Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου
«ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΓΥΜΝΑΣΜΑΤΑ»
ΜΕΛΕΤΗ Ι’
Γ’ Περί τοῦ φόβου ὅπου ἔχουν διά τό μέλλον.
Συλλογίσου τόν φόβον καί τήν ἀγωνίαν ὅπου δοκιμάζει διά τό μέλλον κάθε ἁμαρτωλή ψυχή, ὅπου εὑρίσκεται καταδικασμένη εἰς ἐκείνην τήν σκοτεινήν φυλακήν τοῦ ᾅδου· διότι, καθώς κάθε ἄλλη ψυχή καί θεοφιλής, ὅταν λυθῇ ἀπό τό σῶμα καί ἐλευθερωθῇ ἀπό τόν κόσμον τοῦτον, εὐθύς αἰσθάνεται καί τό καλόν ὅπου τήν προσμένει, καί χαίρεται μέ μίαν θαυμαστήν ἡδονήν καί ἀγαλλίασιν καί τρόπον τινά μέ τήν φαντασίαν της ἀπολαμβάνει τήν μακαριότητα ὅπου ἔχει νά ἀπολαύσῃ μέ τήν ἀνάστασιν, ὡς λέγει ὁ Θεολόγος Γρηγόριος εἰς τόν ἐπιτάφιον λόγον ὅπου κάμνει πρός τόν ἀδελφόν του Καισάριον, τοιουτοτρόπως καί ἡ ἁμαρτωλή ψυχή ἡ καταδικασμένη εἰς τόν ᾅδην, εὑρίσκεται εἰς ἕνα παντοτεινόν φόβον καί ἀγωνίαν, καί τρόπον τινά μέ τήν φαντασίαν της ἀπό τώρα ἀκόμη δοκιμάζει καί γεύεται τήν τελείαν κόλασιν ὅπου μέλλει νά ἀπολαύσῃ μετά τήν ἀνάστασιν· διότι συμπεραίνει ἡ ἀθλία τό μέλλον κακόν ὅπου ἥν προσμένει ἀπό τό παρόν κακόν ὅπου δοκιμάζει καί συλλογίζεται πῶς ἄν ἡ πρόσκαιρος φυλακή τοῦ ᾅδου ἔχῃ τόσην βάσανον καί θλῖψιν ὅπου εἶναι ἀνυπόφορος καί ἀνεκδιήγητος εἰς καθ’ ἕνα ὅπου τήν δοκιμάσει κἄν καί μίαν μόνην στιγμήν, πόση ἆρά γε θλίψιν θέλει ἔχει ἀσυγκρίτως ἐκείνη ἡ τελεία κόλασις ὅπου εἶναι παντοτεινή καί αἰώνιος; Πόσην ἆρά γε ὀδύνην καί βάσανον θέλει προξενεῖ εἰς αὐτήν τό πῦρ ἐκεῖνο τό ἄσβεστον τῆς γεέννης εἰς τό ὁποῖον ἔχουν νά καταδικασθοῦν ὅλοι οἱ κολασμένοι καί αὐτή ἡ ἰδία;
Ἀλλοίμονον! ἀλλοίμονον! καί τίς δύναται νά παραστήσῃ τήν στεναχωρίαν καί φόβον ὅπου δοκιμάζει ἡ φυλακωμένη ἐκείνη ψυχή, αὐτή ἄλλο δέν ἐνθυμεῖται παρά τήν τελείαν ἐκείνην κόλασιν ὅπου τήν προσμένει· αὐτή ἄλλο δέν φαντάζεται παρά τό ἡτοιμασμένον πῦρ διά λόγου της καί τόσον γίνεται ἔξω τοῦ ἑαυτοῦ της ἀπό μέριμναν τῆς μελλούσης ἐκείνης παιδείας, ὅπου σχεδόν δέν αἰσθάνεται οὐδέ αὐτάς τάς κακοπαθείας τῆς φυλακῆς ὅπου δοκιμάζει. Διά τοῦτο καί μόνον φροντίζουσα, ὅλα τά ἄλλα τά λησμονεῖ, ὡς λέγει ὁ μέγας Ἀθανάσιος, καί πότε μέν τῆς φαίνεται πῶς ἀκούει τήν φοβεράν ἐκείνην ἀπόφασιν ὅπου ἔχει νά κάμῃ ὁ δίκαιος Κριτής ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῆς κρίσεως «πορεύεσθε ἀπ’ ἐμοῦ κατηραμένοι εἰς τό πῦρ τό αἰώνιον, τό ἡτοιμασμένον τῷ διαβόλῳ καί τοῖς ἀγγέλοις αὐτοῦ» (Ματθ. κε’, 41) πότε δέ, πῶς ἀκούει τήν φωνήν τοῦ Δαβίδ τήν λέγουσαν «ἀποστραφήτωσαν οἱ ἁμαρτωλοί εἰς τόν ᾅδην» (ψαλμ. θ’, 18) καί πότε, ἐκείνην τήν ἄλλην ἀπόφασιν τοῦ Κυρίου «πᾶν δένδρον μή ποιοῦν καρπόν καλόν ἐκκόπτεται καί εἰς πῦρ βάλλεται.» (Ματθ. ζ’, 19).
Τώρα ἄν εὑρίσκετο ἕνας Ἄγγελος νά φωνάξῃ εἰς ἐκείνην τήν καταδικασμένην ψυχήν, καί νά τῆς εἰπῇ, ὅτι ὁ Θεός τήν εὐσπλαγχνίσθη καί τήν γυρίζει πάλιν εἰς ταύτην τήν ζωήν διά νά μετανοήσῃ ὁλοκαρδίως καί διά νά γλυτώσῃ ἀπό τήν μέλλουσαν κόλασιν ὅπου τήν προσμένει, μέ τί λογῆς χαράν, λογιάζεις ἀδελφέ, πῶς ἤθελε μεταστραφῆ ἡ ἀθλία ἐκείνη διά νά ἀναζήσῃ; ἤ τί λογῆς μετάνοιαν στοχάζεσαι πώς αὐτή ἤθελε κάμει; βεβαιότατα αὐτή ἤθελε δείξει μίαν μετάνοιαν τόσον συντετριμμένην, ὅπου νά ὑπερβαίνῃ ὅλας τάς μετανοίας τῶν τελωνῶν, τῶν πορνῶν, τῶν Δαβίδων, τῶν Μανασσίδων, αὐτή ἤθελεν ἀποστραφῆ ὅλας τάς ἡδονάς μέ ὅλην της τήν καρδίαν· αὐτή παρευθύς ἤθελε διαλέξει τήν καλογερικήν ζωήν, τήν ὁποίαν πρότερον ἐκαταφρόνει· αὐτή ἤθελε δεχθῆ μετά χαρᾶς ὅλας τάς σκληραγωγίας καί κακοπαθείας ὅπου ἔπραξαν ὅλοι ὁμοῦ οἱ ὅσιοι εἰς τό σῶμά τους, αὐτή ἤθελε δείξει τόσην ταπείνωσιν, ὅπου, ἄν καθ’ ὑπόθεσιν ἐβάλλετο ὡσάν κατώφλιον εἰς τήν πόρταν μιᾶς μεγάλης πόλεως διά νά καταπατῆται χιλίους χρόνους ἀπό τούς πόδας ἐκείνων ὅπου ἐμβαίνουν καί ἐβγαίνουν, βέβαια τοῦτο ἔμελλε νά τό δεχθῇ ὡσάν ἕνα μεγάλον χάρισμα καί ἄν τήν ἐκαταδίκαζαν διά νά λάβῃ ὅλον τό πλῆθος τῶν βασάνων ὅπου ὑπέφεραν ὅλοι ὁμοῦ οἱ μάρτυρες ἀπό τούς τυράννους, τοῦτο ἤθελε τῆς φανῇ μεγάλη χαρά· ὤ πόσον τότε θέλει ἀνοίξει τά ὀμμάτιά της, τά ὁποῖα πρότερον ἐκράτει κεκλεισμένα, διά νά περιπατῇ μέ μεγάλην φρόνησιν καί προσοχήν ὅλον τόν δρόμον τῆς ζωῆς της! ὤ πόσον διαφορετικόν λογαρισμόν ἤθελε κάμει τότε διά τήν ἐγκράτειαν διά τόν φόβον τοῦ Θεοῦ, διά τήν προσευχήν, διά τήν ἐλεημοσύνην, καί δι’ ὅλας ὁμοῦ τάς ἀρετάς; διότι τά παθήματα ἤθελε τῆς γίνουν μαθήματα, καί πόσον ἤθελε γίνει κήρυξ καί διαλαλητής μετανοίας καί διορθώσεως εἰς ὅλον τόν κόσμον, λέγουσα μέ τόν Δαβίδ «διδάξω ἀνόμους τάς ὁδούς σου, καί ἀσεβεῖς ἐπί σέ ἐπιστρέψουσιν» (ψαλμ. ν’, 13)· ἀλλά ταῦτα ὅλα εἶναι ἀδύνατα εἰς τήν ἁμαρτωλήν ἐκείνην ψυχήν νά τά πράξῃ, διότι ὁ θάνατος τῆς τά ἔκλεισεν ἔξω κατά τόν Ἰώβ «συνέκλεισε γάρ ὁ Θεός κατ’ αὐτοῦ» (γ’ 3) καί διότι κατά τόν Δαβίδ «ἐν δέ τῷ ᾅδη τίς ἐξομολογήσεταί σοι;» ((ψαλμ. ς’, 5).
Ἐσύ ὅμως ἀγαπητέ, ὅπου ἀναγινώσκεις ταῦτα, μή προσμείνῃς διά νά ἔλθῃ κανένας ἀπό ἐκεῖ νά σοῦ κηρύξῃ ταῦτα· ἔχεις τόν Μωϋσῆν καί τούς προφήτας, ὅπου καθ’ ἡμέραν σοῦ τά κηρύττουν· ἔχεις τό ἅγιον Εὐαγγέλιον καί ὅλην τήν παλαιάν καί νέαν Γραφήν, ὅπου καθ’ ἑκάστην σοῦ τά διδάσκουν, καθώς εἶπεν ὁ Ἀβραάμ εἰς τόν πλούσιον «ἔχουσι Μωσέα καί τούς προφήτας, ἀκουσάτωσαν αὐτῶν» (Λουκ. ις’, 29). Μή καρτερήσῃς πρῶτον νά πάθῃς ἐκεῖ τά βάσανα ἐκεῖνα καί ὕστερον νά τά μάθῃς ὡς ἄφρων καί ἀνόητος, ἀλλ’ ἡ τωρινή μάθησις ὅπου ἔλαβες ἐκ τῶν Γραφῶν, αὐτή ἄς σέ σωφρονήσῃ διά νά μή τά πάθῃς ἐμπράκτως· καί τώρα ὅπου εἶσαι ἀκόμη ζωντανός, τώρα ὅπου ἔχεις τόν καιρόν, τώρα πρό τοῦ νά ἔλθῃ ἡ ἀνάγκη, σπούδασον διά νά γλυτώσῃς ἀπό τήν ἀγωνίαν ἐκείνην καί τόν φόβον ὅπου ἔχεις νά λάβῃς διά τήν μέλλουσαν κόλασιν. Πῶς, καί μέ ποῖον τρόπον; ἀντιστεκόμενος μεγαλοψύχως εἰς τά πάθη, ὅπου σέ πολεμοῦν· ὑπομένωντας εὐχαρίστως τούς πειρασμούς, ὅπου σέ ἀκολουθοῦν, καταγινόμενος περισσότερον εἰς τά ἔργα τῆς ἐλεημοσύνης καί εὐσπλαγχνίας κάμνωντας εἰς τούς ἄλλους ἐκεῖνο, ὅπου θέλεις νά κάμῃ ὁ Θεός εἰς ἐσέ· φυλάττωντας ἀόκνως ὅλας τάς ἐντολάς τοῦ Κυρίου καί ἐργαζόμενος προθύμως ὅλας τάς χριστιανικάς ἀρετάς, διότι λέγω σοι ἀγαπητέ, ὅτι ἐάν δέν θελήσῃς τώρα νά κάμῃς αὐτά τά ὀλίγα, γρήγορα θέλει ἔλθει ὁ καιρός ὅπου νά ἐπιθυμῇς ματαίως νά κάμῃς πολύ περισσότερα καί νά μήν ἠμπορῇς.
Λοιπόν ἦλθεν ὁ καιρός ὅπου ἔχεις νά ἀποφασίσῃς διά νά ἀρχίσῃς νά ζῇς μίαν ζωήν ἀξίαν τοῦ χριστιανικοῦ σου ὀνόματος· ἦλθεν ὁ καιρός νά μήν ἀκούῃς πλέον ἐκεῖνο ὅπου σέ λέγουν αἱ αἰσθήσεις τοῦ σώματός σου καί ὁ μάταιος οὗτος κόσμος, ἀλλ’ ἐκεῖνο ὅπου σέ λέγουν αἱ ἅγιαι Γραφαί καί ὁ Κύριος εἰς τόν ὁποῖον πιστεύεις· ἦλθεν ὁ καιρός νά ἀφήσῃς πλέον κάθε προσπάθειαν καί ἀγάπην τῶν προσκαίρων τούτων πραγμάτων, καί νά προσπαθῇς εἰς τά πνευματικά χαρίσματα καί οὐράνια πράγματα, τά ὁποῖα θέλουν εἶναι πάντοτε μαζί σου ἀχώριστα καί θέλουν σέ κάμει κληρονόμον μιᾶς ἀτελευτήτου βασιλείας καί μακαριότητος, εἰς τήν ὁποίαν εὑρισκόμενος ὤ, πόσον ἔχεις νά χαρῇς καί νά εὐχαριστήσῃς μύριαις φοραῖς διά τήν ἀγάπην ὅπου ἔδειξες εἰς τόν Κύριον; διά τήν ἐμπιστοσύνην σου καί μετάνοιάν σου καί διά τόν ὀλίγον κόπον ὅπου ἔκαμες καί ἐκέρδισες ἕνα καλόν ἄπειρον; ὥστε ὅπου ἀπό τήν πολλήν σου χαράν θέλεις θαυμάσει καί θέλεις εἰπεῖ εἰς τόν ἑαυτόν σου· «αὐτοί οἱ ὀλίγοι μου κόποι νά ἀνταποδοθοῦν μέ τόσα ἀγαθά; ἡ τόση μου ὀλίγη ταπείνωσις νά μετατραπῇ εἰς τόσην δόξαν; ἡ τόση ὀλίγη μου κακοπάθεια νά μεταβληθῇ εἰς τόσην ἀνάπαυσιν; καί τό τόσον ὀλίγον κλαύσιμον ὅπου ἔκαμα νά μεταστραφῇ εἰς μίαν χαράν παντοτεινήν καί ἀτελεύτητον;» ὄντως ἀληθής εἶναι ὁ Θεός ὅπου ὑπόσχεται ταῦτα διά τοῦ προφήτου· «καί ὄψεσθε καί χαρήσεται ἡ καρδία ὑμῶν καί τά ὀστά ὑμῶν ὡς βοτάνη ἀνατελεῖ» (Ἡσ. ξς’, 14).
Ἐάν ὅμως, ἀγαπητέ, ἀμελήσῃς καί τοῦτον τόν ὀλίγον καιρόν ὅπου σοῦ ἔδωκεν ὁ Θεός καί δέν τόν μεταχειρισθῇς εἰς καλά ἔργα διά νά γλυτώσῃς ἀπό τόν φόβον τῆς μελλούσης ἐκείνης κολάσεως, ἰδού· προλέγω σοι τί ἔχεις νά πάθῃς. Καθώς μία νύμφη, ὅπου δέν φυλάξῃ τιμήν καί ἐμπιστοσύνην εἰς τόν νυμφίον της, ὑστερεῖται ἀπό ὅλα τά στολίδια καί χαρίσματα ὅπου τῆς εἶχε δοσμένα ὁ νυμφίος της· ἔτσι καί ἡ ἰδική σου ἁμαρτωλή ψυχή, διότι ἐφάνη ἄπιστος εἰς τόν νοητόν νυμφίον της Χριστόν, μέ τόν ὁποῖον ἁρμόσθη διά τοῦ ἁγίου βαπτίσματος καί ἔγινεν εἰς ἕν πνεῦμα μέ αὐτόν, ὡς λέγει ὁ Παῦλος «ἡρμοσάμην ὑμᾶς ἑνί ἀνδρί παρθένον ἁγνήν παραστῆσαι τῷ Χριστῷ» (Β’ Κορ. ια’, 2) ἔτσι λέγω καί ἡ ψυχή σου, ἐπειδή δέν ἐφύλαξε τήν ἐμπιστοσύνην καί τιμήν τοῦ γνησίου νυμφίου της, ἑνώθη μοιχικῶς μέ τόν ἐχθρόν διάβολον, καί ἠκολούθησε τά θελήματά του, διά τοῦτο ἄν δέν μετανοήσῃ καθώς πρέπει, ὄχι μόνον θέλει δοκιμάσει τόν φόβον καί τήν ἀγωνίαν ὅπου δοκιμάζουν αἱ καταδικασμέναις ψυχαῖς εἰς τήν φυλακήν ἐκείνην τοῦ ᾅδου διά τήν μέλλουσαν κόλασιν ὅπου τάς προσμένει, ἀλλά ἀκόμη θέλει στερηθῆ ἀπό ὅλα ἐκεῖνα τά πνευματικά χαρίσματα καί ἀγαθά, ὅπου εὑρίσκονται εἰς αὐτήν· ἤγουν ἀπό τήν πίστιν, ἀπό τήν ἐλπίδα, ἀπό τήν ἀγάπην καί ἀπό ὅλας τάς ἄλλας ἠθικάς ἀρετάς ὅπου ἀπέκτησεν εἰς τήν παροῦσαν ζωήν, καί θέλει μείνει χωρίς καμμίαν φρόνησιν, χωρίς καμμίαν δικαιοσύνην, χωρίς καμμίαν ἀνδρείαν, χωρίς καμμίαν χαράν, χωρίς καμμίαν εἰρήνην, καί οὕτω γεγυμνωμένη ἀπό ὅλα τά ὑπερφυσικά χαρίσματα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μέ τά ὁποῖα ἦτο προικισμένη διά νά ἀπολαύσῃ τήν οὐράνιον βασιλείαν καί ἐπιτύχῃ τοῦ νοητοῦ γάμου, ὑστερημένη ἀπό τήν τιμήν της, κατεβασμένη ἀπό τόν βαθμόν της, ἐγκαταλελειμμένη ἀπό τούς ἀγγέλους, χωρισμένη ἀπό τόν Θεόν, θέλει παραδοθῆ εἰς τάς χεῖρας τῶν καταχθονίων δαιμόνων τῶν ἐχθρῶν της, οἱ ὁποῖοι θέλουν τήν καταβιβάσει εἰς τά βάθη τοῦ ᾅδου, τά ὁποῖα αὐτή μόνη της ἐδιάλεξε καί ἠρνήθη δι’ αὐτά τόν παράδεισον. Καί τοῦτο εἶναι ἡ φοβερά ἐκείνη καί τρομερά διχοτομία καί ἡ τελεία ἀποξένωσις ὅπου ἔχει νά γίνῃ μεταξύ τοῦ Θεοῦ καί τῆς ἁμαρτωλῆς ψυχῆς, περί τῆς ὁποίας λέγει ὁ Κύριος· «ἥξει ὁ Κύριος τοῦ δούλου ἐκείνου… καί διχοτομήσῃ αὐτόν, καί τό μέρος αὐτοῦ μετά τῶν ὑποκριτῶν θήσει· ἐκεῖ ἔσται ὁ κλαυθμός καί ὁ βρυγμός τῶν ὀδόντων» (Ματθ. κδ’, 5)(α).
Ἐντράπου λοιπόν ἀδελφέ ἐντράπου πώς ἐσύ ἦλθες πολλάκις εἰς τέτοιον κίνδυνον νά ὑστερηθῇς ὅλα αὐτά τά χαρίσματα, νά χωρισθῇς μέ τελειότητα ἀπό τόν Θεόν καί νά καταδικασθῇς ὁμοῦ μέ τούς ὑποκριτάς καί ἀπίστους· ἄν αὐτός πάλιν ὁ Θεός δέν σέ ἐκράτει μέ τήν χάριν του καί δέν σέ εὐσπλαγχνίζετο. Ὅθεν εὐχαρίστησαί τον ἐκ καρδίας διότι σοῦ ἔδωκε καιρόν μετανοίας καί διορθώσεως· καί ἀποφάσισαι νά μεταχειρισθῇς εἰς τό ἐρχόμενον αὐτόν τόν καιρόν διά νά πολεμήσῃς τά πάθη ὅπου σέ ἐνοχλοῦν καί νά τά νικήσῃς, ἐπειδή κατά ἀλήθειαν ἐντροπή μεγάλη εἶναι, ἐκεῖνοι μέν ὅπου καταγίνονται εἰς τούς ἐξωτερικούς πολέμους νά ἐγκρατεύωνται ἀπό κάθε πρᾶγμα ἐναντίον καί νά ἀγωνίζωνται διά νά κερδίσουν ἕνα φθαρτόν κέρδος καί ἕνα εὐμάραντον στέφανον, ἐσύ δέ ὅπου ἔχεις νά λάβῃς ἕνα ἄφθαρτον καί οὐράνιον στέφανον καί ἕνα κέρδος αἰώνιον, νά ἀμελῇς καί νά ἀγωνίζεσαι διά νά νικήσῃς «ἐκεῖνοι μέν οὖν, ἵνα φθαρτόν στέφανον λάβωσιν, ὑμεῖς δέ ἄφθαρτον (Α’ Κορ. θ’, 25)· ἐσύ ὅπου ἔχεις νά κληρονομήσῃς τά πάντα καί νά γίνῃς υἱός Θεοῦ νά θέλῃς νά περνᾷς τήν ζωήν σου ἀμέριμνος «ὁ νικῶν κληρονομήσει πάντα καί ἔσομαι αὐτῷ Θεός καί αὐτός ἔσται μοι υἱός» (Ἀποκαλ. κα’, 7).
(α) Περί τῆς διχοτομίας ταύτης οὕτω λέγει ὁ μέγας Βασίλειος· «διχοτομία ἐστίν ἡ ἀπό τοῦ Πνεύματος εἰς τό διηνεκές τῆς ψυχῆς ἀλλοτρίωσις, νῦν μέν γάρ, εἰ καί μή ἀνακέκραται τοῖς ἀναξίοις, ἀλλ’ οὖν παρεῖναι δοκεῖ πῶς τοῖς ἅπαξ ἐσφραγισμένοις τήν ἐπιστροφήν τῆς σωτηρίας αὐτῶν ἀναμένον· τότε δέ ἐξόλου τῆς βεβηλωσάσης αὐτοῦ τήν χάριν ψυχῆς ἀποτμηθήσεται· διά τοῦτο οὐκ ἔστιν ἐν τῷ ᾅδη ἐξομολογούμενος, οὐδέ ἐν τῷ θανάτῳ ὁ μνημονεύων Θεοῦ, τῆς βοηθείας τοῦ Πνεύματος μή συμπαρούσῃς» (κεφ. ις’ τῶν περί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος).
ΠΗΓΗ: Ἡ βίβλος τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου: «ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΓΥΜΝΑΣΜΑΤΑ» (σελ. 71). ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΒΑΣ. ΡΗΓΟΠΟΥΛΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1971. (ΕΚΔΟΣΙΣ 6η)
Ἡ Εἰκόνες τοῦ κειμένου τέθηκαν ἀπό τό συντάκτη τῆς ἀνάρτησης.
