† Ἀρχιεπισκόπου Ἀστραχανίου καί Σταυρουπόλεως Νικηφόρου Θεοτόκη
ΚΥΡΙΑΚΗ Θ’ ΛΟΥΚΑ
(Λουκᾶ ΙΒ’, 16 – 21)
Ἡ παραβολή τοῦ ἄφρονος πλουσίου τόν ὁποῖον διά τῆν πλεονεξίαν του ἐθέρισε τό δρέπανον τοῦ αἰφνιδίου θανάτου. Τιμωρία αὕτη φοβερά τῆς θείας ἀγανακτήσεως, μή παρέχουσα καιρόν μετανοίας. Ἀντί τῶν ἐπιγείων ἀγαθῶν ἡ αἰώνιος κόλασις· Διατί δίδεται ἡ τιμωρία αὕτη καί πῶς δύναταί τις νά λυτρωθῇ ἀπ’ αὐτῆς.
Ὁ Μέγας οὐρανοφάντωρ Βασίλειος δι’ ἑνός ὁλοκλήρου λόγου ἐξήγησε τήν σήμερον ἀναγνωσθεῖσαν εὐαγγελικήν παραβολήν· ἡμεῖς ὁμολογοῦντες καί παρρησίᾳ κηρύττοντες ὅτι δέν εἴμεθα ἄξιοι νά λύσωμεν τόν ἱμάντα τῶν ὑποδημάτων τοιούτου πανσόφου καί ἁγιωτάτου καί θεοπνεύστου ἀνδρός, δειλιῶμεν μετά τόν τοσοῦτον σοφόν ἐκείνου λόγον τό ἐπιχείρημα ἄλλης ἑρμηνείας. Ἀλλά πρῶτον μέν εἰς τάς θεοπειθεῖς εὐχάς ἐκείνου θαρροῦντες, δεύτερον δέ ἐκ τῆς ἑρμηνείας ἐκείνου συλλέξαντες ὅσα ἠδυνήθημεν, τολμῶμεν νά ἀνοίξωμεν τό στόμα περί τῆς αὐτῆς ὑποθέσεως.
Ὅσοι λοιπόν πλεονέκται, ὅσοι φιλόσαρκοι καί κοιλιόδουλοι, ὅσοι δέν συμπαθεῖτε τούς ἀδελφούς σας καί δέν μεταδίδετε τά ἀγαθά σας εἰς τούς ἔχοντας ἀνάγκην, ὅσοι οὐδέν ἄλλο φροντίζετε εἰμή τήν ἀτομικήν σας σωματικήν τροφήν καί ἀνάπαυσιν, ὅσοι ὁμιλεῖτε καί ἀποφαίνεσθε περί τῶν μελλόντων νά γίνουν εἰς τόν μέλλοντα καιρόν, ὡσάν ὁ καιρός νά ὑπῆρχεν ὑπό τήν ἐξουσίαν σας, ὅσοι οὐδόλως φοβεῖσθε τό αἰφνίδιον τοῦ θανάτου δρέπανον, μέ ἕνα λόγον πάντες ὅσοι θέλετε τήν σωτηρίαν τῆς ψυχῆς σας, προσέλθετε καί, ἀνοίξαντες τῆς ψυχῆς τά ὦτα, ἀκούσατε μετά προσοχῆς τῆς παραβολῆς τήν ἐξήγησιν· διότι ἄν καί ὁ σκοπός αὐτῆς ἀφορᾷ κατ’ ἐξοχήν τούς πλεονέκτας, περιέχει ὅμως μαθήματα καί διά πάντα ἄνθρωπον ὠφελιμώτατα καί σωτήρια.
Ε ὐ α γ γ έ λ ι ο ν
Εἶπεν ὁ Κύριος τήν παραβολήν ταύτην· Ἀνθρώπου τινός πλουσίου εὐφόρησεν ἡ χώρα. Καί διελογίζετο ἐν ἑαυτῷ λέγων · Τί ποιήσω; ὅτι οὐκ ἔχω ποῦ συνάξω τούς καρπούς μου. Καί εἶπε· Τοῦτο ποιήσω· Καθελῶ μου τάς ἀποθήκας, καί μείζονας οἰκοδομήσω, καί συνάξω ἐκεῖ πάντα τά γεννήματά μου, καί τά ἀγαθά μου. Καί ἐρώ τῇ Ψυχῇ μου· Ψυχή, ἒχεις πολλά αγαθά, κείμενα εἰς ἔτη πολλά· ἀναπαύου, φάγε, πίε, εὐφραίνου. Εἶπε δέ αυτῷ ὁ Θεός · Ἄφρον, ταύτῃ τῇ νυκτί τήν ψυχήν σου ἀπαιτοῦσιν ἀπό σοῦ· ἅ δέ ἡτοίμασας τίνι ἔσται; Οὕτως ὁ θησαυρίζων ἑαυτῷ, καί μή εἰς Θεόν πλουτῶν. Ταῦτα λέγων ἐφώνει· Ὁ ἔχων ὦτα ἀκούειν ἀκουέτω.
Μεταξύ τῶν πολλῶν ὑποθέσεων, τῶν περιεχομένων εἰς τήν παραβολήν τοῦ σημερινοῦ Εὐαγγελίου, βλέπομεν καί τήν φοβεράν ὑπόθεσιν τοῦ αἰφνιδίου θανάτου· αὐτή εἶναι ὑπόθεσις φόβου μεγάλου καί τρόμου ὑπερβολικοῦ. Ὁ αἰφνίδιος θάνατος εἶναι παίδευσις τῆς θείας ἀγανακτήσεως διά τάς ἁμαρτίας ἡμῶν· τοῦτο βλέπομεν φανερά εἰς τόν πλούσιον τῆς παραβολῆς. Αὐτός, πλεονέκτης, δοῦλος τῆς σαρκός καί τῶν ἡδονῶν αὐτός, λησμονήσας παντελῶς καί τήν ἀθανασίαν τῆς ψυχῆς καί τόν θάνατον καί τόν Θεόν καί προσηλώσας τόν νοῦν αὐτοῦ καί τήν καρδίαν εἰς τά ἀγαθά τῆς γῆς καί εἰς τάς τρυφάς τῆς σαρκός, ἀπεφάσισε νά ζῇ ὄχι ὡς ἄνθρωπος πιστεύων εἰς τόν Θεόν, ἀλλ’ ὡς ἄνθρωπος ἀσεβής καί ἄπιστος, ὄχι ὡς ἄνθρωπος ἔχων ψυχήν ἀθάνατον, ἀλλ’ ὡς ἄνθρωπος θνητόψυχος, ὄχι ὡς ἄνθρωπος λογικός, ἀλλ’ ὡς ζῷον ἄλογον· εἰς αὐτόν λοιπόν διά τάς ἁμαρτίας καί τάς ἀφροσύνας του στέλλει ὁ Θεός βίαιον καί αἰφνίδιον θάνατον.
Διά νά πληροφορηθῇ δέ καθείς, ὅτι ὄχι κατά φύσιν, ἀλλά κατά θείαν προσταγήν ἐθέρισεν αὐτόν τοῦ αἰφνιδίου θανάτου τό δρέπανον, παρέστησεν ὁ Ἰησοῦς Χριστός εἰς τήν παραβολήν τό μή συμβαῖνον εἰς τούς αἰφνιδίους θανάτους, δηλαδή παρέστησεν αὐτόν τόν Θεόν πρῶτον μέν ἐλέγχοντα τόν πανάθλιον ἐκεῖνον ἁμαρτωλόν καί ἀναγγέλλοντα εἰς αὐτόν τήν φοβεράν καταδίκην τοῦ βιαίου θανάτου, «ἄφρον, ταύτῃ τῇ νυκτί τήν ψυχήν σου ἀπαιτοῦσιν ἀπό σοῦ» (Λουκ. ιβ’, 20), ἔπειτα φανερώνοντα καί τήν αἰτίαν τῆς τοιαύτης ὀλεθρίου καταδίκης. Ἐπειδή, λέγει, προσήλωσας τόν ἑαυτόν σου εἰς τήν πλεονεξίαν συνάγων καί οὐδέποτε χορταζόμενος, διά τοῦτο τώρα ἁρπάζουν τήν ψυχήν σου· ποῖος λοιπόν θά κληρονομήσῃ ὅσα σύ ἡτοίμασας; «ἅ δέ ἡτοίμασας τίνι ἔσται»;
Φοβερός ὁ αἰφνίδιος θάνατος· ἐπειδή εἰς ὁποίαν κατάστασιν εὑρεθῶμεν εἰς τήν ὥραν τοῦ θανάτου ἡμῶν, εἰς τήν αὐτήν διαμένομεν εἰς τόν ἀτελεύτητον αἰώνα τοῦ αἰῶνος. Μετά θάνατον οὔτε ὁ ἐνάρετος μεταβάλλεται ἀπό τῆς ἀρετῆς εἰς τήν ἁμαρτίαν οὔτε ὁ ἁμαρτωλός ἀπό τῆς ἁμαρτίας εἰς τήν ἀρετήν. Ὅθεν, ὅπως καί ἄν εὑρεθῇ ὁ ἄνθρωπος εἰς τήν ὥραν τοῦ θανάτου, οὕτω καί διαμένει. Ἐπιβεβαιοῖ τοῦτο ὁ θεῖος Ἐκκλησιαστής λέγων· «Καί ἐάν πέσῃ ξύλον ἐν τῷ Νότῳ, καί ἐάν ἐν τῷ Βορρᾷ, τόπῳ οὗ πεσεῖται τό ξύλον, ἐκεῖ ἔσται» (Ἐκκλ. ια’, 3), δηλαδή εἰς τόν τόπον διά τόν ὁποῖον θά εὑρεθῇ ἄξιος ὁ ἄνθρωπος εἰς τήν ὥραν τοῦ θανάτου αὐτοῦ εἴτε διά τόν Παράδεισον εἴτε διά τήν κόλασιν, ἐκεῖ διορίζεται καί ἐκεῖ διαμένει εἰς τούς ἀπεράντους αἰῶνας τῶν αἰώνων.
Ἡμεῖς οἱ ταλαίπωροι καθ’ ἑκάστην στιγμήν σχεδόν ἁμαρτάνομεν. Πότε λείπει ἀπό τῶν ἔργων ἡμῶν ἡ ἁμαρτία; Ταύτην τήν ὥραν εὑρισκόμεθα εἰς πολυφαγίας καί πολυποσίας καί κραιπάλην καί μέθην· τήν ἄλλην ὥραν εἰς κοίτας καί ἀσελγείας, εἰς μάχας καί φθόνους (Ρωμ. ιε’, 13)· τήν ἑπομένην στιγμήν εἰς ἁρπαγάς καί ἀδικίας, εἰς καταδυναστείας καί καταδρομάς τῶν ἀδελφῶν. Πότε λείπει ἀπό τῶν λόγων ἡμῶν ἡ ἁμαρτία; Ὕβρεις, συκοφαντίαι, καταλαλιαί, ψεῦδος, αἰσχρολογίαι, ἐξόχως ἡ ἀργολογία σχεδόν οὐδέποτε λείπει ἀπό τοῦ στόματος ἡμῶν.
Πότε μένει ὁ νοῦς ἡμῶν καθαρός ἀπό τῆς ὑπερηφανείας, ἀπό τῆς φιλοδοξίας, ἀπό τῶν αἰσχρῶν λογισμῶν καί ἀπό τῶν πονηρῶν ἐνθυμήσεων; Σχεδόν οὐδέποτε οὔτε κατ’ αὐτόν τόν καιρόν, κατά τόν ὁποῖον προσευχόμεθα ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ· εἰς ἁμαρτίας εὑρισκόμεθα διά παντός καί εἰς τήν νεότητα καί εἰς τήν ἀνδρικήν ἡλικίαν καί εἰς αὐτό τό γῆρας· ἡ εὐπερίστατος ἁμαρτία περικυκλώνει ἡμᾶς διά παντός· καθιστῶμεν διά παντός πάντα τά μέλη ἡμῶν «δοῦλα τῇ ἀκαθαρσίᾳ καί τῇ ἀνομίᾳ εἰς τήν ἀνομίαν» (Αὐτόθ. στ’, 19).
Ὅταν πρό τοῦ θανάτου ὁ φιλάνθρωπος Θεός ἐξαποστείλῃ ὡς ἄγγελον βαρυτάτην ἀσθένειαν, τότε αὐτή ἐρχομένη πρός ἡμᾶς ὡς ἄλλος Ἡσαΐας ἀναγγέλλει εἰς ἡμᾶς λέγουσα· «Τάδε λέγει Κύριος· Τάξαι περί τοῦ οἴκου σου· ἀποθνῄσκεις γάρ σύ καί οὐ ζήσῃ» (Ἡσ. λη’, 1). Τότε αὐτή βοᾷ ὡς μεγαλόφωνος σάλπιγξ· Ἄνθρωπε, ἑτοίμασον τόν ἑαυτόν σου διά τήν μέλλουσαν ζωήν καί διά τό ἐκεῖ φοβερόν κριτήριον. Οἱ πόνοι καί αἱ βάσανοι τῆς ἀσθενείας καί ὁ φοβερός φόβος τοῦ θανάτου κάμπτει πολλάκις καί τήν σκληροτάτην καρδίαν. Τότε αἰσθάνεται ὁ ἄνθρωπος ὅτι χωρίζεται ἀπό τοῦ κόσμου· τότε βλέπει ὅτι οὐδέν ὠφελεῖ αὐτόν οὔτε ὁ πλοῦτος οὔτε ἡ δόξα οὔτε ὅλα τά ἀγαθά τοῦ κόσμου.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
(1736 – 1800)
ΠΗΓΗ: ΚΥΡΙΑΚΟΔΡΟΜΙΟΝ Νικηφόρου Θεοτόκη Ἀρχιεπισκόπου Ἀστραχανίου καί Σταυρουπόλεως. ΕΚΔΟΣΙΣ ΕΝΔΕΚΑΤΗ ΔΙΑΣΚΕΥΑΣΜΕΝΗ Ὑπό ΒΙΚΤΩΡΟΣ ΜΑΤΘΑΙΟΥ, ΑΘΗΝΑΙ 1972 (Σελ. 265 – 267).
