7. Ἡ ἀναγκαιότης τῆς Ἐξομολογήσεως.
(1). Ἡ Ἐ ξ ο μ ο λ ό γ η σ ι ς π ρ ο έ ρ χ ε τ α ι ἀ π ό ἀ ν ά γ κ η ν ψ υ χ ο λ ο γ ι κ ή ν.
Ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου αἰσθάνεται τήν φυσικωτάτην καί ἰσχυράν ἐκείνην ἀνάγκην νά ἐκθέσῃ καί νά μεταδώσῃ εἰς τόν ἄλλον κάθε σκέψιν καί διάθεσιν ἐσωτερικήν, κάθε αἴσθημα χαρᾶς ἤ λύπης. Πρό πάντων εἰς τάς θλιβεράς περιστάσεις ἐπιθυμεῖ καί ἐπιζητεῖ ὁ ἄνθρωπος νά εὕρῃ κἄποιο πρόσωπον τῆς ἐμπιστοσύνης του διά νά ἐκθέσῃ τήν θλίψιν του. Τοῦτο εἶναι γενικόν φαινόμενον. Ὄχι μόνον τό νήπιον, τό ὁποῖον σπεύδει πρός τήν μητέρα του, διά νά τῆς ἀνακοινώσῃ τόν πόνον, ἀπό τόν ὁποῖον κατέχεται, καί εὕρῃ ἀνακούφισιν εἰς τά παρήγορα λόγια καί τόν ἐναγκαλισμόν της, ἀλλά οἱ ἡλικιωμένοι· ὁ πλέον ὥριμος ἄνθρωπος, ὁ πολυμαθής, ὁ σοφός, ὁ πεπειραμένος, αἰσθάνεται τήν ἀνάγκην ταύτην νά καταθέσῃ τό μυστικόν τῆς καρδίας του – κυρίως ὅταν πάσχῃ – εἰς τόν εἰλικρινῆ φίλον, διά νά εὕρῃ κἄποιαν ἀνάπαυσιν. Ὅλοι ὅσοι εὑρέθημεν ὑπό τό βάρος θλίψεως, ἀμηχανίας καί ἀπορίας, μερίμνης καί φροντίδος, ἐζητήσαμεν πάντοτε τό πρόσωπον, ἀπό τό ὁποῖον εἴχομεν τήν ἀξίωσιν νά διακόψῃ τάς ἀσχολίας του καί νά ἐνδιαφερθῇ διά τόν πόνο μας. Καί ὅταν τό εὕρομεν, ὅταν ἤκουσε μέ ἐνδιαφέρον τήν θλίψιν μας, ἀσφαλῶς ᾐσθάνθημεν ἀνακούφισιν, ἔφυγε κἄποιο βάρος ἀπό τήν ψυχήν μας, ἔστω καί ἄν τό πρόσωπον ἐκεῖνο δέν ἧτο εἰς θέσιν νά μᾶς ἀπαλλάξῃ ἀπό τήν θλίψιν. Ὅσοι δέ δέν εὑρίσκουν τό κατάλληλον πρόσωπον, ἀναγκάζονται νά σπογγίζουν σιωπηλοί τά δάκρυά των· καί δέν θά εἴπωμεν ὑπερβολήν, ἐάν βεβαιώσωμεν ὅτι αὐτοί καίονται καί φλογίζονται, καί ἡ ψυχή των ὁμοιάζει μέ τό καζάνι τό σκεπασμένον πού βράζει καί κοντεύει νά διαρραγῇ καί νά σπάσῃ.
Ὅταν μάλιστα ἡ θλῖψις προέρχεται ἀπό ἐκείνους, εἰς τούς ὁποίους θά ἧτο δυνατόν νά ἐμπιστευθῶμεν τόν πόνον μας, ὅταν ἡ θλίψις τῆς συζύγου προέρχεται ἀπό τόν σύζυγον, εἰς τόν ὁποῖον εἶναι φυσικόν νά καταφύγῃ εἰς κάθε της θλῖψιν· ὅταν ἡ θλίψις τῆς κόρης προέρχεται ἀπό τήν μητέρα, καί γενικῶς ὅταν θλιβώμεθα ἀπό ἐκείνους πού εἶναι οἱ φυσικώτεροι πλησίον μας, οἱ ὑποχρεωμένοι ν’ ἀκούουν κάθε πόνον μας – ὢ τότε ὁ πόνος μας γίνεται ὀξύτερος καί ἀθεράπευτος.
Ἀλλ’ ἐκτός αὐτοῦ ὑπάρχουν θλίψεις καί ἀνάγκαι ἀπόρρητοι καί μυστικαί, τάς ὁποίας εἶναι ἐπικίνδυνον νά ἐκμυστηρευθῇ κανείς ἀκόμη καί εἰς τό πρόσωπον πού συνδέεται στενώτατα μαζί του. Διότι ἀπερίσκεπτοι ἐκμυστηρεύσεις συνέτριψαν τήν καρδίαν ἐκείνην πού ἔπρεπε νά θεραπεύσουν! Εἶναι λοιπόν φυσικωτάτη τῆς ψυχῆς ἀνάγκη νά ζητῇ πρόσωπον, εἰς τό ὁποῖον ἀκινδύνως θά ἐξωτερικεύσῃ πᾶσαν θλίψιν καί πάντα πόνον.
Ἀλλά καί ἡ μετάνοια, ὅπου εἶναι ἀληθής καί πραγματική, ἡ συναίσθησις τοῦ βάρους τῆς ἁμαρτίας καί τῆς ἐνοχῆς, ὅπου εἶναι βαθεῖα, δημιουργεῖ φυσικῶς εἰς τήν ψυχήν μίαν τοιαύτην ἀνάγκην ἐξομολογήσεως τῶν ἁμαρτημάτων. Διότι κανέν δυστύχημα καί καμμία συμφορά, ἀπό ὅσας συναντοῦν τόν ἄνθρωπον εἰς τήν παροῦσαν ζωήν, δέν δύναται νά δημιουργήσῃ τοιοῦτον κίνδυνον καί τοιαύτην καταστροφήν, ὁποίαν ἡ ἁμαρτία. Καί ἑπομένως εἶναι φυσικόν ὁ ἀληθῶς μετανοήσας νά ἐπιζητήσῃ τό πρόσωπον τό εἰδικόν, εἰς τό ὁποῖον θά ἐκθέσῃ τήν τοιαύτην κατάστασίν του· διότι ἡ ἁμαρτία δημιουργεῖ πολλάκις πληγάς μυστικάς καί ἀπορρήτους, αἱ ὁποῖαι δέν δύνανται ν’ ἀποκαλυφθοῦν εἰς ἄλλον.
Ἀλλ’ ἰδού. Ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, τήν ὁποίαν ὁ Σωτήρ ἵδρυσεν ἐδῶ ἐπί τῆς γῆς, διά νά ἀνταποκρίνεται εἰς ὅλας τάς ψυχικάς ἀνάγκας τοῦ ἀνθρώπου, προσφέρει κατά τήν σοβαράν αὐτήν περίστασιν εἰς τόν μετανοοῦντα ἁμαρτωλόν τό ἱερόν τῆς Ἐξομολογήσεως μυστήριον. Τοῦ προσφέρει πρόσωπον, τό ὁποῖον λόγῳ τοῦ ἱεροῦ ἀξιώματος πού ἔχει καί τῆς ἱερᾶς ὑπηρεσίας πού ἐκτελεῖ καί τῆς εἰδικῆς ἐξουσίας πού ἔλαβε παρά τοῦ Χριστοῦ, εἶναι τό μοναδικόν πρόσωπον διά τήν μεγάλην αὐτήν ἀνάγκην τῆς ψυχῆς. Εἶναι τό μοναδικόν, διότι δέν θά παρηγορήσῃ ἁπλῶς, ὅπως θά ἔκαμνε κάθε φίλος εἰλικρινής, δέν θά ἀκούσῃ μόνον προσεκτικά καί μέ ἐνδιαφέρον τήν θλῖψιν τοῦ ἄλλου, ἀλλά καί θά θεραπεύσῃ ἀποτελεσματικῶς τήν ψυχήν αὐτοῦ ἀπό τήν μεγάλην, ἀπό τήν θανατηφόρον πληγήν τῆς ἁμαρτίας· θά ἐλευθερώσῃ τόν ἀληθῶς μετανοοῦντα ἀπό τό βάρος καί τήν ἐνοχήν τῆς ἁμαρτίας καί θά τόν ἐπαναφέρῃ πλησίον τοῦ Θεοῦ, ἀπό τόν ὁποῖον εἶχε χωρισθῆ διά τῆς ἁμαρτίας.
Ποῖον εἶναι τό πρόσωπον αὐτό, διά τοῦ ὁποίου ὁ Χριστός προσφέρει τήν ἀνεκτίμητον αὐτήν χάριν καί εὐεργεσίαν; Τό πρόσωπον, εἰς τό ὁποῖον ὁ μετανοήσας θά ἐξωτερικεύσῃ διά τῆς ἐξομολογήσεως τήν φυσικωτάτην ἀνάγκην τῆς ψυχῆς, εἶναι ὁ ἱ ε ρ ε ύ ς. Ὁ ἱερεύς, ὡς λειτουργός ὅλων τῶν Μυστηρίων τῆς Ἐκκλησίας, δία τῶν ὁποίων μεταδίδεται ἡ χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἰς τόν ἄνθρωπον καί οἱ Χριστιανοί ὁδηγοῦνται εἰς τήν σωτηρίαν καί τόν ἁγιασμόν, εἶναι λειτουργός καί τοῦ σωτηριώδους τούτου Μυστηρίου τῆς Ἐξομολογήσεως.
Ὁ ἱερεύς εἶναι τό πρόσωπον εἰς τό ὁποῖον ὁ μετανοήσας Χριστιανός θά καταφύγῃ, διά νά ὁμολογήσῃ τήν ἁμαρτωλήν του κατάστασιν, διότι εἰς αὐτόν ἔδωκεν ὁ Χριστός τήν εἰδικήν ἐξουσίαν νά συγχωρῇ ἁμαρτίας. Ὁ Χριστός δηλαδή εἶπε σαφῶς καί ὡρισμένως εἰς τούς Ἀποστόλους: «Ἀμήν λέγω ὑμῖν, ὅσα ἐάν δήσητε ἐπί τῆς γῆς, ἔσται δεδεμένα ἐν τῷ οὐρανῷ· καί ὅσα ἐάν λύσητε ἐπί τῆς γῆς, ἔσται λελυμένα ἐν τῷ οὐρανῷ» (Ματθ. ιη’ 18). Καί μετά τήν ἀνάστασίν Του ἐνεφύσησεν εἰς αὐτούς καί εἶπε: «Λάβετε Πνεῦμα Ἅγιον· Ἄν τινων ἀφῆτε τάς ἁμαρτίας, ἀφίενται αὐτοῖς· ἄν τινων κρατῆτε, κεκράτηνται» (Ἰωάν. κ’ 22, 23). Ἡ ἔννοια τῶν λόγων τούτων τοῦ Κυρίου εἶναι αὕτη: ἐκεῖνοι μόνον θά λάβουν ἄφεσιν ἁμαρτιῶν, ὅσους σεῖς θά λύσετε ἀπό τόν δεσμόν τής ἁμαρτίας· πᾶς δέ ἄνθρωπος, πού δέν θά ἀπαλλάξετε ἀπό τήν ἁμαρτίαν, διότι ἀπειθεῖ καί μένει ἀμετανόητος, θά μείνῃ ὑπό τό βάρος καί εἰς τά δεσμά τῆς ἁμαρτίας.
Ἡ ἐξουσία δέ αὕτη, πού ἔδωκεν ὁ Χριστός εἰς τούς Ἀποστόλους, μετεδόθη καί εἰς τούς διαδόχους τῶν Ἀποστόλων, τούς Ἀρχιερεῖς καί ἱερεῖς, ὅπως μετεδόθη εἰς αὐτούς καί ἡ ἐξουσία νά βαπτίζουν καί νά διδάσκουν καί νά ἐκτελοῦν ὅλα τά σωτηριώδη ἐκεῖνα ἔργα, διά τῶν ὁποίων ἡ Ἐκκλησία Του συνεχίζει εἰς ὅλους τούς αἰῶνας τό ἔργον τῆς σωτηρίας, τό ὁποῖον αὐτός ὁ Χριστός εἰργάζετο, ὅταν ἧτο ἐδῶ εἰς τήν γῆν, καί ἐξηκολούθησαν κατόπιν οἱ Ἀπόστολοι. Τήν ἀλήθειαν αὐτήν μαρτυρεῖ διά πλείστων ἡ Ἱερά Παράδοσις τῆς Ἐκκλησίας. Οὕτως ἀρχαιότατος ἐκκλησιαστικός συγγραφεύς, ὁμιλῶν περί τῆς ἀφέσεως τῶν ἁμαρτιῶν, λέγει ὅτι ταύτην λαμβάνει ὁ ἁμαρτωλός διά τῆς μετανοίας, «ὅταν βρέχῃ τήν στρωμνήν αὐτοῦ μέ δάκρυα, ὅταν δέν αἰσχύνεται νά φανερώσῃ εἰς τόν ἱερέα τοῦ Κυρίου τήν ἁμαρτίαν του» (Ὠρυγένης εἰς Λευϊτ. ὁμιλ. 17). Ἐπίσης οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας βεβαιώνουν τήν ἀλήθειαν ταύτην. Οἱ σημειούμενοι δέ ἀκολούθως λόγοι των θά πείσουν πλήρως τόν ἀναγνώστην.
Ὁ Μέγας Ἀθανάσιος γράφει: «Ὥσπερ ἄνθρωπος ὑπό ἀνθρώπου ἱερέως βαπτιζόμενος φωτίζεται τῇ τοῦ Πνεύματος χάριτι, οὕτω καί ὁ ἐ ξ ο μ ο λ ο γ ο ύ μ ε ν ο ς ἐ ν μ ε τ α ν ο ί ᾳ δ ι ά τ ο ῦ ἱ ε ρ έ ω ς λ α μ β ά ν ε ι τ ή ν ἄ φ ε σ ι ν, χάριτι Χριστοῦ» (Κατά Νοβατιανῶν 26). Ὁ Μέγας Βασίλειος γράφει ὅτι ἡ ἐξαγόρευσις τῶν ἁμαρτημάτων τοῦτον ἔχει τόν λόγον, ὃν ἔχει ἡ ἐπίδειξις τῶν σωματικῶν παθημάτων. Ὅπως τάς ἀσθενείας καί τά παθήματα τοῦ σώματος δέν φανερώνουν εἰς ὅλους οἱ ἄνθρωποι, ἀλλά εἰς τούς ἐμπείρους καί ἱκανούς νά θεραπεύσουν, οὕτω καί ἡ ἐξαγόρευσις τῶν ἁμαρτημάτων, λέγει, πρέπει νά γίνεται εἰς τούς ἔχοντας τήν δύναμιν νά θεραπεύσουν (Ὅροι κατ’ ἐπιτομήν, ἀπάντησις 229). Ὁ ἅγιος Κυπριανός βεβαιώνει, ὅτι ἀκόμη καί ἐκεῖνοι, οἱ ὁποῖοι ἐν καιρῷ διωγμῶν δέν ἠρνήθησαν μέν τόν Χριστόν καί δέν ἐθυσίασαν εἰς τά εἴδωλα, ἀλλ’ ἐσκέφθησαν νά τό κάμουν, τήν ἁμαρτωλήν αὐτήν σκέψιν «πρός τούς ἱ ε ρ ε ῖ ς τοῦ Θεοῦ μεταβάντες ἐν θλίψει ὡμολόγησαν καί ἔκαμαν ἐξομολόγησιν τῶν ὅσων ἔγιναν εἰς τήν συνείδησίν των» (Περί πεπτωκότων 28). Ὁ ἅγιος Ἀμβρόσιος, ἀπαντῶν εἰς τήν ἀντίρρησιν, πῶς δύναται ὁ ἱερεύς, πού εἶναι ἄνθρωπος μέ ἀτελείας, νά συγχωρῇ ἁμαρτίας, λέγει: «Καί διατί λοιπόν βαπτίζεσθε, ἀφοῦ δέν ἐπιτρέπεται εἰς ἀνθρώπους νά δίδουν ἄφεσιν ἁμαρτιῶν; Διότι ἀναντιρρήτως εἰς τό βάπτισμα λαμβάνει χώραν ἄφεσις ἁμαρτιῶν. Ἀλλά ποία διαφορά ὑπάρχει μεταξύ τῆς ἐξασκήσεως τοῦ δικαιώματος τούτου εἰς τό μυστήριον τῆς μετανοίας καί τῆς ἐξασκήσεως τοῦ αὐτοῦ δικαιώματος εἰς τό μυστήριον τοῦ βαπτίσματος;» (Περί μετανοίας 1.8).
Ἐπίσης ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας γράφει, ὅτι οἱ «πνευματοφόροι», δηλ. οἱ ἱερεῖς πού λαμβάνουν διά τῆς ἱερωσύνης τήν δωρεάν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, κατά δύο τρόπους συγχωροῦν ἤ κατέχουν ἁμαρτίας· ἀφ’ ἑνός καλοῦντες εἰς τό Βάπτισμα τούς ἤδη ἕτοιμους ἤ ἐμποδίζοντες τούς μή γενομένους ἀκόμη ἀξίους· ἀφ’ ἑτέρου «ἀφιᾶσί τε καί κρατοῦσιν ἁμαρτίας, ἐπιτιμῶντες μέν τοῖς ἁμαρτάνουσι τέκνοις τῆς Ἐκκλησίας, μετανοοῦσι δέ συγγινώσκοντες» (εἰς Ἰωάννην 4. 22 – 23). Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Νύσσης ἔχει γράψει ἰδιαιτέραν κανονικήν ἐπιστολήν, εἰς τήν ὁποίαν περιγράφει τήν ἰατρικήν ἐπιστήμην, τήν ὁποίαν ὁ πνευματικός πρέπει νά ἀσκήσῃ διά τήν θεραπείαν τῶν ψυχῶν τῶν προσερχομένων εἰς τήν ἐξομολόγησιν. Ἀπευθυνόμενος δέ πρός τούς μετανοοῦντας καί προσερχομένους εἰς τήν ἐξομολόγησιν, λέγει· «φανερώσατε εἰς τόν ἱερέα θαρραλέως καί τά μέγιστα ὑμῶν ἀπόρρητα, ἀποκαλύψατε εἰς αὐτόν τά μυστήρια τῆς ψυχῆς σας, ὅπως ἀποκαλύπτει εἰς τόν ἰατρόν ὁ ἀσθενής τά κρυμμένα τραύματά του, καί θά ἐπιτύχετε τήν ἰατρείαν». Ὁ δέ ἱερός Χρυσόστομος λέγει, ὅτι οἱ ἱερεῖς, καίτοι κατοικοῦν ἐδῶ εἰς τήν γῆν, ἐπετράπησαν νά διοικοῦν τά ἐν οὐρανοῖς καί ἔλαβον ἐξουσίαν, τήν ὁποίαν ὁ Θεός οὔτε εἰς ἀγγέλους, οὔτε εἰς ἀρχαγγέλους ἔδωκε· διότι δέν εἴπεν εἰς ἐκείνους «ὅσα ἄν δήσητε ἐπί τῆς γῆς, ἔσται δεδεμένα ἐν τῷ οὐρανῷ, καί ὅσα ἄν λύσητε ἐπί τῆς γῆς, ἔσται λελυμένα ἐν οὐρανῷ». Ὅσα οἱ ἱερεῖς ἐδῶ ἐπί τῆς γῆς ἐνεργοῦν (διά τοῦ μυστηρίου τῆς ἐξομολογήσεως) ταῦτα ὁ Θεός ἀπό τόν οὐρανόν ἐπικυρώνει καί ὁ Δεσπότης ἐπιβεβαιώνει τήν ἀπόφασιν τῶν δούλων Του ἱερέων…. Οἱ ἱερεῖς δέ τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ, ἐξακολουθεῖ λέγων ὁ Χρυσόστομος, δέν ἔλαβον ἁπλῶς τήν ἐξουσίαν νά πιστοποιοῦν ὅτι οἱ λεπροί ἐκαθαρίσθησαν ἀπό τή λέπραν τοῦ σώματος, ὅπως οἱ ἱερεῖς τοῦ Μωσαϊκοῦ νόμου, ἀλλά νά ἐξαλείφουν ὁλοτελῶς τήν ἀκαθαρσίαν τῆς ψυχῆς (Λόγος περί ἱερωσύνης 3. 5). Καί ἀλλαχοῦ ὁ ἴδιος λέγει: «Μεγάλη ἡ τῶν ἱερέων ἀξία ὧν ἄν ἀφῆτε, φησίν, ἀφέωνται αἱ ἁμαρτίαι. Καί τί λέγω τούς ἱερεῖς; Οὔτε ἄγγελος, οὔτε ἀρχάγγελος ἐργάσασθαί τι δύναται εἰς τά δεδομένα παρά Θεοῦ, ἀλλά Πατήρ καί Υἱός καί Ἅγιον Πνεῦμα πάντα οἰκονομεῖ. Ὁ δέ ἱερεύς τήν ἑαυτοῦ δανείζει γλώσσαν καί τήν ἑαυτοῦ παρέχει χεῖρα» (ὁμιλ. πζ’ εἰς Ἰωάννην § 4).
Τάς σαφεστάτας δέ ταύτας μαρτυρίας τῶν μεγάλων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας ἐπισφραγίζουν ὁ 2ος κανών τῆς ἐν Λαοδικείᾳ Συνόδου (μέσα 4ου αἰῶνος) καί ὁ 102ος τῆς ΣΤ’ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, ὁ ὁποῖος καθοδηγεῖ πῶς πρέπει νά θεραπεύουν ἐν τῇ ἐξομολογήσει οἱ ἱερεῖς οἱ «τήν ἰατρικήν ἐν πνεύματι ἐπιστήμην ἐπιδεικνύμενοι» καί τήν «ποιμαντικήν ἐγχειρισθέντες ἡγεμονίαν».
Ἐξ ὅλων αὐτῶν ἐξάγεται φανερά ὅτι ὁ ἱερεύς εἶναι τό πρόσωπον, εἰς τό ὁποῖον ὁ μετανοῶν Χριστιανός θά ἐμπιστευθῇ τήν θλιβεράν ταύτην ἀνάγκην τῆς ψυχῆς του.
Ἀλλ’ εὔκολα εἰμπορεῖς τώρα νά ἐννοήσῃς, ἀναγνῶστα μου, πόσον σφάλλουν ἐκεῖνοι πού ἔχουν ἀντιθέτους ἰδέας. Διότι ἀκούομεν συχνά Χριστιανούς νά λέγουν: «γιατί νά ἐξομολογηθῶ εἰς τόν παπᾶ; δέν τά λέγω ἀπ’ εὐθείας εἰς τόν Θεόν;» Ἤ «ἐγώ τά λέγω εἰς τήν εἰκόνα».
Ἀλλά εἰς τούς τοιούτους θά ἔπρεπε νά εἴπωμεν· ἀφοῦ τά εἶπες εἰς τήν εἰκόνα, τί σοῦ ἀπήντησε; σοῦ ἔδωκεν ἄφεσιν ἁμαρτιῶν; Καί πόθεν ἔχεις τήν βεβαιότητα ὅτι ὁ Θεός σέ συνεχώρησεν, ὅταν εἶπες ἀπ’ εὐθείας; Καί διατί δέν βαπτίζεις μόνο σου τό παιδί σου, ἀλλά καλεῖς τόν ἱερέα νά τελέσῃ τό Μυστήριον; Διατί δέν ἑτοιμάζεις εἰς τό σπίτι σου θείαν Κοινωνίαν, ἀλλά πηγαίνεις εἰς τήν θείαν Λειτουργίαν, τήν ὁποίαν ὁ ἱερεύς τελεῖ; Διότι ἀντιλαμβάνεσαι, ὅτι ἕνα τοιοῦτο βάπτισμα δέν θά διέφερεν ἀπό κοινόν λουτρόν, καί ἀντί θείας Κοινωνίας θά ἐλάμβανες κοινό ψωμί καί κρασί. Ἀλλά διά τόν αὐτόν λόγον καί ἄφεσιν ἁμαρτιῶν δέν λαμβάνεις, ὅταν τά εἴπῃς ἀπ’ εὐθείας εἰς τόν Θεόν, ἤ εἰς τήν εἰκόνα· διότι ὁ Χριστός δίδει τήν ἄφεσιν ὑπό ρητόν καί ὡρισμένον ὅρον, ὑπό τόν ὅρον νά ἐξομολογηθῇς εἰς τόν ἱερέα. Δέν εἰμπορεῖ δέ καθένας νά καταργῇ νόμους, τούς ὁποίους αὐτός ὁ Χριστός ἐνομοθέτησεν. Εἰδικῶς δέ διά τήν ἐξομολόγησιν, καθένας πού προβάλλει τοιούτους λόγους ἀποδεικνύει, ὅτι δέν μετενόησεν ἀληθῶς καί δέν ἀπεφάσισε πραγματικῶς νά ὑποτάσσεται εἰς τόν νόμον τοῦ Θεοῦ, τόν ὁποῖον ἕως τώρα παρέβαινε.
Ὁ ἱερεύς λοιπόν, ὁ πνευματικός, εἶναι τό πρόσωπον, εἰς τό ὁποῖον χωρίς κίνδυνον καί μετά πάσης ἐμπιστοσύνης δύναται νά ἐμπιστευθῇ κάθε πόνον τῆς ψυχῆς του τόσον ὁ πλούσιος – ἔχει καί αὐτός πόνους ψυχικούς καί θλίψεις καί ἀνάγκας μεγάλας – ὅσον καί ὁ πτωχός· τόσον ὁ γραμματισμένος ὅσον καί ὁ ἀγράμματος· τόσον ὁ ἀξιωματοῦχος ὅσον καί ὁ ἰδιώτης. Ὁ πνευματικός εἶναι ὁ ὑπό τοῦ Θεοῦ τεταγμένος νά ἀνοίγῃ προσεκτικόν αὐτί καί νά ἀκούῃ – χωρίς νά ἀποστρέφεται τόν ἐξομολογούμενον ἁμαρτωλόν – τάς ἀηδεστέρας ἀθλιότητας τῆς ζωῆς μας καί νά εἰσέρχεται εἰς τάς ταπεινοτέρας λεπτομερείας αὐτῆς· ὁ πρόθυμος νά παρηγορήσῃ καί νά ἀνακουφίσῃ καί προτρέψῃ καί ἐνισχύσῃ, ἀλλά καί νά πείσῃ τούς διστάζοντας ἤ δυστροποῦντας· νά παρακαλέσῃ καί νά ἱκετεύσῃ διά τήν ἀγάπην τοῦ Χριστοῦ, ἀλλά καί νά ἐπιπλήξῃ καί νά διαμαρτυρηθῇ ἐξ ὀνόματος Αὐτοῦ. Ὁ πνευματικός θ’ ἀναμένῃ τήν ἐπίσκεψιν παντός ψυχικῶς πάσχοντος, ἀλλ’ ἐν ἀνάγκῃ καί θά σπεύσῃ παρά τήν κλίνην ὀδύνης τοῦ σωματικῶς πάσχοντος· θ’ ἀναπνεύσῃ πολλάκις μαζί του τόν μολυσμένον ἀέρα, καί θά ἐκτεθῇ εἰς τόν κίνδυνον τῆς μεταδοτικῆς ἀσθενείας, διά τήν ὁποίαν διστάζει νά πλησιάσῃ καί ὁ στενός συγγενής, πρός τόν σκοπόν νά τονώσῃ, νά ἐμπνεύσῃ ὑπομονήν, νά θεραπεύσῃ τήν ψυχήν τοῦ ἀσθενοῦς. Αὐτός θά γίνῃ ὁ ἰσόβιος πλέον σύμβουλος καί ὁδηγός τοῦ μετανοήσαντος καί εἰς τήν χριστιανικήν ζωήν εἰσελθόντος, ὁ διαλύων πᾶν σκότος, διά τοῦ φωτός τῆς ἀληθείας, καί ἀποκαλύπτων πᾶσαν ἀπάτην, ὁ ἀπομακρύνων ἀπό τήν κακίαν καί ἐνισχύων εἰς τήν ἀρετήν. Πρό παντός αὐτός θά εἶναι πλέον τό πρόσωπον τῆς ἐμπιστοσύνης, εἰς τό ὁποῖον ὁ Χριστιανός θά ἐκθέτῃ ἀσφαλῶς πᾶσαν ἀνάγκην καί θλίψιν μυστικήν καί ἀδημοσίευτον· διότι ὁ πνευματικός εἶναι δεδεμένος μέ ἱεράν καί ἀπαραβίαστον ὑποχρέωσιν ἐχεμυθείας καί μυστικότητος.
Εἰς τό σημεῖον τοῦτο γνωρίζομεν, ὅτι θά ὑπάρξουν ἀναγνῶσται πού θά ἐκφράσουν ἐπικρίσεις καί παράπονα· διότι ἔχουν ὑπ’ ὄψει των, ὅτι εὑρέθησαν ἱερεῖς πού ἀπεδείχθησαν ἀκριτόμυθοι καί μετέδωκαν τά μυστικά τῆς ἐξομολογήσεως· καί ἐπειδή δέν ἔχουν ἐμπιστοσύνην εἰς αὐτούς, ἀποφεύγουν τήν ἐξομολόγησιν ὁλοτελῶς.
Πρέπει βεβαίως νά σημειώσωμεν, ὅτι ἔχουν μεγάλην εὐθύνην καί θά δώσουν λόγον εἰς τόν Θεόν ὅσοι ἱερεῖς παρέβησαν τήν ἱεράν ὑποχρέωσιν καί ἐξεστόμισαν, ὅσα ἐκ τῆς ἐξομολογήσεως ἔπρεπε νά μείνουν μυστικά, καί οὕτω ἐσκανδάλισαν ψυχάς. Ἀλλά πρέπει νά γνωρίζῃ καί ὁ Χριστιανός πού ἀποφεύγει τήν ἐξομολόγησιν διά τόν λόγον αὐτόν, ὅτι δέν εὑρίσκεται εἰς τόν δρόμον τῆς σωτηρίας. Διότι πρέπει νά φροντίσῃ νά εὕρῃ τόν κατάλληλον πνευματικόν. Νά κάμῃ ὅτι θά ἔκαμνε καί διά πᾶσαν ἀσθένειαν τοῦ σώματος. Ὅπως διά τάς ἀσθενείας φροντίζει νά εὕρῃ τόν καλύτερον ἐπιστήμονα, τόν διακεκριμένον ἰατρόν, καί δέν λογαριάζει ἔξοδα καί κόπους, τό αὐτό θά ἔπρεπε νά κάμῃ καί διά τήν θεραπείαν τῆς ψυχῆς, τήν ὁποίαν ἡ ἀσθένεια τῆς ἁμαρτίας ὁδηγεῖ εἰς τόν θάνατον τόν αἰώνιον. Πόσοι ἀσθενεῖς ἀπό χωριά ἀπόκεντρα ὑποβάλλονται εἰς τούς κόπους μακροῦ ταξειδίου καί πωλοῦν τήν περιουσίαν τῶν διά νά ἔλθουν εἰς τάς Ἀθήνας καί εὕρουν τόν ἰατρόν τόν κατάλληλον; Πόσοι ταξειδεύουν καί εἰς τήν Εὐρώπην ἀκόμη καί κάμνουν μεγάλας δαπάνας διά νά θεραπεύσουν τό σῶμα; Ἀλλ’ ἡ ψυχή εἶναι μικροτέρας ἀξίας; Καί δέν ἀξίζει δι’ αὐτήν κἄποιος κόπος;
«Πρέπει νά εἶσαι προσεκτικός εἰς τήν ἐκλογήν ἐκείνου, εἰς τόν ὁποῖον πρεπόντως θά ἐξομολογηθῇς τό ἁμάρτημά σου, γράφει ὁ πολυμαθέστατος τῶν πρώτων χριστιανικῶν χρόνων συγγραφεύς Ὠριγένης. Δοκίμασον, λέγει, ἐν πρώτοις τόν ἰατρόν, εἰς τόν ὁποῖον θά φανερώσῃς τήν αἰτίαν τῆς στενοχωρίας σου. Φρόντισε νά εἶναι τοιοῦτος, ὥστε νά εἰξεύρῃ νά συμπαθῇ τόν ἀσθενῆ, νά κλαίῃ μετά τοῦ κλαίοντος, νά ἔχῃ βαθεῖαν πεῖραν εἰς τό συμπάσχειν καί συμπονεῖν, νά εἶναι τέλος τοιοῦτος, ὥστε, ἐάν σοῦ εἰπέ τι, διά τοῦ ὁποίου ἀπεδείχθη ἰατρός πράγματι ἱκανός καί φιλάνθρωπος, σύ νά δύνασαι νά θέσῃς εἰς ἔργον τήν συμβουλήν του» (Ὁμιλ. β’ εἰς ψαλμ. 37 ἐκ τοῦ λατιν.). Ὁ δέ ἀληθῶς μετανοῶν θά εὕρῃ πάντως τόν κατάλληλον ἰατρόν τῆς ψυχῆς του, τόν κατάλληλον πνευματικόν, εἰς τόν ὁποῖον θά φανερώσῃ ὅλας τάς μυστικάς πληγάς τῆς ψυχῆς. Καί ἀσφαλῶς ἐκεῖ ἡ στενάζουσα ἀπό τό βάρος τῆς ἁμαρτίας ψυχή του θά εὕρῃ τήν θεραπείαν, τήν εἰρήνην, τήν ἀνάπαυσιν.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
ΠΗΓΗ: «Η ΜΕΤΑΝΟΙΑ» ὑπό †Ἀρχιμανδρίτη Σεραφείμ Παπακώστα (Ἱεροκήρυκος Ναοῦ Μητροπόλεως Ἀθηνῶν). Ἔκδοσις ὀγδόη 1947. ΑΘΗΝΑΙ ΑΔΕΛΦΟΤΗΣ ΘΕΟΛΟΓΩΝ Η ’’ΖΩΗ’’ Σελ. 64 – 76.
