α’ Ἡ ἐπιστροφή εἰς τήν Ἔφεσον
Τήν ἑπομένην ἡμέραν ἀσπασάμενοι καί ἀποχαιρετίσαντες πάντας τούς ἀδελφούς, ἀνεχωρήσαμεν ἐκ τῆς Πάτμου· καί εὑρόντες πλοῖον ταξιδεῦον πρός τά μέρη τῆς Ἀσίας, ἀνήλθομεν εἰς αὐτό καί εἰς διάστημα δεκατεσσάρων ἡμερῶν ἐφθάσαμεν εἰς ἀπόστασιν τριῶν μιλίων ἀπό τῆς πόλεως Ἐφέσου, ἔνθα ἐξήλθομεν εἰς τήν γῆν καί περιπατοῦντες εἰσήλθομεν εἰς τήν πόλιν· μαθόντες δέ πάντες οἱ ἀδελφοί τήν ἄφιξιν ἡμῶν, ἐξῆλθον εἰς προϋπάντησίν μας εἰς ἕνα τόπον, ἔνθα ἐκαθήσαμεν διά νά ἀναπαυθῶμεν ὀλίγον. Καί ἐπειδή ὁ Διοσκορίδης εἶχεν ἀποθάνει, παρέλαβεν ἡμᾶς εἰς τήν οἰκίαν αὐτοῦ ὁ υἱός αὐτοῦ Δόμνος, ὁ ὁποῖος παρέθηκεν εἰς ἡμᾶς τράπεζαν φιλοξενήσας καί ἀναπαύσας ἡμᾶς, καί ἐμείναμεν εἰς τήν οἰκίαν αὐτοῦ, ἔνθα ἤρχοντο πάντες οἱ ἀδελφοί καί ἐδιδάσκοντο ὑπό τοῦ Ἰωάννου· καί ὀλίγον κατ’ ὀλίγον ἐπίστευσαν πάντες εἰς τούς λόγους τοῦ Ἰωάννου (1).
β’ Ἡ Μετάστασις τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου
Ἀφοῦ ἐπεστρέψαμεν εἰς τήν Ἔφεσον ἀπό τήν ἐξορίαν, διεμείναμεν εἰς αὐτήν ἔτη εἴκοσιν ἕξ· ἐμείναμεν δέ καί εἰς τήν νῆσον Πάτμον ἔτη δέκα πέντε· καί πρό τῆς ἐξορίας ἡμῶν διετρίψαμεν εἰς τήν Ἔφεσον ἔτη ἐννέα· ἦτο δέ ὁ Ἰωάννης ὅτε ἀνεχωρήσαμεν ἐξ Ἱεροσολύμων ἐτῶν πεντήκοτα(2). Καί ἀφοῦ συνεπληρώθησαν εἴκοσιν ἕξ ἔτη ἀπό τῆς ἐπιστροφῆς ἡμῶν ἐκ τῆς ἐξορίας εἰς τήν Ἔφεσον, μίαν ἡμέραν παραλαβών ὁ Ἰωάννης ἐμέ καί ἑτέρους ἕξ μαθητάς αὐτοῦ, εἶπε· «Λάβετε σκαπτήρια εἰς τάς χεῖρας σας καί ἀκολουθήσατέ με»· ἐλάβομεν δέ δύο σκαπτήρια καί ἀκολουθήσαντες αὐτόν ἐξήλθομεν τῆς πόλεως· φθάσαντες δέ εἰς ἕνα τόπον, εἶπε πρός ἡμᾶς ὁ Ἰωάννης· «Καθήσατε ἐνταῦθα»· καί ἐκαθήσαμεν, αὐτός δέ ἐπροχώρησεν ὀλίγον διά νά ἔχῃ ἡσυχίαν, καί ἐκεῖ προσηύχετο· ἦτο δέ ὥρα τοῦ ὄρθρου, νύξ δηλαδή ἀρκετή πρό τῆς ἀνατολῆς τοῦ ἠλίου. Καί μετά τήν εὐχήν ἐλθών πρός ἡμᾶς λέγει· «Σκάψατε εἰς τήν γῆν εἰς μέτρον τοῦ ἀναστήματός μου σταυροειδῶς».
Ἀφοῦ λοιπόν ἡμεῖς ἐσκάψαμεν, προσήυξατο ὁ Ἰωάννης· καί μετά τήν εὐχήν εἰσῆλθεν εἰς τόν τάφον τόν ὁποῖον ἐσκάψαμεν, καί ἐκεῖθεν εἶπε πρός με· «Τέκνον Προχορε, νά ὑπάγῃς εἰς τά Ἱεροσόλυμα· διότι ἐκεῖ πρέπει νά τελειώσῃς τόν βίον»· διδάξας δέ ἡμᾶς καί ἀσπασάμενος, εἶπε· «Σύρατε τό χῶμα τῆς μητρός μου γῆς καί σκεπάσατέ μέ»· ἡμεῖς δέ ἀσπασάμενοι αὐτόν, καί σύραντες χῶμα ἐσκεπάσαμεν μέχρι τῶν γονάτων. Πάλιν ἐκεῖνος ἀσπασάμενος ἡμᾶς, εἶπε· «Σύραντες χῶμα σκεπάσατέ με ἕως τοῦ τραχήλου»· καί ἀσπασάμενοι αὐτόν ἐποιήσαμεν οὕτω· εἶτα δέ πάλιν εἶπε πρός ἡμᾶς· «Φέρετε λεπτόν πανίον καί σκεπάσατε δι’ αὐτοῦ τό πρόσωπόν μου, καί ἀσπάσασθέ με διά τελευταίαν φοράν· διότι δέν θά μέ ἴδητε πλέον εἰς τήν ζωήν ταύτην». Καί ποιήσαντες οὕτως, ἠσπασάμεθα αὐτόν πάλιν κλαίοντες· αὐτός δέ δούς εἰς ἡμᾶς τήν εἰρήνην ἀπέλυσε ἡμᾶς. Καί οὕτω κλαίοντες πικρῶς ἐσκεπάσαμεν ὅλον τό σῶμα του. Τότε καί ὁ ἥλιος ἀνέτειλε, καί αὐτός παρέδωκε τό πνεῦμα του.
Ἐπιστρέψαντες ἡμεῖς εἰς τήν πόλιν ἠρωτήθημεν παρά τῶν ἀδελφῶν· «Ποῦ εὑρίσκεται ὁ διδάσκαλος ἡμῶν;» ἡμεῖς δέ διηγήθημεν πρός αὐτούς λεπτομερῶς πάντα τά γεγονότα· καί ἐκεῖνοι παρεκάλεσαν ἡμᾶς ἵνα δείξωμεν εἰς αὐτούς τόν τόπον. Ἀπελθόντες ὅθεν μετά τῶν ἀδελφῶν εἰς τόν τόπον ἐκεῖνον, τόν μέν Ἰωάννην δέν εὕρομεν, εὕρομεν δέ μόνον τά ὑποδήματα αὐτοῦ. Καί τότε ἐνεθυμήθημεν τόν λόγον τοῦ Κυρίου, τόν ὁποῖον εἶπε πρός τόν Πέτρον περί τοῦ Ἀποστόλου τούτου, ὅτι «Ἐάν αὐτόν θέλω μένειν ἕως ἔρχομαι, τί πρός σέ;» καί ἐδοξάσαμεν διά ταῦτα πάντα τόν Πατέρα καί τόν Υἱόν καί τό Ἅγιον Πνεῦμα τόν ἕνα Θεόν· ᾧ πρέπει δόξα, τιμή καί προσκύνησις εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
(1) Ἐν τῷ Συναξαριστῇ προστίθενται καί τά ἑξῆς, ἅπερ ἐλλείπουσιν ἐκ τῶν «Περιόδων», τά ὁποῖα προσθέτομεν ἐνταῦθα. Ἡμέραν τινά ἐπορεύθη ὁ Ἅγιος εἰς μίαν γειτονεύουσαν πόλιν, ὅπου εὑρών ἕνα νέον εὐγενῆ κατά τήν ψυχήν καί κατά τήν ὄψιν ὡραῖον, προσήγαγεν αὐτόν εἰς τόν Χριστόν. Εἶτα παρακινήσας αὐτόν εἰς τήν ἐργασίαν τῆς ἀρετῆς, καί παραδώσας εἰς χεῖρας τοῦ Ἐπισκόπου τῆς πόλεως, ὡς ἐνώπιον μάρτυρος τοῦ Χριστοῦ, διά νά προνοῇ περί αὐτοῦ, ἐπέστρεψεν εἰς τήν Ἔφεσον. (Σφαλερῶς γράφεται ἐν τῷ τετυπωμένῳ Συναξαριστῇ Μαξίμου τοῦ Μαργουνίου, ὅτι πρίν ἤ ἐξορισθῇ εἰς τήν Πάτμον ὁ Ἰωάννης παρέδωκε τόν νέον τοῦτον εἰς τόν Ἐπίσκοπον. Περί τούτου διηγεῖται ὁ Στρωματεύς Κλήμης εἰς τόν λόγον «Τίς ὁ σῳζόμενος πλούσιος», ὅτι μετά τήν ἐξορίαν παρέδωκεν αὐτόν εἰς τόν Ἐπίσκοπον, ὡς καί εἰς τόν χειρόγραφον Συναξαριστήν γράφεται).
Ἀφοῦ λοιπόν τά ἐν Ἐφέσῳ Ἐκκλησιαστικά πράγματα καλῶς ὁ Ἰωάννης ᾠκονόμησε, καί ὅλον τό ἐκεῖσε ποίμνιον τοῦ Θεοῦ διά τῆς διδασκαλίας του κατήρτισεν, ἐπεσκέφθη δέ καί τάς ἄλλας πλησιοχώρους πόλεις καί ἐχειροτόνησεν εἰς αὐτάς Ἐπισκόπους, τότε πάλιν ἐπανῆλθεν εἰς τήν πόλιν, περί ἧς ἀνωτέρω εἴπομεν. Ζητήσας δέ ἐκεῖ τόν νέον, τόν ὁποῖον παρέδωκεν εἰς τόν Ἐπίσκοπον, καί μαθών ὅτι ἔγινεν ἀρχηγός τῶν κλεπτῶν, ἅτε διαφθαρείς ἀπό τάς διασκεδάσεις καί τάς κακάς συναναστροφάς τῶν συνομηλίκων του νέων (εὔκολος καί κατηφορική εἶναι ἡ ὁδός τῆς κακίας), τοῦτο, λέγω, μαθών ὁ τοῦ Κυρίου Ἀπόστολος, πολύ ἐλυπήθη. Ὅθεν ἱππεύσας καί πορευθεῖς μόνος εἰς τόν τόπον τῶν κλεπτῶν, παρεδόθη εἰς αὐτούς θεληματικῶςν, καί διά μέσου αὐτῶν ὡδηγήθη καί εὗρε τόν νέον.
Ὅτε δέ ἐπλησίασεν εἰς αὐτόν, οὗτος προσεπάθει νά φύγῃ, διότι ἠννόησεν ὅτι εἶναι ὁ εὐεργέτης του Ἰωάννης. Ὅμως ὁ θεῖος Ἀπόστολος τόν προσείλκυσεν εἰς τόν ἑαυτόν του μέ τούς γλυκεῖς καί θελκτικούς του λόγους. Ὅθεν καί προσλαβών αὐτόν, ἐπέστρεψεν εἰς τήν πόλιν. Καί τόσον τόν ἔκαμε νά προκόψῃ εἰς τήν ἀρετήν μέ τάς μελισταγεῖς συμβουλάς καί ἱερᾶς νουθεσίας του, ὥστε ἔγινε παράδειγμα λαμπρότατον τῆς ἀρετῆς καί μετανοίας καί εἰς τούς ἄλλους ἀνθρώπους.
Ἐπίσης κατ’ ἐκεῖνον τόν καιρόν ἐπίστευσεν ὁλοψύχως εἰς τόν Χριστόν καί τις Ἑβραῖος. Αἰτία δέ τῆς πίστεώς του ὑπῆρξεν, ὅτι εἶδεν ἕνα Χριστιανόν ὅστις, διά τά πολλά χρέη μέ τά ὁποῖα ἦτο ἐπιβεβαρημένος καί διά τήν ἐσχάτην πτωχείαν του ἠγόρασε μέν δίς θανατηφόρον δηλητήριον καί ἔπιε διά νά θανατωθῇ, ἔκαμεν ὅμως τόν τύπον τοῦ Σταυροῦ ὅταν τό ἔπιε, καί διά τοῦτο μέ τήν δύναμιν τοῦ Σταυροῦ δέν ἔπαθε καμμίαν βλάβην. Ὅθεν οὗτος ὁ Ἑβραῖος προσέτρεξεν εἰς τόν μέγαν Ἰωάννην. Ὁ δέ Ἀπόστολος ἐδέχθη αὐτόν, καί μέ χαράν τόν ἐβάπτισεν. Ἀλλά καί τόν πτωχόν ἐκεῖνον Χριστιανόν, τόν παραίτιον διά νά πιστεύσῃ ὁ Ἑβραῖος, παρηγόρησεν ὁ τοῦ ἐλεήμονος Χριστοῦ μαθητής, τόσον μέ τούς παρηγορητικούς λόγους του, ὅσον καί μέ ἀρκετόν χρυσόν. Ὁ δέ χρυσός οὗτος ἦτο πρότερον χόρτος, παροδόξως δέ μετέβαλεν αὐτόν εἰς χρυσόν ὁ θεῖος Ἀπόστολος.
(2) Κατά τόν θεῖον Ἱερώνυμον ὁ Ἅγιος οὗτος Ἀπόστολος καί Εὐαγγελιστής Ἰωάννης ἐκοιμήθη τό τρίτον ἔτος τῆς βασιλείας τοῦ Τραϊανοῦ, ἤτοι ἐν ἔτει ρα’ (101) ἀπό Χριστοῦ Γεννήσεως καί ξη’ (68) ἀπό τοῦ Πάθους ἤ τῆς Ἀναλήψεως τοῦ Κυρίου. Τοῦτο μαρτυροῦσι Κλήμης ὁ Ἀλεξανδρεύς, ὁ Εἰρηναῖος καί πολλοί ἄλλοι θεῖοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας. Κατά ταῦτα καί ἐπειδή ὁ θεῖος Ἰωάννης ἦτο περί τά 6 – 8 ἔτη νεώτερος τοῦ Κυρίου, συνάγεται ὅτι 93 – 95 ἐτῶν ἦτο ὅταν ἐκοιμήθη.
ΠΗΓΗ: ΒΙΚΤΩΡΟΣ ΜΑΤΘΑΙΟΥ, ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΟΜΟΣ Θ’ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ (ΣΕΛ. 621 – 623) ΑΘΗΝΑΙ 1963.
