Ἀλλ’ εἰς τό σημεῖον τοῦτο εἶναι ἀνάγκη νά γραφοῦν ὀλίγαι λέξεις διά τά ἐ π ι τ ί μ ι α.
Ὁ πνευματικός ἐπιβάλλει ἀναλόγως τῶν περιστάσεων εἰς τούς ἐξομολογουμένους ἐπιτίμια, δηλαδή ποινάς, «κανόνα», κατά τήν κοινήν ἔκφρασιν∙ ὅπως εἶναι αἱ συχνότεραι προσευχαί καί δεήσεις ἐκτενέστεραι, ἡ ἀνάγνωσις θρησκευτικῶν βιβλίων, αἱ ἐλεημοσύναι, ἡ ἐγκράτεια καί νηστεία, ἡ ἐπί ὡρισμένον χρόνον στέρησις τῆς θείας Κοινωνίας καί ὅσα ἄλλα ὁ πνευματικός κρίνει κατάλληλα διά τήν διόρθωσιν τοῦ ἁμαρτήσαντος καί τήν προφύλαξιν ἀπό νέας πτώσεις εἰς ἁμαρτίαν.
Αἱ ποιναί αὐταί δέν ἐπιβάλλονται διά νά ἱκανοποιήσῃ ὁ ἁμαρτωλός τήν δικαιοσύνην τοῦ Θεοῦ, τήν ὁποίαν προσέβαλε διά τῆς ἁμαρτίας, οὐδέ εἶναί ποτε δυνατόν ὁ ἄνθρωπος μέ ὁποιανδήποτε ποινήν νά ἀπαλλαγῇ ἀπό τήν ἐνοχήν τῆς ἁμαρτίας. Διότι, ὅπως ἀνεπτύχθη προηγουμένως, μόνον τό αἷμα τῆς θυσίας τοῦ Χριστοῦ ἱκανοποιεῖ τήν θείαν δικαιοσύνην καί καθαρίζει τήν ψυχήν ἀπό πᾶσαν ἁμαρτίαν. Ἔχουν ἄλλον σκοπόν αἱ ποιναί πού ἐπιβάλλει ὁ πνευματικός. Εἰς ἐκείνους μέν πού δέν ἔδωκε τήν ἄφεσιν ἐπιβάλλει ὁ πνευματικός τάς ποινάς διά νά τούς φέρῃ εἰς συναίσθησιν τῆς ἁμαρτίας καί προπαρασκευάσῃ εἰς τήν ψυχήν των διάθεσιν μετανοίας εἰλικρινοῦς καί πόθον διά τήν σωτηρίαν των, τά ὁποῖα βλέπει ὅτι ἕως τώρα δέν ἔχουν ἀναπτυχθῆ ἀρκετά. Εἰς ἐκείνους δέ πού ἔδωκε τήν ἄφεσιν, ἀλλ’ ἐπέβαλε καί ὡρισμένας ποινάς, αἱ ποιναί αὐταί χρησιμεύουν διά νά τούς στηρίξουν εἰς τόν δρόμον τῆς σωτηρίας πού ἤρχισαν τώρα διά τῆς ἐξομολογήσεως καί τούς ἀσφαλίσουν ἀπό νέαν ὑποτροπήν καί ξανακύλισμα εἰς τήν ἁμαρτίαν. Ὅπως δηλαδή ὁ ἀσθενῆς πού ἔπασχε μέν ἀπό ἀσθένειαν σοβαράν καί ἐθεραπεύθη, ἀλλά τώρα μόλις εἰσῆλθεν εἰς τό στάδιον τῆς θεραπείας, ἔχει ἀνάγκην ἀπό δίαιταν αὐστηράν καί ἐπιμελημένην καί ἀπό φάρμακα τονωτικά, διά τῶν ὁποίων ἡ θεραπεία θά γίνῃ μόνιμος καί ἡ ὑγεία θά ἀποκατασταθῇ πλήρως∙ οὕτω καί ὁ Χριστιανός πού ἐθεραπεύθη διά τοῦ μυστηρίου τῆς Μετανοίας καί Ἐξομολογήσεως ἀπό τήν μεγάλην καί θανατηφόρον ἀσθένειαν τῆς ἁμαρτίας, ὑποβάλλεται εἰς ποινάς, αἱ ὁποῖαι θά ἐξασφαλίσουν τήν θεραπείαν τῆς ἀτόνου εἰσέτι καί προδιατεθειμένης εἰς ἁμαρτίαν ψυχῆς του. Δηλαδή θά τόν προφυλάττουν ἀπό νέας πτώσεις καί θά τόν ἐνισχύουν εἰς τόν δρόμον τῆς ἀρετῆς. Χρησιμεύουν λοιπόν αἱ ποιναί ὡς μέσα προπαρασκευαστικά εἰς ἀληθῆ μετάνοιαν, μέσα τονωτικά καί προφυλακτικά διά τόν μετανοήσαντα, ὡς μέσα πνευματικῆς ἀσκήσεως καί γυμνασίας καί ὡς δίαιτα ἀπαραίτητος διά τήν ὑπό ἀνάρρωσιν ψυχήν. Ἀλλά ταῦτα εἶναι προφυλακτικά καί διά τούς ἄλλους Χριστιανούς, οἱ ὁποῖοι καί θά φοβοῦνται περισσότερον τήν ἁμαρτίαν, ἐφ’ ὅσον θά ἔχουν ὑπ’ ὄψει των καί τάς τοιαύτας ποινάς. Εἶναι ὅμως εὐνόητον καί ἐκ τῶν πραγμάτων βεβαιωμένον, ὅτι αἱ μέν «ἅγιαι ἐκεῖναι ἁβρότητες καί εὐκολίαι», ὅπως ὀνομάζει ὁ Πασκάλ τάς πολλάς συγκαταβάσεις, τάς καταργούσας τά ἐπιτίμια, καταρρίπτουν τήν ἀξιοπρέπειαν τοῦ Μυστηρίου καί δίδουν εἰς τόν ἐξομολογούμενον τήν ἐντύπωσιν, ὅτι ἡ ἁμαρτία εἶναι ἀθῷον παιγνίδιον πού εἰμποροῦμεν ἀφόβως νά ἐπαναλαμβάνωμεν. Ἡ δέ ὑπερβολική αὐστηρότης εἶναι πολλάκις δόσις φαρμάκου ἰσχυροτέρα, δυναμένη νά σπρώξῃ πρός τόν θάνατον τήν ψυχήν πού ἐπεζήτησε τήν ἐπιστροφήν εἰς τήν Ἐκκλησίαν καί τήν σωτηρίαν. Ἄρα ἡ μέση ὁδός καί εἰς τό ζήτημα τοῦτο εἶναι ἡ ἄριστη.
Πρός τοιοῦτον λοιπόν σκοπόν ὡρίσθησαν αἱ ποιναί αὐταί ἀπό τούς Κανόνας τῶν Συνόδων καί τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας. Καί σύμφωνα μέ αὐτόν, δέν πρέπει νά φαντάζεται ὁ Χριστιανός ὅτι, ἀφοῦ ἡμάρτησεν, ἐξομολογεῖται τώρα τυπικῶς, ἐκτελεῖ τυπικῶς τόν «κανόνα» καί εὑρίσκεται ἐν τάξει. Ὄχι. Πρέπει νά προηγηθοῦν οἱ ὅροι καί τά γνωρίσματα τῆς μετανοίας πού ἐξεθέσαμεν, δηλαδή μετάνοια ἀληθής καί βαθεῖα συναίσθησις τῆς ἐνοχῆς καί πεποίθησις, ὅτι διά τῆς θυσίας τοῦ Χριστοῦ θά λάβῃ τήν ἄφεσιν, καί ἐξομολόγησις εἰλικρινής. Κατόπιν τούτων ἡ δύναμις τῆς θυσίας τοῦ Χριστοῦ ἐξαλείφει τήν ἁμαρτίαν, τά δέ ἀνάλογα καί κατόπιν συνετῆς σκέψεως ἐπιβαλλόμενα ἐπιτίμια ἐνισχύουν εἰς νέαν ζωήν καί προφυλάττουν ἀπό νέαν πτῶσιν.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
ΠΗΓΗ: «Η ΜΕΤΑΝΟΙΑ» ὑπό † Ἀρχιμανδρίτη Σεραφείμ Παπακώστα (Ἱεροκήρυκος Ναοῦ Μητροπόλεως Ἀθηνῶν). Ἔκδοσις ὀγδόη 1947. ΑΘΗΝΑΙ ΑΔΕΛΦΟΤΗΣ ΘΕΟΛΟΓΩΝ Η ’’ΖΩΗ’’ Σελ. 99 – 102.
