Οὐ θαῦμα θνήσκειν κοσμοσώτειραν Κόρην,
Τοῦ κοσμοπλάστου σαρκικῶς τεθνηκότος.
Ζῆ ἀεί Θεομήτωρ κἄν δεκάτη θάνε πέμπτη
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος α’
Ἐν τῆ γεννήσει τήν παρθενίαν ἐφύλαξας, ἐν τῆ κοιμήσει τόν κόσμον, οὐ κατέλιπες, Θεοτόκε· μετέστης πρός τήν ζωήν, Μήτηρ ὑπάρχουσα τῆς ζωῆς· καί ταῖς πρεσβεῖαις ταῖς σαῖς λυτρουμένη, ἐκ θανάτου τάς ψυχάς ἡμῶν.
Ὅταν ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἠθέλησε νά παραλάβη παρ’ ἑαυτῷ τήν Μητέρα Του, τότε ἐφανέρωσεν εἰς αὐτήν πρό τριῶν ἡμερῶν δι’ Ἀγγέλου (ὅστις λέγουσιν ὅτι ἦτο ὁ Ἀρχάγγελος Γαβριήλ) τήν ἀπό γῆς εἰς οὐρανόν μετάστασιν αὐτῆς. Ἐλθών δέ πρός αὐτήν ὁ Ἄγγελος εἶπε· «Τάδε λέγει ὁ Υἱός σου – Καιρός εἶναι νά παραλάβω πλησίον μου τήν Μητέρα μου – Ὅθεν μή ταραχθῆς διά τοῦτο, ἀλλ’ εὐφροσύνως δέξαι τό μήνυμα, ἐπειδή μεταβαίνεις εἰς ζωήν ἀθάνατον». Τοῦτο μαθοῦσα ἡ Θεοτόκος ἐχάρη χαράν μεγάλην, καί φλεγομένη ὑπό τοῦ πόθου νά μεταβῆ πρός τόν Υἱόν της, ἀνέβη μετά σπουδῆς καί προθυμίας εἰς τό ὄρος τῶν Ἐλαιῶν, ἴνα προσευχηθῆ (διότι ἡ πανύμνητος εἶχε τοιαύτην συνήθειαν, νά ἀναβαίνη συχνότατα εἰς τό ὄρος τοῦτο). Ἐγένετο δέ θαῦμα παράδοξον κατά τήν ἐκεῖ ἀνάβασιν τῆς Θεοτόκου, διότι ἔκλιναν τήν κορυφήν αὐτῶν τά δένδρα, τά ἐν τῷ ὄρει πεφυτευμένα, ὡς νά ἦσαν ἔμψυχα καί λογικά, καί οὕτω προσεκύνησαν καί ἀπέδωκαν, κατά τό πρέπον, σέβας καί τιμήν εἰς τήν Κυρίαν καί Δέσποιναν τοῦ κόσμου.
Ἀφοῦ δέ ἡ Πανάχραντος προσηυχήθη ἐπ’ ἀρκετόν, ἐπανῆλθεν εἰς τά ἴδια, καί ὦ τοῦ θαύματος!Παρευθύς ἐσείσθη ὅλη ἡ οἰκία. Ἔπειτα ἀνάψασα ἡ Δέσποινα φῶτα πολλά καί εὐχαριστήσασα τόν Θεόν, ἐκάλεσε τάς συγγενεῖς αὐτῆς καί γείτονας· καθαρίζει τόν οἶκον της, εὐτρεπίζει τήν νεκρικήν κλίνην, καί ἑτοιμάζει ὅλα τά πρός τήν ταφήν ἀναγκαῖα. Φανερώνει δέ καί εἰς τάς ἄλλας γυναῖκας τούς λόγους τούς ὁποίους ἐλάλησε πρός αὐτήν ὁ Ἄγγελος περί τῆς εἰς οὐρανούς μεταστάσεώς της, καί εἰς πληροφορίαν καί πίστωσιν τῶν λεγομένων δεικνύει εἰς αὐτάς τό χαρόποιόν καί νικητικόν σημεῖον, τό ὁποῖον ἔλαβε παρά τοῦ Ἀγγέλου· τοῦτο δέ ἦτο κλάδος φοίνικος. Αἱ προσκεκλημέναι γυναῖκες, ἀκούσασαι τό λυπηρόν τοῦτο μήνυμα, ἐθρήνουν καί ἔβρεχον μέ δάκρυα τό πρόσωπον αὐτῶν, ὀδυρόμεναι μέ φωνάς σπαρακτικάς, παύσασαι ὅμως τούς θρήνους, παρεκάλουν τήν Δέσποιναν νά μή τάς ἀφήση ὀρφανάς. Ἡ δέ Θεοτόκος τάς ἐβεβαίωσεν, ὅτι, καί ἀφοῦ μεταστῆ εἰς τούς οὐρανούς, θέλει διαφυλάττει ὄχι μόνον αὐτάς, ἀλλά καί ὅλον τόν κόσμον· ὅθεν διά τῶν τοιούτων παραμυθητικῶν λόγων διασκέδασε τήν ὑπερβάλλουσαν θλῖψιν των. Ἔπειτα διώρισεν ἡ Πάναγνος περί τῶν δύο φορεμάτων της, νά λάβωσι δηλαδή ἀνά ἕν ἑκάστη τῶν δύο χηρῶν, αἱ ὁποῖαι ἦσαν σχετικαί πρός αὐτήν καί φίλαι καί ἐτρέφοντο παρ’ αὐτῆς.
Ἐνῶ δέ ταῦτα διέτασσεν ἡ πανάμωμος, ὦ τοῦ θαύματος! ἠκούσθη αἴφνης ἦχος δυνατῆς βροντῆς, καί εὐθύς συνεπυκνώθησαν ἐκεῖ πλεῖστα ὅσα νέφη, τά ὁποῖα ἁρπάσαντα ἐκ τῶν περάτων τῆς οἰκουμένης ἅπαντας τούς Ἀποστόλους, ἔφεραν αὐτούς εἰς τήν οἰκίαν τῆς Θεοτόκου. Μετά τῶν Ἀποστόλων δέ ἦλθε καί ὁ Ἀρεοπαγίτης Διονύσιος, ὁ Ἅγιος Ἱερόθεος, διδάσκαλος τοῦ Διονυσίου, ὁ Ἀπόστολος Τιμόθεος καί οἱ λοιποί θεόσοφοι Ἱεράρχαι, ἐπί τῶν νεφελῶν φερόμενοι. Οὗτοι δέ ἅμα μαθόντες τήν αἰτίαν, διά τήν ὁποίαν αἰφνιδίως καί παραδόξως συνήχθησαν, ἔλεγον πρός τήν Θεοτόκον ταῦτα· «Σέ, Δέσποινα, βλέποντες ἡμεῖς ζῶσαν καί διαμένουσαν ἐν τῷ κόσμω, παρηγορούμεθα, ὡς ἄν ἐβλέπομεν τόν Υἱόν σου καί Δεσπότην ἡμῶν καί διδάσκαλον. Ἐπειδή δέ τώρα τῇ βουλῇ τοῦ Υἱοῦ καί Θεοῦ σου μεταβαίνεις εἰς τά οὐράνια, διά τοῦτο θρηνοῦμεν, ὡς βλέπεις, καί δακρύομεν, καίτοι ἄλλως χαίρομεν διά τά ἐπί σοί οἰκονομούμενα». Ταῦτα δέ λέγοντες, ἔβρεχον μέ δάκρυα τό πρόσωπόν των.
Τότε ἡ Θεοτόκος ἀπεκρίθη πρός αὐτούς· «Ὦ φίλοι καί μαθηταί τοῦ ἐμοῦ Υἱοῦ καί Θεοῦ, μή μεταβάλλετε εἰς πένθος καί λύπην τήν χαράν μου, ἀλλά ἐνταφιάσατε τό σῶμα μου, καθώς ἐγώ θέλω τό προετοιμάσει ἐπί τοῦ νεκροκραββάτου». Ὅταν δέ ἐτελείωσε τούς λόγους τούτους, ἰδού φθάνει καί ὁ θεσπέσιος Ἀπόστολος Παῦλος, τό σκεῦος τῆς ἐκλογῆς, ὅστις πεσών εἰς τούς πόδας τῆς Θεομήτορος προσεκύνησεν αὐτήν, ἀνοίξας δέ τό στόμα του τήν ἐνεκωμίασε μέ πολλά καί οὐράνια ἐγκώμια λέγων· «Χαῖρε, ὦ Μῆτερ τῆς ζωῆς καί τοῦ ἐμοῦ κηρύγματος ἡ ὑπόθεσις, διότι καίτοι ἐγώ δέν εἶδον σωματικῶς ἐπί τῆς γῆς τόν Υἱόν σου, Σέ ὅμως βλέπων ἐνόμιζον ὅτι βλέπω ἐκεῖνον τόν ἴδιον».
Μετά ταῦτα ἀποχαιρετᾶ ὅλους ἡ Παρθένος, ἀνακλίνεται ἐπί τοῦ νεκροκραββάτου, σχηματίζει τό πανάχραντον αὐτῆς σῶμα καθώς ἠθέλησε, προσφέρει δεήσεις καί ἱκεσίας εἰς τόν Υἱόν της διά τήν σύστασιν καί εἰρήνην ὅλου τοῦ κόσμου, πληροῖ τούς Ἀποστόλους καί Ἱεράρχας ἐκ τῆς εὐλογίας τοῦ Υἱοῦ της, τῆς δι’ αὐτῆς διδομένης εἰς τούς ἀνθρώπους, καί οὕτως ἀφήνει εἰς τάς χεῖρας τοῦ Υἱοῦ καί Θεοῦ της τήν ὁλόφωτον καί παναγίαν ψυχήν της.
Τότε ὁ κορυφαῖος τῶν Ἀποστόλων Πέτρος ἤρχισε πρῶτος νά ἐκφωνῆ εἰς τήν Θεοτόκον ἐγκώμια ἐπιτάφια, οἱ δέ λοιποί Ἀπόστολοι ἤγειραν τό νεκροκράββατον, καί ἄλλοι μέν προεπορεύοντο κρατοῦντες λαμπάδας καί φῶτα καί ψάλλοντες ὕμνους, ἄλλοι δέ παρηκολούθουν, προπέμποντες εἰς τόν τάφον τό θεοδόχον σῶμα τῆς Θεομήτορος. Τότε δή καί οἱ Ἄγγελοι ἠκούοντο ψάλλοντες ἐν Οὐρανοῖς, καί αἱ φωναί τῶν Ἀσωμάτων Δυνάμεων ἐπλήρουν τήν ἀτμόσφαιραν.
Ὅλα δέ ταῦτα μή ὑποφέροντες νά βλέπωσι καί νά ἀκούωσιν οἱ φθονεροί ἄρχοντες τῶν Ἰουδαίων, παρεκίνησάν τινας ἐκ τοῦ λαοῦ καί ἔπεισαν αὐτούς νά κρημνίσωσιν εἰς τήν γῆν τό ἱερόν νεκροκράββατον, ἐπί τοῦ ὁποίου ἐφέρετο τό ζωαρχικόν σῶμα τῆς Θεοτόκου· ἀλλ’ ὅμως ἡ θεία δίκη ἐπρόφθασε καί ἐτιμώρησε τούς τοῦτο τολμήσαντας, τυφλώσασα πάντων τούς ὀφθαλμούς. Ἕνα δέ ἐξ αὐτῶν ἐστέρησεν ὄχι μόνον τῶν ὀφθαλμῶν, ἀλλά καί τῶν χειρῶν του, καθότι αὐτός μετά περισσοτέρας θρασύτητος ἤ οἱ ἄλλοι ὥρμησε καί ἀσεβῶς ἤγγισε τήν ἱεράν ἐκείνην κλίνην· ἔμειναν δέ κρεμασμέναι εἰς τήν κλίνην αἱ τολμηραί χεῖρες του, τάς ὁποίας ἡ σπάθη τῆς θείας δίκης ἀπέκοψεν. Ἔγινε λοιπόν ὁ τάλας ἐκεῖνος ἐλεεινόν καί ἀξιοδάκρυτον θέαμα· πιστεύσας ὅμως ὕστερον ἐξ ὅλης ψυχῆς ὄχι μόνον αὐτός ἰατρεύθη καί ἀποκατέστη ὑγιής, ὡς πρότερον, ἀλλά καί εἰς τούς ἄλλους, οἱ ὁποῖοι ἐτυφλώθησαν, ἔγινεν αἴτιος ἰατρείας καί σωτηρίας, διότι λαβών μικρόν τεμάχιον ἐκ τοῦ ἱματίου τῆς Θεοτόκου, καί ἐπιθέσας αὐτό ἐπί τῶν τυφλωθέντων, ὦ τοῦ θαύματος! ἰάτρευσεν αὐτούς ἐκ τοῦ πάθους τῆς τυφλότητος καί ἐκ τοῦ πάθους τῆς ἀπιστίας.
Φθάσαντες δέ οἱ Ἀπόστολοι εἰς τό χωρίον Γεσθημανῆ ἐνεταφίασαν τό πάναγνον σῶμα τῆς Θεοτόκου, καί τρεῖς ἡμέρας προσμένουσιν ἐκεῖ, ἀκούοντες ἀκαταπαύστως, καθ’ ὅλον τό χρονικόν τοῦτο διάστημα, τούς ὕμνους καί τάς μελωδίας τῶν Ἁγίων Ἀγγέλων(2). Ἐπειδή δέ, κατά θείαν οἰκονομίαν, ὡς λέγεται, εἷς ἐκ τῶν Ἀποστόλων (ὁ Θωμᾶς ὡς οἱ πλεῖστοι διϊσχυρίζονται) δέν παρευρέθη εἰς τήν κηδείαν τοῦ ζωαρχικοῦ σώματος τῆς Θεομήτορος, ἀλλ’ ἦλθε τήν τρίτην ἡμέραν, πολύ ἐλυπεῖτο ἐπειδή δέν ἠξιώθη νά γίνη καί αὐτός αὐτόπτης τῶν ὅσων ἠξιώθησαν νά ἴδωσιν οἱ λοιποί Ἀπόστολοι· ὅθεν κοινῇ ψήφω οἱ Ἀπόστολοι ἅπαντες ἠνέωξαν τόν τάφον, ἵνα προσκυνήση τό σῶμα τῆς Θεοτόκου ὁ καθυστερήσας Ἀπόστολος. Τότε δέ ἐξέστησαν ἅπαντες, διότι εὗρον κενόν μέν τόν τάφον, μόνον δέ τήν σινδόνα περιέχοντα, ἥτις ἔμεινε παραμυθία διά τήν μέλλουσαν λύπην τῶν Ἀποστόλων καί μαρτυρία καί ἀπόδειξις ἀψευδής τῆς ἐκ τοῦ τάφου μεταθέσεως τῆς Θεοτόκου, ἐπειδή καί μέχρι σήμερον ὁ ἐν τῇ πέτρα ἐσκαμμένος τάφος αὐτῆς φαίνεται καί προσκυνεῖται κενός σώματος εἰς δόξαν καί τιμήν τῆς Ὑπερευλογημένης Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καί ἀειπαρθένου Μαρίας. Τελεῖται δέ ἡ αὐτῆς Σύναξις καί ἑορτή ἐν τῷ σεβασμίω οἴκῳ τῶν Βλαχερνῶν, πανηγυρίζεται δέ καί εἰς ὅλας τάς κατά τόπους Ἐκκλησίας.
(1). Εἰς τήν Κοίμησιν τῆς Θεοτόκου ἐγκώμια συνέθεσαν Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός τρία, ὧν τοῦ μέν ἑνός ἡ ἀρχή εἶναι αὕτη· «Μνήμη δικαίου μετ’ ἐγκωμίων γίνεταί, φησιν», τοῦ δέ ἑτέρου αὕτη· «Ἔστι μέν ἀνθρώπων οὐδείς, ὅς κατ’ ἀξίαν», καί τοῦ τρίτου αὕτη· «Ἔθος ἐστί τοῖς ἐρωτικῶς πρός τι διακειμένοις». Ἀνδρέας ὁ Κρήτης τρία, ὧν τοῦ μέν ἑνός ἡ ἀρχή· «Μυστήριον ἡ παροῦσα πανήγυρις», τοῦ δέ ἑτέρου· «Ὅσιοι τό σεπτόν τοῦτο τῆς Θεοτόκου κατειλήφασι τέμενος», καί τοῦ τρίτου· «Καλεῖ πάλιν ἡμᾶς τό συνεχές τοῦ λόγου». Γρηγόριος ὁ Θεσσαλονίκης ὁ Παλαμᾶς, οὗ ἡ ἀρχή· «Τήν ἐμήν ὁμιλίαν σήμερον». Γερμανός ὁ Κωνσταντινουπόλεως, οὗ ἡ ἀρχή· «Φήμη καλή καί ἀγαθή» (σώζονται οὗτοι ἐν τῇ Λαύρα, ἐν τῇ Μονῇ τοῦ Διονυσίου καί ἐν τῇ τοῦ Βατοπαιδίου καί Ἰβήρων, καί ἐν ἄλλαις). Ἀλλά καί Λέων ὁ σοφός λόγον ἔχει εἰς τήν Κοίμησιν τῆς Θεοτόκου (Ἐν τῇ ἱερᾷ Τελετουργία). Ὁ δέ Μάρκος ὁ Ἐφέσου συνέθεσεν ὀκτώηχον Κανόνα εἰς αὐτήν, ὡς καί Μανουήλ ὁ Ρήτωρ· ὁ δέ Νεῖλος, ὁ Ρόδου Μητροπολίτης, ἰαμβικόν Κανόνα ἐφιλοπόνησεν, οἵτινες σώζονται ἐν τῇ Ἱερᾷ Μονῇ τῶν Ἰβήρων. Ἐν δέ τῇ Μεγίστη Λαύρα σώζεται καί ἕτερος λόγος τοῦ Ἁγίου Γερμανοῦ εἰς τήν Κοίμησιν, οὗ ἡ ἀρχή· «Πάσα μέν ἀνθρώπων γλῶσσά τε καί διάνοια». Λόγους ἐπίσης εἰς τήν Κοίμησιν τῆς Θεοτόκου συνέγραψαν ὁ πεζογράφος Δαμασκηνός ὁ Στουδίτης, ὁ Μακάριος Σκορδίλης ἤ Κωφός καί ὁ Κερνίκης καί Καλαβρύτων Ἠλίας ὁ Μηνιάτης οὕς καί τούς τρεῖς παραθέτομεν κατωτέρω τόν μέν πρῶτον ἐν σελ. 230, τόν δεύτερον ἐν σελ. 244, καί τόν τρίτον ἐν σελ. 253.
(2). Σημειοῦμεν ἐνταῦθα, ὅτι ἡ Κυρία ἡμῶν Θεοτόκος μετά τήν ἐν τῷ τάφω τριήμερον αὐτῆς Κοίμησιν, ὄχι μόνον μετέστη, ἀλλά καί ἀνέστη ἀπό τοῦ τάφου, καί ἀνελήφθη εἰς τούς οὐρανούς, ἤτοι ἡνώθη πάλιν ἡ ὁλόφωτος αὐτῆς ψυχή μετά τοῦ θεοδόχου αὐτῆς Σώματος, καί οὕτως ἀνέστη ἀπό τοῦ τάφου, μετά δέ τήν ἀνάστασίν της εὐθύς ἀνελήφθη σύσσωμος εἰς τούς οὐρανούς, μᾶλλον δέ καί ὑπέρ οὐρανούς. Ὅτι δέ ταῦτα εἶναι ἀληθή βεβαιοῦσι τά πνευματοκίνητα στόματα τῶν ἱερῶν θεολόγων. Διότι ὁ μέν θεσπέσιος Ἀνδρέας ὁ Κρήτης εἰς ἕνα ἐκ τῶν εἰς τήν Κοίμησιν τριῶν ἐγκωμίων αὐτοῦ, οὗ ἡ ἀρχή· «Μυστήριον ἡ παροῦσα πανήγυρις», οὕτω γράφει· «Πῶς οὐκ ἀψευδής ἡ μετάθεσις; ἐπεί καί τά ἄλλα συνέδραμε, ψυχῆς διάστασις ἀπό σώματος, συνθέτου λύσις, μερῶν διάζευξις, ἀνάλυσις, ἐπίζευξις (ἤτοι ἕνωσις ψυχῆς μετά σώματος), σύμπηξις (ἤτοι ἀνάστασις) καί πρός τό ἀφανές ὑποχώρησις». Ὁ δέ Δαμασκηνός Ἰωάννης εἰς ἕνα ἐκ τῶν εἰς τήν Κοίμησιν τριῶν λόγων αὐτοῦ, οὗ ἡ ἀρχή· «Ἔθος ἐστί τοῖς ἐρωτικῶς πρός τι διακειμένοις» οὕτω λέγει· «Ἔδει καθάπερ χρυσόν ἀποβαλοῦσαν τό γεῶδες καί ἀλαμπές τῆς θνητότητος πάχος, ὡς ἐν χωνεύσει τῷ θανάτῳ σάρκα ( τῆς Θεοτόκου) ἄφθαρτον καί καθαράν τῷ φέγγει τῆς ἀφθαρσίας ἐκλάμπουσαν, ἐξαναστῆναι τοῦ μνήματος. Σήμερον ἀρχήν λαμβάνει (ἡ Θεοτόκος) δευτέρας ὑπάρξεως (ἥτις εἶναι ἡ ἀνάστασις ὑπό τοῦ δόντος εἰς αὐτήν τήν ἀρχήν τῆς προτέρας ὑπάρξεως)». Εἰς τούτους συμμαρτυρεῖ καί ὁ Ἱερός Κοσμᾶς οὕτως ἄδων εἴς τι Τροπάριον τῆς πρώτης ὠδῆς τοῦ εἰς τήν Κοίμησιν Κανόνος αὐτοῦ· «Διό θνήσκουσα, σύν τῷ Υἱῷ ἐγείρη διαιωνίζουσα».
Καθαρώτατα ὅμως καί σαφέστατα παριστᾶ τό ζήτημα τοῦτο ὁ τῆς Θεσσαλονίκης θεῖος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς ἐν τῷ εἰς τήν Κοίμησιν τῆς Θεοτόκου λόγω αὐτοῦ, οὕτω πανηγυρίζων· «Μόνη αὕτη νῦν μετά τοῦ θεοδοξάστου Σώματος σύν τῷ Υἱῷ τόν οὐράνιον ἔχει χῶρον… εἰ γάρ ψυχή Θεοῦ χάριν ἔνοικον σχοῦσα πρός οὐρανόν ἀνέρχεται τῶν ἐνταῦθα λυθεῖσα… πῶς ἄν, τό μή μόνον ἐν ἑαυτῷ λαβόν αὐτόν τόν προαιώνιον καί μονογενῆ τοῦ Θεοῦ Υἱόν, τήν ἀέναον πηγήν τῆς χάριτος, ἀλλά καί γεννητικόν ἀναφανέν αὐτοῦ σῶμα, οὐκ ἀπό γῆς πρός οὐρανόν ἀνελήφθη; Διά τοῦτο τό γεννῆσαν εἰκότως σῶμα συνδοξάζεται τῷ γεννήματι δόξη θεοπρεπεῖ καί συνανίσταται, κατά τό προφητικόν ἄσμα, τῷ πρότερον ἀναστάντι τριημέρω Χριστῷ, ἡ Κιβωτός τοῦ ἁγιάσματος αὐτοῦ· καί παράστασις γίνεται τοῖς μαθηταῖς τῆς ἐκ νεκρῶν αὐτῆς ἀναστάσεως, αἱ σινδόνες καί τά ἐντάφια μόνα περιλειφθέντα τῷ τάφω καί μόνα κατ’ αὐτόν εὑρεθέντα τοῖς κατά ζήτησιν προσελθοῦσι, καθάπερ ἐπί τοῦ Υἱοῦ καί Δεσπότου πρότερον. Οὐκ ἦν δέ χρεία καί ταύτην ἔτι πρός ὀλίγον, καθάπερ ὁ ταύτης Υἱός καί Θεός, διατρίψαι τῇ γῇ· διά τοῦτο πρός τόν ὑπερουράνιον εὐθύς ἀνελήφθη χῶρον ἀπό τοῦ τάφου».
Ἀλλά καί ὁ Θεόδωρος ὁ Στουδίτης τοῦτο βεβαιοῖ εἰς τόν εἰς τήν Κοίμησιν λόγον αὐτοῦ. Ὡσαύτως δέ καί ὁ θεῖος Μάρκος ὁ Ἐφέσου εἰς τούς εἰς τήν Κοίμησιν ὀκτωήχους κανόνας αὐτοῦ οὕτω λέγει, ἐν τινι τροπαρίω τῆς ἐνάτης ὠδῆς τοῦ βαρέος ἤχου· «Μεγαλυνέσθω εὐφήμοις ὠδαίς ἡ Πάναγνος, μακαριζέσθω ἀξίως ἡ Παμμακάριστος, ὅτι νενέκρωται καί ἐγήγερται πάλιν, ὡς Μήτηρ τοῦ Κυρίου, εἰς πίστωσιν ἐσχάτης ἀναστάσεως ἥν ἐλπίζομεν»· καί εἰς ἄλλο τροπάριον τῆς ς’ ὠδῆς τοῦ πλ. δ’ ἤχου οὕτω λέγει· «Νέκρωσιν ἡ τῆς ζωῆς Μήτηρ δέχεται, καί τάφω τεθεῖσα, μετά τρίτην ἡμέραν, εὐκλεῶς ἐξανίσταται, εἰς αἰώνας τῷ Υἱῷ συμβασιλεύουσα, καί αἰτοῦσα τήν τῶν πταισμάτων ἡμῖν ἄφεσιν». Ἀλλά καί εἰς τό κοινόν Ὡρολόγιον γράφεται περί τῆς ὑψώσεως τῆς Παναγίας, ὅτι οἱ μαθηταί προσελθόντες εἰς τόν τάφον, καί μή εὑρόντες τό Πανάγιον σῶμα τῆς Θεοτόκου, ἐπείσθησαν ἀληθῶς, ὅτι σύσσωμος ζῶσα καί τριήμερος, ὡς ὁ Υἱός αὐτῆς, ἐκ νεκρῶν ἀναστᾶσα καί μεταστᾶσα, εἰς οὐρανούς μεταβέβηκεν.
Εἰ δέ καί προβάλλη τις τό κάθισμα ἐκεῖνο τό λέγον· «Εἰς τά οὐράνια, ἡ νοερά σου ψυχή, εἰς τόν Παράδεισον, ἡ ἱερά σου σκηνή», ἀποκρινόμεθα πρῶτον, ὅτι τό Κάθισμα αὐτό εἶναι ποίημα ἀνωνύμου ποιητοῦ καί οὐχί Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ, καί δεύτερον, ὅτι τό Κάθισμα αὐτό εἰς τάς χειρογράφους βίβλους οὕτως εὑρίσκεται γεγραμμένον· «Εἰς τόν Παράδεισον, ἡ νοερά σου ψυχή, ὡς θεοπρόστακτον, Μαρία ἄχραντε, τοῖς Ἀποστόλοις ἐν φωνῇ, Παναγία παραδέδοται». Ἐκ δέ τῶν ἀμφιλεγομένων οὐδέν βέβαιον συμπεραίνεται. Ἄλλως τε δέ καί ὁ Παράδεισος νοητῶς ἐννοεῖται, καί ἀντί τοῦ οὐρανοῦ παραλαμβάνεται, ὡς λέγει ὁ ἱερός Θεοφύλακτος, ἑρμηνεύων τό, «Σήμερον μετ’ ἐμοῦ ἔση ἐν τῷ Παραδείσω».
Διατί δέ δέν δημοσιεύεται ἐπ’ Ἐκκλησίας ἡ τῆς Θεοτόκου ἀνάστασις καί ἀνάληψις, ἀλλά Μετάστασις μόνον αὐτῆς λέγεται, εἰς τοῦτο τινές ἀποκρίνονται πρῶτον, ὅτι ἡ τῆς Θεοτόκου ἀνάστασις καί ἀνάληψις δέν φαίνεται μεμαρτυρημένη εἰς τάς θείας Γραφάς, καθώς εἶναι ἡ τοῦ Υἱοῦ αὐτῆς καί Θεοῦ ἀνάστασις καί ἀνάληψις· δεύτερον, διότι ἡ τῆς Θεοτόκου ἀνάστασις καί ἀνάληψις εἶναι δόγμα μυστικόν, εἰς μόνους τούς λόγους τῶν πατέρων σημειούμενον καί οὐχί κήρυγμα, διό καί σιωπᾶται, ἐπειδή κατά τόν Μέγαν Βασίλειον «Τά μέν δόγματα σιωπᾶται, τά δέ κηρύγματα δημοσιεύεται» (Καν. 91). Ἀποκρίνονται δέ καί τρίτον, ὅτι ἡ μετάστασις εἶναι καθολικωτέρα τῆς ἀναστάσεως καί ἀναλήψεως, καθότι πᾶν τό ἀναστηθέν ἤ ἀναληφθέν μεθίσταται κατά τόπον· ὅθεν ἡ μετάστασις λεγομένη ἐπί της Θεοτόκου καί τήν ἀνάστασιν αὐτῆς συμπεριλαμβάνει καί τήν ἀνάληψιν. Ἐκ τῶν λεχθέντων λοιπόν φανερόν γίνεται, ὅτι οἱ φρονοῦντες, ὅτι ἡ Θεοτόκος δέν ἀνέστη, ἤτοι δέν ἡνώθη ἡ ἁγιωτάτη αὐτῆς ψυχή μετά τοῦ ἀχράντου αὐτῆς σώματος, ἀλλ’ οὐδέ τό σῶμα αὐτῆς εἶναι ζῶν εἰς τούς οὐρανούς, ἀλλά νεκρόν, ὡς κεχωρισμένον τῆς ζωοποιούσης αὐτό ψυχῆς, δέν φρονοῦσι ὀρθῶς.
ΠΗΓΗ: ΒΙΚΤΩΡΟΣ ΜΑΤΘΑΙΟΥ, ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΟΜΟΣ Η’ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ (ΣΕΛ. 224 – 229) ΑΘΗΝΑΙ 1970
