμωμεν ὅμοιόν μας προζύμι, ἤτοι πιστούς χριστιανούς. Τώρα στοχασθῆτε πόσης καταδίκης εἴμεθα ἄξιοι· οἱ Ἀπόστολοι, ὅπου ἧτον τόσον ὀλίγοι, ἐγύρισαν τούς περισσοτέρους ἀνθρώπους εἰς τήν εὐσέβειαν, καί ἡμεῖς ὅπου εἴμεθα τόσον πολλοί χριστιανοί, δέν δυνάμεθα τώρα νά γυρίσωμεν τούς ὀλίγους ἀσεβεῖς ὅπου ἔμειναν; διατί; διά τά πονηρά ἔργα μας καί διά τήν ἐθνικήν καί διεστραμμένην ζωήν ὅπου ζῶμεν. Ὅθεν εἶπεν ὁ θεῖος Χρυσόστομος· «διά τοῦτο ἀνέμιξεν ὁ Θεός τά πλήθη τούς αὐτῷ πιστεύοντας, ἵνα μεταδῶμεν ἀλλήλοις τῆς ἡμετέρας συνέσεως… ἐάν δέ ἄνθρωποι δώδεκα, τήν οἰκουμένην ἅπασαν ἐζύμωσαν, ἐννόησον ὅση ἡμῶν ἡ κακία, ὅταν τοσοῦτοι ὄντες, τούς ὑπολειπομένους μή δυνηθῶμεν διορθοῦν, οὕς μυρίοις κόσμοις ἀρκεῖ ἐχρῆν, καί γενέσθαι ζύμην» (Ὁμιλ. μς’ εἰς τό κατά Ματθ.)(¹).
Τί ἐπιτίμια λαμβάνουν οἱ ἀκολουθοῦντες εἰς τάς ἐθνικάς συνηθείας.
Τό λοιπόν ἀδελφοί, ἀνίσως ἕως τώρα ἀκολουθήσαμεν τάς κακάς καί ψυχοβλαβεῖς συνηθείας τῶν ἐθνικῶν καί ἀπίστων, ἀλλά ἀπό τῆς σήμερον καί εἰς τό ἑξῆς, ἄς μετανοήσωμεν καί ἄς παύσωμεν ἀπό αὐτάς καί ἄς φοβηθῶμεν τό ἐπιτίμιον τοῦ ἀφορισμοῦ, μέ τό ὁποῖον οἱ θεῖοι Ἀπόστολοι κανονίζουσι καί παιδεύουν ἐκείνους ὅπου πράττουν τάς ἐθνικάς συνηθείας· οὕτω γάρ λέγουν εἰς τάς διαταγάς των «ἑλληνικοῖς τις ἔθεσιν ἐξακολουθῶν, ἤ ἰουδαϊκοῖς μύθοις, ἤ μεταθέσθω ἤ ἀποβαλλέσθω» (Βιβ. η’ Κεφ. λβ’). Ἀκούετε Χριστιανοί τί προστάζουν οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι; ὅποιος, λέγουν, ἀκολουθεῖ εἰς τάς συνηθείας τῶν Ἑλλήνων καί Ἐθνικῶν, ἤ εἰς τούς μύθους τῶν Ἑβραίων, οὗτος ἤ νά ἀφήσῃ τάς συνηθείας αὐτάς καί νά παύσῃ, ἤ ἄν δέν παύσῃ νά ἀποβάλλεται καί νά ἀφορίζεται ἀπό τά Μυστήρια καί ἀπό τήν Ἐκκλησίαν καί ἀπό τήν συναναστροφήν τῶν χριστιανῶν καί νά νομίζεται ὡσάν ἕνας ἄπιστος καί ἐθνικός· καί τό θαυμαστότερον εἶναι, ὅπου οἱ θεῖοι Ἀπόστολοι λέγουν τοῦτο καί διά τούς ἀπίστους, ὅπου ζητοῦν τήν εἰς Χριστόν πίστιν· ἤγουν, ἀνίσως τινάς ἄπιστος καί ἐθνικός ζητῇ νά βαπτισθῇ καί νά πιστεύσῃ εἰς τόν Χριστόν, οὗτος, ἤ νά παύῃ ἀπό τάς ἑλληνικάς συνηθείας, ἤ ἄν δέν παύσῃ νά ἀποβάλλεται καί νά μή δέχεται εἰς τήν πίστιν. Ἂς ἀκούσωμεν καί χωριστά τοῦ Ἀποστόλου Παύλου πόσον σφοδρά καί πόσον φοβεριστικά προστάζει ἡμᾶς τούς Χριστιανούς νά μή περιπατοῦμεν ὡσάν τά ἄλλα ἔθνη, τά μεματαιωμένα εἰς τόν νοῦν καί ἐσκοτισμένα καί μεμακρυσμένα ἀπό τόν Θεόν, διά τήν ἀγνωσίαν καί πώρωσιν τῆς καρδίας των· «τοῦτο οὖν λέγω καί μαρτύρομαι ἐν Κυρίῳ, μηκέτι ὑμᾶς περιπατεῖν, καθώς καί τά λοιπά ἔθνη, ἐν ματαιότητι τοῦ νοός αὐτῶν, ἐσκοτισμένοι τῇ διανοίᾳ, ὄντες ἀπηλλοτριωμένοι τῆς ζωῆς τοῦ Θεοῦ, διά τήν ἄγνοιαν τήν οὖσαν ἐν αὐτοῖς, διά τήν πώρωσιν τῆς καρδίας αὐτῶν» (Ἐφεσ. δ’ 17). Ἂς δείξωμεν εἰς τόν ἑαυτόν μας, ἀδελφοί, τά φανερά σημάδια ἐκεῖνα μέ τά ὁποῖα ξεχωρίζομεν καί διαφέρομεν ἀπό τούς ἐθνικούς καί μέ αὐτά γνωριζόμεθα, πώς, ἡμεῖς μέν εἴμεθα βαπτισμένοι, ἐκεῖνοι δέ ἀβάπτιστοι, ἡμεῖς πώς εἴμεθα χριστιανοί καί ἐκεῖνοι ἐθνικοί· ἡμεῖς πώς εἴμεθα εὐσεβεῖς καί πιστοί καί ὀρθόδοξοι, ἐκεῖνοι δέ ἀσεβεῖς καί ἄπιστοι καί κακόδοξοι· καί ποῖα εἶναι τά σημάδια αὐτά; ἀποκρίνεται ὁ θεῖος Νύσσης Γρηγόριος καί λέγει, πώς εἶναι, ὄχι ἡ ἀλλαγή καί διαφορά τῆς φύσεως καί τῶν σωματικῶν χαρακτήρων τοῦ ἀνθρώπου, ὄχι· διότι τήν αὐτήν φύσιν ὅπου ἔχουν οἱ χριστιανοί ἔχουν καί οἱ ἐθνικοί, καί τούς αὐτούς χαρακτῆρας τοῦ σώματος ὅπου εἶχον προτοῦ νά βαπτισθοῦν οἱ χριστιανοί, ἔχουν καί ἀφ’ οὖ βαπτισθοῦν· διότι ἡ ἀνθρωπίνη φύσις μένει μία καί ἡ αὐτή χωρίς νά ἀλλάξῃ· ἀλλά λέγει πώς τά φανερά σημάδια τοῦ Χριστιανοῦ εἶναι ἡ διαφορά τῆς γνώμης εἰς τό καλλίτερον, ἡ ἀλλαγή τῆς καθαρᾶς ζωῆς καί ἁγίας καί τό νά ἀφήσουν οἱ Χριστιανοί τάς παλαιάς των κακάς συνηθείας καί νά μεταχειρίζωνται ἄλλας καλάς συνηθείας ὅπου ἁρμόζουν εἰς τήν κατά Χριστόν νέαν ζωήν τους. Αὐτά εἶναι ὅπου ξεχωρίζουν τόν καινούργιον ἄνθρωπον ἀπό τόν παλαιόν· αὐτά εἶναι ὅπου διακρίνουσι τούς χριστιανούς ἀπό τούς ἐθνικούς, καί τούς βαπτισμένους εἰς τό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ ἀπό τούς ἀβαπτίστους. «Δείξατέ μοι μετά τήν μυστικήν χάριν τήν τῶν τρόπων ἐναλλαγήν καί τῆς ἐπί τό κρεῖττον μετακοσμήσεως τήν διαφοράν, τῇ καθαρότητι τῆς πολιτείας γνωρίσατε…. οἱ γάρ τοῦ σώματος χαρακτῆρες μένουσιν ἀμετάβλητοι καί ἡ τῆς ὁρωμένης φύσεως διάπλασις οὐκ ἀμείβεται· χρεία δέ πάντως τινός ἐναργοῦς ἀποδείξεως, δι’ ἧς ἐπιγνωσόμεθα τόν ἀρτίτοκον ἄνθρωπον, συμβόλοις τισί φανεροῖς, τόν νέον ἀπό τοῦ παλαιοῦ διακρίνοντες· ταῦτα δέ οἶμαι τυγχάνειν τά κατά πρόθεσιν τῆς ψυχῆς κινήματα, ἀφ’ ὧν ἑαυτήν χωρίζουσα τῆς παλαιᾶς συνηθείας, νεωτέραν δέ τέμνουσα τῆς πολιτείας ὁδόν, διδάξει σαφῶς τούς γνωρίμους, ὡς ἄλλη τις ἐξ ἄλλης γεγένηται, οὐδέν τῆς παλαιᾶς ἐφελκομένη γνώρισμα» (Λόγ. εἰς τά Θεοφάν.).
Ὅτι οἱ Χριστιανοί δέν πρέπει νά ἀκολουθοῦν εἰς τούς ἐφευρέτας τῶν κακῶν συνηθειῶν. – Ὅτι οἱ Χριστιανοί δέν πρέπει νά πολεμοῦν τόν χαλαστήν τῶν κακῶν συνηθειῶν· καί οἱ πολεμοῦντες μέ ποίους ὁμοιάζουν.
Ὅθεν ἀνίσως τινάς χριστιανός, κληρικός ἤ λαϊκός, ἄνδρας ἤ γυναῖκα ἤθελεν ἐφεύρει καμμίαν νέαν κακήν συνήθειαν, καί κανένα νεωτέρισμα ἄπρεπον εἰς τούς χριστιανούς καί ψυχοβλαβές, ἤ εἰς φαγητά καί πιοτά ἤ εἰς φορέματα ἤ εἰς κτίρια ἤ εἰς ἄλλα ὅμοια, φυλαχθῆτε καλά καί προσέχετε, ἀδελφοί μου, νά μή τόν μιμηθῇ κανένας ἀπό λόγου σας, ἤ νά τόν ἐπαινέσῃ πώς ἔκαμε καλά· διότι καί ἐσεῖς τήν ἰδίαν ἁμαρτίαν ἔχετε μέ ἐκεῖνον, ὅπου ἐφεύρηκε τήν κακήν ἐκείνην συνήθειαν καί παρόμοια ἔχετε νά κολασθῆτε· διά τοῦτο παραγγέλει ὁ μέγας Βασίλειος καί λέγει· «ὅτι δέν πρέπει νά ἀκολουθῶμεν εἰς τάς διεφθαρμένας προλήψεις τῶν πολλῶν, καί νά βεβαιώνωμεν τά κακά μέ τήν συγκοινωνίαν τοῦ πράγματος» (Μ. Βασιλ. λόγ. περί μεθ.). Τί λέγω; οὐδέ μίαν μόνην φοράν δέν πρέπει νά κάμνετε καί νά μιμῆσθε ἐκείνην τήν κακήν συνήθειαν καί τό νεωτέρισμα· ἀλλ’ ἐξ ὅλης ψυχῆς νά τό μισῆτε καί νά τό ἀποστρέφεσθε· ἔτσι σᾶς παραγγέλλει ὁ θεῖος Χρυσόστομος λέγων· «μή μοῦ λέγῃς τήν συνήθειαν· διότι ἄν εἶναι τό πρᾶγμα κακόν, οὔτε μίαν φοράν ἄς μή γίνεται· εἰδέ κακόν δέν εἶναι, ἄς γίνεται πάντοτε» (Ὁμιλ. ιβ’ τῆς α’ πρός Κορινθ.). Ἀνίσως δέ πάλιν ἤθελεν εὑρεθῆ κἀνένας θεοφοβούμενος Χριστιανός, ἱερεύς ἤ λαϊκός, ἄνδρας ἤ γυναῖκα, ὅπου κατηγορεῖ καί ἐλέγχει καμμίαν κακήν συνήθειαν καί ζητεῖ μέ κάθε λογῆς τρόπον νά τήν χαλάσῃ, διότι βλάπτει καί κολάζει τάς ψυχάς τῶν Χριστιανῶν, φυλαχθῆτε καλά καί προσέχετε ἀδελφοί μου, νά μή σηκώνεσθε κατ’ ἐπάνω του καί τόν κυνηγᾶτε καί τόν κατηγορῆτε πῶς ζητεῖ νά χαλάσῃ παλαιάν συνήθειαν ὅπου τήν ἐφύλαξαν τόσοι καί τόσοι ἄνθρωποι· διότι ἄν ἔτσι κάμνετε, εἶσθε παρόμοιοι μέ τούς θεοκτόνους καί παρανόμους Ἑβραίους, οἱ ὁποῖοι ἐψευδομαρτύρουν ἐναντίον τοῦ ἁγίου πρωτομάρτυρος καί Ἀρχιδιακόνου Στεφάνου καί ἔλεγον, ὅτι ὁ Στέφανος εἶπε, πώς ὁ Ναζωραῖος Ἰησοῦς ἔχει νά χαλάσῃ τάς συνηθείας ὅπου ἐπαρέδωκεν ὁ Μωϋσῆς εἰς τούς Ἑβραίους· «ἀκηκόαμεν αὐτοῦ λέγοντος· ὅτι Ἰησοῦς ὁ Ναζωραῖος οὗτος καταλύσει τόν τόπον τοῦτον καί ἀλλάξει τά ἔθη, ἅ παρέδωκεν ἡμῖν Μωϋσῆς» (Πράξ. ς’ 14).
Νά εἰπῶ ἀκόμη καί μεγαλύτερον; ὅσοι εἶναι ὅπου κατηγοροῦν καί ζητοῦν νά κακοποιήσουν τόν ἄνθρωπον ἐκεῖνον, ὅπου ζητεῖ νά κόψῃ τάς κακάς καί ψυχοβλαβεῖς συνηθείας τῶν χριστιανῶν καί νά καταστήσῃ ἄλλας ψυχωφελεῖς καί καλάς, οἱ τοιοῦτοι ἄνθρωποι εἶναι χειρότεροι ἀκόμη καί ἀπό τούς δαίμονας καί τοῦτο βεβαιώνεται ἀπό τήν ἱστορίαν ὅπου διηγοῦνται αἱ πράξεις τῶν ἱερῶν Ἀποστόλων, ἔχουσαι οὕτως. Εὑρίσκετο μίαν φοράν εἰς τούς Φιλίππους ὁ Ἀπόστολος Παῦλος μέ τόν Ἀπόστολον Σίλαν καί Τιμόθεον, κηρύττοντες τό Εὐαγγέλιον· ἐκεῖ ἧτον καί μία δούλη ἑνός Ἕλληνος, ἥτις εἶχε πνεῦμα Πύθωνος, ἤγουν δαιμόνιον προμαντευτικόν. Συναπαντήσασα δέ ἡ δούλη ἐκείνη τούς Ἀποστόλους ὅταν ἐπήγαιναν εἰς προσευχήν, ἠκολούθει κατόπιν εἰς αὐτούς καί ἐφώναζε· πώς οἱ ἄνθρωποι ἐτοῦτοι, εἶναι δοῦλοι τοῦ Θεοῦ τοῦ ὑψίστου καί κηρύττουσιν εἰς ἐσᾶς τήν στράταν τῆς σωτήριας· «οὗτοι οἱ ἄνθρωποι, δοῦλοι τοῦ Θεοῦ τοῦ ὑψίστου εἰσίν, οἵτινες καταγγέλλουσιν ὑμῖν ὁδόν σωτηρίας» (Πράξ. ις’ 17). Ἀκούοντας δέ ὁ Παῦλος ἐλυπήθη καί τῆς εὔγαλε τό δαιμόνιον· ἀλλ’ οἱ αὐθένται τῆς δούλης ἐκείνης βλέποντες πῶς ἔχασαν τό κέρδος ὅπου ἐλάμβαναν ἀπό τάς μαντείας, ὅπου ἔκαμνε τό δαιμόνιον τῆς δούλης των, ἐσηκώθηκαν κατ’ ἐπάνω τοῦ Παύλου καί τοῦ Σίλα καί τῶν Ἀποστόλων καί τούς ἐτράβιξαν εἰς τό παζάρι καί τούς ἐπαρέδωκαν εἰς τούς στρατιώτας, φωνάζοντες· ἐτοῦτοι οἱ ἄνθρωποι Ἑβραῖοι ὄντες, ταράττουσι τήν πολιτείαν μας καί κηρύττουσιν ἄλλας συνηθείας, τάς ὁποίας δέν εἶναι συγκεχωρημένον νά κάμνωμεν ἡμεῖς οἱ Ρωμαῖοι. «Οὗτοι οἱ ἄνθρωποι ἐκταράσσουσιν ἡμῶν τήν πόλιν, Ἰουδαῖοι ὑπάρχοντες καί καταγγέλουσιν ἔθη, ἅ οὐκ ἔξεστιν ἡμῖν παραδέχεσθαι, οὐδέ ποιεῖν Ρωμαίοις οὖσι» (Πράξ. ις’ 20). Στοχασθῆτε ἀδελφοί· οἱ δαίμονες εφώναζαν πώς οἱ Ἀπόστολοι κηρύττουσι τήν στράταν τῆς σωτηρίας καί οἱ ἄνθρωποι εφώναζον πώς κηρύττουσιν ἄλλας καινούριας συνηθείας· ὅθεν καί ἐκεῖνοι οἱ Χριστιανοί ὅπου κατηγοροῦν τούς ἀνθρώπους ὅπου ζητοῦν νά χαλοῦν τάς παλαιάς κακάς συνηθείας καί νά κατασταίνουσιν ἄλλας καλάς καί ἁγίας συνηθείας, πολύ χειρότεροι εἶναι καί ἀπό τούς δαίμονας.
Ἐπίλογος
Ἀλλά ἐσεῖς ἀδελφοί μου ἀγαπητοί, μή ὁμοιάσετε μέ τούτους τούς ἀνθρώπους αὐθέντας τῆς ἰατρευθείσης δούλης, μηδέ φανῆτε κατά τοῦτο τῶν δαιμόνων σκληρότεροι· ἀλλά μάλιστα ἐπαινεῖτε καί ἐγκωμιάζετε μέ τά λόγια καί μιμεῖσθε καί ἀκολουθεῖτε μέ τά ἔργα ἐκείνους τούς ἀνθρώπους ὅπου σπουδάζουν καί ἀγωνίζονται νά κόπτουν τάς ψυχοβλαβεῖς συνηθείας ὅπου ἐπικρατοῦν εἰς τούς τόπους σας καί γνωρίζετε αὐτούς διά εὐεργέτας καί καλοθελητάς τῆς ψυχῆς σας, τῆς ζωῆς σας καί τῆς αἰωνίου σωτηρίας σας· ἵνα μέ τήν συνεργίαν ὁλονῶν ἀφανισθοῦν μέν ἀπό τήν πολιτείαν καί ζωήν τῶν Χριστιανῶν αἱ ἐθνικές συνήθειες ὅπου ἐπεκράτησαν· φυτευθοῦν δέ καί ἀνθήσουν καί δένδρα μεγάλα γένουν μέ τόν καιρόν, αἱ καλές καί ἐνάρετες καί ψυχωφελεῖς συνήθειες τῶν παλαιῶν ἁγίων Χριστιανῶν τῶν προπατόρων μας· χάριτι καί φιλανθρωπία τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ· ᾧ ἡ δόξα καί τό κράτος, σύν τῷ Πατρί καί τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
(¹).Οἱ σοφοί διαιροῦσιν ὅλους τούς ἀνθρώπους τοῦ ἐγνωσμένου κόσμου εἰς τριάκοντα μέρη, ἀπό τά ὁποῖα, τά μέν δεκαεννέα εἶναι ἐθνικοί καί εἰδωλολάτραι, τά δέ πέντε εἶναι καί ὀνομάζονται Χριστιανοί, τά δέ ἕξ εἶναι Μωαμεθανοί· τώρα στοχασθῆτε πόσην καταδίκην ἔχομεν νά λάβωμεν ἡμεῖς οἱ Χριστιανοί, ὅτι διά τήν κακήν μας ζωήν ὠλιγοστεύσαμεν μέν ἡμεῖς, ἐπερίσσευσαν δέ τόσον οἱ Εἰδωλολάτραι καί Μωαμεθανοί· (ὅρα περί τούτου εἰς τό περί Ἀνεξιθρησκείας Βιβλίον).
ΜΕΡΟΣ 3ο ΑΠΟ 3
Πηγή: ΟΣΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ, «ΧΡΗΣΤΟΗΘΕΙΑ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ» (Σελ. 23 – 27) ΕΚΔΟΣΕΙΣ Β. ΡΗΓΟΠΟΥΛΟΥ.
