ΤΟΝ ΕΠΙΣΤΗΘΙΟ ΚΑΙ ΑΓΑΠΗΜΕΝΟ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ, ΤΟΝ ΥΙΟ ΤΗΣ ΒΡΟΝΤΗΣ (ΒΟΑΝΕΡΓΕΣ)
Τῇ Κς’ (26η) τοῦ μηνός Σεπτεμβρίου ἡ Μετάστασις τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου καί Εὐαγγελιστοῦ, φίλου, παρθένου, ἐπιστήθιου καί ἠγαπημένου τοῦ Κυρίου, Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου.(1)
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος β’
Ἀπόστολε Χριστῷ τῷ Θεῷ ἠγαπημένε, ἐπιτάχυνον ρῦσαι λαόν ἀναπολόγητον∙ δέχεταί σε προσπίπτοντα, ὁ ἐπιπεσόντα τῷ στήθει καταδεξάμενος, ὅν ἱκέτευε Θεολόγε, καί ἐπίμονον νέφος Ἐθνῶν διασκεδάσαι, αἰτούμενος ἡμῖν εἰρήνην, καί τό μέγα ἔλεος.
Ἰωάννης ὁ Θεολόγος ὁ ἱερός Εὐαγγελιστής καί θεῖος Ἀπόστολος τοῦ Κυρίου κατήγετο ἐκ Βηθσαϊδά τῆς Γαλιλαίας, υἱός ὤν τοῦ Ζεβεδαίου καί τῆς Σαλώμης, ἥτις ἦτο θυγάτηρ Ἰωσήφ τοῦ Μνήστορος τῆς Θεοτόκου. Διότι ὁ Ἰωσήφ εἶχε τέσσαρας υἱούς, Ἰάκωβον, Ἰωσῆν, Ἰούδαν καί Σίμωνα (ἢ Συμεών) καί θυγατέρας τρεῖς, τήν Ἐσθήρ, τήν Μάρθαν καί τήν Σαλώμην, ἥτις ἦτο γυνή μέν τοῦ Ζεβεδαίου, μήτηρ δέ τοῦ Ἰωάννου τούτου. Ὅθεν ἐκ τούτου ἕπεται, ὅτι ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἦτο θεῖος τοῦ Ἰωάννου, ὡς νομιζόμενος ἀδελφός Σαλώμης, τῆς θυγατρός Ἰωσήφ, μητρός δέ Ἰωάννου∙ ὁ δέ Ἰωάννης ἦτο ἀνεψιός τοῦ Κυρίου. Συνεβοήθει δέ ὁ θεῖος Ἰωάννης τόν πατέρα του Ζεβεδαῖον εἰς τήν ἁλιευτικήν τέχνην ὡς καί ὁ ἀδελφός του Ἰάκωβος, διότι ὁ πατήρ των ἦτο ἁλιεύς καί πτωχός ἄνθρωπος, ὅτε δέ ἐκλήθη παρά Κυρίου, ἀφῆκε τόν πατέρα ὁμοῦ καί τό πλοῖον του, καί ἠκολούθησε τόν καλέσαντα Κύριον, καί τούς νόμους αὐτοῦ ἀκριβῶς ἐδιδάχθη. Διά τοῦτο ἐγκαταλείψας τήν ἁλιείαν τῶν ἀφώνων ἰχθύων, ἐδιδάχθη πώς νά ἑλκύσῃ διά τῆς διδασκαλίας τάς λογικάς ψυχάς τῶν ἀνθρώπων.
Μετεχειρίζετο δέ ὁ θεῖος Ἰωάννης ἄκραν ἐγκράτειαν εἰς ὅλα τά βλάπτοντα τήν ψυχήν, διά τοῦτο καί ᾠκειώθη ὅλως πρός τήν παρθενίαν. Ἐκ τούτου δέ ἀπέκτησε καί το νά ὀνομάζεται παρθένος ἐξαιρέτως καί περισσότερον ἀπό ὅλους τούς ἄλλους ἀνθρώπους, ἔτι δέ καί διά τοῦτο ἠγαπήθη κατ’ ἐξαίρεσιν ἀπό τόν Βασιλέα Χριστόν, εἰς τρόπον ὥστε μόνος αὐτός ἔλαβε τήν ὀνομασίαν τοῦ ἠγαπημένου. Ὅθεν καί ὅταν ὁ Κύριος ἀνέβη εἰς τό Θαβώριον Ὄρος διά νά μεταμορφωθῆ, ἀνέβη ὁμοῦ καί ὁ ἠγαπημένος οὗτος Ἰωάννης, καί εἶδε τήν ἐκεῖσε δειχθεῖσαν ἐκ μέρους τοῦ Θεοῦ Λόγου Θεότητα, καί ἤκουσε τήν φωνήν τήν λέγουσαν∙ «Οὗτος ἐστιν ὁ Υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ ηὐδόκησα∙ αὐτοῦ ἀκούετε». Καί ἐν τῷ Μυστικῷ Δεῖπνῳ αὐτός πλησίον τοῦ ἠγαπημένου του Διδασκάλου ἐκάθισεν. Αὐτός καί ἐπάνω εἰς τό στῆθος του ἀνέπεσε διά τήν πολλήν ἀγάπην, τήν ὁποίαν εἶχε πρός αὐτόν∙ αὐτός ἠρώτησεν αὐτόν λέγων∙ «Κύριε, τίς ἐστιν ὁ παραδιδούς σε;» Αὐτός ἐζήτησε καί νά καθίσῃ ἐκ δεξιῶν τοῦ Διδασκάλου του, δεικνύων οὕτω φανερῶς τό πρός αὐτόν διάπυρον φίλτρον του.
Ἀλλά καί ὅταν συνελήφθη ὁ Κύριος ὑπό τῶν Ἰουδαίων, ὁ θεῖος οὗτος Ἰωάννης ἠκολούθει αὐτόν, καί ἐμβλῆκεν εἰς τήν αὐλήν τοῦ Ἀρχιερέως, καθό γνωστός του∙ καί ὅταν ἐσταυρώθη, αὐτός παρίστατο εἰς τόν Σταυρόν μετά τῆς Θεομήτορος. Καί ἡ μέν Θεοτόκος ἤκουσε παρ’ αὐτοῦ τό «Γύναι, ἴδε ὁ υἱός σου», οὗτος δέ ὁ Ἰωάννης ἤκουσε τό «Ἰδού ἡ μήτηρ σου». Τούτου δέ τοῦ λόγου τί ἄλλο ἠμπορεῖ νά γίνῃ μακαριώτερον; Ὅθεν ἀπό ἐκείνης τῆς ὥρας ἔλαβεν ἀξιοπρεπῶς εἰς τόν οἶκον του τήν Μητέρα καί Παρθένον, ὁ κατά τήν ψυχήν καί τό σῶμα Παρθένος. Καί ὅταν δέ ὁ Κύριος ἀνέστη, αὐτός προλαβών τόν κορυφαῖον Πέτρον, καί παρακύψας πρῶτος εἰς τόν τάφον, εἶδε τά ἐντάφια, καί τόν ποθούμενον ἔβλαψε, καί παρ’ Αὐτοῦ αὐτός τό ἐμφύσημα δέχεται καί τῆς οἰκουμένης ὅλης προβάλλεται Ἀπόστολος. Αὐτός καί ἀναληφθέντα εἶδε τόν Κύριον. Αὐτός ἔπειτα καί τήν τοῦ Παρακλήτου ἐπιφοίτησιν ἐν εἴδει πυρίνων γλωσσῶν ἐδέχθη μετά τῶν ἄλλων συμμαθητῶν, ἐν τῇ ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς. Αὐτός τελευταῖον καί μέχρι τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου ἔμεινεν ἐν Ἱερουσαλήμ, διακονῶν αὐτήν εἰς ὅλα τά χρειαζόμενα.
Μετά τήν τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου σεβασμίαν εἰς οὐρανούς Μετάστασιν ἐξῆλθε καί ὁ θεῖος οὗτος Ἀπόστολος εἰς τό κήρυγμα, καί μετέβη εἰς τούς τόπους τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, ἥτις τοῦ ἔλαχεν εἰς τόν κλῆρον διά νά κηρύξῃ τήν τοῦ Σωτῆρος θείαν ἐνανθρώπησιν καί νά καλέσῃ τούς ἀνθρώπους εἰς μετάνοιαν καί εἰς τήν πίστιν τοῦ Χριστοῦ. Καί ταῦτα μέν λέγομεν συνοπτικῶς διά τήν πρό τῆς ἐξόδου του εἰς τό κήρυγμα ζωήν τοῦ θείου τούτου Ἀποστόλου, τά δέ περί τῆς ἐν γένει δράσεώς του κατά τάς περιοδείας καί ὅσα ἐδίδαξε καί ὅσα ὑπέστη, ὡς καί τά περί τῆς συγγραφῆς τοῦ Θείου καί ἱεροῦ Εὐαγγελίου καί τῆς θείας αὐτοῦ μεταστάσεως, θέλετε μάθει κατωτέρω κατά πλάτος ἀπό αὐτόν τοῦτον τόν μαθητήν καί συνέκδημον τοῦ θείου Ἰωάννου, τόν Ἀπόστολον Πρόχορον, τοῦ ὁποίου καταχωρίζομεν ἐν συνεχείᾳ, διά πρώτην φοράν ἐν τῷ Συναξαριστῇ, μεταγλωττισμένας εἰς γλαφυρόν καί ἁπλοῦν ὕφος τάς ὑπ’ αὐτοῦ συγγραφείσας «Περιόδους τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου καί Εὐαγγελιστοῦ ἠγαπημένου Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου».
Ὅτι δέ καί ὁ θεῖος Ἰωάννης ἐγεύθη τό ποτήριον τοῦ θανάτου, μανθάνομεν τοῦτο ἀπό πολλάς μαρτυρίας. Καί ὁ μέν Πολυκράτης, ὁ τῆς Ἐφέσου Ἐπίσκοπος, γράφων πρός τόν Βίκτωρα Ρώμης, οὕτω λέγει αὐτολεξεί∙ «Καί γάρ κατά τήν Ἀσίαν (τήν Μικράν δηλαδή) μεγάλον στοιχεῖον ἐκοιμήθη, τό ὁποῖον καί θά ἀναστηθῇ ἐν τῇ ἐσχάτῃ ἡμέρα τῆς παρουσίας τοῦ Κυρίου ἡμῶν, Ἰωάννης, λέγω, ὁ ἐπιστήθιος μαθητής τοῦ Χριστοῦ∙ ὁ ὁποῖος ἐφόρει εἰς τό μέτωπον ὡς ἀρχιερεύς καί τό πέταλον τοῦ παλαιοῦ νομικοῦ ἀρχιερέως (ἐπάνω εἰς τό ὁποῖον ἦτο γεγραμμένον τό τετραγράμματον ὄνομα τοῦ Θεοῦ, τό καλούμενον Ἰεχωβά, ὅπερ δηλοῖ, Κύριος, κατά τούς Ἑβδομήκοντα), καί ὁ ὁποῖος Ἰωάννης ἔγινε διδάσκαλος εἰς τήν Ἔφεσον».
Ὁ δέ Ἱππόλυτος ὁ ἱερός Πάπας τῆς Ρώμης, διηγούμενος διά τό κήρυγμα καί διά τήν τελείωσιν τῶν Ἀποστόλων, λέγει περί καί τοῦ θείου τούτου Ἀποστόλου∙ «Ἰωάννης ὁ ἀδελφός τοῦ Ἰακώβου (τοῦ Μεγάλου δηλαδή, τοῦ ὄντος ἐκ τῶν δώδεκα Ἀποστόλων), κηρύττων εἰς τήν Μικράν Ἀσίαν τόν λόγον τοῦ Εὐαγγελίου, ἐξωρίσθη κατά τήν νῆσον Πάτμον. Καί ἀπό ἐκεῖ πάλιν ἀνακαλεῖται ὑπό Νερούα τοῦ αὐτοκράτορος, τοῦ βασιλεύσαντος ἐν ἔτει 96. Καί ἔρχεται εἰς τήν Ἔφεσον καί ἐκεῖ τελευτᾶ. Τούτου τό λείψανον ζητηθέν ἀπό τούς κατοίκους τῆς Ἐφέσου, δέν εὑρέθη».
Ἀλλά καί ὁ τοῦ Μεγάλου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου ἀδελφός, ὁ Καισάριος, ἐρωτηθείς περί τούτου ἐπί τοῦ ἐν Κωνσταντινουπόλει Ἀπορρήτου, ταῦτα ἀπεκρίθη. «Ὁ Μέγας οὗτος Ἰωάννης εἰς τό τέλος τοῦ Εὐαγγελίου του γράφει ταῦτα∙ «Καί τοῦτο εἰπών ὁ Ἰησοῦς, λέγει αὐτῷ (τῷ Πέτρῳ δηλαδή), ἀκολούθει μοι. Ἐπιστραφείς δέ ὁ Πέτρος βλέπει τόν μαθητήν, ὃν ἠγάπα ὁ Ἰησοῦς, ἀκολουθοῦντα … καί λέγει αὐτῷ∙ Κύριε οὗτος δέ τί; λέγει αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς∙ ἐάν αὐτόν θέλω μένειν ἕως ἔρχομαι, τί πρός σέ; σύ ἀκολούθει μοι. Ἐξήλθεν οὖν ὁ λόγος οὗτος εἰς τούς ἀδελφούς, ὅτι ὁ μαθητής ἐκεῖνος οὐκ ἀποθνῄσκει». (Ἰωάννου κβ’ 19 – 23).
Ἐκ τούτου ὅθεν, τοῦ ρητοῦ πρόφασιν λαβόντες τινές, εἶπον, ὅτι τό «ἐάν αὐτόν θέλω μένειν ἕως ἔρχομαι» ἐρρήθη ἀπό τόν Κύριον περί τῆς Δευτέρας του Παρουσίας. Ὅθεν καί νομίζουν, ὅτι ὁ Ἰωάννης ἀκόμη δέν ἐδοκίμασε θάνατον, ἀλλά μετετέθη ζῶν ὡς ὁ Ἐνώχ καί ὁ Ἠλίας. Πλήν δέν εἶναι αὕτη ἡ ἀλήθεια∙ διότι δέν εἶπεν ὁ Χριστός τό «ἐάν αὐτόν θέλω μένειν» αἰνιγματωδῶς, τάχα ὅτι μέλλει νά ζῇ ὁ Ἰωάννης, ἀλλ’ εἶπεν αὐτό ἁπλῶς καί αἰσθητῶς καί ἁρμοδίως εἰς τήν τότε ἐργασίαν τῶν μαθητῶν.
Ὅτε δηλαδή εὑρών αὐτούς ὁ Κύριος ἁλιεύοντας ἐπί τῆς Τιβεριάδος συνέφαγε καί διελέχθη μέ ὅλους τούς ἐκεῖ εὑρεθέντας Ἀποστόλους, τότε ὁ Πέτρος θέλων νά ἔχῃ συνακόλουθον καί τόν Ἰωάννην, διά τήν ἀγάπην ἥν εἶχεν εἰς αὐτόν, διά τοῦτο λέγει πρός τόν διδάσκαλον Χριστόν. «Οὗτος δέ τί;» ἐφανέρωσε δέ ὁ Κύριος τήν αἰτίαν, διά τήν ὁποίαν δέν ἤθελε νά συνοκολουθήθῃ καί ὁ Ἰωάννης, ἀπολογησάμενος καί εἰπών∙ «Ἐάν αὐτόν θέλω μένειν ἕως ἔρχομαι, τί πρός σέ;» τοὐτέστιν, ἐάν θέλω νά μένῃ ἐπί τοῦ ἁλιεύματος ὁ Ἰωάννης, καί ν’ ἁλιεύῃ ἕως οὗ ἐγώ ἐπανέλθω ὧδε, τί πρός σέ(2); Ἐπειδή λοιπόν ὁ Χριστός εἰς οὐδέν ἄλλο μέρος ἐφανέρωσεν, ὅτι δέν θά ἀποθάνῃ ὁ Ἰωάννης, διά τοῦτο φανερόν εἶναι, ὅτι καί αὐτός ὁμοίως μέ τούς ἄλλους Ἀποστόλους ἀπέθανε∙ μαρτυρεῖ δέ τόν θάνατόν του καί ὁ τάφος του, ἀπό τόν ὁποῖον ἐξέρχεται καί κόνις λεπτή εἰς ἰατρείαν πολλῶν ἀσθενειῶν. Καί ὁ μέν Καισάριος ταῦτα ἀπεκρίθη εἰς ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι εὐλαβῶς τόν ἠρώτησαν.
Ὁ δέ τήν γλῶτταν χρυσοῦς Ἰωάννης εἰς πολλά μέρη τῶν γλυκυτάτων λόγων του ἀποδεικνύει, ὅτι ἀπέθανεν ὁ Ἰωάννης. Πρῶτον μέν ἐν τῷ Εὐαγγελίῳ περί τούτου διερμηνεύων καί λέγων, ὅτι τό μέν νά μένῃ ὁ Ἰωάννης δέν εἶπεν ὁ Κύριος διά νά μή ἀποθάνη∙ ἀλλά διά νά μή εἶναι ἡνωμένος ὁ Ἰωάννης μέ τόν Πέτρον, εἰς τόν καιρόν τοῦ κηρύγματος, ἀλλά νά μένῃ χωριστά κηρύττων εἰς τούς τόπους τούς πέριξ τῆς Γαλιλαίας. Ἐπειδή δηλαδή ὁ Χριστός ἔβλεπε τόν Πέτρον, ὅτι ἐφρόντιζε πολύ περί τοῦ Ἰωάννου, καί δέν ἤθελε νά χωρισθῇ ἀπό αὐτόν, καί διά τοῦτο ἔκαμε καί τήν ὑπέρ αὐτοῦ ἐρώτησιν, εἰπών∙ «Οὗτος δέ τί;» τοὐτέστι, διατί δέν θά πορευθῆ καί αὐτός εἰς τήν αὐτήν ὁδόν τοῦ κηρύγματος, καθώς καί ἐγώ; διατί δέν θά γίνῃ καί αὐτός συγκοινωνός μέ ἡμᾶς τῆς ἐπιστασίας τῶν προβάτων; διατί δέν θά προχειρισθῇ καί αὐτός οἰκονόμος τῶν λογικῶν ψυχῶν; ταῦτα, λέγω, εἰπόντος τοῦ Πέτρου, εἶπεν ὁ Κύριος∙ «ἐάν αὐτόν θέλω μένειν ἕως ἔρχομαι, τί πρός σέ;» εἶπε δέ ταῦτα, ἀφ’ ἑνός μέν, ἵνα χωρίσῃ αὐτούς ἀπό τήν πρός ἀλλήλους ἄκαιρον ταύτην προσπάθειαν καί ἕνωσιν, ἐξ ἄλλου δέ ἵνα δείξῃ, ὅτι ὅσον καί ἄν ἀγαπήσῃ ὁ Πέτρος τόν Ἰωάννην, ἀλλ’ ὅμως δέν φθάνει ποτέ τήν ἀγάπην ἐκείνην, τήν ὁποίαν ἔχει ὁ Κύριος πρός αὐτόν. Καί τρίτον διδάσκει τόν Πέτρον μέ τά λόγια ταῦτα ὁ Κύριος ὅτι δέ ὅτι δέν πρέπει νά πολυπραγμονῆ προπηδῶν εἰς τάς ἐρωτήσεις.
Καί κατ’ ἄλλον δέ λόγον. Δέν ἔπρεπεν εἰς τούς Ἀποστόλους ὅπου ἐδέχθησαν τήν ἐπιστασίαν τῆς Οἰκουμένης, νά εἶναι πάντοτε σωματικῶς ἡνωμένοι∙ ἀλλά ὁ μέν εἷς Ἀπόστολος νά ὑπάγῃ εἰς ἕνα τόπον διά νά κηρύξῃ, ὁ δέ ἄλλος εἰς ἄλλον. Διά τοῦτο λέγει πρός τόν Πέτρον∙ «Ἐάν αὐτόν θέλω μένειν ἕως ἔρχομαι, τί πρός σέ; σύ ἀκολούθει μοι». Ὡς νά ἔλεγε σχεδόν τοῦτο. Ἔργον σοί ἐνεπιστεύθη, ὦ Πέτρε. Τοῦτο λοιπόν ἐργάζου καί τελείωνε. Καί ἀκολούθει εἰς ἐμέ, ὅστις σέ στέλλω εἰς τό κήρυγμα, καί σοί ἐγχειρίζω ὅλην τήν Οἰκουμένην. Τοῦτον δέ τόν Ἰωάννην, ἐάν θέλω νά μένῃ ὧδε πέριξ εἰς τούς τόπους τῆς Γαλιλαίας, καί νά μή τόν στείλω μετά σοῦ, τί πρός σέ; ἤτοι τί φροντίζεις σύ περί τούτου; Τό δέ ἕως ἔρχομαι, τοῦτο δηλοῖ, ἀντί τοῦ ἕως θελήσω νά ἀποστείλω αὐτόν εἰς τό κήρυγμα. Διότι, σέ μέν, ὦ Πέτρε, τώρα σέ ἐκπέμπω εἰς αὐτό, καί εἰς τήν προστασίαν τῆς Οἰκουμένης∙ διό καί ἀκολούθει μοι, ἤτοι πείθου εἰς τούς λόγους μου. Ὁ δέ Ἰωάννης ἄς μένῃ ὧδε ἕως οὗ πάλιν ἔλθω καί ἐκπέμψω καί αὐτόν, καθώς καί σέ. Οὕτω μέν ἑρμηνεύων ὁ θεῖος Χρυσόστομος εἰς τήν ἑρμηνείαν τοῦ ἱεροῦ Εὐαγγελίου τό ἀνωτέρω ρητόν, δεικνύει φανερώτατα, ὅτι ὁ Θεολόγος Ἰωάννης ἀπέθανεν.
Ἐν δέ τῇ ὑποθέσει τῆς πρός Ἐφεσίους ἐπιστολῆς τοῦ Μεγάλου Παύλου αὐτολεξεί τοῦτο φανερώνει λέγων∙ «Καί ὁ μακάριος δέ Ἰωάννης ὁ Εὐαγγελιστής πολύ ἐκεῖ (ἐν τῇ Ἐφέσῳ δηλαδή) διέτριψε. Καί γάρ ἐκεῖ ἐτελεύτησεν». Ἀλλά καί εἰς τούς κβ’ καί κς’ λόγους αὐτοῦ ἑρμηνεύων τήν πρός Ἑβραίους ἐπιστολήν καί εἰς τόν ος’ λόγον τῆς ἑρμηνείας τοῦ κατά Ματθαῖον Εὐαγγελίου, περί τούτου διαλαμβάνων, φανερώνει ὅτι ὁ Ἰωάννης ἀπέθανεν. Ἐπειδή λοιπόν φανερώτατα λέγει ὁ θεῖος Χρυσόστομος, καί οἱ ἀνωτέρω ρηθέντες ἀξιόπιστοι καί ἅγιοι ἄνδρες, ὅτι ὁ Ἰωάννης ἀπέθανε, ποῖος εἶναι ἐκεῖνος ὅστις δέν θά συμφωνήσῃ μέ αὐτούς; ἤ ποῖος θά νομίσῃ περί τούτου κατ’ ἄλλον τρόπον;
(1) Εἰς τόν μέγαν τοῦτον Θεολόγον Ἰωάννην ἐγκώμια ἔχουσιν οἱ ἑξῆς Πατέρες: Ὁ θεῖος Χρυσόστομος τρία, ἅτινα ἔχουσι καταχωρηθῆ καί ἐν τῇ ἐκδόσει Migne τό μέν πρῶτον οὗ ἡ ἀρχή∙ «Ἰωάννης ἐν Ἐφέσῳ τῆς Ἀσίας» (ἐν τῷ 59ῳ τόμῳ σελίς 609), τό δέ δεύτερον οὗ ἡ ἀρχή∙ «Συνεκάλεσεν ἡμᾶς, ἀγαπητοί» καί τό τρίτον οὗ ἡ ἀρχή∙ «Πάλιν ὁ ἡμέτερος Ἰωάννης» (ἐν τῷ 61ῳ τόμῳ σελίς 719). Ἐν τῷ τρίτῳ τούτῳ ἐγκωμίῳ λέγει ὁ θεῖος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ὅτι ὁ Θεολόγος Ἰωάννης ἀνέστησεν ἕνα Ἱερέα ὑπό κίονος φονευθέντα καί προσφερθέντα νεκρόν εἰς τήν θύραν τοῦ θείου Ναοῦ του. Πρόκλος ὁ Κωνσταντινουπόλεως, οὗ ἡ ἀρχή∙ «Οἱ μέν ἄλλοι Εὐαγγελισταί» (σώζεται ἐν τῇ Λαύρα καί ἐν τῷ Κοινοβίῳ τοῦ Διονυσίου). Ὁ Στουδίτης Θεόδωρος οὗ ἡ ἀρχή∙ «Οὐρανοῦ προκειμένου»∙ ὁ Γρηγόριος Παλαμᾶς, οὗ ἡ ἀρχή∙ «Ἑορτήν ἄγομεν σήμερον»∙ (σώζεται ἐν τῇ Λαύρα, ἐν τῷ τρίτῳ πανηγυρικῷ τοῦ Βατοπαιδίου, καί ἐν τῷ Πρωτάτῳ)∙ ὁ Φιλαδελφείας Μακάριος ὁ Χρυσοκέφαλος, ὁ Νικηφόρος Βλεμμίδης οὗ ἡ ἀρχή∙ «Εὐαγγελιστῇ Θεολόγῳ» (εὑρίσκεται ἐν τῇ Μονή τοῦ Παντοκράτορος). Νικήτας ὁ Ρήτωρ, οὗ ἡ ἀρχή∙ «Ὁ τόν μέγαν τῆς βροντῆς γόνον» (σώζεται ἐν τῇ Λαύρα, ἐν τῇ τῶν Ἰβήρων καί ἐν τῇ τοῦ Διονυσίου) καί ὁ Μεταφραστής Συμεών οὗ ἡ ἀρχή∙ «Ὅτι μή πολύ Ἀγγέλων» (σώζεται ἐν τῇ Μεγίστη Λαύρα καί ἐν τῇ τῶν Ἰβήρων). Ἐν δέ τῇ Μεγίστῃ Λαύρα σώζεται ἐγκώμιον εἰς τοῦτον τόν Εὐαγγελιστήν καί εἰς τήν Θεοτόκον Κυρίλλου Ἀλεξανδρείας, οὗ ἡ ἀρχή∙ «Τῆς μέν τῶν Ἁγίων εὐκλείας τε καί δόξης». Κανόνας δέ ὀκταήχους ἔχει εἰς αὐτόν ἕνα ὁ ὑμνογράφος Ἰωσήφ καί δύο Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης.
(2) Ὁ δέ Θεοφύλακτος Βουλγαρίας τό «ἕως ἔρχομαι» ἠννόησεν, ἀντί «ἕως οὗ ἔλθω εἰς τόν καιρόν τῆς ἁλώσεως τῶν Ἱεροσολύμων». Διότι ἔλευσις λέγεται πολλάκις ἡ ἐκδίκησις καί ἡ τιμωρία. Ἄλλοι δέ λέγουσιν ὅτι, ἕως τότε θέλω νά μένῃ ὁ Ἰωάννης εἰς Ἱεροσόλυμα, ἕως οὗ νά ἔλθω! ἤτοι ἕως οὗ νά ἔλθω ἐν τῇ Κοιμήσει τῆς Μητρός μου διά νά παραλάβω τήν ἁγίαν αὐτῆς ψυχήν. Διότι μέχρι τότε ἔμεινεν ὁ Ἰωάννης εἰς Ἱεροσόλυμα, προνοῶν καί κηδόμενος τῆς Θεοτόκου, παραλαβών αὐτήν εἰς τά ἴδια. Ἀφ’ οὗ δέ ἐκοιμήθη ἐκείνη, τότε αὐτός ἐξῆλθεν ἀπό τά Ἱεροσόλυμα, καί ἐπῆγεν εἰς Ἔφεσον, κηρύττων τό Εὐαγγέλιον, ὡς εἴρηται ἀνωτέρω ἐν τῷ παρόντι Συναξαρίῳ. Ὁ δέ Νικηφόρος Βλεμμίδης, εἰς τό πρός τόν Θεολόγον τοῦτον ἐγκώμιον, περί τοῦ ὁποίου προείπομεν, λέγει, ὅτι αὐτός ὄχι μόνον μετέστη, ἀλλά καί ἀνέστη, κοιμηθείς μέν καί ἀποθανών, εἶτα ὡς ἐν ριπῇ ἀλλαγείς, καί τήν φθοράν ἀποτινάξας καί ἀφθαρτισθείς. Θά ἔλθῃ δέ πάλιν, λέγει, ἐν ἀφθάρτῳ σώματι ἵνα ἐλέγξῃ τόν Ἀντίχριστον. Τοῦτο μαρτυρεῖ καί Ἰωάννης ὁ Εὐγενικός, ὁ ἀδελφός τοῦ Ἁγίου Μάρκου τοῦ Ἐφέσου καί Εὐγενικοῦ, λέγων εἰς τούς οἴκους τούς ὁποίους ἐφιλοπόνησεν εἰς τόν Θεολόγον ταῦτα.
Χαῖρε ὅτι μεταστάσεως συμμετέσχες ὡς Υἱός.
Χαῖρε ὅτι ἀναστάσεως, οἶα Λόγου ἀδελφός.
ΠΗΓΗ: ΒΙΚΤΩΡΟΣ ΜΑΤΘΑΙΟΥ, ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΟΜΟΣ Θ’ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ (ΣΕΛ. 550 – 556) ΑΘΗΝΑΙ 1963
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
