Τῇ Δευτέρᾳ μετά τήν Κυριακήν τοῦ Ἀντίπασχα, ἑορτάζομεν τήν ἀνεύρεσιν τῆς Ἁγίας καί θαυματουργοῦ Εἰκόνος τῆς Ὑπεραγίας Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καί ἀειπαρθένου ΜΑΡΙΑΣ, τῆς ἐπονομαζομένης ΧΡΥΣΑΦΙΤΙΣΣΗΣ ἐν Μονεμβασία.
Χρυσῆν Στεφάνην οἶα τήν σήν Εἰκόνα,
Ἁγνή Κόρη, κέκτηται Μονεμβασία.
Αὐτή ἡ ἁγία Εἰκών τῆς Ὑπεραγίας Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου, πότε καί πῶς εὑρέθη καί τί θαύματα ἐπιτελεῖ δέν γνωρίζομεν ἐξ ἐγγράφων στοιχείων, ἐπειδή τά περί αὐτῆς βιβλία ἀπωλέσθησαν κατά τήν ἅλωσιν καί καταστροφήν τῆς Μονεμβασίας. Κατά παράδοσιν ὅμως γνωρίζομεν, ὅτι αὕτη ἡ ἁγία Εἰκών ἦτο εἴς τι χωρίον ὀνομαζόμενον Χρύσαφα τῆς Λακεδαίμονος τῆς Πελοποννήσου. Ἐκεῖθεν θείᾳ τῆς Θεομήτορος βουλήσει καί τρόπῳ ἀνεξιχνιάστῳ εὑρέθη αὕτη, ὤ τῶν θαυμασίων σου, Δέσποινα ἁγνή! Ἐν Μονεμβασίᾳ, ἄνωθεν τοῦ βλιχεροῦ ὕδατος, ἔνθα νῦν τό Μοναστήριον τῆς Χρυσαφιτίσσης λεγόμενον. Τήν ἁγίαν ταύτην Εἰκόνα εὗρε τό πρῶτον ἐκεῖ γραῖα τις γυνή, ἥτις ὀμολογήσασα τοῦτο εἰς ἄλλην γυναῖκα καί αὐτή εἰς ἄλλην, ἐκοινολογήθη οὗτος ὁ λόγος καί ἕως τόν τότε Μητροπολίτην.
Συναχθέντες λοιπόν ὅλοι οἱ Χριστιανοί καί ποιοῦντες παρακλήσεις τε καί δεήσεις καί λιτανείας, ἔλαβον αὐτήν μετά φόβου καί θερμῶν παρακλήσεων, καί ἀνήγαγον αὐτήν εἰς τήν τοῦ Ἑλκομένου Χριστοῦ Ἐκκλησίαν, ἀλλά πάλιν διά νυκτός ἀνεχώρησε θαυμασίως εἰς τό ἴδιον μέρος, εἰς τό ὁποῖον ἦτο καί πρότερον, δηλαδή ἐκεῖ ἔνθα τήν εὗρεν ἡ γραῖα γυνή. Σκεφθέντες λοιπόν οἱ τότε ἄρχοντες ἀπεφάσισαν νά κτίσουν Ναόν εἰς τόν ἴδιον ἐκεῖνον τόπον εἰς τόν ὁποῖον εὑρέθη ἡ ἁγία Εἰκών αὕτη, οὕτω δέ θείᾳ δυνάμει τόν ἐτελείωσαν. Ἐκεῖ δέ εὑρισκομένη ἡ Εἰκών αὕτη ἔνθα οὐχί ἅπαξ ἤ δίς, ὡς εἴδομεν, αὐτόκλητος ἦλθεν, ἀλλά καί τρίς ὡς κατωτέρω θέλομεν ἴδει, θαύματα ἄπειρα καί ἐξαίσια καθ’ ἑκάστην ἐτέλει.
Μετά τινα καιρόν ἐλθόντες εἰς Μονεμβασίαν Χρυσαφῖται τινές ἐγνώρισαν τήν ἁγίαν Εἰκόνα, καί ἐζήτησαν αὐτήν παρά τοῦ τῆς Μονεμβασίας Ἀρχιερέως καί τῶν ἀρχόντων. Ἐπειδή δέ οὗτοι δέν ἔδιδον τήν ἁγίαν Εἰκόνα, τούς ἐνεκάλεσαν εἰς τό κριτήριον λέγοντες ὅτι «Οἱ Μονεμβασῖται τήν ἔκλεψαν ἀπό ἡμᾶς». Δικαιωθέντες δέ ὑπό τοῦ κριτηρίου οἱ Χρυσαφῖται ἔλαβον τήν ἁγίαν Εἰκόνα καί μετά μεγάλων παρακλήσεων καί κανόνων μετέφερον αὐτήν εἰς τόν ἐν Χρυσάφοις Ναόν της. Αὕτη ὅμως ἡ ἁγία Εἰκών ὑπέμεινεν ἐκεῖ ἕως οὗ ἐνεθρονίσθη· τήν δέ νύκτα ἀνεχώρησε καί, ὤ τοῦ θαύματος! εὑρέθη εἰς τόν ἐν Μονεμβασίᾳ Ναόν της. Ἰδών λοιπόν ὁ λαός τοῦτο τό θαῦμα, οἱ μέν Μονεμβασῖται ἔχαιρον καί ἀνύμνουν καί ἐδοξολόγουν τήν Ὑπεραγίαν Θεοτόκον, διότι δέν τούς ἀφῆκεν ἐστερημένους τῆς θείας αὐτῆς χάριτος· οἱ δέ Χρυσαφῖται ἐλυποῦντο. Ταῦτα γνωρίζομεν ἔκ τινων ἀξιοπίστων γερόντων, οἵτινες πάλιν τά ἤκουσαν ἀπό τούς προπάππους αὐτῶν.
Κατά δέ τό σωτήριον ἔτος χίλια ἑξακόσια ὑπῆρξεν ἐν Μονεμβασίᾳ Μητροπολίτης τις ὀνομαζόμενος Παῦλος, ὅστις ἀφῆκε σημειωμένον εἰς ἕν βιβλίον, ὅπερ κατεξεσχισμένον ἐπί τῶν ἡμερῶν μας ἀνευρέθη, τό ἀκόλουθον θαῦμα. «Εἰς τό Ἱερόν Μοναστήριον τῆς Χρυσαφιτίσσης ἦτο Ἡγουμένη τις ἐνάρετος, ὀνομαζομένη Μάρθα. Συνέβη δέ εἰς αὐτήν αἱμόρροια καί διά ταύτην τήν ἀσθένειαν ἐσχόλαζεν εἰς τά κατηχούμενα τοῦ ἁγίου αὐτοῦ Ναοῦ. Ἐν μιᾷ δέ τῶν ἡμερῶν ἦλθε Μοναχός τις εἰς τό Μοναστήριον καί ἐζήτει νά ἴδῃ τήν Ἡγουμένην. Εἶπον λοιπόν αἱ μονάζουσαι εἰς τήν Ἡγουμένην, ὅτι τήν ζητεῖ Μοναχός τις διά νά τήν ἴδῃ· ἡ δέ ἔκλαυσε μή δυναμένη ἕνεκα τῆς ἀσθενείας της νά περιπατήσῃ· ὅθεν ἦλθεν ὁ Μοναχός εἰς τά κατηχούμενα. Ἐζήτει δέ οὗτος νά τοῦ δώσῃ ἕν ὑποκάμισον, ἐκείνη δέ ἀπεκρίθη· «Πίστευσόν με, Πάτερ, ὅτι δύο ὑποκάμισα ἔχω, ἐκ τῶν ὁποίων τό μέν ἕν, καθώς βλέπεις, τό φορῶ καί τό ἄλλο πρό ὀλίγου τό ἔπλυνεν ἡ βοηθός μου διά νά τό φορέσω καί νά πλύνῃ πάλιν αὐτό, τό ὁποῖον φορῶ, ἀλλά ζητήσατε ἀπό τάς Μοναχάς καί αὐταί θέλουν σᾶς δώσει». Ὁ δέ γέρων ταῦτα ἀκούσας εἶπε πρός αὐτήν· «Ὁρκίζω σε εἰς τόν Θεόν ἡμῶν τόν γεννηθέντα ἐκ τῆς Ἁγίας Δεσποίνης ἡμῶν καί ἀειπαρθένου Μαρίας, νά μοῦ δώσῃς ἕν ἰδικόν σου ὑποκάμισον». Τότε ἡ μακαρία Μάρθα, ἀκούσασα ταῦτα, προσέταξε τήν βοηθόν της νά τοῦ δώσῃ ἐκεῖνον τόν χιτώνα, τόν ὁποῖον ἔπλυνεν. Ἀφοῦ λοιπόν ἔλαβεν ὁ Γέρων τόν χιτῶνα κατέβη ἀπό τά κατηχούμενα· κατερχομένου ὅμως ἐκείνου, ὤ τῶν θαυμασίων σου, Παρθένε! Ἐστάθη ἡ αἱμόρροια τῆς ἀοιδίμου Ἡγουμένης καί ἐννοήσασα αὕτη τό ἐξαίσιον θαῦμα, ἔστειλε μέ σπουδήν Μοναχάς νά προσκαλέσωσιν αὐτόν τόν Γέροντα· αὐταί δέ διερευνῶσαι οὐδαμῶς ἠδυνήθησαν νά εὕρωσι τοῦτον.
Τήν αὐτήν δέ ἡμέραν καί ὥραν ἐφάνη ὁ Γέρων ἐκεῖνος ὁ φαινόμενος ὡς Μοναχός εἰς τήν Θεσσαλονίκην εἴς τινας Μονεμβασίτας, οἵτινες ἦσαν ἐκεῖ δι’ ἰδικήν των ὑπόθεσιν καί εἶπε πρός αὐτούς· «Γνωρίζετε τήν κυρίαν Ἡγουμένην εἰς τήν Μονεμβασίαν τοῦ κάτω Μοναστηρίου τοῦ Βλιχεροῦ ὕδατος τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου;» Καί αὐτοί ἀπεκρίθησαν· «Ὄχι μόνον τήν γνωρίζομεν, ἀλλά καί συγγενεῖς αὐτῆς εἴμεθα». Ὁ δέ Γέρων εἶπε· «Τώρα ἤμουν ἐκεῖ καί αὐτή μοῦ ἔδωσε τό ὑποκάμισον τοῦτο, τό ὁποῖον φορῶ καί ὅταν ὑπάγητε, νά εἴπητε εἰς αὐτήν, ὅτι πολλά τήν εὐχαριστῶ». Εἰπόντος δέ αὐτά τοῦ Γέροντος καί ἀναχωρήσαντος, ἔδραμον κατόπιν ἵνα ἐρωτήσωσιν αὐτόν τά περί Μονεμβασίας· δέν εὗρον ὅμως αὐτόν, διότι ἐγένετο ἀφανής. Οἱ δέ θαυμάσαντες ἐσημείωσαν τήν ἡμέραν καί τήν ὥραν, καθ’ ἥν ἐφάνη εἰς αὐτούς ὁ Γέρων. Ἐπιστρέψαντες οἱ Μονεμβασῖται ἐκεῖνοι εἰς τήν πατρίδα των ἦλθον εἰς τήν μακαρίαν Ἡγουμένην καί πληροφορηθέντες τά περί αὐτῆς, ἐγνώρισαν ὅτι τήν αὐτήν ἡμέραν κατά τήν ὁποίαν ἐφάνη εἰς αὐτούς ὁ Γέρων ἐκεῖνος, ἔστη καί ἡ ρύσις τοῦ αἵματος· καί θαυμάσαντες ἐδοξολόγουν τόν Θεόν ἅμα τῇ Μητρί Αὐτοῦ καί ἐστοχάσθησαν, ὅτι ἐκεῖνος ὁ Γέρων ὅστις ἐφάνη θά ἦτο ὁ Θεολόγος Ἰωάννης.
Πρό τῆς ἰάσεως τῆς ἀσθενείας τῆς ἐναρέτου αὐτῆς Ἡγουμένης, ὅτε διέμενεν αὕτη ἕνεκα τῆς ἀσθενείας της εἰς τά κατηχούμενα τοῦ ἱεροῦ Ναοῦ τῆς Χρυσαφιτίσσης, κατά τήν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς, τῆς τελουμένης συνήθως ἐν τῇ Κοιμήσει τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, εἶδεν ὅραμα ἡ Ἡγουμένη αὕτη, ὅτι ἡ Κυρία ἡμῶν καί Θεοτόκος Μαρία ἐκάθητο ἐν σώματι ἐπί θρόνου θεωροῦσα τήν Ἡγουμένην μέ ὄμμα εὐμενές καί γλυκύτατον, ἡ δέ ἐνάρετος Ἡγουμένη, βλέπουσα τό ἐξαίσιον αὐτό θέαμα, ἐκ τῆς μεγάλης αὐτῆς ἀγαλλιάσεως ἔκλαιε καθ’ ὅλην τήν ἀγρυπνίαν τῆς ἀκολουθίας δοξάζουσα τήν Ὑπεραγίαν Θεοτόκον, διότι ἠξιώθη νά ἴδῃ αὐτήν ἐν ὁράματι. Πρός τό τέλος ὅμως τῆς δοξολογίας τοῦ Ὄρθρου, ἐπειδή αἱ Μοναχαί ἤρχισαν νά ψάλλωσι μετά φωνῆς ἰσχυρᾶς, ἐγένετο ἀφανής ἡ ὅρασις ἐκ τῶν ὀφθαλμῶν τῆς ἀοιδίμου Μάρθας, ἡ ὁποία ἀμέσως ἐξέβαλε φωνήν δυνατήν, λέγουσα· «Ὢ τί ἐποιήσατε!» Αἱ δέ Μοναχαί ἐγένοντο ἔκθαμβοι καί μετά τό τέλος τῆς δοξολογίας ἠρώτησαν αὐτήν διά τί ἐφώναξεν. Ἡ δέ εἶπε πρός αὐτάς τήν φοβεράν ἐκείνην ὅρασιν· ἔκτοτε δέ παρήγγειλεν εἰς αὐτάς ἵνα ψάλλωσιν ἡσύχως, μετά φωνῆς ταπεινῆς καί μετά καρδίας συντετριμμένης. Εἶπε δέ πρός αὐτάς, ὅτι, ἐάν ὅσοι παρουσιάζωνται ἐνώπιον βασιλέως τινός ὄντος φθαρτοῦ καί ὁμοιοπαθοῦς ἵστανται μέ ἦθος ταπεινόν, προσεκτικόν καί πεφοβισμένον, ἵνα μή παροξύνωσιν αὐτόν καί ἀποβάλῃ αὐτούς κακήν κακῶς ἀπ’ ἔμπροσθέν του, πόσον μᾶλλον ἡμεῖς πρέπει νά ἱστάμεθα ἐνώπιον τοῦ οὐρανίου Βασιλέως, τοῦ παντοδυνάμου καί παντοκράτορος Δημιουργοῦ πάντων τῶν ὁρατῶν καί ἀοράτων κτισμάτων, ἵνα μή ἐνοχλήσωμεν Αὐτόν καί γίνωμεν παραίτιοι τῆς ἀπωλείας ἡμῶν καί ἔνοχοι τῆς αἰωνίου κολάσεως.
Ταῦτα μέν καί ἄλλα πλεῖστα θαυμάσια ἐτέλεσεν ἡ θεία αὕτη Εἰκών πρό τῆς ἁλώσεως τῆς πόλεως ὑπό τῶν Ἀγαρηνῶν. Μετά δέ τήν ἅλωσιν τοῦ φρουρίου ὑπ’ αὐτῶν τῶν ἀπίστων, ἐπειδή οὗτοι κατέλαβον ὅλας τάς ἱεράς Ἐκκλησίας, τινάς ἐξ αὐτῶν κατεδαφίσαντες, ἑτέρας δέ ποιήσαντες τζαμία ἤ ἱπποστάσια ἤ φούρνους, ἠρήμωσαν καί τόν θεῖον αὐτόν Ναόν τῆς Χρυσαφιτίσσης. Μετά δέ ταῦτα, μετά παρέλευσιν καιροῦ τινος εἷς ἐκ τῶν Ἀγαρηνῶν ἐποίησε τόν θεῖον τοῦτον Ναόν σιταποθήκην, ἤναπτεν ὅμως (ἀγνοῶ διά ποῖον λόγον) κανδήλαν ἀκοίμητον πρός τιμήν τῆς θείας αὐτῆς Εἰκόνος, οἱ δέ Χριστιανοί μετέφερον τήν θείαν Εἰκόνα εἰς τόν Ναόν τοῦ Ἑλκομένου, εἰς ὅν ἐτέλει πάμπολλα θαύματα εἰς τούς μετά πίστεως προσερχομένους, ὄχι μόνον εἰς τούς Χριστιανούς ἀλλά καί εἰς αὐτούς τούς βαρβάρους Ὀθωμανούς.
Παῖς δέ τις ὀνομαζόμενος Καλογερᾶς, πενταετής ὤν, ἐστάλη ὑπό τοῦ πατρός αὐτοῦ Ἐλευθερίου, κατά τάς Ἀπόκρεω, νά μεταφέρῃ ἕν σακκίδιον ὀρυζίου μικρᾶς ποσότητος εἰς τήν οἰκίαν τοῦ θείου αὐτοῦ Ἰωάννου Κοντολέου, ὅπου ἔμελλον νά συμφάγουν ὡς συγγενεῖς κατά τήν συνήθειαν. Καθ’ ὁδόν ὅμως προσβληθείς ὁ παῖς ἐκ συνεργείας τοῦ μισοκάλου δαίμονος ὑπό σεληνιασμοῦ ἔπεσε κατά γῆς. Μαθοῦσα τοῦτο ἡ μήτηρ ἔτρεξε μετά σπουδῆς ἐκεῖ ὅπου εὑρίσκετο ὁ υἱός της καί λαβοῦσα αὐτόν εἰς τάς ἀγκάλας τόν μετέφερεν ἀμέσως εἰς τόν οἶκόν της τρέμοντα καί ἀφρίζοντα. Μεταβαίνων δέ ὁ πατήρ τοῦ παιδός δι’ ἄλλης ὁδοῦ εἰς τήν ἀγοράν, ἔμαθε τό δυσάρεστον συμβάν τοῦ παιδός του καί ἐπιστρέφει ἀμέσως εἰς τόν οἶκόν του, ὅπου μετά μεγάλης θλίψεως, πόνου καί τρόμου εἶδε τήν ἀθλίαν κατάστασιν αὐτοῦ. Παρευθύς τότε, χωρίς νά χάσῃ καιρόν, ἔτρεξεν εἰς τόν ἄμισθον καί παντοδύναμον ἰατρόν, εἰς τήν Ἁγίαν Εἰκόνα τῆς Θεοτόκου Χρυσαφιτίσσης, εὑρισκομένην, ὡς προείπομεν, εἰς τόν Ναόν τοῦ Ἑλκομένου Χριστοῦ. Ἐκεῖ ὅταν ἔφθασεν, ἐγονυπέτησε μετά συντριβῆς ψυχῆς καί καρδίας ἐνώπιον τῆς ἁγίας καί θαυματουργοῦ Εἰκόνος καί μετά θερμῶν δακρύων παρεκάλεσε τήν Κυρίαν Θεοτόκον διά τήν θεραπείαν τοῦ παιδός του. Μετά τήν θερμήν αὐτήν δέησιν εἶδεν, ὤ τοῦ θαύματος! ὅτι ὅλα τά χρυσᾶ καί ἀργυρᾶ ἀφιερώματα, ὅσα ἐκρέμαντο ἐπί τῆς θείας Εἰκόνος, ἐκινήθησαν καί συνεκρούσθησαν πρός ἄλληλα καί ἤχησαν ὡς ἠχοῦσιν οἱ κωδωνίσκοι τοῦ Ἀρχιερέως ἐνδυομένου ὑπό τῶν Ἱεροδιακόνων καί κροτοῦσιν εἰς τάς ἀκοάς τῶν παρευρισκομένων. Ὁ δέ πατήρ τοῦ παιδός, νομίσας ὅτι ἡ Θεοτόκος ἐδίωκεν αὐτόν ὡς ἁμαρτωλόν καί ἀνάξιον, ἔπεσε πρηνής καί ἐδέετο θερμότερον.
Συγγενής δέ τις τοῦ Ἐλευθερίου Καλογερᾶ εἶδεν αὐτόν τρέχοντα βιαίως πρός τόν Ναόν καί νομίσας ὅτι ἔτρεχε πρός τήν θάλασσαν ν’ αὐτοκτονήσῃ ἐκ τῆς λύπης του, παρηκολούθησεν αὐτόν διά νά τόν ἀποτρέψῃ, ἀλλ’ ἀφ’ οὗ εἶδεν αὐτόν εἰσελθόντα εἰς τόν Ναόν, ἐπανῆλθεν εἰς τήν οἰκίαν τοῦ Καλογερᾶ διά νά ἴδῃ τόν ἀσθενῆ παῖδα καί πάλιν ἐπέστρεψεν εἰς τόν Ναόν διά νά εἰδοποιήσῃ τόν πατέρα τοῦ ἀσθενοῦς ὅτι ὁ υἱός του ὑγιαίνει. Ἰδών ὁ πατήρ τόν συγγενῆ του εἰσερχόμενον εἰς τήν θύραν τοῦ Ναοῦ καί νομίσας ὅτι ὁ υἱός του ἀπέθανεν, ἔκλαιεν ἀπαρηγόρητα. Ἀφ’ οὗ ὅμως ἐβεβαιώθη ὅτι ζῇ καί ὑγιαίνει ὁ υἱός του ἐδόξασε τήν Ὑπεραγίαν Θεοτόκον καί ἐπανῆλθεν εἰς τόν οἶκόν του, ὅπου ἀφιχθεῖς ἠρώτησε τόν υἱόν του λέγων· «Τί ἔχεις, Μελέτιέ μου;». Ὁ δέ παῖς ἀπεκρίνατο ὅτι δέν ἠμπορεῖ. Τότε ὁ πατήρ του λέγει πρός αὐτόν· «Δός μου τάς χεῖρας σου». Ὁ δέ παῖς ἔδωσεν εἰς τόν πατέρα του τήν δεξιάν του χεῖρα, ἐπειδή ἡ ἀριστερά ἦτο κρατημένη καί παράλυτος. Ὅθεν ὁ πατήρ ἐδεήθη πάλιν μετά δακρύων εἰς τήν Ὑπεραγίαν Θεοτόκον ὑπέρ τῆς τελείας ἀναρρώσεως τοῦ τέκνου του καί, ὤ τοῦ θαύματος! Ὁ παῖς ἔδωσεν ἀμέσως καί τήν ἀριστεράν αὐτοῦ χεῖρα εἰς τόν πατέρα του, διότι ἀποκατέστη ὑγιής καθ’ ὁλοκληρίαν ὡς καί πρότερον. Ὁ δέ πατήρ εὐχαριστήσας ἐγκαρδίως τήν Ὑπεραγίαν Θεοτόκον ἐποίησε κατόπιν κανόνα εἰς αὐτήν, ἐπειδή ἦτο διδάσκαλος.
Ἀγαρηνός δέ τις ἔχων οἰκίαν πλησίον τοῦ Ναοῦ τῆς Χρυσαφιτίσσης ἀπεφάσισε νά ἐπεκτείνῃ αὐτήν. Ὅθεν ἐσκέφθη νά κρημνίσῃ τά κατηχούμενα τοῦ Ναοῦ, ὅπερ καί ἔπραξε, κτίσας μάλιστα καί λουτρόν πρός τό μέρος τῶν κατηχουμένων, διά νά πλύνηται αὐτός, αἱ γυναῖκες καί τά τέκνα του, κατά τήν συνήθειαν τῶν Τούρκων. Ἀλλ’ ἀκούσατε, ἀδελφοί Χριστιανοί, καί τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου τά θαῦμα! Ὅσα τέκνα εἶχεν ὁ εἰρημένος Ἀγαρηνός, ἀπέθανον ὅλα, ὡς καί ὅσα ἐγέννα καί κατόπιν ἀπεβίωσεν ἄτεκνος. Ἀλλά καί ὅστις μετέβαινεν εἰς αὐτό τό λουτρόν νά λουσθῇ, ἔβλεπε γυναῖκά τινα, ἡ ὁποία ἠπείλει ὅτι θά τόν πνίξῃ. Ἕνεκα τούτου οἱ ἄνθρωποι φοβούμενοι δέν κατῴκησαν εἰς τήν οἰκίαν αὐτήν οὐδέποτε οὔτε Χριστιανοί οὔτε Τοῦρκοι. Ἔκτοτε οὐδείς ἐτόλμα νά κακοπραγήσῃ ὄχι μόνον ἐντός τοῦ Ναοῦ ἀλλά καί ἐκτός αὐτοῦ, διότι ἤ θά ἐχωλαίνετο ἤ θά ἐτυφλώνετο, ἤ ἄλλο τι κακόν θά ἐδοκίμαζε καί τό θαυμασιώτερον δέν θά ἰατρεύετο ἐκ τοῦ κακοῦ ἄν δέν προσεκάλει Ἱερέα τινά νά ψάλῃ παράκλησιν εἰς τόν Ναόν τῆς Χρυσαφιτίσσης. Ὅσοι δέ Τοῦρκοι ἦσαν γείτονες τοῦ Ναοῦ τούτου, φοβούμενοι μή πάθωσι κακόν τι, προσέφερον κατά πᾶν Σάββατον θυμίαμα εἰς αὐτόν. Πολλοί δέ Τοῦρκοι καί Τούρκισσαι ἀφιέρωσαν πολλάκις εἰς τόν Ναόν τῆς Χρυσαφιτίσσης χρυσᾶ καί ἀργυρᾶ ἀναθήματα, ἀφ’ οὗ ἐλάμβανον τήν ὑγείαν των διά τῆς ἐπικλήσεως τοῦ ὀνόματος τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου τῆς Χρυσαφιτίσσης. Ἐκ τῶν ἀνωτέρω δύνασθε νά καταλάβητε τά ἄπειρα θαύματα, τά ὁποῖα ἐτέλεσεν ἡ πανάμωμος Δέσποινα Θεοτόκος εἰς Χριστιανούς καί ἀλλοθρήσκους, ἐπικαλουμένους τήν ἀντίληψιν καί προστασίαν αὐτῆς διά τῆς θείας Εἰκόνος της τῆς ἐπονομαζομένης Χρυσαφιτίσσης, πρός δόξαν καί τιμήν αὐτῆς, Ἧς ταῖς Ἁγίαις πρεσβεῖαις, Χριστέ ὁ Θεός ἡμῶν, ἐλέησον καί σῶσον ἡμᾶς. Ἀμήν.
Ταῖς τῆς Σῆς Παναγίας Μητρός πρεσβείαις, Χριστέ ὁ Θεός, ἐλέησον καί σῶσον ἡμᾶς. Ἀμήν.
Πηγή: Ὁ Μέγας συναξαριστής τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Ἐκδίδεται ἀναλώμασι καί ἐπιμελείᾳ, του ἐν Μοναχοῖς ἐλαχίστου Βίκτωρος Ματθαίου Καθηγουμένου τῆς ἐν Κρονίζη, Κουβαρά Ἀττικῆς Ἱεράς καί σεβασμίας Δεσποτικῆς Μονῆς Μεταμορφώσεως του Σωτῆρος. Ἔκδοσις Γ’, Ἀθῆναι 1971 (Τόμος ΙΔ’, ΠΕΝΤΗΚΟΣΤΑΡΙΟΝ σελ. 144).
Οἱ Εἰκόνες καί οἱ φωτογραφίες τοῦ κειμένου, ἔχουν τεθεῖ ἀπό τόν συντάκτη τῆς ἀνάρτησης.
