† Ἀρχιμανδρίτη π. Χαράλαμπου Δ. Βασιλόπουλου
Ἡ ΠΛΗΓΗ, πού ἀκολουθεῖ τώρα καί πού ἀπεκαλύφθη στόν Εὐαγγελιστῆ, μέ τό ἄνοιγμα τῆς τετάρτης σφραγῖδος, εἶναι πιό μεγάλη καί πιό καταστρεπτική ἀπό τίς δύο προηγούμενες. Εἶναι ἡ φοβερή πληγή τῶν λοιμῶν, τῶν φοβερῶν δηλαδή ἐπιδημιῶν καί θανατηφόρων ἀσθενειῶν. Εἶναι ὁ ἀπροσμέτρητος πόνος τοῦ θανατικοῦ, πού πέφτει, σάν καταιγίδα, μέ ἀρρώστειες λοιμικές.
Ὁ Εὐαγγελιστής Ἰωάννης περιγράφει τήν πληγή αὐτή μέ τίς παρακάτω συνοπτικές, ἀλλά δυνατές καί ζωηρές εἰκόνες:
Ἀποκ. ΣΤ’ 7. «Κ α ί ὅ τ ε ἤ ν ο ι ξ ε τ ή ν σ φ ρ α γ ῖ δ α τ ή ν τ ε τ ά ρ τ η ν, ἤ κ ο υ σ α φ ω ν ή ν τ ο ῦ τ ε τ ά ρ τ ο υ ζ ώ ο υ λ έ γ ο ν τ ο ς· ἔ ρ χ ο υ. 8 κ α ί ε ἶ δ ο ν, κ α ί ἰ δ ο ύ, ἵ π π ο ς χ λ ω ρ ό ς, κ α ί ὁ κ α θ ή μ ε ν ο ς ἐ π ά ν ω α ὐ τ ο ῦ, ὄ ν ο μ α α ὐ τ ῷ ὁ θ ά ν α τ ο ς, κ α ί ὁ Ἅ δ η ς ἠ κ ο λ ο ύ θ ε ι μ ε τ’ α ὐ τ ο ῦ· κ α ί ἐ δ ό θ η α ὐ τ ῷ ἐ ξ ο υ σ ί α ἐ π ί τ ό τ έ τ α ρ τ ο ν τ ῆ ς γ ῆ ς, ἀ π ο κ τ ε ῖ ν α ι ἐ ν ρ ο μ φ α ί ᾳ κ α ί ἐ ν λ ι μ ῷ κ α ί ἐ ν θ α ν ά τ ῳ κ α ί ὑ π ό τ ῶ ν θ η ρ ί ω ν τ ῆ ς γ ῆ ς».
Καί μέ τό ἄνοιγμα τῆς τετάρτης σφραγῖδος ἀκούγεται ἡ φωνή τοῦ τετάρτου ζώου, πού εἶναι τό «ὅ μ ο ι ο ν ἀ ε τ ῷ π ε τ ο μ έ ν ῳ» (Ἀποκ. Δ’ 7). Ἡ φωνή τοῦ τετάρτου ζώου, δηλαδή τοῦ ἀγγελικοῦ κόσμου, ἐπαναλαμβάνει στερεότυπα τήν ἴδια λέξι: «ἔρχου».
Βγές, λέγει. Φανερώσου καί σύ, ἡ ἄλλη μεγάλη συμφορά, πού θά σαρώνη τήν ἀνθρωπότητα διά μέσου τῶν αἰώνων καί θά τήν τιμωρῆ, γιά τήν ἁμαρτία καί τήν ἀποστασία της.
Ἂς γίνουν φανερές στόν Ἰωάννη οἱ ἐπιδημίες καί οἱ συμφορές τῶν ἀσθενειῶν, πού θά ἔλθουν, ὅταν θά ὁρίζη τό θέλημα τοῦ Κυρίου. Ἂς παρελάση μπροστά του ἡ φοβερή καταστροφή καί ὁ τρομερός ὄλεθρος τοῦ θανάτου…
Καί νά! ξαφνικά βλέπω νά ξεπετάγεται μπροστά μου «ἵ π π ο ς χ λ ω ρ ό ς», γράφει ὁ Εὐαγγελιστής. Γεμᾶτος ἴλιγγο τρόμου καί ἐκπλήξεως βλέπει μπροστά του νά καλπάζη ἕνας ἵππος χλωμός, κίτρινος.
Ἡ λέξις «χ λ ω ρ ό ς» σημαίνει τήν κιτρινάδα, τό χρῶμα τῆς ἀρρώστειας καί τοῦ θανάτου, τό ἀποτύπωμα τοῦ χάρου. Τό κίτρινο χρῶμα κυριαρχεῖ καί στό φυτικό βασίλειο, λίγο προτοῦ ἔρθη ὁ καιρός νά πέσουν καί νά ξεραθοῦν τά φύλλα τῶν φυλλοβόλων δένδρων. Τά φύλλα πρῶτα κιτρινίζουν καί ἔπειτα πέφτουν…
Ὁ ἵππος ὅμως ὁ κιτρινωπός, πού συμβολίζει τόν θάνατο, δέν εἶναι ὁλομόναχος, ἀλλά ἔχει ἐπάνω του καί καβαλλάρη. Ὁ καβαλλάρης του εἶναι συνταρακτικά φοβερός, γιατί τό ὄνομά του εἶναι «ὁ θ ά ν α τ ο ς»: «Κ α ί ὁ κ α θ ή μ ε ν ο ς ἐ π ά ν ω α ὐ τ ο ῦ ὄ ν ο μ α α ὐ τ ῷ ὁ θ ά ν α τ ο ς», λέγει ὁ Ἰωάννης. Δέν ἔχει, λοιπόν, μόνο τό χρῶμα τοῦ θανάτου ὁ ἵππος, ἀλλά καί καβαλλάρη του τόν θάνατο.
Σκελετωμένο καί φρικτό, μέ μεγάλο θεριστικό δρεπάνι, μᾶς τόν παρουσιάζει ἡ ἁγιογραφία τόν ἱππέα τοῦ τετάρτου ἵππου, δηλαδή τόν θάνατο. Ἄγριο, φοβερό, σκληρό καί τρομακτικό μᾶς τόν ἀπεικονίζει ἡ φαντασία τοῦ λαοῦ. Καί νά πῶς τόν περιγράφει: «Βλέπω τό χάρο ποὔρχεται καβάλα στ’ ἄλογό του. Σέρνει τούς νιούς ἀπ’ τά μαλλιά, τούς γέρους ἀπ’ τό χέρι. Καί τά μικρούτσικα παιδιά στή σέλλα κρεμασμένα».
Τρόμο, φρίκη, ἀπελπισία καί ὀδύνη προκαλεῖ ὁ ἐρχομός τοῦ θανάτου. «Ὄντως φοβερώτατον τό τοῦ θανάτου μυστήριον» ἀκοῦμε εἰς τήν νεκρώσιμη ακολουθία. «Θρηνῶ καί ὀδύρομαι, ὅταν ἐννοήσω τόν θάνατον, καί ἴδω ἐν τοῖς τάφοις κειμένην τήν κατ’ εἰκόνα Θεοῦ πλασθείσαν ἡμῖν ὡραιότητα, ἄμορφον, ἄδοξον, μή ἔχουσαν εἶδος»… ψάλλει ὁ ταλαίπωρος θνητός.
Ὁ θάνατος ὅμως αὐτός, πού εἶναι τόσο βέβαιος καί ἀναπόφευκτος, ξεχνιέται δυστυχῶς συχνά ἀπό τούς ἀνθρώπους. Ξεχνιέται καί θά ξεχνιέται διά μέσου τῶν αἰώνων, διότι ἡ ἀνθρωπότης συχνά θά ἐθελοτυφλῆ. Ἀσχολεῖται καί θά ἀσχολῆται μέ τά ρέοντα, τά τρέχοντα, μέ τά ἀπατηλά, τά γήϊνα καί τά μάταια. Θά ξεχνάη, ὅτι ὅλα αὐτά εἶναι ἀσθενέστερα ἀπό τήν σκιά, καί ἀπατηλότερα, ἀπό τά ὄνειρα. Καί θά δίνη ὁ ἄνθρωπος σ’ αὐτά τήν ζωή του καί τήν ψυχή του. Θά κάνη γι’ αὐτά ἀγῶνες καί πολέμους. Ἐκεῖνα – ἀλλοίμονον! – θά εἶναι ὁ Θεός του!
Καί ὅταν τό κακό στή γῆ θά παραγίνεται καί τότε, πού ὁ Θεός θά τό ἀποφασίζη, τό τέταρτον ζῶον, ὁ ἀγγελικός δηλ. κόσμος θά φωνάζη: «ἔρχου». Καί θά βγαίνη τότε ὁ θάνατος μέ ἐπιδημίες καί ἀρρώστειες φοβερές, γιά νά σαρώνη τήν ἀνθρωπότητα, πού ξεμακραίνει ἀπό τόν δρόμο τοῦ Θεοῦ…
ΚΑΙ Ο ΑΔΗΣ ΗΚΟΛΟΥΘΕΙ ΜΕΤ’ ΑΥΤΟΥ
Τήν μεγάλη καταστροφή, πού θά φέρη στήν ἀνθρωπότητα ἡ πληγή τοῦ τετάρτου ἵππου, τήν κάνει πιό φανερή ἡ συνέχεια τῆς περιγραφῆς, ὅπως μᾶς τήν ἀπεικονίζει ὁ Ἰωάννης. Βλέπει ὁ ἱερός συγγραφεύς τόν θάνατο καβαλλάρη τοῦ χλωροῦ ἵππου, ἀλλά βλέπει καί πίσω του νά τόν ἀκολουθῆ ὁ Ἅδης: «Κ α ί ὁ Ἅ δ η ς ἠ κ ο λ ο ύ θ ε ι μ ε τ’ α ὐ τ ο ῦ».
Δέν πρόκειται ἐδῶ περί φυσικοῦ θανάτου, ἀλλά πρόκειται γιά θάνατο, πού εἶναι τιμωρία τοῦ Θεοῦ. Γι’ αὐτόν ἀκριβῶς τόν λόγο, πίσω ἀπό τήν μάστιγα τοῦ θανάτου, δίπλα στό φονικό του δρεπάνι ἀκολουθεῖ ὁ Ἅδης. Ὁ Ἅδης, πού εἶναι ἡ τιμωρία καί ἡ κόλασις, μέ τό ἀνοιχτό στόμα καταβροχθίζει τούς πληττομένους. Καί οἱ πληττόμενοι ἐδῶ εἶναι οἱ ἁμαρτωλοί ἄνθρωποι, οἱ ἄνθρωποι τῆς ἀπιστίας καί τῆς ἀποστασίας.
Ἡ εἰκόνα αὐτή τῆς Ἀποκαλύψεως εἶναι ἀπερίγραπτα τρομερή. Διότι ἐδῶ βλέπομε τόν θάνατο καί τόν Ἅδη νά συμβαδίζουν. Βλέπομε ἐδῶ τόν διπλό θάνατο. Ὁ ἕνας εἶναι ὁ θάνατος τοῦ σώματος, πού πέφτει μέ ἀρρώστεια λοιμική καί ὁ ἄλλος εἶναι ὁ θάνατος ὁ ψυχικός. Χάνουν τήν ζωήν τους, ἀλλά καί τήν ψυχήν τους οἱ ἄνθρωποι αὐτοί τῆς ἁμαρτίας καί τῆς ἀποστασίας. Χειροπιασμένοι ὁ θάνατος καί ὁ Ἅδης συντρίβουν ζωές καί παίρνουν ψυχές κολασμένες…
Γιά ὅλους τούς ἁμαρτωλούς ἀφίνει καί θά ἀφήνη ὁ ὁ Θεός χρόνο, γιά νά μετανοήσουν, ἀλλά ὅταν ἐκεῖνοι μένουν ἀπαθεῖς καί σκληρόκαρδοι στήν μεγάλη εὐσπλαχνία Του, τότε ἀκολουθεῖ ἡ ὀργή τοῦ Κυρίου. Ἀκολουθεῖ ὁ «χλωρός ἵππος» καί ὁ θάνατος. Ἀκολουθεῖ ἡ τιμωρία, ὁ Ἅδης, ἡ κόλασις…
ΚΑΙ ΕΔΟΘΗ ΑΥΤΩ ΕΞΟΥΣΙΑ
Μέ παραχώρησι, λοιπόν, τοῦ Θεοῦ ἐξ αἰτίας τῆς ἀποστασίας τῆς ἀνθρωπότητος, θά λαμβάνη ἐξουσία καί δύναμι ἐξοντώσεως ὁ καβαλλάρης τοῦ χλωροῦ ἵππου. Ὁ θάνατος καί ὁ Ἅδης θά παίρνουν ἐξουσία νά ἐξοντώνουν μέγα μέρος τῶν ἀνθρώπων τῆς γῆς.
Ἐπί τό τέταρτον τῆς γῆς.
Ἡ ἐξουσία ὅμως αὐτή δέν εἶναι ἀπόλυτη. Ἡ ἐξουσία τοῦ θανάτου καί τοῦ Ἅδου εἶναι περιωρισμένη. «Ἐ π ί τ ό τ έ τ α ρ τ ο ν τ ῆ ς γ ῆ ς» γράφει ὁ Ἰωάννης. Μέ αὐτό θέλει νά μᾶς δείξη, ὅτι ὁ Θεός εἶναι μακρόθυμος καί πολυέλεος. Ἐπιτρέπει, λοιπόν, νά πληγῆ μόνον τό «τέταρτον τῆς γῆς», μέρος δηλαδή τῆς ἀνθρωπότητος καί ὄχι ὅλο τό ἀνθρώπινο γένος. Καί τοῦτο πρός τιμωρίαν τῶν ἀσεβῶν καί σωφρονισμόν τῶν λοιπῶν.
Μᾶς λέγει ἐν συνεχείᾳ καί τά μέσα, μέ τά ὁποῖα θά ἐκδηλώνεται ἡ καταστροφή καί ἡ ἐξόντωσις. Ὁ θάνατος θά πλήττη καί θά θανατώνη, «ἐ ν ρ ο μ φ α ί ᾳ κ α ί ἐ ν λ ι μ ῷ κ α ί ἐ ν θ α ν ά τ ῳ κ α ί ὑ π ό τ ῶ ν θ η ρ ί ω ν τ ῆ ς γ ῆ ς».
Ἐν ρομφαίᾳ.
Θά ἐξοντώνη, λοιπόν, ὁ καβαλλάρης τοῦ χλωροῦ ἵππου, μέ τό φονικό μαχαίρι, μέ τό πολεμικό ὅπλο, μέ τά διάφορα φονικά μέσα. Θά ἐξοντώνη, ὄχι μόνο σέ περιόδους πολέμου, ἀλλά καί σέ χρόνια εἰρήνης, μέ τίς πολυποίκιλες ἀντιδικίες τῶν ἀνθρώπων καί τούς ἀλληλοσπαραγμούς τους, διά λόγους τιμῆς, κληρονομιῶν, οἰκονομικῶν διαφορῶν, ἐγωϊσμῶν κ.λ.π. κ.λ.π.
Καί ἐν λιμῷ.
Ὁ θάνατος θά ξεσπαθώνη καί μέ τόν λιμό. Μεγάλος δηλ. ἀριθμός ἀνθρώπων θά πεθαίνη ἐξ αἰτίας τῆς πείνας. Καί ἡ στέρησις τῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν θά εἶναι ἀποτέλεσμα παραχωρήσεως τοῦ Θεοῦ. Θά ἐπιτρέπη ὁ Θεός νά πεθαίνουν ἄνθρωποι ἀπό τήν πείνα καί θά εἶναι ἡ πείνα τιμωρία τῶν ἀνθρώπων, ἐξ αἰτίας τῆς ἁμαρτίας καί τῆς ἀποστασίας των ἀπό τόν Θεόν.
Θά εἶναι ὁ λιμός αὐτός ἀποτέλεσμα τῆς ἁμαρτίας, ὅπως συνέβη καί μέ τόν ἄσωτον υἱόν. Καί ἐκεῖνος μετά τήν ἁμαρτωλή ζωή του, ἀφοῦ ἔζησε ἀσώτως, «ἤρξατο ὑστερεῖσθαι».
Ὁ ἱππεύς τῆς τετάρτης σφραγίδος μπορεῖ νά ἔλθη σάν γενική πληγή, σάν ξέσπασμα γενικοῦ λιμοῦ, ἀλλά καί σάν λιμοῦ, πού ἀναφέρεται σέ περιπτώσεις ἀσωτείας. «Π ᾶ ς μ έ θ υ σ ο ς – κ α ί π ο ρ ν ο κ ό π ο ς ἐ ν δ ύ σ ε τ α ι δ ι ε ρ ρ η γ μ έ ν α κ α ί ρ α κ ώ δ η» λέγει ἡ Γραφή. Τίς διασκεδάσεις, τούς χορούς, τήν ἁμαρτία, τά ξενύχτια, τήν ἀκολασία, καί τήν κραιπάλη διαδέχεται ἡ ἔνδεια, ἡ ἔλλειψις καί ὁ λιμός. Ἡ σπατάλη πρό πάντων γιά τήν ἁμαρτία, φέρνει στέρησι στά ἀναγκαῖα γιά τήν διατροφή τοῦ σώματος. Ἀφοῦ ὅλα ξοδεύονται γιά τήν αὐτοκαταστροφή, ὁ ὀργανισμός κλονίζεται. Ἡ ὑγεία χάνεται καί ὁ θάνατος ἔρχεται νωρίτερα…
Καί ἐν θανάτῳ.
Θέλει, ἴσως, νά πῆ μέ αὐτό, ὅτι θά παραχωρῆ ἀκόμη ὁ Θεός στόν καβαλλάρη τοῦ χλωροῦ ἵππου ἐξουσία, ὥστε νά προκαλῆ τόν θάνατο καί μέ πολλούς καί διαφόρους ἄλλους τρόπους.
Καί ὑπό τῶν θηρίων τῆς γῆς.
Ἐκτός τῶν ἄλλων μέσων, μέ τά ὁποῖα θά φονεύη καί θά ἐξοντώνη ὁ ἱππεύς τοῦ χλωροῦ ἵππου τούς ἀνθρώπους τῆς ἀποστασίας, ἀναφέρονται τελευταῖα καί τά θηρία τῆς γῆς. Καί δι’ αὐτοῦ ἴσως ἐννοεῖ, ὅτι οἱ πολλοί θάνατοι, πού θά προηγοῦνται ἀπό τίς ἄλλες πληγές, θά ἀραιώνουν τόν πληθυσμό τῆς γῆς καί θά πληθύνωνται τά θηρία, τόσον τά σαρκοβόρα, ὅσον καί τά ἰοβόλα, οἱ ὄφεις, τά ὁποῖα θά καθίστανται ἐπικίνδυνα διά τήν ζωήν τῶν ἀνθρώπων.
Δέν ἀποκλείεται ὅμως μέ τήν λέξιν «θηρία» νά ἐννοῆ, ὄχι μόνον τά ὀνομαζόμενα ἔτσι λόγῳ μεγέθους, ἀλλά καί τά θανατηφόρα μικρόβια, πού θά προκαλοῦν διά μέσου τῶν αἰώνων πολυαρίθμους θανάτους καί μπροστά στά ὁποῖα ἡ ἐπιστήμη θά ἀποδεικνύεται ἀνίσχυρη. Αὐτά τά μικρότατα καί τρομερά μικρόβια φέρουν τίς μεγάλες ἐπιδημίες μέ τούς πολλούς θανάτους. Μία δέ τέτοια ἐπιδημία εἶναι ἱκανή καί τό τέταρτον τῆς γῆς νά ἀφανίση.
Τό πότε θά συμβοῦν αὐτά, τό πότε δηλαδή θά λαμβάνη ὁ καβαλλάρης τοῦ χλωροῦ ἵππου παραχώρησι ἀπό τόν Θεό γιά νά ἐξαπολύη τήν καταστροφή μέ τούς μυρίους θανάτους του, δέν προσδιορίζεται χρονικῶς. Ἡ περίοδος πάντως, πού θά περιλαμβάνη τήν δρᾶσιν τοῦ ἱππέα τοῦ χλωροῦ ἵππου, ἀρχίζει ἀπό τήν ἐποχή τοῦ συγγραφέως μέχρι τοῦ τέλους τοῦ κόσμου.
Οἱ συμφορές, πού θά πλήττουν μέ θανατικό τήν ἀνθρωπότητα, θά ἐκδηλώνωνται, ἄλλοτε περισσότερο καί ἄλλοτε ὀλιγώτερο βίαιες. Θά ἐξοντώνουν ἄλλοτε περισσοτέρους καί ἄλλοτε ὀλιγωτέρους ἀνθρώπους. Θά εἶναι ὅμως οἱ θάνατοι αὐτοί πάντοτε ἐπακόλουθα τῆς ἀποστασίας τῶν ἀνθρώπων. Ἀπόδειξις, ὅτι οἱ πληττόμενοι εἶναι ἁμαρτωλοί καί ἀποστᾶται τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ, εἶναι τό γεγονός, ὅτι πίσω ἀπό τόν ἱππέα τοῦ ἵππου, πίσω δηλαδή ἀπό τόν θάνατο ἀκολουθεῖ ὁ Ἅδης. Ἀκολουθεῖ ἡ Κόλασις, γιά νά καταβροχθίζη τούς ἀποθνήσκοντας.
Αὐτή ἡ φοβερή εἰκόνα τῶν πληττομένων ἁμαρτωλῶν πρέπει νά προσεχθῆ ἀπό τόν καθένα μας ἰδιαιτέρως. Πρέπει νά μᾶς κρατῆ ἐν ἐγρηγόρσει, διότι ὁ χλωρός ἵππος, ὁ θάνατος μᾶς ἀπειλεῖ καί θέλει νά μᾶς παραδώση στόν Ἅδη.
Ὁ θάνατος, βεβαίως, θά πλήξη καί μᾶς. Δέν γνωρίζομεν ὅμως τό πότε καί τό πῶς. Πάντως, ἐάν θά εἴμεθα προετοιμασμένοι ψυχικά, ἐάν θά εἴμεθα τέκνα Θεοῦ καί ὄχι ἀποστάται, τότε ὁ Ἅδης δέν θά ἔχη σ’ ἐμᾶς καμμιά ἐξουσία καί ὁ θάνατος δέν θά εἶναι πλῆγμα, ἀλλά λύτρωσις. Διότι θά μεταβοῦμε «ἐκ τῶν λυπηρῶν ἐπί τά θυμηδέστερα, ὅπου ἀνάπαυσις καί χαρά».
1910 – 1982
Ἀπόσπασμα ἀπό τό βιβλίο τοῦ †Ἀρχιμανδρίτη Χαράλαμπου Δ. Βασιλόπουλου «Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΙΣ ΕΞΗΓΗΜΕΝΗ (ΤΟ ΚΑΤΑ ΔΥΝΑΜΙΝ)». Τόμος 2ος σελ. 162 – 169.
Ἀποκομίζει πολύ μεγάλη πνευματική ὠφέλεια ὅποιος μελετᾶ τό βιβλίο αὐτό τοῦ Μακαριστοῦ Ἀρχιμανδρίτη Χαράλαμπου Δ. Βασιλόπουλου.
