(Δ’ ΜΕΡΟΣ)
Εἰς πύλην τινά τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἥτις ὠνομάζετο Χαλκῆ, ὑπῆρχεν Εἰκών μεγάλη τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Τήν Εἰκόνα αὐτήν ἠθέλησεν ὁ τύραννος νά καταστρέψη. Ὅθεν ἀπέστειλε τόν σπαθάριόν του μέ τήν ἐντολήν νά τήν καταβιβάση καί νά τήν συντρίψη τελείως. Ἐπῆγε λοιπόν ὁ σπαθάριος ὁμοῦ μέ ἄλλους ὑπηρέτας, διά νά ἐκτελέση τόν ὁρισμόν τοῦ βασιλέως. Ἐπειδή δέ ἡ ἁγία αὕτη Εἰκών ἦτο τοποθετημένη ὑψηλά, ἔβαλε κλίμακα διά νά ἀναβῆ καί δυνηθῆ νά τήν συντρίψη. Τοῦτο ὡς εἶδον οἱ Χριστιανοί, ἔδραμον πρός αὐτόν καί τόν παρεκάλουν νά μή βλάψη τήν Εἰκόνα. Αὐτός ὅμως ὄχι μόνον δέν τούς ἤκουσεν, ἀλλά καί ἡτοιμάζετο νά τήν καταστρέψη παντελῶς. Τότε θείω ζήλω κινούμενοι ἐκεῖνοι ἔσυραν τήν κλίμακα ἐπί τῆς ὁποίας ἵστατο καί παρευθύς ἔπεσεν ὁ τρισκατάρατος σπαθάριος καί ἀπέθανεν. Ἦσαν δέ ἐκεῖ, ὅταν ἔσυραν τήν κλίμακα, οἱ μετέπειτα μαρτυρήσαντες Ἅγιοι Ἰουλιανός, Μαρκιανός, Ἰωάννης, Ἰάκωβος, Ἀλέξιος, Δημήτριος, Φώτιος, Πέτρος, Λεόντιος καί γυνή τις ἀρχόντισσα, Μαρία τό ὄνομα. Εὐθύς δέ ὡς ἔμαθε τοῦτο ὁ βασιλεύς ἀπέστειλε στρατιώτας καί ἐφόνευσαν τούς εὑρεθέντας ἐκεῖ ἀνθρώπους· τούς δέ δέκα προρρηθέντας Ἁγίους Μάρτυρας πρώτον μέν ὥρισε νά τούς δείρουν δυνατά, ἔπειτα νά τούς βάλουν εἰς φυλακήν καί νά τούς δίδουν καθ’ ἑκάστην ἡμέραν ἀνά πεντακοσίας πληγάς. Ὑπέμειναν δέ οἱ μακάριοι παιδευόμενοι μῆνας ὀκτώ. Μετά ταῦτα ὥρισεν ὁ τύραννος καί κατέκαυσαν τά πρόσωπά των· τέλος τούς ἀπεκεφάλισαν κατά τήν θ’ (9ην) τοῦ μηνός Αὐγούστου εἰς τόπον τινά, καλούμενον Κυνήγιον(1).
Κατά τόν καιρόν ἐκεῖνον ἦσαν καί οἱ ὀνομαστοί καί ἁγιώτατοι Πατέρες Θεόφιλος ὁ Ὁμολογητής (Ὀκτωβρίου β’ καί ι’), Λογγῖνος ὁ Στυλίτης(2), Ὑπάτιος ὁ Ἐπίσκοπος καί Ἀνδρέας ὁ Ἱερεύς οἱ Λύδιοι (Σεπτεμβρίου κ’)(3), Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός (Δεκεμβρίου δ’) καί Κοσμᾶς ὁ συμμαθητής του (Ὀκτωβρίου ιδ’), Γεώργιος ὁ Λημνιώτης (Αὐγούστου κδ’), Βασίλειος ὁ Ὁμολογητής (Φεβρουαρίου κη’) καί ὁ συνασκητής του Προκόπιος οἱ Δεκαπολῖται (Φεβρουαρίου κζ’), τούς ὁποίους ὅλους ἐβασάνισεν ὁ ἀσεβέστατος βασιλεύς διά τήν τιμήν τῶν ἁγίων Εἰκόνων, τουτέστι διά τήν τήρησιν τῶν ἱερῶν παραδόσεων τῆς ἁγιωτάτης ἡμῶν Πίστεως τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Καί τόν μέν Ἅγιον Θεόφιλον πρῶτον μέν τόν ἐμαστίγωσεν ἀγρίως, ἔπειτα δέ τόν ἐφυλάκισε καί ὥρισε νά μή τοῦ δίδουν τροφήν, τέλος δέ τόν ἐξώρισε· τόν δέ Ἅγιον Λογγῖνον ὥρισε νά ἁπλώσουν εἰς τέσσαρα καί νά καύσουν ἐπί τῆς κεφαλῆς του τάς Εἰκόνας, τάς ὁποίας εὗρον ἐπ’ αὐτοῦ. Μετά δέ ταῦτα τόσον τόν ἐμαστίγωσε μέ νεῦρα ξηρά, ὥστε ἔρρεεν ἀπ’ αὐτοῦ τό αἷμα ὡς ποταμός. Βλέπων δέ ὅτι δέν καταπείθεται νά καταπατήση τάς ἁγίας Εἰκόνας, ἠγέρθη ὁ ἴδιος ὁ βασιλεύς ἀπό τόν θρόνον καί μετά πολλοῦ θυμοῦ ἐκτύπα τόν Ἅγιον εἰς τό πρόσωπον μέ τάς μιαράς χεῖρας του. Τόν δέ Ἐπίσκοπον Ὑπάτιον καί τόν Ἱερέα Ἀνδρέαν, τούς Λυδίους, ὥρισε πρῶτον μέν νά τούς σύρουν κατά γῆς, ἔπειτα νά ἐκδάρουν τό δέρμα τῆς κεφαλῆς των καί νά καύσουν ἐπάνω των τάς ἁγίας Εἰκόνας, τάς ὁποίας εἶχον, τέλος δέ νά τούς περιφέρουν εἰς τήν ἀγοράν καί νά τούς σφάξουν εἰς τόπον τινά, ὀνομαζόμενον Ξηρόλοφος· τά δέ τίμια αὐτῶν Λείψανα νά ρίψουν εἰς τούς κύνας. Τόν Ἅγιον Ἰωάννην τόν Δαμασκηνόν διέβαλεν εἰς τόν Ἀμηρᾶν τῆς Δαμασκοῦ ὡς ἐπίβουλον δῆθεν τῆς ἐξουσίας του, ἐκεῖνος δέ πιστεύσας εἰς τήν συκοφαντίαν ἔκοψε τήν δεξιάν τοῦ Ἁγίου χεῖρα. Ὁμοίως καί τόν Κοσμᾶν ἐφυλάκισε. Τόν δέ Ὁμολογητήν Γεώργιον τόν Λημναῖον ποικιλοτρόπως ἐβασάνισε καί τέλος ὥρισε νά τοῦ κόψουν τήν ρῖνα καί νά καύσουν ἐπί τῆς κεφαλῆς του τάς ἁγίας Εἰκόνας, τάς ὁποίας εἶχε· οὕτω δέ καί ἐτελειώθη κατά τήν ὥραν ἐκείνην. Τόν δέ Ἅγιον Βασίλειον τόν Ἀσκητήν καί τόν συνασκητήν του Προκόπιον τούς Δεκαπολίτας ὥρισε νά ξέσουν εἰς τόν λαιμόν, ἔπειτα νά τούς βάλουν εἰς φυλακήν, εἰς τήν ὁποίαν καί νά τούς ἀφήσωσι νήστεις. Ἀλλά καί ἄλλους πολλούς Ἁγίους ἐβασάνισεν ὁ παρανομώτατος· πλήν ἐγώ ἀντιπαρέρχομαι τά ὀνόματά των χάριν συντομίας. Τότε πλέον ὁ Ἅγιος Γερμανός ὁ κανονικός καί Ὀρθόδοξος Πατριάρχης, ἰδών ὅτι ὁ βασιλεύς ἐσκληρύνθη ἐπί τοσοῦτον καί ἀναλογιζόμενος μήπως καί αὐτός πάθη τά ὅμοια, τί ἔκαμεν; Ἀκούσατε.
Εἰς τό Πατριαρχεῖον ὑπῆρχε μεγάλη Δεσποτική Εἰκών, τήν ὁποίαν ὁ Πατριάρχης διελογίσθη νά ἀποστείλη εἰς τήν Ρώμην νά φυλαχθῆ, διότι δέν εἶχεν ἐκεῖ προχωρήσει ὁ Ἴσαυρος Λέων. Ἦτο δέ τότε Πάπας τῆς Ρώμης ὁ Γρηγόριος Β’ (715 – 731), εὐσεβής καί ἅγιος ἄνθρωπος· πρός αὐτόν λοιπόν διελογίσθη νά ἀποστείλη τήν ἁγίαν Εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ. Ὅθεν ἔγραψε πρός αὐτόν ἐπιστολήν, ἥτις ἔλεγε ταῦτα· «Γερμανός ὁ Πατριάρχης τῆς Κωνσταντινουπόλεως γράφει πρός σέ τόν Πάπαν τῆς Ρώμης Γρηγόριον· γνώριζε, ὅτι ἐδῶ εἶναι μεγάλη σύγχυσις εἰς τήν Ἐκκλησίαν τοῦ Θεοῦ, καί μέγας κίνδυνος διά τάς ἁγίας Εἰκόνας. Διά τοῦτο καί ἐπειδή ἐκεῖ ἡ Ὀρθοδοξία παραμένει ἀκαταδίωκτος, σοῦ στέλλω τήν ἁγίαν Εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ, τήν ὁποίαν ὑποδέχθητι δεόντως». Ἀφοῦ ἔγραψε ταῦτα ὁ Πατριάρχης ἐσκάλισε μικρόν τό ἐπάνω μέρος τῆς Εἰκόνος, καί ἐκεῖ ἔθεσεν ἐπιτηδείως τήν ἐπιστολήν. Ἔπειτα λαβών τήν ἁγίαν Εἰκόνα κατῆλθεν εἰς τόν αἰγιαλόν, εἰς τόπον καλούμενον τοῦ Μαντίου καί ἐκεῖ μετά πολλῶν δακρύων ἐδεήθη εἰς τόν Θεόν νά καταπαύση τήν σύγχυσιν τῆς Ἐκκλησίας, νά ἀπαλλάξη τό Κράτος ἀπό τόν παράνομον αὐτόν βασιλέα, νά δώση εἰρήνην εἰς τόν κόσμον, καί ἄλλα πολλά. Ἔπειτα στραφείς πρός τήν Εἰκόνα εἶπεν· «Αὐθέντα Χριστέ, Σύ ὅστις εἶσαι ἐζωγραφημένος εἰς ταύτην τήν ἁγίαν Εἰκόνα, φύλαξον τόν ἑαυτόν σου καί ἡμᾶς, ὅτι ἀπολλύμεθα». Οὕτως εἶπε καί ἔρριψε τήν ἁγίαν Εἰκόνα εἰς τήν θάλασσαν· καί ὢ τοῦ θαύματος! Οὔτε δεξιά, οὔτε ἀριστερά ἔπεσεν, ἀλλά ἐστάθη αὕτη ὀρθή, καί ἔτρεχεν ὡς γοργός πεζόδρομος, κατά τήν αὐτήν δέ ἡμέραν ἔφθασεν εἰς τήν θάλασσαν τῆς Ρώμης καί εἰσῆλθεν εἰς τόν Τίβεριν ποταμόν.
Κατά τήν νύκτα ἐκείνην εἶδεν ὁ Ἅγιος Γρηγόριος καθ’ ὕπνον Ἄγγελον Κυρίου, ὅστις τοῦ εἶπε· «Ἐγέρθητι νά προϋπαντήσης τόν Βασιλέα, ὅστις ἔρχεται». Ἐξύπνησε λοιπόν ὁ Πάπας καί διελογίζετο· «Τίς νά εἶναι ὁ Βασιλεύς, ὅστις ἔρχεται; Καί ποίαν ὥραν ἔρχεται;» Ταῦτα διαλογιζόμενος ἀπεκοιμήθη καί πάλιν, ἀλλά καί πάλιν ἐμφανισθείς ὁ θεῖος Ἄγγελος, εἶπε πρός αὐτόν· «Ὁ Βασιλεύς τῶν βασιλευόντων Χριστός ὁ Θεός ἔρχεται. Ὅθεν ἐγέρθητι καί κατάβα εἰς τόν ποταμόν Τίβεριν, νά τόν προϋπαντήσης». Ἀφοῦ λοιπόν ἐξημέρωσε, συνάξας ὁ θεῖος Γρηγόριος τούς Κληρικούς του καί τούς ἄρχοντας, κατῆλθον μετά κηρῶν καί θυμιαμάτων εἰς τόν ποταμόν. Ἐμβάντες δέ εἰς πλοῖον ἐπροχώρησαν ὀλίγον καί, ὢ τῶν θαυμασίων σου, Χριστέ Βασιλεῦ! Βλέπουν τήν ἁγίαν Εἰκόνα ἐρχομένην ὀρθήν καί ἀκτινοβολοῦσαν ἐπί τῶν ὑδάτων! Τότε λέγει ὁ Πάπας πρός τήν Εἰκόνα· «Χριστέ, Βασιλεῦ! Ἐάν πρός ἡμᾶς ἀπεστάλης, ἐλθέ καί εἴσελθε μόνος εἰς τό πλοῖον μας, διότι ἐγώ εἶμαι ἀνάξιος νά σέ πιάσω μέ τάς χεῖρας μου». Παρευθύς τότε ἡ ἁγία Εἰκών τοῦ Χριστοῦ ἀναπηδήσασα εἰσῆλθεν εἰς τό πλοῖον. Ἔλαβε λοιπόν αὐτήν ὁ Πατριάρχης, καί εὑρών τήν ἐπιστολήν τήν ἀνέγνωσεν ἐνώπιον πάντων, εἶτα δέ τήν ἀπέθεσεν εἰς τό Πατριαρχεῖον του. Ἀπό τήν Εἰκόνα ταύτην ἐξήρχετο κατ’ ἔτος κατά τήν ἡμέραν τῆς εὑρέσεώς της ὕδωρ ἁλμυρόν, τό ὁποῖον ἔκαμνε καί πολλά θαύματα. Ἀλλά τά μέν περί τῆς Εἰκόνος ἐκείνης τῆς Δεσποτικῆς, οὕτως ἔγιναν· ἄς ἔλθωμεν δέ πάλιν εἰς τήν ὑπόθεσιν τοῦ λόγου μας.
Μετά τόν θάνατον τοῦ ἀσεβεστάτου Λέοντος τοῦ Ἰσαύρου ἐβασίλευσεν ὁ υἱός του ὀνόματι Κωνσταντίνος Ε’ ὁ Κοπρώνυμος, ὅστις ὠνομάζετο οὕτως ἐπειδή, ὡς λέγουσί τινες, ὅταν ἐβαπτίζετο ἐκόπρισε τήν ἁγίαν Κολυμβήθραν. Ὅσα δέ κακά ἔκαμε καί αὐτός ὁ μιαρώτατος εἰς τούς ἁγίους προσκυνητάς τῶν Εἰκόνων, τίς νά διηγηθῆ; Κατ’ ἐκεῖνον τόν καιρόν ἦσαν ὁ Ἅγιος Ἀνδρέας ὁ ἐκ Κρήτης(4), ὁ Ἅγιος Στέφανος ὁ Νέος (Νοεμβρίου κη’) καί ἄλλοι πολλοί Ἀσκηταί καί Ὁμολογηταί, τούς ὁποίους αὐτός ἐβασάνισε διά τάς ἁγίας Εἰκόνας. Τόν μέν Ἅγιον Ἀνδρέαν ὥρισε νά τόν δέσουν μέ σχοινία, ἔπειτα νά τόν ραβδίσουν ἀνηλεῶς, μετά δέ ταῦτα νά συντρίψουν τό στόμα του μέ λίθους καί νά τόν φυλακίσουν. Κατόπιν προσέταξε νά τόν δέσουν μέ σχοινία καί νά τόν σύρουν εἰς ὅλην τήν ἀγοράν· ἐκεῖ δέ ἐπικατάρατός τις τόν ἐκτύπησε μέ πέλεκυν καί οὕτως ἐτελειώθη. Τόν δέ Ἅγιον Στέφανον πρῶτον μέν ἐβασάνισε μέ μεγάλας τιμωρίας, μετά δέ ταῦτα ἔστειλεν ἀνθρώπους καί τόν ἐφόνευσαν εἰς τό ὄρος, εἰς τό ὁποῖον ἠσκήτευε· ἀλλά καί ἄλλους πολλούς Ἁγίους ἐπαίδευσεν ὁ τρισκατάρατος ὡς δύναται νά μάθη τις ἀπό τόν Βίον αὐτοῦ τοῦ Ἁγίου Στεφανωτοῦ Νέου(5).
Μετά τόν τοῦ Κοπρωνύμου Κωνσταντίνου θάνατον, ἐβασίλευσεν ὁ υἱός του Λέων Δ’ (775 – 780), ὁ ἐκ τῆς Χαζάρας, καί αὐτός ὤν αἱρετικός καί εἰκονομάχος. Μετά δέ τοῦτον ἐβασίλευσεν ὁ υἱός του Κωνσταντῖνος Ϛ’ (780 – 797), καί Εἰρήνη, ἡ μήτηρ του (797 – 802), οἱ εὐσεβέστατοι βασιλεῖς, οἵτινες καθοδηγούμενοι ὑπό τοῦ τότε Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Ἁγίου Ταρασίου (784 – 806)(6), συνεκάλεσαν τήν Ἁγίαν Ζ’ Οἰκουμενικήν Σύνοδον ἐν Νικαία. Ἦσαν δέ τότε Πατριάρχαι, Ταράσιος Κωνσταντινουπόλεως, Πολιτιανός Ἀλεξανδρείας, Θεόδωρος ἤ κατ’ ἄλλους Θεοδώρητος Ἀντιοχείας, Ἠλίας Ἱεροσολύμων, καί Ἀδριανός Ρώμης. Συνῆλθον δέ κατά τήν Σύνοδον ταύτην Πατέρες τριακόσιοι ἑξηνταπέντε, οἵτινες ἐστερέωσαν τά δόγματα τῶν Ἁγίων Πατέρων, τήνπροσκύνησιν δηλαδή τῶν ἁγίων Εἰκόνων. Μετά δέ τόν θάνατον τοῦ Κωνσταντίνου καί τῆς μητρός του Εἰρήνης ἐβασίλευσεν ὁ ἀπό Γενικοῦ Νικηφόρος (802 – 811) μετά τοῦτον Σταυράκιος ὁ υἱός του (811) καί μετά τοῦτον Μιχαήλ Α’ ὁ Ραγκαβέ (811 – 813). Αὐτοί οἱ τέσσαρες βασιλεῖς ἦσαν Ὀρθόδοξοι, καί ἐπροσκυνοῦσαν τάς ἁγίας Εἰκόνας. Μετά τόν θάνατον τοῦ Ραγκαβέ Μιχαήλ ἐβασίλευσε Λέων Ε’ ὁ Ἀρμένιος (813 – 820), ὅστις πρῶτον μέν ἦτο Χριστιανός καί Ὀρθόδοξος, μετά δέ ταῦτα παρεπλανήθη ἀπό τινα Ἀσκητήν ψεύστην καί ἤγειρε τήν δευτέραν εἰκονομαχίαν. Ἀλλά ἀκούσατε πῶς ἔγινε ἐξ ἀρχῆς ἡ ὑπόθεσις.
(1). Βλέπε τό ἰδιαίτερον αὐτῶν Συναξάριον ἐν τόμω Η’ἔκδ. α’ σελ. 145 – 147.
(2) Τά κατά τόν Ἅγιον τοῦτον Λογγῖνον τόν Ὁμολογητήν ἀναφέρονται ἐν τῶ Συναξαρίω τοῦ προαναφερομένου Ὁσίου Θεοφίλου (Ὀκτωβρίου ι’ τόμ. Ι’, ἔκδ. α’ σελ. 177 – 179, ἔκδ. β’ 251 – 253).
(3) Βλέπε τό Συναξάριον αὐτῶν, ἐν τόμω Θ’ ἔκδ. α’ σελ. 424, ἔκδ. β’ σελ. 457 – 458.
(4) Πρόκειται περί τοῦ Ἁγίου Ὁσιομάρτυρος καί Ὁμολογητοῦ Ἀνδρέου τοῦ ἐν τῇ Κρίσει, οὗτινος τήν μνήμην ἐπιτελοῦμεν κατά τήν ιζ’ (17ην) Ὀκτωβρίου. Οὗτος ἐκ Κρήτης καταγόμενος ἐν ᾗ καί τόν μοναστικόν διήνυε δίαυλον καί πληροφορούμενος τάς κατά τῶν Ἁγίων Ὁμολογητῶν τῆς εὐσεβείας ἀγρίας διώξεις τοῦ αὐτοκράτορος Κωνσταντίνου Ε’ τοῦ Κοπρωνύμου, προσῆλθεν αὐτόκλητος εἰς Κωνσταντινούπολιν καί ἤλεγξε κατά πρόσωπον τόν αὐτοκράτορα, δι’ ὅπερ καί σκληρῶς παρά τούτου βασανισθείς ἐτελειώθη (βλέπε τό κατά πλάτος Μαρτύριον αὐτοῦ ἐν τόμω Ι’ ἔκδ. α’ σελ. 273 – 279, ἔκδ. β’ σελ. 363 – 369).
(5) Βλέπε τοῦτον ἐν τόμω ΙΑ’ ἔκδ. α’ σελ. 640 – 665, ἔκδ. β’ σελ. 689 – 715.
(6).Βλέπε τόν Βίον αὐτοῦ Φεβρουαρίου κε’ (25η), ἐν ᾗ τελεῖται ἡ μνήμη αὐτοῦ (τόμ. Β’ ἔκδ. α’καί β’ σελ. 382 – 396, ἔκδ. γ’ σελ. 511 – 527).
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
ΠΗΓΗ: ΒΙΚΤΩΡΟΣ ΜΑΤΘΑΙΟΥ, ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΟΜΟΣ ΙΓ’ ΤΡΙΩΔΙΟΝ – ΚΥΡΙΑΚΗ Α’ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ – (ΣΕΛ. 270 – 274) ΑΘΗΝΑΙ 1969.
