Πολλάκις καί διά πολλάς πράξεις μας μεταμελόμεθα. Δέν ὑπάρχει δέ ἄνθρωπος ἐπί τῆς γῆς, ὁ ὁποῖος οὐδέποτε μετενόησε διά πράξεις του κακάς. Ἀφοῦ καί αὐτός ὁ Ἰούδας ὁ προδότης μετεμελήθη διότι παρέδωκεν αἷμα ἀθῶον. Ἀλλά δέν ἕπεται ἀπό τοῦτο, ὅτι καί ὅλοι μετανοοῦν ἀληθῶς, καί ἐπιστρέφουν εἰλικρινῶς εἰς τόν Θεόν καί εἰσέρχονται ὡς τέκνα Θεοῦ εἰς τήν νέαν ἐν Χριστῷ ζωήν, συγχωρημένοι πλέον καί καθαροί, σταθερῶς βαδίζοντες τήν ὁδόν τῆς σωτηρίας. Διά τοῦτο εἶναι ἀνάγκη νά γίνῃ διάγνωσις ἄν εἶναι γνησία καί εἰλικρινής ἡ μετάνοια καί πραγματική ἡ ἐπιστροφή. Ὑπάρχουν δέ ἀρκετά σημεῖα καί γνωρίσματα, ἀπό τά ὁποῖα δύναται νά συμπεράνῃ καί νά πεισθῇ τόσον ὁ ἴδιος ὁ ἄνθρωπος, ὅσον καί οἱ ἄλλοι γνώριμοί του ἄνθρωποι, ἄν μετανόησεν ἀληθῶς καί ἐσημειώθη μεταβολή εἰς τάς ἐσωτερικάς διαθέσεις του. Τά σπουδαιότερα καί ἀναγκαιότερα ἐκ τῶν γνωρισμάτων τούτων θά σημειώσωμεν ἐφεξῆς:
1. Ἡ γνῶσις τῆς ἁμαρτωλῆς καταστάσεως
Ὁ μετανοῶν πρέπει πρῶτον νά λάβῃ σαφῆ γνῶσιν τῶν ἁμαρτιῶν του καί νά πεισθῇ, ὅτι εἶναι ἁμαρτωλός. Νά ἐξετάσῃ δηλαδή ὅσον τό δυνατόν ἀκριβέστερον τά ἁμαρτήματα, τά ὁποῖα διέπραξε καθ’ ὅλον τόν χρόνον, πού ἔζησε μακράν τοῦ Θεοῦ εἰς τήν ζωήν τῆς αμαρτίας∙ ἀκόμη δέ νά ἐξετάσῃ καί τά πάθη, τάς κακίας καί τά ἐλαττώματα, τά ὁποῖα ἡ ἁμαρτία ἔχει μορφώσει εἰς τήν ψυχήν του, καί μέ τά ὁποῖα ἔχει δέσει τόν νοῦν του καί τήν καρδίαν του καί τό σῶμα του. Ἡ ἐξέτασις δέ αὕτη θά τόν πείσῃ τετραγωνικῶς, ὅτι εἶναι ἔνοχος ὄχι εἰς ἕνα καί δύο, ἀλλά εἰς πολλά ἁμαρτήματα.
Ἀλλ’ ἐπειδή ὑπάρχουν καί Χριστιανοί, οἱ ὁποῖοι δέν ἐγνώρισαν τόν νόμον τοῦ Θεοῦ καί δέν εἰξεύρουν πῶς νά ἐξετάσουν τόν ἑαυτόν των, οὐδέ ὑποπτεύονται κἄν ὅτι πολλαί πράξεις των εἶναι ἁμαρτωλαί, διά τοῦτο θά σημειώσωμεν τά σπουδαιότερα διά νά τούς βοηθήσωμεν. Ἀρχίζομεν δέ ἀπό τά μεγαλύτερα καί γνωστότερα ἁμαρτήματα, τά ὁποῖα εἶναι εὔκολον νά ἐννοήσῃ καί ὁ πλέον ἀφώτιστος καί ἀγνοῶν Χριστιανός.
(1). Παράβασις ἐντολῶν καί καθηκόντων.
Θά ἐξετάσῃ ἐάν λέγῃ ψεύματα εἴτε εἰς τάς συζητήσεις καί τάς συνομιλίας του μέ ἄλλους, εἴτε εἰς τήν ἐξάσκησιν τοῦ ἔργου του∙ καί ἐάν ἐπί πολύν χρόνον ψεύδεται καί ἔγινε τοῦτο συνήθεια καί πάθος. Πρέπει νά γνωρίζῃ, ὅτι τό ψεῦδος εἶναι ἐκ τῶν μεγαλυτέρων ἁμαρτημάτων, τό ὁποῖον ὁ Θεός τῆς ἀληθείας ἀποστρέφεται καί τιμωρεῖ ὡς γέννημα καί προϊόν τοῦ διαβόλου, ὁ ὁποῖος εἶναι ψεύστης καί πατήρ τοῦ ψεύδους, καθώς βεβαιώνει αὐτός ὁ Χριστός (Ἰωάν. η’ 44). Εἶναι ἀνάγκη νά προσέξῃ ὁ μετανοῶν Χριστιανός εἰς τό ἁμάρτημα τοῦτο, διότι εἰς τήν σημερινήν κοινωνίαν ἔχει τόσον διαδοθῆ ὥστε οἱ πολλοί δέν τό θεωροῦν σοβαρόν, πολλάκις δέ νομίζουν ὅτι εἶναι καί ὑποχρεωμένοι νά ψεύδωνται, διότι ἄλλως δέν εἰμποροῦν νά ζήσουν! Εἶναι ἐσφαλμένη καί ἀστήρικτος ἡ ἰδέα αὐτή. Ἀλλοίμονον ἐάν δέν εἰμποροῦσε νά ἐργασθῇ τό ἔργον του καί νά ζήσῃ ὁ εἰλικρινής καί φιλαλήθης Χριστιανός, ὁ ἐν ἀληθείᾳ πορευόμενος καί εἰς τόν Θεόν τῆς ἀληθείας ὑπακούων καί ἐμπιστευόμενος πλήρως εἰς τόν ἀγαθόν Προστάτην καί Πατέρα Θεόν.
Ἐπίσης θά ἐξετάσῃ ἐάν τό πάθος τοῦ ψεύδους τόν παρέσυρεν, ὥστε νά φθάσῃ μέχρι διαβολῆς καί συκοφαντίας, ὁπότε ἡ ἐνοχή του εἶνε πολύ μεγαλυτέρα∙ διότι ἐν τοιαύτῃ περιπτώσει δέν ἔβλαψεν ἁπλῶς τό ὑλικόν τοῦ ἄλλου συμφέρον, ἀλλά τήν τιμήν καί τήν ὑπόληψίν του, τόν ἐπλήγωσεν ἤ καί τόν ἐθανάτωσεν ἠθικῶς.
Ἀκόμη δέ βαρύτερον τοῦ ψεύδους ἁμάρτημα, εἰς τό ὁποῖον θά προσέξῃ μήπως ὑπέπεσεν, εἶνε ἡ ἐπιορκία καί ἡ ψευδορκία, δηλαδή, ἐάν ἔδωκεν ὑπόσχεσιν καί ὡρκίσθη ὅτι θά τήν τηρήσῃ καί θά τήν ἐκτελέσῃ, ἀλλά τήν παρέβη καί τήν κατεπάτησεν∙ ἤ ἐάν ὡρκίσθη διά νά βεβαιώσῃ τήν ἀλήθειαν, εἴτε ἐνώπιον δικαστηρίου, εἴτε καί εἰς ἰδιωτικήν συνομιλίαν, καί ἐψεύσθη, ἐπικαλεσθείς ὡς μάρτυρα καί αὐτόν τόν Θεόν τόν Ὕψιστον ὅτι θά εἴπῃ τήν ἀλήθειαν. Φοβερόν, ἀδελφέ μου, τό ἁμάρτημα τοῦτο καί ἄξιον αἰωνίου καταδίκης∙ διότι τολμᾷ ἀφόβως καί ἀναισχύντως ὁ ἄνθρωπος, ὄχι μόνον νά ψεύδεται, ἀλλά νά μεταχειρίζεται καί αὐτόν τόν Θεόν εἰς βεβαίωσιν τοῦ ψεύδους του.
Ἐπίσης θά ἐξετάσῃ, ἐάν ἐκ κακῆς συνηθείας εἰς τάς καθημερινάς συζητήσεις του κάμνῃ ὅρκους τυχαίους, ἔστω καί ἄν οἱ ὅρκοι του εἶναι ἀληθεῖς∙ οἱ ὅρκοι αὐτοί ἀποδεικνύουν ἔλλειψιν σεβασμοῦ πρός τόν Θεόν καί ἀπαγορεύονται ὡρισμένως ὑπό τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ. Ἐπίσης, ἐάν συνείθισε νά λέγῃ λέξεις ἀπρεπεῖς, αἰσχρᾶς, ὑβριστικάς, εἴτε χάριν ἀστειότητος, εἴτε διά νά ὑβρίσῃ καί ἐξευτελίσῃ ἄλλον, διότι «αἰσχρότης καί μωρολογία ἤ εὐτραπελία καί πᾶς λόγος σαπρός» δέν πρέπει οὔτε νά ὀνομάζωνται, λέγει ὁ Θεός διά τοῦ ἀποστόλου Παύλου (Ἐφεσ. δ’ 29 καί ε’ 4). Ἐάν συνείθισε νά κατακρίνῃ καί νά κατηγορῇ καί νά δυσφημῇ ἄλλους ἀπόντας, ἔστω καί ἄν εἶναι ἀληθεῖς αἱ κατηγορίαι. Εἶναι καί τοῦτο ἁμάρτημα τόσον σοβαρόν, ὥστε ὁ Χριστός ἀπειλεῖ ὅτι θά κατακρίνῃ τούς κατακρίνοντας καί θά τούς καταδικάσῃ μέ τήν αὐτήν αὐστηρότητα, μέ τήν ὁποίαν καί αὐτοί κατέκριναν καί κατεδίκαζαν τούς ἄλλους. Ἀκόμη δέ ἐάν ἔφθασεν εἰς τό θλιβερόν ἐκεῖνο σημεῖον νά ὑβρίσῃ καί νά βλασφημήσῃ, ἔστω καί μίαν φοράν, τό ἅγιον ὄνομα τοῦ Θεοῦ ἤ τοῦ Χριστοῦ ἤ τά ἱερά καί θεῖα γενικῶς, ἤ ὁπωσδήποτε νά ἐκφράσῃ δυσαρέσκειαν καί ἀγανάκτησιν κατά τοῦ ἀγαθοῦ Θεοῦ! Τό ἁμάρτημα αὐτό, Χριστιανέ μου, εἶναι ἀπό τά ἀπαισιώτερα καί φρικτότερα. Εἶναι ἁμάρτημα πού μολύνει καί δηλητηριάζει καί γλῶσσαν καί ψυχήν∙ διότι τολμᾷ ὁ ἄνθρωπος νά ὑβρίσῃ τόν δημιουργόν του, τόν εὐεργέτην του, τόν Θεόν τόν ὕψιστον, ἐνώπιον τοῦ ὁποίου στέκονται μέ φόβον καί τρόμον οἱ Ἄγγελοι καί οἱ Ἀρχάγγελοι!
Προτοῦ προχωρήσωμεν, παρακαλοῦμεν τόν μετανοοῦντα Χριστιανόν, ὁ ὁποῖος θά χρησιμοποιήσῃ τό παρόν ὡς βοήθημα διά νά λάβῃ γνῶσιν τῶν ἁμαρτημάτων του καί νά συναισθανθῇ τήν ἐνοχήν του, νά ἀναγνώσῃ καί πάλιν μέ προσοχήν τήν σειράν τῶν ἁμαρτημάτων πού ἐσημειώσαμεν ἕως ἐδῶ καί ἐξετάσῃ ἀκριβέστερον τό παρελθόν του, διά νά ἴδῃ εἰς πόσα ἐξ αὐτῶν εἶναι ἔνοχος, ἔχων πάντοτε ὑπ’ ὄψιν του, ὅτι καί εἰς ἕνα ἐάν ἔπεσε, καί ἕνα ἐάν ἔγινε πάθος εἰς τήν ψυχήν του, εἶναι ἀρκετόν νά τόν ἀποκλείσῃ ἀπό τήν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ.
Καί τώρα θά προχωρήσῃ εἰς ἄλλας ὁμάδας ἁμαρτημάτων μεγάλων καί θανασίμων. Θά ἐρευνήσῃ τήν συνείδησίν του καί θά ἐνθυμηθῇ, ἐάν ἔκλεψεν εἴτε χρήματα, εἴτε ἄλλα πράγματα, εἰς ὁποιονδήποτε καί ἄν ἀνῆκον ταῦτα∙ ἀκόμη δέ καί ἐάν ἐξακολουθῇ καί τώρα τό ἁμάρτημα τοῦτο. Ἐπίσης, ἐάν ἠδίκησεν ἤ ἀδικῇ πάντα ἄνθρωπον, εἴτε διά τῶν ἔργων, εἴτε διά τῶν λόγων, εἴτε διά τῆς θέσεως καί τοῦ ἀξιώματός του καί τῆς ἐπιρροῆς του. Ἐάν παρασύρεται ἀπό τήν πλεονεξίαν καί τήν αἰσχροκέρδειαν καί φροντίζῃ νά κερδίζῃ πάντοτε περισσότερα, χωρίς νά ἐνδιαφέρεται ἄν ἀδικῇ καί ἀπατᾷ καί δολιεύεται μέ ψευδῆ ζύγια καί σταθμά, ἤ μέ μετάθεσιν συνόρων, ἄν νοθεύῃ καί παρανομῇ γενικῶς διά κέρδος.
Ἐπίσης, ἐάν ἔχῃ τό πάθος τοῦ θυμοῦ καί τῆς ὀργῆς, ἐάν εἶναι εὐερέθιστος καί παράφορος καί ἕτοιμος εἰς φιλονεικίας καί ταραχάς καί μάχας. Ἐάν ἐκτύπησε καί ἐπλήγωσεν ἤ ὁπωσδήποτε ἔβλαψεν ἄλλον, εἴτε ἐκ θυμοῦ σφοδροῦ, εἴτε ἐξ ἐκδικήσεως. Ἐάν μετέδωκεν εἰς ἄλλους, εἴτε ἀπό ἀμέλειαν, εἴτε ἀπό κακήν πρόθεσιν, ἀσθένειαν κολλητικήν, ἀπό τήν ὁποίαν ἔπασχε. Πολύ δέ περισσότερον, ἐάν διέπραξε τό ἔγκλημα τοῦ φόνου∙ δηλαδή ἐάν ἐθανάτωσεν ἄνθρωπον, εἴτε μέ ὅπλον φονικόν, εἴτε μέ δηλητήριον, εἴτε μέ οἱονδήποτε ἄλλο μέσον ἀφήρεσε ζωήν ἀνθρώπου. Καθώς ἐπίσης, ἐάν δι’ οἱονδήποτε λόγον ἀπεφάσισε καί ἀπεπειράθη ν’ αὐτοκτονήσῃ. Εἰς τούς φονεῖς δέ καί ἐγκληματίας ὑπάγονται καί αἱ μητέρες, πού κάμνουν ἐκτρώσεις, δηλαδή ὅσαι φονεύουν καί ἀποβάλλουν βιαίως τό ἔμβρυον πού ἔχουν εἰς τήν κοιλίαν των, καθώς καί οἱ γονεῖς πού ἐκθέτουν εἰς τούς δρόμους ἤ ὁπωσδήποτε ἐγκαταλείπουν τά νήπια τέκνα των. Ὡσαύτως ἐγκληματοῦν οἱ γονεῖς, πού ἀποφεύγουν τήν γέννησιν παιδιῶν, μεταχειριζόμενοι φάρμακα ἤ μέσα στειρωτικά καί ἐμποδίζοντα τήν τεκνογονίαν, καί μεταβάλλουν οὕτω τόν γάμον εἰς παλλακίαν καί πορνείαν, ἀθετοῦν δέ καί καταπατοῦν τήν βουλήν τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος διά τοῦ γάμου ἠθέλησε νά γεννῶνται ἄνθρωποι, νά συνεχίζεται ἡ δημιουργία Του καί νά γίνωνται οἱ γονεῖς συνδημιουργοί. Ὅλα αὐτά εἶναι ἀπό τά σοβαρώτατα καί θανάσιμα ἁμαρτήματα.
Ἐπίσης θά ἐξετάσῃ, ἐάν ἐσκανδάλισεν ἄλλον, διότι εἶπε λόγια ἀπρεπῆ καί ἀσεβῆ, ἤ παρεκίνησε διά τοῦ παραδείγματός του, διά τοῦ ἀσέμνου καί ἁμαρτωλοῦ τρόπου του καί τῆς σκανδαλώδους ἐνδυμασίας καί συμπεριφορᾶς του εἰς ἁμαρτίαν καί οὕτω συνετέλεσεν εἰς τήν καταστροφήν καί τήν ψυχικήν ἀπώλειαν τοῦ ἄλλου. Διά τοῦτο τό σκάνδαλον θεωρεῖται ἐκ τῶν μεγαλυτέρων ἁμαρτημάτων, διά τό ὁποῖον ἀπειλεῖ μεγάλην τιμωρίαν ὁ Χριστός (ἰδέ Ματθ. ιη’ 6 καί ιγ’ 41, 42). Ἐπίσης, ἐάν καταλύῃ τάς νηστείας χωρίς ἀσθένειαν καί ἀνάγκην σοβαράν, ἀλλ’ ἀπό ἀδιαφορίαν καί περιφρόνησιν πρός αὐτάς, ἤ ἀπό λαιμαργίαν καί κοιλιοδουλείαν, καί οὕτω παραβαίνει μέν νόμον Θεοῦ, γίνεται δέ καί εἰς ἄλλους σκάνδαλον.
Ἁμαρτήματα ἐπίσης σοβαρά, εἰς τά ὁποῖα πρέπει νά ἐξετάσῃ τόν ἑαυτόν του ὁ μετανοῶν διά νά ἴδῃ, μήπως εὑρέθη ἔνοχος, εἶναι ἡ μέθη, αἱ ἁμαρτωλαί διασκεδάσεις, ἡ χαρτοπαιξία, ἡ ἀπασχόλησις εἰς ἀναγνώσματα καί θεάματα (θεάτρων καί κινηματογράφων) αἰσχρά καί ἀνήθικα, εἰς χορούς ἀσέμνους καί ἀνηθίκους, γενικῶς εἰς τάς πράξεις τῆς ἀσωτείας. Ἀκόμη δέ περισσότερον ἐάν ὑπέπεσεν εἰς τό παρελθόν, ἤ ἐάν καί τώρα εἶναι ὑποδουλωμένος εἰς τά θανάσιμα ἁμαρτήματα τῆς πορνείας, τῆς μοιχείας καί τάς ἄλλας ποικίλας καί ἀκατονομάστους τῆς ἀνηθικότητος πράξεις, ἀπό τάς ὁποίας φθείρεται καί διαφθείρεται ὁ ἐνεργῶν τά ἁμαρτήματα ταῦτα, παρασύρει δέ εἰς τήν διαφθοράν καί τήν ἀπώλειαν καί ἄλλο ἤ ἄλλα πρόσωπα.
Ὅλα αὐτά, ἀναγνῶστα μου, ὄχι μόνον ἀποξενώνουν τόν ἄνθρωπον ἀπό τοῦ Θεοῦ καί τόν ἀποκλείουν ἀπό τήν βασιλείαν Του, ἀλλά ὁδηγοῦν εἰς τήν αἰωνίαν καταδίκην καί θλῖψιν καί δυστυχίαν. Ἰδού, τό βεβαιώνει αὐτός ὁ Θεός διά τοῦ ἀποστόλου Παύλου: «Οὐκ οἴδατε, λέγει, ὅτι ἄδικοι βασιλείαν Θεοῦ οὐ κληρονομήσουσιν; μή πλανᾶσθε∙ οὔτε πόρνοι, οὔτε εἰδωλολάτραι, οὔτε μοιχοί, οὔτε μαλακοί, οὔτε ἀρσενοκοῖται, οὔτε κλέπται, οὔτε πλεονέκται, οὔτε μέθυσοι, οὐ λοίδοροι, οὐχ ἅρπαγες, βασιλείαν Θεοῦ οὐ κληρονομήσουσι» (Α’ Κορ. στ’ 9, 10). Καί πάλιν: «Φανερά ἐστι τά ἔργα τῆς σαρκός, ἅτινά ἐστι μοιχεία, πορνεῖα, ἀκαθαρσία, ἀσέλγεια, εἰδωλολατρεία, φαρμακεία, ἔχθραι, ἔρεις, ζῆλοι, θυμοί… φθόνοι, φόνοι, μέθαι, κῶμοι (ἄσεμνοι καί ἁμαρτωλοί διασκεδάσεις) καί τά ὅμοια τούτοις∙ ἃ προλέγω ὑμῖν, καθώς καί προεῖπον, ὅτι οἱ τά τοιαῦτα πράττοντες βασιλείαν Θεοῦ οὐ κληρονομήσουσι. Διά ταῦτα ἔρχεται ἡ ὀργή τοῦ Θεοῦ ἐπί τούς υἱούς τῆς ἀπειθείας» (Γαλ. ε’ 19 – 21. Κολοσ. γ’ 6).
Ἀλλά πρέπει νά ἐξετάσῃ καί καθήκοντα ὡρισμένα, τά ὁποῖα ὅταν παραβαίνῃ καί δέν τηρῇ ὁ Χριστιανός, διαπράττει ἁμαρτίαν καί γίνεται ἔνοχος ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ. Δηλαδή, ἐάν δέν πηγαίνῃ τακτικά εἰς τήν Ἐκκλησίαν τάς Κυριακάς καί μεγάλας ἑορτάς. Ἡ παράλειψις τοῦ καθήκοντος αὐτοῦ εἶναι τόσο σοβαρά, ὥστε ὁ Χριστιανός πού δέν ἐκκλησιάζεται καί ἀποκόπτει τόν ἑαυτόν του ἀπό τήν Ἐκκλησίαν τοῦ Χριστοῦ, δέν θεωρεῖται Χριστιανός, οὔτε εἰμπορεῖ νά περιμένῃ ἄφεσιν ἁμαρτιῶν καί σωτηρίαν∙ διότι κατά τήν θείαν Λειτουργίαν γίνεται ἡ θυσία τῆς θείας Εὐχαριστίας, δηλαδή ἡ θυσία τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ, διά μέσου τῆς ὁποίας λαμβάνομεν ἀπό τόν Θεόν τήν συγχώρησιν τῶν ἁμαρτιῶν, τήν χάριν καί τό ἔλεός Του καί ἐνισχυόμεθα καί φωτιζόμεθα διά νά μορφωθῶμεν ἀληθινοί Χριστιανοί. Ταύτην δέ οὐδεμία ἄλλη ἰδιωτική προσευχή δύναται νά ἀντικαταστήσῃ. Ἐπίσης παραλείπῃ τό καθῆκον τῆς προσευχῆς τῆς καθημερινῆς. Καί αὐτή ἡ παράλειψις εἶναι μεγάλη, διότι εἶναι ἀδύνατον ὁ Χριστιανός νά μείνῃ εἰς τόν δρόμον τόν χριστιανικόν, ἐάν δέν προσεύχεται μετά προσοχῆς καί ευλαβείας∙ δέν εἰμπορεῖ νά ἔχῃ μέρος μετά τοῦ Θεοῦ καί νά λάβῃ τίποτε τό ἀγαθόν ἀπό Αὐτόν, ἐάν δέν συνομιλῇ καί δέν ἐπικοινωνῇ κάθε ἡμέραν πρός τόν Θεόν διά τῆς προσευχῆς. Ἐπίσης ἐάν δέν ἀργῇ τήν Κυριακήν, ἀλλά καταγίνεται εἰς ἐργασίας, περιφρονῶν τήν ἐντολήν τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία ἐπιβάλλει νά παύωμεν πᾶσαν ἐργασίαν βιοποριστικήν καί νά ἀφιερώνωμεν τήν Κυριακήν εἰς τήν λατρείαν τοῦ Θεοῦ καί εἰς τά ἔργα τῆς πρός τόν πλησίον βοηθείας καί ἀγάπης. Ἤ ἐάν τήν ἀργίαν τῆς Κυριακῆς τήν βεβηλώνῃ μέ ἔργα ἁμαρτωλά (ὅπως εἶναι τά γλέντια καί ἡ μέθη καί ἡ χαρτοπαιξία καί αἱ ἄλλαι ἀσωτεῖαι) καί μέ συναναστροφάς καί συζητήσεις ματαίας, καί ἀφιερωμένας εἰς τήν κατάκρισιν καί τήν διαβολήν.
Ἐπίσης ἐάν παρέβη τό καθῆκον τοῦ σεβασμοῦ καί τῆς ἀγάπης πρός τούς γονεῖς, καί ἠσέβησε πρός αὐτούς μέ ὕβρεις ἤ μέ ὁποιονδήποτε τρόπον τούς ἐλύπησε καί τούς ἐπίκρανεν, ἤ μέ ὁποιονδήποτε τρόπον τούς ἐλύπησε καί τούς ἐπίκρανεν, ἤ ἐάν ἀδιαφορῇ διά τάς πρός αὐτούς ὑποχρεώσεις του. Ἀκόμη δέ ἐάν δέν τιμᾷ τούς διδασκάλους, τούς προϊσταμένους καί πάντα ὅστις τόν εὐηργέτησεν.
Ἐπίσης ἐάν ἠθέτησε καί ἠρνήθη τήν ὀρθόδοξον πίστιν, τήν ὁποίαν ὡμολόγησεν, ὅταν ἔλαβε τό ἅγιον Βάπτισμα∙ δηλαδή ἐάν ἀπεμακρύνθη ἀπό τήν πίστιν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας καί ἠκολούθησε διδασκαλίας καί πλάνας αιρετικών∙ πολύ δέ περισσότερον ἐάν ἐξώκειλεν εἰς τελείαν ἀπιστίαν καί εἰργάσθη, εἴτε διά τοῦ λόγου του, εἴτε διά τοῦ παραδείγματός του πρός μετάδοσιν τῆς ἀσεβείας καί τῆς ἀπιστίας καί εἰς ἄλλους, καί οὕτως ἔγινεν αἴτιος νά ἀπολεσθοῦν ψυχαί. Τό ἁμάρτημα τοῦτο εἶναι ἐκ τῶν βαρυτάτων καί θανασίμων. Ἐπίσης θά ἐξετάσῃ ἐάν κατέφυγεν εἰς μαντείας καί μαγείας (κλήδονας, χειρομαντείαν ἀπό τάς γραμμάς τῶν χειρῶν, χαρτομαντείαν μέ τό ρίξιμο τῶν χαρτιῶν, ὀνειροσκοπίαν τῶν ὀνειροκριτῶν, οἰωνοσκοπίαν ἀπό τήν πλάτην τοῦ ἀρνιοῦ, ἀπό τό καράβι τῆς κόττας, ἀπό τήν λαλιάν ὡρισμένων πτηνῶν, ὅπως εἶναι ἡ κουκουβάγια, κλαψοποῦλι, ἤ ἀπό ἄλλα σημεῖα, ἤ κατέφυγεν εἰς ἄλλα μαγικά τεχνάσματα), εἴτε διά νά θεραπεύσῃ ἀσθένειαν, εἴτε διά νά προλάβῃ κἄποιο κακόν, πολύ δέ περισσότερον διά νά κάμῃ εἰς ἄλλον κακόν ὁποιονδήποτε. Ἐπίσης ἐάν κατέφυγεν εἰς τόν πνευματισμόν καί ὑπνωτισμόν καί πιστεύῃ καί ἀσχολῆται εἰς τά ἔργα ταῦτα, εἰς τά ὁποῖα ἐνεργοῦν αἱ πονηραί δυνάμεις, ἐνεργεῖ ὁ Σατανᾶς∙ διότι ὅλα εἶναι συνέχεια ἐθίμων εἰδωλολατρικῶν τῆς πρό Χριστοῦ ἐποχῆς. Διά τά ἔργα ταῦτα τῆς μαντείας καί τῆς μαγείας ἡ ΣΤ’ Οἰκουμενική Σύνοδος ἐπιβάλλει βαρύτατα ἐπιτίμια, διότι ὅσοι ἐνεργοῦν ἤ συμβουλεύονται αὐτά, προσκυνοῦν αὐτόν τόν Σατανᾶν. Ὁ δέ Θεός ἐν τῇ Ἁγίᾳ Γραφῇ ἀπαγορεύει τά τοιαῦτα ἔργα καί ἀπειλεῖ, ὅτι θά ἐξολοθρεύσῃ τούς ἐργαζομένους αὐτά∙ «ἔστι βδέλυγμα Κυρίῳ τῷ Θεῷ σου πᾶς ὁ ποιῶν ταῦτα∙ ἕνεκεν τῶν βδελυγμάτων τούτων Κύριος ἐξολοθρεύσει αὐτούς ἀπό προσώπου σου» (Δεύτερον. ιη’ 12).
Ταῦτα πρέπει νά ἐξετάσῃ ὁ μετανοῶν Χριστιανός διά νά πεισθῇ ποίας ἐντολάς τοῦ Θεοῦ καί ποῖα ἱερά καθήκοντα παρέβη (*).
(2). Ἐσωτερικά πάθη καί κακίαι.
Ἀλλά πρέπει ἀκόμη ὁ μετανοῶν Χριστιανός νά ἐξετάσῃ ἐσωτερικά πάθη καί κακίας πού ἐνδέχεται νά ὑπάρχουν εἰς τήν ψυχήν του. Διότι μόνον, ἐάν γνωρίσῃ τήν ἐσωτερικήν του κατάστασιν, τά πάθη καί τά ἐλαττώματά του, καί ἀγωνισθῇ διά νά τά ἐξαλείψῃ καί τά νεκρώσῃ, μόνον τότε θά πραγματοποιηθῇ καί ἡ ἀπόφασις πού ἔλαβε μετανοήσας, ἡ ἀπόφασις νά μή ἐπανέλθῃ εἰς τά ἔργα καί τόν βίον τόν ἁμαρτωλόν τοῦ παρελθόντος, καί ἡ μετάνοιά του θά χαράξῃ νέαν ζωήν.
Θά ἐξετάσῃ, λοιπόν, μήπως κατέχεται ἀπό τό πάθος τῆς ὀλιγοπιστίας καί ἕνεκα αὐτοῦ ἀνησυχεῖ διά τήν συντήρησίν του καί διά τό μέλλον του γενικῶς, καί δέν ἐμπιστεύεται εἰς τήν πρόνοιαν τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος ὑπόσχεται ὡρισμένως καί διά πολλῶν βεβαιώσεων, ὅτι προνοεῖ πατρικῶς καί ἐνδιαφέρεται ὑπέρ πάντα ἄλλον διά κάθε ἄνθρωπον, ἰδιαιτέρως δέ δι’ ἐκείνους πού καταφεύγουν εἰς Αὐτόν μέ μετάνοιαν καί πίστιν καί ἀφοσίωσιν. Τούτους ὄχι μόνον συντηρεῖ ὑλικῶς καί προστατεύει ἀπό πάντα κίνδυνον, ἀλλά καί καθοδηγεῖ εἰς τήν ἀληθινήν εὐτυχίαν. Ἐπίσης μήπως κατέχεται ἀπό τήν ἀνυπομονησίαν, ἕνεκα τῆς ὁποίας ταράσσεται καί ἀγανακτεῖ καί γογγύζει κατά τοῦ Θεοῦ, ὁσάκις θλίψεις καί δοκιμασίαι τόν συναντοῦν εἰς τήν ζωήν του. Ἀκόμη μήπως ἡ ἀπελπισία εὑρίσκῃ ὑποδοχήν εἰς τήν ψυχήν του καί δέν ἐλπίζῃ εἰς τήν σωτηρίαν του∙ διότι διά τήν σωτηρίαν μας, καθώς θά ἴδωμεν παρακάτω, ὁ Θεός παρέδωκεν εἰς θάνατον καί αὐτόν τόν Υἱόν Του, καί διά τῆς θυσίας τοῦ Χριστοῦ σώζονται πάντες οἱ μετανοοῦντες ἁμαρτωλοί. Ὅλα τά πάθη αὐτά, πού ἐσημειώσαμεν ἕως ἐδῶ, ὅταν ὑπάρχουν εἰς τήν ψυχήν τοῦ Χριστιανοῦ καί δέν πολεμοῦνται, εἶναι ἱκανά νά τόν σύρουν καί τόν ἐξωθήσουν εἰς πᾶν ἁμάρτημα, ἀκόμη καί εἰς τά μεγαλύτερα ἐγκλήματα.
Ἐπίσης μήπως κατέχεται ἀπό τό πάθος τῆς ἀσυμπάθειας καί ἀδιαφορίας καί ἀσπλαγχνίας πρός τάς ἀνάγκας καί τήν δυστυχίαν τοῦ πλησίον. Μήπως κρατεῖ μνησικακίαν καί μίσος εἰς τήν ψυχήν του κατά παντός, ὅστις τόν ἔβλαψε καί δέν στέργει νά τόν συγχωρήσῃ καί λησμονήσῃ πᾶν κακόν πού ἔπαθε τυχόν παρ’ ἄλλου. Πρέπει νά γνωρίζῃς, ἀναγνῶστα μου, ὅτι τά πάθη αὐτά εἶναι τόσον φοβερά, ὥστε ἄν μείνουν εἰς τήν ψυχήν, τότε καί ἄν τυχόν μετανοῇς καί ἐξομολογῆσαι καί κοινωνῇς τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων, συγχώρησιν πάρα τοῦ Θεοῦ δέν λαμβάνεις, ἀποκλείεσαι δέ τῆς βασιλείας Του. Ὡρισμένως ὁ Κύριος ἐβεβαίωσεν: «ἐάν μή ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τά παραπτώματα αὐτῶν, οὐδέ ὁ Πατήρ ὑμῶν ἀφήσει τά παραπτώματα ὑμῶν» (Ματθ. στ’ 15). Θεωρεῖ δέ ὡς φονέα καί κακοῦργον τόν ἄνθρωπον πού κρατεῖ μῖσος εἰς τήν ψυχήν του: «πᾶς ὁ μισῶν τόν ἀδελφόν αὐτοῦ, λέγει, ἀνθρωποκτόνος ἐστί» (Α’ Ἰωάν. γ’ 15).
Ἐπίσης ἐάν κατέχεται ἀπό τήν ζηλοτυπίαν καί τόν φθόνον, πάθη τά ὁποῖα δηλητηριάζουν μέν καί κατατρώγουν ἐσωτερικῶς τήν ψυχήν, ὁδηγοῦν δέ πολλάκις καί εἰς ἐγκλήματα φοβερά. Ἐπίσης ἐάν ἔχῃ τά πάθη τῆς φιλαργυρίας καί πλεονεξίας, ἕνεκα τῶν ὁποίων ἔχει προσκολλημένην τήν ψυχήν καί τήν καρδίαν του εἰς τόν μαμμωνᾶν, δηλαδή εἰς τό χρῆμα καί τά ὑλικά πράγματα∙ ἤ ἐάν φροντίζῃ μέ κάθε μέσον νά κερδίζῃ ἀχόρταστα καί νά πολλαπλασιάζῃ τήν περιουσίαν του. Τά πάθη αὐτά, ὅταν μείνουν, εἶναι ἱκανά καί μετά τήν μετάνοιαν νά τόν ἀπομακρύνουν πάλιν ὁριστικῶς ἀπό τοῦ Θεοῦ. «Ρίζα πάντων τῶν κακῶν ἐστιν ἡ φιλαργυρία, λέγει τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ διά τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, ἧς τινες ὀρεγόμενοι (δηλαδή ἐπειδή εἶχαν ἐπιθυμίαν καί προσκόλησιν εἰς τό χρῆμα) ἀπεπλανήθησαν ἀπό τῆς πίστεως» (Α’ Τιμ. στ’ 10). Καί πάλιν ὁ αὐτός λέγει «νεκρώσατε τήν πλεονεξίαν, ἥτις ἐστίν ε ἰ δ ω λ ο λ α τ ρ ε ί α» (Κολοσ. γ’ 5).
Ἐπίσης μήπως κυριεύεται ἀπό τάς ἐπιθυμίας τῶν αἰσχρῶν ἡδονῶν τῆς ἀνηθικότητος. Διότι, ὅταν ἀφίνῃ εἰς τήν ψυχήν του τοιαύτας ἐπιθυμίας νά κυριαρχοῦν καί δέν τάς ἀποδοκιμάζῃ, ὄχι μόνον μολύνεται ἐσωτερικῶς καί ἁμαρτάνει, ἀλλά διατρέχει τόν κίνδυνον καί μετά τήν μετάνοιαν νά ἐξοκείλῃ εἰς τάς ἐξωτερικάς πράξεις τῆς αἰσχρότητος καί ἀνηθικότητος.
Τέλος πρέπει νά ἐξετάσῃ μήπως κατέχεται ἀπό τό πάθος τῆς κενοδοξίας καί φιλαρεσκείας καί ὑπερηφανείας, καί διά τοῦτο σκέπτεται καί φροντίζει πῶς νά ἐπιδεικνύεται πάντοτε, εἴτε μέ λόγια, εἴτε μέ τήν θέσιν του καί τό ἀξίωμά του, εἴτε μέ τά ἐνδύματά του τά πολυτελῆ καί τά κοσμήματά του τά πολύτιμα, εἴτε μέ ὁποιονδήποτε ἄλλον τρόπον προσπαθεῖ νά ἑλκύῃ τόν ἔπαινον καί τόν θαυμασμόν τῶν ἄλλων. Εἶνε ἱκανά τά πάθη αὐτά νά ἐξαναγκάσουν τόν ἄνθρωπον, ὥστε νά συμμορφώνεται καί νά ἀκολουθῇ πᾶσαν ματαίαν καί ἁμαρτωλήν ἀπαίτησιν τοῦ κόσμου, νά τόν κάμνουν ἄσπλαγχνον καί σκληρόν πρός τούς πάσχοντας καί στερουμένους, σπάταλον δέ εἰς τάς ἀτελειώτους δαπάνας τῆς ἐπιδείξεως, ἀλλά καί νά τόν σπρώξουν εἰς τά μεγαλύτερα ἐγκλήματα. Ἀκόμη δέ νά ἐξετάσῃ μήπως κυριεύεται ἀπό τόν ἐγωϊσμόν, καί θέλῃ πάντοτε καί πανταχοῦ ὅλοι καί ὅλα νά ὑποτάσσωνται καί νά δουλεύουν εἰς τό θέλημά του καί τάς ἀπαιτήσεις του. Τό πάθος τοῦτο εἶναι ἡ ρίζα, ἀπό τήν ὁποίαν φυτρώνουν ὅλα τά κλωνάρια τῆς ἁμαρτίας, εἶναι ἡ βρωμερά πηγή ἀπό τήν ὁποίαν πηγάζουν ὅλα τά δηλητήρια τῆς ἁμαρτίας, πού καταστρέφουν σῶμα καί ψυχήν καί ἑτοιμάζουν τήν αἰωνίαν καταδίκην.
Ἰδού ἡ ἐξέτασις, τήν ὁποίαν πρέπει νά κάμῃ πᾶς Χριστιανός πού ἀπεφάσισε νά μετανοήσῃ ἀληθῶς καί νά χαράξῃ δρόμον γνησίως χριστιανικόν. Ἡ ἐξέτασις αὐτή, ἡ ὁποῖα θά τοῦ ἀποδείξῃ καί θά τόν πείσῃ, ὅτι εἶναι ἔνοχος εἰς πλεῖστα ἁμαρτήματα καί κατέχεται ἀπό πάθη καί ἐλαττώματα, αὐτή ἀποτελεῖ τό πρῶτον γνώρισμα τῆς ἀληθοῦς μετανοίας.
(*) Εἶνε δυστυχῶς τόσον πολύπλοκος καί πολυποίκιλος ἡ ἁμαρτία, ὥστε δέν τήν ἐξαντλοῦν οὔτε ὅσα ἁμαρτήματα ἐσημειώσαμεν ἀνωτέρω, οὔτε ὅσα ἀναφέρονται εἰς τόν πίνακα, τόν ὁποῖον ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Νηστευτής προβάλλει ἐνώπιον τοῦ μετανοοῦντος, διά νά λάβῃ γνῶσιν τῆς αμαρτωλότητός του. Ἐν τούτοις ἀπό τήν «Ἀκολουθίαν καί τάξιν τῶν ἐξομολογουμένων», πού ἔγραψεν ὁ ἅγιος οὗτος πατήρ καί οἰκουμενικός Πατριάρχης κατά τόν ἕκτον αἰώνα (582 – 595), θά σημειώσωμεν τά σπουδαιότερα ἁμαρτήματα ἐκ τῶν ἀναγραφομένων εἰς τόν πίνακα. Θά παραλείψωμεν δέ ἐξ αὐτοῦ καί τά φρικτά ἐκεῖνα καί τερατώδη, τά ὁποῖα καί σήμερον δυστυχῶς γίνονται εἰς μεγάλην ἔκτασιν, ἀλλά δέν δυνάμεθα ἐκ σεβασμοῦ πρός τήν αἰδημοσύνην καί σεμνότητα πολλῶν ἀναγνωστῶν νά ἀναφέρομεν. Ἐξετάζει, λοιπόν, ἑαυτόν, κατά τόν πίνακα τοῦτον, ὁ μετανοῶν: «Περί πίστεως, ἱεροσυλίας, αἱρέσεως, βλασφημίας, φθορᾶς παρθένου, ποσότητος γυναικῶν, πορνείας, μοιχείας… ἁρπαγῆς κόρης…. πόθου ἀτεκνίας, ἐκτρώματος, ποιῆσαι βοτάνην πρός τό μή συλλαμβάνειν, μαυλησίας, μαγείας, ὀρνεοσκόπων, μαντείας…. φαρμακείας θανασίμου…. τῶν ἀποστρεφομένων τοῦ μή βυζαίνειν τά ἑαυτών παιδία, δέματος ἤ λύματος (δηλ. διά μαγικάς κακουργίας κατά συζύγων κλπ.), φθόνου, καταλαλιᾶς, κατηγορίας, ψεύδους, κλεψιᾶς, τυμβωρύχων, (δηλ. διά τό ἄνοιγμα τῶν τάφων διά νά κλέψῃ), λωποδυσίας, δόλου, ὕβρεως…. κλοπῆς ζώων, μέθης….παραβλέψεως ἐνδεοῦς (δηλ. πτωχοῦ)…. μνησικακίας, ὑπερηφανείας, κενοδοξίας, κατακρίσεως, φυσιώσεως, μισανθρωπίας, ἀκολασίας, φιλαργυρίας, γαστριμαργίας, ἀσπλαγχνίας…. ποιούντων παίγνια σατανικά…. τόκων δανείζοντος, μισθῶν μισθωτοῦ… φορούντων φυλακτήρια, ἐμπυρισμοῦ (δηλ. διά τόν ἐμπρησμόν τόν θεληματικόν, τήν πυρκαϊάν)…. ἀπερχομένων εἰς μάντεις, κακοποιούντων τούς ἑαυτῶν δούλους, μανθανόντων ἑτέρους κακίας, ψευδοϋπογραψάντων» (δηλ. διά τήν πλαστογραφίαν).
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
ΠΗΓΗ: «Η ΜΕΤΑΝΟΙΑ» ὑπό †Ἀρχιμανδρίτη Σεραφείμ Παπακώστα (Ἱεροκήρυκος Ναοῦ Μητροπόλεως Ἀθηνῶν). Ἔκδοσις ὀγδόη 1947. ΑΘΗΝΑΙ ΑΔΕΛΦΟΤΗΣ ΘΕΟΛΟΓΩΝ Η ’’ΖΩΗ’’ Σελ. 17 – 32.
