Εἷς Ἱερεύς καί εἷς εὐλαβής Διάκονος, τρέφοντες ἀμοιβαίαν ἀγάπην, τήν ὑπό Θεοῦ πεφιλημένην, ἐκ δαιμονικῆς συνεργίας ἔπεσαν εἰς μῖσος καί ἔχθραν καί ἔμειναν ἐπί πολύν καιρόν ἀσυμφιλίωτοι.
Ἐπειδή δέ συνέβη νά ἀποθάνῃ ὁ Ἱερεύς μέ τό μῖσος αὐτό, διά τοῦτο ὁ Διάκονος ἐλυπεῖτο ἀπαρηγόρητα, ὅτι δέν προέφθασε νά διαλύσῃ τήν ἔχθραν ἐν ὅσῳ ἔζη ὁ Ἱερεύς. Ὅθεν ἐξομολογηθείς τό συμβεβηκός εἴς τινας Πατέρας διακριτικούς, παρεκινήθη ὑπ’ αὐτῶν νά ὑπάγῃ εἰς ἕνα ἐρημίτην Μοναχόν καί νά φανερώσῃ τήν ὑπόθεσιν· ὁ δέ Διάκονος μέ μεγάλην προθυμίαν περιέτρεχεν εἰς τούς ἐρημικωτάτους τόπους, ζητῶν τόν ἰατρόν τῆς πληγῆς του.
Εὑρίσκει λοιπόν ἕνα Γέροντα καί φανερώνει εἰς αὐτόν τῆς μνησικακίας τό πάθος καί ζητεῖ ἀπό αὐτόν πληροφορίαν τῆς συγχωρήσεως τῆς τοιαύτης ἁμαρτίας· ὁ δέ Γέρων εἶπε πρός αὐτόν· «Ἀδελφέ, ὅστις μέ πίστιν ζητεῖ, ἐκεῖνος καί εὑρίσκει· καί ὅστις κρούει προθύμως, εἰς ἐκεῖνον καί ἡ θύρα ἀνοίγεται, κατά τήν ἀψευδῆ τοῦ Κυρίου ρῆσιν. Ὅθεν καί εἰς σέ, ἀγαπητέ, θά χαρίσῃ ὁ Κύριος τήν λύσιν παντός ζητήματός σου, ἐάν μέ πόνον καρδίας τό ζητῇς· πλήν κατά τό παρόν, ὕπαγε ἐκεῖθεν, ὁπόθεν ἦλθες καί τήν νύκτα, ὕπαγε εἰς τήν Μεγάλην Ἐκκλησίαν(¹) πρίν ἀκόμη ὑπάγῃ ἄλλος τις καί στῆθι εἰς τάς ὡραίας πύλας τοῦ Ναοῦ· ἐκεῖ ἀνάμεινον καί ὅστις ἔλθῃ πρῶτος νά ἔμβῃ εἰς αὐτάς, ἐκεῖνον λάβε ἀπό τῆς χειρός, χαιρέτισον ἀπό μέρους μου, καί δός εἰς αὐτόν τό ἐσφραγισμένον τοῦτο γράμμα καί ἐξ ἅπαντος ἀπό ἐκεῖνον θά λάβῃς βεβαίαν τοῦ σφάλματός σου τήν διόρθωσιν».
Πορεύεται τότε ὁ Διάκονος κατά τό μεσονύκτιον εἰς τόν Ναόν τῆς Ἁγίας Σοφίας καί ἵσταται εἰς τάς ἔξω θύρας τοῦ Νάρθηκος. Μέτ’ ὀλίγον ἐφάνη καί ὁ δηλωθείς ὑπό τοῦ Γέροντος θεῖος ἄνθρωπος, εἰς τόν ὁποῖον ὁ Διάκονος, ἀφοῦ τόν ἐχαιρέτησεν, ἔδωκε τό γράμμα τοῦ Γέροντος, ἐξομολογεῖται δέ καί τήν περί τοῦ μίσους ὑπόθεσιν. Ὁ δέ θεῖος ἐκεῖνος ἄνθρωπος, ὀξύς ὤν εἰς τόν νοῦν, ἐσκέφθη, ὅτι αὐτή εἶναι μία θεία οἰκονομία· διά τοῦτο ἤρχισε νά δακρύῃ καί νά ταπεινώνηται λέγων· «Ποῖος εἶμαι ἐγώ ὁ ἐλάχιστος, διά νά τολμήσω τό τοιοῦτον μέγα ἐπιχείρημα; ὅμως θαρρῶν εἰς τάς εὐχάς τοῦ Ἁγίου Γέροντος, ὁ ὁποῖος σέ ἀπέστειλε, τολμῶ τά ὑπέρ τήν ἐμήν δύναμιν». Καθώς ὅθεν ἵστατο ἔμπροσθεν εἰς τάς κεκλεισμένας θύρας τοῦ Ναοῦ, ἤγειρε τάς χεῖράς του εἰς τόν οὐρανόν καί κλίνας τά γόνατα καί τήν κεφαλήν στηρίξας εἰς τό ἔδαφος τοῦ Ναοῦ, προσηύχετο σιωπηλῶς εἰς τόν Θεόν. Καί μετ’ ὀλίγον ἠγέρθη καί εἶπεν· «Ἄνοιξον εἰς ἡμᾶς τήν θύραν τοῦ ἐλέους σου, Κύριε»· καί ὤ τοῦ θαύματος! παρευθύς αἱ ἔξω θύραι τοῦ Νάρθηκος ἤνοιξαν ἀφ’ ἑαυτῶν καί ὁμοῦ μέ τόν Διάκονον εἰσῆλθον εἰς τήν αὐλήν τοῦ Νάρθηκος· ἀπό ἐκεῖ δέ πάλιν ἐπῆγαν ἕως εἰς τάς ἀργυρᾶς θύρας τοῦ Ναοῦ. Τότε ὁ ἱερός ἐκεῖνος ἄνθρωπος λέγει πρός τόν Διάκονον· «Ἐδῶ στῆθι καί μή προχωρήσῃς πλέον».
Ἐκεῖ λοιπόν πάλιν εἰς τήν εἴσοδον, ποιήσας τήν συνήθη προσκύνησιν ὁ θαυμάσιος ἐκεῖνος, ἤνοιξε καί τάς θύρας ἐκείνας· ὅταν δέ ἐμβῆκεν εἰς τόν Ναόν, εἶδεν ὁ Διάκονος παράδοξον θέαμα· διότι ἄνωθεν ἀπό τήν σκέπην τοῦ Ναοῦ καταβᾶσα μία φωτεινή λυχνία εἰς τήν κεφαλήν τοῦ θαυμαστοῦ ἐκείνου ἀνδρός ἐν ταὐτῷ καί τόν Ναόν ὅλον ἐφώτιζε καί ὅπου ἐκεῖνος ἐπορεύετο ἐκεῖ ἠκολούθει καί ἡ λυχνία. Ὅταν δέ ἔφθασεν εἰς τό Ἅγιον Βῆμα, ἔκλινε καί ἐκεῖ τήν κεφαλήν του καί προσηυχήθη· ἔπειτα ἡσύχως ἐξῆλθεν ἔξω εἰς τόν Διάκονον καί εὐθύς πάλιν ἅπασαι αἱ θύραι ἐκλείσθησαν μόναι. Τότε ὁ Διάκονος ἐγένετο ὅλος ἔμφοβος καί ἀγωνιῶν, διότι ἐξεπλάγη καί δέν ἐτόλμα νά πλησιάσῃ ποσῶς εἰς τοιοῦτον θαυμαστόν ἄνδρα, ἐπειδή εἶχε τό πρόσωπον δεδοξασμένον καί λαμπρόν ὡς πρόσωπον Ἀγγέλου. Ὅθεν μέ τούς λογισμούς παλαίων ἔλεγε· «Μήπως ὁ φαινόμενος οὗτος εἶναι Ἄγγελος καί ὄχι ἄνθρωπος»; Ταύτην δέ τήν πάλην τῶν λογισμῶν γνωρίσας μέ τό διορατικόν πνεῦμα ὁ διορατικώτατος ἐκεῖνος ἀνήρ, λέγει πρός τόν Διάκονον· «Τί πολεμεῖσαι δι’ ἐμέ καί ταράττεσαι ἀπό τούς λογισμούς σου, ὦ ἄνθρωπε; πίστευσον, ὅτι καί ἐγώ ἄνθρωπος εἶμαι χοϊκός, σύνθετος ἀπό ψυχήν καί σῶμα, ὡς καί οἱ λοιποί ἄνθρωποι· εἶμαι δέ τό ἐπάγγελμα χαρτουλάριος (γραμματεύς) μιᾶς εὐαγοῦς οἰκίας καί ἐκ τοῦ ἐπαγγέλματός μου λαμβάνω τά πρός τήν ζωήν ἀναγκαῖα· ἀλλ’ ἡ τά πάντα καλῶς κυβερνῶσα τοῦ Θεοῦ Πρόνοια συνειθίζει πολλάκις νά ἐνεργῇ διά τῶν εὐτελῶν μεγάλα θαυμάσια. Πλήν, ἀδελφέ, ἄς ὑπάγωμεν διά τήν προκειμένην ὑπόθεσίν σου».
Καί λοιπόν πηγαίνοντες καί οἱ δύο εἰς τήν ἀγοράν, ἔφθασαν εἰς τόν ἐκεῖ εὑρισκόμενον Ναόν τῆς Θεοτόκου· ἐκεῖ δέ πάλιν προσευξάμενος, ἤνοιξε διά τῆς προσευχῆς του τάς θύρας καί ἐμβῆκεν εἰς τόν Ναόν· ἀφοῦ δέ ἔφθασεν εἰς τό Ἅγιον Βῆμα, ποιήσας τήν συνήθη εὐχήν, ἐξῆλθε πάλιν πρός τόν Διάκονον, ὅστις ἐκραύγαζε μέ θαυμασμόν τό, Κύριε ἐλέησον· καί πάλιν αἱ θύραι ἐκλείσθησαν μόναι των.
Ἔπειτα πηγαίνουν εἰς τόν ἐν Βλαχέρναις Ναόν· τόσον δέ ταχέως περιεπάτουν, καθώς διηγήθη αὐτός ὁ ἴδιος ὁ Διάκονος, ὥστε οὐδέ πέτασμα πτηνοῦ ἠδύνατο νά συγκριθῇ μέ τήν ταχύτητα ἐκείνων· φθάσας λοιπόν εἰς τάς θύρας, εὐθύς ἤνοιξε καί ἐκείνας διά τῆς προσευχῆς του· ὅταν δέ ἔφθασεν εἰς τάς θύρας τοῦ Ναοῦ, ἐντός τοῦ ὁποίου ἦτο ἡ Κιβωτός ἡ ἔχουσα τήν τιμίαν Ζώνην τῆς Θεοτόκου, τότε ὁ ἱερός χαρτουλάριος, βρέχων τό πρόσωπόν του μέ δάκρυα, ἐτοποθέτησε τόν Διάκονον εἰς τάς ρηθείσας θύρας καί παρήγγειλεν εἰς αὐτόν νά βλέπῃ προσεκτικά ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι ἐμβαίνουν εἰς τόν Ναόν. Προσευχηθέντος δέ κατά τό σύνηθες εἰς τήν εἴσοδον, παρευθύς ἠνοίχθησαν καί ἐκεῖναι αἱ θύραι· τότε ἐμβάς εἰς τόν Ναόν καί φθάσας εἰς τό μέσον αὐτοῦ, ἔκλινε τά γόνατα εἰς τό ἔδαφος καί θερμοτέραν ἐποίησε προσευχήν· ὁ δέ Διάκονος, ἔξω ἱστάμενος εἰς τάς βαθμίδας τῆς θύρας τοῦ Ναοῦ, καί βλέπων ἐγένετο ἔκθαμβος, διότι εἶδε καθαρῶς ἕνα ὡς Διάκονον, ὅστις ἐξελθών ἀπό τό Ἅγιον Βῆμα καί κρατῶν εἰς τάς χεῖρας θυμιατήριον ἐθυμίαζεν ὅλον τόν Ναόν. Μετ’ ὀλίγην ὥραν εἶδε πάλιν τινάς κληρικούς, οἵτινες ἐφόρουν στολήν ἱερατικήν πολύ λαμπράν, ὕστερον δέ ἀπό αὐτούς εἶδεν ἄλλο τάγμα Ἱερέων φωτεινόν, οἵτινες ἀφοῦ ἐμβήκαν, ἐστάθησαν εἰς δύο χορούς καί ἔψαλλον ἕν μέλος γλυκύτατον καί θαυμάσιον· ἀπό τό μέλος δέ ἐκεῖνο ἄλλον λόγον μέν ἠδυνήθη νά ἐννοήσῃ ὁ Διάκονος, παρά μόνον τό Ἀλληλούια.
Ὁ δέ θαυμαστός χαρτουλάριος, ἀφοῦ ἐτελείωσε τήν προσευχήν του, ἐξῆλθε καί λέγει εἰς τόν Διάκονον· «Ἀδελφέ, ἔμβα ἀνεμποδίστως εἰς τόν Ναόν καί παρατήρησον εἰς τόν ἀριστερόν χορόν τῶν Ἱερέων, ἄν ἐκεῖ ἵσταται ὁ Ἱερεύς ἐκεῖνος, μέ τόν ὁποῖον ἔμεινας ἀσυμφιλίωτος». Τότε ἐμβάς μέ φόβον καί τρόμον ὁ Διάκονος καί παρατηρήσας εἰς τόν ἀριστερόν χορόν καθώς προσετάχθη, ἦλθεν ἔξω πρός τόν ἄνθρωπον τοῦ Θεοῦ καί λέγει· «Δέν ἠδυνήθην νά γνωρίσω ἐκεῖ τό Ἱερέα ἐκεῖνον, μέ τόν ὁποῖον εἶχον τήν ἔχθραν». Τότε λέγει εἰς τόν Διάκονον ὁ ἐπίγειος ἐκεῖνος Ἄγγελος· «Ἔμβα πάλιν εἰς τόν Ναόν, καί βλέπε εἰς τόν δεξιόν χορόν»· ὁ δέ Διάκονος, ποιήσας τό προσταχθέν, ἐγνώρισεν ἐκεῖ τόν ζητούμενον Ἱερέα.
Ὅθεν ἐξῆλθε καί ἀνήγγειλε τοῦτο πρός τόν θεῖον ἄνδρα, ὅστις εἶπε πρός τόν Διάκονον· «Ἐάν γνωρίζῃς καλῶς ὅτι αὐτός εἶναι ὁ παρά σοῦ ζητούμενος Ἱερεύς, ὕπαγε καί εἰπέ εἰς αὐτόν: Νικήτας ὁ χαρτουλάριος ἵσταται ἔξω καί σέ προσκαλεῖ». Εὐθύς τότε ὁ Διάκονος πορευθείς ἔλαβε τόν ζητούμενον Ἱερέα ἀπό τήν δεξιάν χεῖρα καί φέρει αὐτόν ἔξω· τοῦτον δέ ἰδών ὁ θαυμάσιος ἐκεῖνος, λέγει πρός αὐτόν μέ πραεῖαν φωνήν· «Κύριε Πρεσβύτερε, κάμε ἀγάπην μέ τόν ἀδελφόν, ἐπειδή καί δέν προέφθασες νά ἀγαπηθῇς, ὅταν ἦσο ἀκόμη ζῶν». Τότε ὁ Ἱερεύς καί ὁ Διάκονος κλίναντες καί οἱ δύο τά γόνατα, καί ποιήσαντες ὁ εἰς πρός τόν ἕτερον μετάνοιαν, ἠσπάσθησαν ἀλλήλους καί οὕτω τήν ἔχθραν διέλυσαν· καί ὁ μέν Ἱερεύς ἐμβῆκεν πάλιν εἰς τόν Ναόν καί ἐστάθη εἰς τόν τόπον του ἐν χορῷ, ὁ δέ τοῦ Θεοῦ ἄνθρωπος λαβών τόν Διάκονον ἐξῆλθε καί ποιήσας προσευχήν εἰς τήν εἴσοδον, ἐκλείσθησαν πάλιν αἱ θύραι διά θείας δυνάμεως.
Ἀφοῦ δέ περιεπάτησε μέ τόν Διάκονον ὀλίγον, ἐστάθη εἰς ἕνα τόπον καί λέγει πρός αὐτόν· «Ἀδελφέ, σῴζων σῶσον τήν σεαυτοῦ ψυχήν· εἰς δέ τόν Ἅγιον Γέροντα, ὅστις σέ ἀπέστειλε πρός τήν ἰδικήν μου εὐτέλειαν, εἰπέ, ὅτι ἡ καθαρότης τῶν εὐχῶν του καί ἡ παρρησία, τήν ὁποίαν ἔχει εἰς τόν Θεόν, αὕτη ἠδυνήθη νά ἀναστήσῃ καί νεκρόν, διά νά κάμῃ διαλλαγήν καί είρήνην μέ τόν ἀδελφόν του, χωρίς ἐγώ νά συνεργήσω εἰς τοῦτο παντάπασι». Ταῦτα εἰπών ὁ τρισμακάριστος ἄνθρωπος ἐκεῖνος ἐγένετο ἄφαντος ἀπό τούς ὀφθαλμούς τοῦ Διακόνου· ὁ δέ Διάκονος, προσκυνήσας τόν τόπον, εἰς τόν ὁποῖον ἐπάτουν οἱ ἱεροί πόδες τοῦ θείου ἀνδρός, περιεπάτησεν ὅλος ἔκθαμβος τό ἐπίλοιπον διάστημα τῆς ὁδοῦ· καί ἐλθών πρός τόν ἀποστείλαντα ἐρημίτην ἐφανέρωσεν εἰς αὐτόν ὅλα, ὅσα εἶδε καί ἤκουσε. Ταῦτα δέ διηγήθη καί εἰς ἐμέ(²) ὁ ἴδιος αὐτός Διάκονος, πληροφορῶν μέ ὅρκους τά λεγόμενα, ὅτι ἔχουσιν οὕτω, καθώς ἐνταῦθα ἐγράφησαν, εἰς δόξαν τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ ἡμῶν. Ἀμήν.
(¹) Ἐκ τούτου συμπεραίνεται, ὅτι καί ὁ Ἱερεύς καί ὁ Διάκονος ἐν Κωνσταντινουπόλει εὑρίσκοντο ἤ καί Κωνσταντινουπολῖται ἦσαν, καθότι ἡ Μεγάλη Ἐκκλησία ἦτο ὁ Ναός τῆς Ἁγίας Σοφίας, τῆς μεγίστης ἁπασῶν τῶν ἐν Κωνσταντινουπόλει Ἐκκλησιῶν, ἀφ’ ἧς μέχρι τῆς σήμερον ἔλαβε τήν ἐπωνυμίαν καί τό τῆς Κωνσταντινουπόλεως Πατριαρχεῖον νά λέγεται Μεγάλη Ἐκκλησία· αὐτή, ὡς εἶπον, εὑρίσκετο ἐν Κωνσταντινουπόλει· ὁ δέ Ναός τῆς Ἁγίας Σοφίας, ὄχι μόνον Μεγάλη Ἐκκλησία κατ’ ἐξοχήν ἐλέγετο διά τό μέγεθος καί διότι ἦτο θρόνος τῶν Πατριαρχῶν, ἀλλά καί διότι οἱ βασιλεῖς τῆς Κωνσταντινουπόλεως Μητέρα ἐκάλουν αὐτήν· ὅθεν ὁ Ἰουστινιανός ἐν τῇ γ’ ἰουστινιανείῳ Νεαρᾷ γράφει περί αὐτῆς· «Τήν τῆς ἡμετέρας βασιλείας Μητέρα». (Ὅρα σελίδα 426 τῆς Γεωγραφίας Μελετίου).
(²) Οὗτος φαίνεται νά ἦτο Μαυρίκιος ὁ Διάκονος τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας, ὁ τά Συναξάρια συλλέξας καί συγγράψας, ὅστις καί τήν διήγησιν ταύτην συνέγραψε, καθώς διηγήθη εἰς αὐτόν ὁ φιλιωθείς μέ τόν Ἱερέα ἐκεῖνον Διάκονος.
ΠΗΓΗ: ΒΙΚΤΩΡΟΣ ΜΑΤΘΑΙΟΥ, ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΟΜΟΣ Θ’ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ (ΣΕΛ. 207) ΑΘΗΝΑΙ 1963.
