(2). Ἡ ε ἰ λ ι κ ρ ι ν ή ς ὁ μ ο λ ο γ ί α ε ἶ ν α ι ἐ π ι σ τ ρ ο φ ή ε ἰ ς τ ή ν τ α π ε ί ν ω σ ι ν κ α ί π ρ ο σ π ά θ ε ι α ἐ ξ α γ ν ι σ μ ο ῦ.
Ἡ εἰλικρινής ἐξομολόγησις συνοδεύεται βεβαίως ἀπό ἐντροπήν καί αἰσχύνην. Διότι ὁ ἐξομολογούμενος ἐκθέτει μεγάλα πολλάκις ἐγκλήματά του, ἐκθέτει ἁμαρτήματα πού κινοῦν τήν βδελυγμίαν καί τήν ἀποστροφήν. Ἀλλά «μή αἰσχυνθῇς ὀμολογῆσαι ἐφ’ ἁμαρτίαις σου· ἔστι γάρ αἰσχύνη ἐπάγουσα ἁμαρτίαν, καί ἔστιν αἰσχύνη δόξα καί χάρις», λέγει ὁ Θεός διά τοῦ σοφοῦ Σειράχ (δ’ 21, 26). Αὐτή ἀκριβῶς ἡ ἐντροπή καί ἡ αἰσχύνη, τήν ὁποίαν τώρα αἰσθάνεται ὁ εἰλικρινῶς ἐξομολογούμενος, αὐτή τόν ἐπαναφέρει εἰς τήν ταπείνωσιν καί τήν ἠθικήν τάξιν, ἀπό τήν ὁποίαν ἀπεμακρύνθη, ὅταν ἡμάρτησε. Θά ἐξηγήσωμεν σαφέστερον τό πρᾶγμα.
Ἐάν προσέξῃ ὁ ἀναγνώστης τάς πράξεις του, του θά ἴδῃ ὅτι ἡ ρίζα καί ἡ αἰτία πάσης ἁμαρτίας εἶναι ὁ ἐγωϊσμός, ἡ ὑπερηφάνεια, ἡ ἀνταρσία κατά τῆς τάξεως πού ὁρίζει ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ. Ὅπως ἐσημειώσαμεν καί προηγουμένως, ὅσον καί ἄν εἶναι ἰσχυρά τά δολώματα τῆς ἁμαρτίας, πάντως ἡ συνείδησις διαμαρτύρεται. «Ἀπαγορεύεται αὐτό», σοῦ λέγει· «δέν πρέπει νά τό κάμῃς ἐκεῖνο», ἐπαναλαμβάνει. Ἀλλ’ ὁ ἄνθρωπος θέτει τό ἐγώ του ὑψηλότερα ἀπό τόν νόμον τοῦ Θεοῦ, δέν ἀρέσκεται εἰς τήν ὑποταγήν καί εἰς τό καθῆκον πού ἐπιβάλλει ὁ Θεός, θέλει νά εἶναι αὐτεξούσιος. Προχωρεῖ λοιπόν πρός τήν ἁμαρτίαν· κάμνει ἐκεῖνο πού τοῦ ἀρέσει, καίτοι εἶναι ἀντίθετον πρός τήν ἐντολήν τοῦ Θεοῦ· γίνεται ἀντάρτης κατά τοῦ θείου θελήματος, διότι ἁμαρτάνων εἶναι σἂν νά λέγῃ εἰς τόν Θεόν: «δέν σέ ἀκούω· θά κάμω ἐκεῖνο, πού ἀρέσει εἰς ἐμένα καί ὄχι ἐκεῖνο πού διατάσσεις σύ».
Ἀλλά τήν ἐγωϊστικήν αὐτήν διαγωγήν, τήν διαγωγήν τοῦ ἀντάρτου καί ἐπαναστάτου, πού τολμᾷ κάθε ἁμαρτωλός νά δείξῃ πρός τόν Θεόν, δέν θά εἰμπορέσῃ νά τήν αἰσθανθῇ τόσον βαθέως κατ’ ἄλλον τρόπον, εἰμή ὅταν ἐντροπιασμένος καί ταπεινωμένος ἐξομολογηθῇ εἰλικρινῶς ἐνώπιον τοῦ πνευματικοῦ. Καί διά νά ὁμιλήσωμεν διά παραδειγμάτων· τό παιδί πού παραβαίνει τήν ἐντολήν τοῦ πατρός του, ὅσον καί ἄν ἀναγνωρίσῃ ἐσωτερικῶς τό σφάλμα του, τότε κυρίως συντρίβει τόν ἐγωϊσμόν του, ὅταν ἐνώπιον τοῦ πατρός του ὀμολογήσῃ εἰλικρινῶς καί μέ ἐντροπήν τήν πρᾶξιν του. Ὅταν δέ καθένας ἀπό ἡμᾶς ὑπό τό κράτος τοῦ θυμοῦ καί τοῦ ἐγωϊσμοῦ ὑβρίζῃ ἤ ἀδικῇ ἄλλον, τότε κυρίως ἐννοεῖ τήν σοβαρότητα τοῦ ἁμαρτήματός του, ὅταν εἰλικρινῶς ὀμολογήσῃ τοῦτο ἐνώπιον τοῦ ἀδικηθέντος καί ταπεινωμένος ζητήσῃ τήν συγγνώμην. Ἡ εἰλικρινής ἐκείνη ὁμολογία, τήν ὁποίαν ἔκαμεν ὁ ἄσωτος εἰς τόν πατέρα του, ὅτι διέπραξε μέγα ἁμάρτημα, ὅταν περιφρόνησε τήν ἐξουσίαν τοῦ πατρός του καί ἔφυγε νά ζήσῃ ἀνεξάρτητος, αὐτή τόν ἐταπείνωσε μέχρι τοιούτου σημείου, ὥστε νά αἰσθάνεται ὅτι εἶναι ἀνάξιος νά λέγεται υἱός καί νά ἀρκῆται εἰς τήν ταπεινωτικήν θέσιν τοῦ ὑπηρέτου. Ὁ ἐγωϊσμός λοιπόν καί ἡ ὑπερηφάνεια ἀνοίγει τήν θύραν τῆς ἁμαρτίας καί τῆς ἀπομακρύνσεως ἀπό τοῦ Θεοῦ· ἀπό ταύτην δέ, δέν ὑπάρχει ἄλλο μέσον νά ἐπιστρέψῃ ὁ ἁμαρτωλός εἰς τήν ταπείνωσιν καί τήν τάξιν πού ὁρίζει ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ, εἰμή ἡ εἰλικρινής ἐξομολόγησις.
Ἔπειτα ὁ Χριστιανός, ὁ ὁποῖος μέ εἰλικρίνειαν καθαράν καί ἀπροσποίητον ἐξομολογεῖται τά ἁμαρτήματά του, καταβάλλει διά τῆς πράξεως αὐτῆς μίαν σπουδαίαν προσπάθειαν νά ἐξαγνισθῇ καί καθαρισθῇ ἀπό τήν ἁμαρτίαν. Διότι ἡ ἁμαρτία, τά πάθη καί τά ἐλαττώματα τῆς ψυχῆς, δέν εἶναι φυσικά ἰδιώματα τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλ’ ἐπείσακτα· ἐμβήκαν ἔξωθεν καί ἔλαβαν θέσιν εἰς τήν ψυχήν. Φυσικόν ἰδίωμα τοῦ ἀνθρώπου, τό ὁποῖον ὁ Θεός τοῦ ἐνέβαλεν ἀπ’ ἀρχῆς, εἶναι ἡ ἁπλότης, ἡ ἀθωότης, ἡ εἰλικρίνεια. Καί ἑπομένως ὁ Χριστιανός ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος εἰς τήν ἐξομολόγησιν ὀμολογεῖ μέ εἰλικρίνειαν τάς ἁμαρτωλάς πράξεις καί τά πάθη του, ἀποδεικνύει ὅτι ἀποδοκιμάζει καί μισεῖ τά ξένα αὐτά καί ἐπείσακτα ἐλαττώματα τῆς ψυχῆς του, ὅπως θά ἀπεδοκίμαζε καί θά ἀπεστρέφετο ἕνα κακοήθη ὄγκον, ἕνα καρκίνωμα πού παρουσιάσθη εἰς τόν ὀργανισμόν τοῦ σώματός του, καί θά ἐζήτει ἀπό τόν ἰατρόν νά τό ἀποκόψῃ καί τό θεραπεύσῃ. Ἐνῷ λοιπόν μέ τήν προσποίησιν καί τήν ἀπόκρυψιν θέτει ἁπλῶς ἕνα ἐπίδεσμον ἐπάνω εἰς πληγήν σάπιαν, ἡ ὁποία θά μεταδίδῃ τήν σαπίλαν εἰς ὅλον τό σῶμα, ἀντιθέτως διά τῆς εἰλικρινοῦς ἐξομολογήσεως προσπαθεῖ νά ἀποχωρήσῃ ἀπό τήν ψυχήν του τήν ἁμαρτίαν, νά ἐξαγνισθῇ, νά καθαρισθῇ καί ἐπανέλθῃ εἰς τήν κατάστασιν τῆς ἀθωότητος. Ὁ δέ Θεός ἀσφαλῶς θά ἐνισχύσῃ καί θά κατευοδώσῃ τήν προσπάθειαν ταύτην.
«Οὐδείς λέγει: ἐπειδή ἕλκος ἔχω, οὐκ ἐπιζητῶ τόν ἰατρόν, ἀλλ’ οὐδέ καταδέχομαι φάρμακον. Ἀλλά δι’ αὐτό τοῦτο μάλιστα καί τούς ἰατρεύοντας καί τῶν φαρμάκων τήν δύναμιν ἐπιζητεῖν ἀναγκαῖον», λέγει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος διά νά δείξῃ ὅτι ἡ εἰλικρίνεια ἐκείνη εἶναι ἀρίστη προσπάθεια πρός θεραπείαν. Τήν ἐνέργειαν δέ αὐτήν τῆς εἰλικρινοῦς ἐξομολογήσεως τήν βεβαιώνει καί ἕνας σύγχρονος σοφός, ὁ Α. Messer, καθηγητής τῆς Φιλοσοφίας εἰς τό Πανεπιστήμιον τοῦ Giessen, ὁ ὁποῖος λέγει: «Εἶναι ἀληθές, ὅτι ἡ πηγή τῆς ἐξάρσεως καί τῆς παρηγορίας, τοῦ ἠ θ ι κ ο ῦ κ α θ α ρ ι σ μ ο ῦ καί τῆς ἐνισχύσεως, δύναται νά ἀναβλύσῃ ἄφθονος, ὅταν ὁ ἐξομολογούμενος ἐκθέτῃ καί αὐτά τά μᾶλλον κρύφια σφάλματά του εἰς ἄνθρωπον ὥριμον καί πεπειραμένον ἰατρόν τῶν ψυχῶν, καί ὅταν τό πράττῃ πλήρης μετανοίας καί μέ τήν πρόθεσιν νά διορθώσῃ καί καλυτερεύσῃ τόν ἑαυτόν του».
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
ΠΗΓΗ: «Η ΜΕΤΑΝΟΙΑ» ὑπό † Ἀρχιμανδρίτη Σεραφείμ Παπακώστα (Ἱεροκήρυκος Ναοῦ Μητροπόλεως Ἀθηνῶν). Ἔκδοσις ὀγδόη 1947. ΑΘΗΝΑΙ ΑΔΕΛΦΟΤΗΣ ΘΕΟΛΟΓΩΝ Η ’’ΖΩΗ’’ Σελ. 84 – 88.
