Βίος Μετρίου πᾶσι τοῖς χριστωνύμοις,
Στήλη πρόκειται ἀρετῶν τε καί πίναξ.
Ἐν τῇ Γαλατίᾳ τῆς ἐν τῇ Ἀσίᾳ Παφλαγονίας ἦτο γεωργός τις, Μέτριος ὀνομαζόμενος, ζῶν ἐν αὐταρκείᾳ τῶν τοῦ σώματος ἀγαθῶν. Οὗτος λοιπόν βλέπων τόν γείτονά του, ὅτι εἶχεν υἱούς τούς ὁποίους κατεγίνετο νά εὐνουχίσῃ καί νά ἀποστείλῃ εἰς Κωνσταντινούπολιν, ὅπως γίνωσιν εὐνοῦχοι καί ἀξιωματικοί εἰς τήν ὑπηρεσίαν τῶν κατά καιρούς βασιλέων, ἐτρώθη ὑπό τοῦ αὐτοῦ μέ ἐκεῖνον ζήλου καί παρεκάλεσε τόν Κύριον λέγων· «Κύριε, ἐάν καί ἐγώ ὁ δοῦλός σου εἶμαι ἄξιος, χάρισον καί εἰς ἐμέ παιδίον ἄρρεν, ἵνα τό ἔχω στήριγμα καί βακτηρίαν εἰς τό γῆράς μου, καί ἵνα δοξάσω τό ὄνομά Σου τό ἅγιον». Ἀφ’ οὗ δέ ταῦτα προσηυχήθη, ἐπῆλθε καί ἡ κατ’ ἔτος γινομένη πανήγυρις ἐν Παφλαγονίᾳ· ὅθεν βαλών εἰς τό φορτηγόν του ἁμάξιον ὅσα ἦσαν ἀναγκαῖα, ἀπῆλθεν εἰς τήν πανήγυριν, καί ἄλλα μέν πράγματα πωλήσας, ἄλλα δέ ἀνταλλάξας, ἀνεχώρησεν ἐκ τῆς πανηγύρεως καί ἐπορεύθη εἴς τινα λειμῶνα ὅπου ἦτο νέρον, ὅπως ἐκεῖ ἀναπαύσῃ τούς βόας του. Παρατηρῶν δέ κατά γῆς, εὑρίσκει ἕν βαλάντιον μᾶλλον παλαιόν ἐρριμμένον, τό ὁποῖον περιεῖχε χίλια πεντακόσια φλωρία, καί λαβών αὐτό τό ἔβαλε καθώς ἦτο ἐσφραγισμένον ἐπί τοῦ ἁμαξίου καί ἐξηκολούθησε τόν δρόμον του· φθάσας δέ εἰς τήν οἰκίαν του ἀπέθεσε τό βαλάντιον εἰς ἀσφαλῆ τόπον, χωρίς νά ἐμπιστευθῇ τό πρᾶγμα εἰς οὐδένα, καί χωρίς νά τό ἀνοίξῃ οὔτε αὐτός ὁ ἴδιος, ὅπως ἴδῃ τό ἐμπεριεχόμενον ποιόν καί πόσον. Ὅθεν ἄν τις ἤθελεν ὀνομάσει τόν γεωργόν ἐκεῖνον Ἄγγελον καί ἀπαθῆ ἤ ἄλλον τινά ἐκ τῶν Ἁγίων καί τῶν τοῦ Θεοῦ θεραπόντων, δέν ἤθελε βεβαίως προσβάλει τήν ἀλήθειαν.
Τό δέ ἐπιόν ἔτος, κατά τήν ἔναρξιν τῆς συνήθους πανηγύρεως, λαβών πάλιν ὁ γεωργός τό ἁμάξιόν του πεφορτωμένον, κατά τό σύνηθες, καί τό βαλάντιον καθώς ἦτο ἐσφραγισμένον, μετέβη εἰς τήν πανήγυριν. Ἐμβάς δέ μέ σπουδήν εἰς τήν πανήγυριν, ἐπώλησε καί ἤλλαξεν ἐκεῖνα τά ὁποῖα εἶχε, κατά τήν συνήθειαν· λαβών δέ ὅσα ἦσαν ἀναγκαῖα καί χρειώδη διά τόν οἶκόν του, ἀνεχώρησε πρῶτος πάντων, καί καθίσας εἰς τό ἴδιον ἐκεῖνον λειμῶνα παρετήρει τούς ἐκεῖθεν διαβαίνοντας. Τότε ὁ τά φλωρία ἀπολέσας ἦλθεν εἰς τόν τόπον ἐκεῖνον, ὅπου εἶχε λησμονήσει τό βαλάντιον, καί βλέπων τόν γεωργόν, ἐστέναζεν ἐκ βάθους καρδίας, ὁ δέ γεωργός εἶπε πρός αὐτόν. Ποῖος εἶσαι σύ, κύριε ἀδελφέ μου; καί διά ποῖον αἴτιον πονεῖς καί στενάζεις; Ἐκεῖνος δέ ἐκ τοῦ πόνου τῆς καρδίας του δέν ἠδύνατο νά λαλήσῃ, καί μόλις καί μετά βίας τόν ἔπεισεν ὁ γεωργός νά εἴπῃ εἰς αὐτόν: ὁποῖον ὄφελος θά προέλθῃ, ἀδελφέ μου, ἐάν σοί εἴπω τόν πόνον μου; Ὁ γεωργός ἀπεκρίθη. Εἰπέ, ἴσως δέ ἐγώ σέ ὠφελήσω, ἔστω καί μέ ἁπλοῦν λόγον. Τότε πάλιν ἐκ βάθους στενάξας ἐκεῖνος λέγει πρός τόν γεωργόν. Ἐγώ, ἀδελφέ μου, ἔγινα δόκιμος καί ἐπιτήδειος ἔμπορος, ἔχων δέ χίλια φλωρία, καί λαβών ἐν πίστει καί ἄλλα χρήματα ξένα, ἐπρομηθεύθην πολλά ἐμπορεύματά μου, ἔβαλον εἰς ἕν ἀσφαλές βαλάντιον χίλια πεντακόσια φλωρία, δέσας δέ αὐτό ἀσφαλῶς μέ σειράδιον μεταξωτόν, ἀνεχώρησα ἐκ τῆς πανηγύρεως, καί ἐλθών εἰς τόν λειμῶνα τοῦτον, ἐδῶ ἀπώλεσα τό ρηθέν χρηματόδεμα. Ὅθεν ἀντί τοῦ πολλοῦ πλούτου, ὅν εἶχον, κατήντησα τώρα ὁ δυστυχής εἰς ἐσχάτην πτωχείαν· σύ δέ, ἀδελφέ μου, πένης ὤν καί πενιχρά ἐνδεδυμένος, τί δύνασαι εἰς τοῦτο νά μέ βοηθήσῃς;
Τότε ὁ γεωργός ἐννοήσας ἐκ τῶν λόγων του, ὅτι αὐτός εἶναι ἐν ἀληθείᾳ ὁ ἀπολέσας τό χρυσίον, ἔλαβε τό βαλάντιον ἀπό τοῦ ἁμαξίου, καί ἔδειξεν αὐτό εἰς ἐκεῖνον, λέγων· τοῦτο εἶναι τό βαλάντιον, τό ὁποῖον ἀπώλεσας; Ὁ δέ ἔμπορος βλέπων αὐτό αἴφνης, καί μάλιστα διδόμενον ὑπό τοιούτου πτωχοῦ ἀνθρώπου, ἐκ τῆς ὑπερβολικῆς χαρᾶς του ἔπεσε χαμαί καί ἔμεινεν ὡς νεκρός. Ὁ δέ γεωργός λαβών ὕδωρ ἐκ τῆς ἐκεῖ πηγῆς ἔχυσεν αὐτό εἰς τό πρόσωπόν του, καί μετ’ ὀλίγον λαβών αὐτόν ἐκ τῆς χειρός, τόν ἀνήγειρε λέγων. Εἰπέ, ἀδελφέ, ἐάν τό βαλάντιον τοῦτο εἶναι τῇ ἀληθείᾳ ἰδικόν σου. Ὁ δέ ἔμπορος, μέ τά δάκρυα εἰς τούς ὀφθαλμούς, ἔπεσεν εἰς τούς πόδας τοῦ γεωργοῦ καί ἔλεγεν. Ναί, Ἄγγελε τοῦ Θεοῦ, ἰδικόν μου εἶναι, καί ὄχι ἄλλο· βλέπω δέ ὅτι δέν τό ἤνοιξας, ἀλλά τό διετήρησας καθώς τό εἶχον ἐγώ ἐσφραγισμένον. Τότε ὁ γεωργός τῷ λέγει· ἄνοιξον αὐτό ἔμπροσθέν μου, κύριε, καί ἐάν ἔχῃ ὅσα φλωρία λέγεις, πιστεύω ἀναμφιβόλως ὅτι ἀνήκει εἰς σέ. Καθήσαντες δέ καί οἱ δύο ἤνοιξαν αὐτό, καί μετρήσαντες ἀκριβῶς τά χρήματα εὗρον φλωρία χίλια πεντακόσια. Πολύ δέ παρεκίνησεν ὁ ἔμπορος τόν γεωργόν νά λάβῃ ἐξ αὐτῶν τά πεντακόσια, ἀλλά δέν ἠδυνήθη νά τόν καταπείσῃ· ὕστερον δέ καί μέ ὅρκους φρικτούς τόν ὥρκισε νά λάβῃ τοὐλάχιστον ὀλίγα, ἐκεῖνος ὅμως ὁ εὐλογημένος δέν ἔλαβεν οὔτε ὀβολόν.
Ἠγέρθησαν λοιπόν ἀμφότεροι καί εὐχαριστήσαντες τῷ Θεῷ, καί ἀποχαιρετίσαντες ὁ εἷς τόν ἄλλον, ἀπῆλθον ἕκαστος εἰς τόν οἶκόν του χαίροντες καί ἀγαλλόμενοι. Τήν νύκτα δέ ἐκείνην πεσών ὁ γεωργός εἰς τήν πτωχικήν του κλίνην ἀπεκοιμήθη καί ἰδού ἦλθεν εἰς αὐτόν Ἄγγελος λαμπροφανής καί τοῦ λέγει· ἐπειδή σύ ἔπραξας τοιουτοτρόπως, διά τοῦτο ὁ Θεός ἐχάρισέ σοι παιδίον ἄρρεν, καί θέλει κάμει εἰς αὐτό ὅ,τι ἐπιθυμεῖς, τοῦτο δέ ἀφ’ οὗ ἀπογαλακτισθῇ καί εἰσέλθῃ ἐν Κωνσταντινουπόλει, θέλει δοξασθῆ εἰς τήν γῆν καί θέλει προξενήσει εἰς τό γένος σου πολλά ἀγαθά. Ἐξυπνήσας δέ ὁ γεωργός ἐδόξασε τόν Θεόν. Δέν παρῆλθε δέ χρόνος πολύς ἐν τῷ μεταξύ, ὅτε ἐγέννησεν ἡ γυνή τοῦ γεωργοῦ παιδίον ἄρρεν, καί τότε πάλιν ἦλθεν εἰς αὐτόν Ἄγγελος Κυρίου καί τοῦ λέγει· Κωνσταντῖνος θέλει ὀνομασθῆ τό παιδίον σου. Ἀφ’ οὗ δέ ὠνομάσθη οὕτω τό παιδίον ἐν τῷ Ἁγίῳ Βαπτίσματι, καί ἀπεγαλακτίσθη, καί ἀφ’ οὗ ἔμαθεν ὀλίγα ἱερά γράμματα, ἀπῆλθεν εἰς Κωνσταντινούπολιν. Παραλαβοῦσα δέ τοῦτο ἡ βασίλισσα, τό προσῳκείωσε μέ τόν βασιλέα Λέοντα τόν Σοφόν, τόν υἱόν Βασιλείου τοῦ Μακεδόνος, ὁ ὁποῖος τόσον πολύ ἐδόξασε καί ἀνύψωσε τό παιδίον, ὥστε ἀποκατέστησε αὐτό καί Πατρίκιον καί παρακοιμώμενον (θαλαμηπόλον)· ὅθεν ἐκ τούτου ἐνεπλήσθησαν παντός ἀγαθοῦ οἱ γονεῖς του καί ὅλον τό γένος του(¹).
(¹) Τοῦτον τόν εὐλογημένον καί χαριτωμένον Μέτριον πρέπει νά μιμῶνται καί οἱ σημερινοί Χριστιανοί, ἵνα καί τῆς ἴσης αὐτοῦ εὐτυχίας τύχωσιν. Ὅθεν ὅταν εὑρίσκωσί τι χαμένον, ἄς μή τό κατακρατῶσι, διότι ὡς κλοπή λογίζεται, καί μάλιστα ὅταν ἠξεύρωσι τίνος εἶναι τό πρᾶγμα ἐκεῖνο· ἀλλά ἄς τό κηρύττωσι, καί ὅταν εὑρεθῇ ὁ κύριος αὐτοῦ ἄς τό δίδωσι χωρίς νά ζητῶσι δῶρα (εὑρετικά). Οὕτω γάρ πρέπει νά πράττωσιν οἱ Χριστιανοί κατά τόν ια’ Κανόνα τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Νεοκαισαρείας λέγοντος. «Τούς τήν ἐντολήν πληροῦντας, ἐκτός αἰσχροκερδείας πάσης πληροῦν δεῖ, μήτε μήνυτρα, ἤ εὕρετα, ἤ ᾧ ὀνόματι ταῦτα καλοῦσιν ἀπαιτοῦντας».
Πηγή: Ὁ Μέγας συναξαριστής τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, τόμος ΣΤ’ (σελ. 14). Ἐκδίδεται ἀναλώμασι καί ἐπιμελείᾳ, τοῦ ἐν Μοναχοῖς ἐλαχίστου Βίκτωρος Ματθαίου Καθηγουμένου τῆς ἐν Κρονίζῃ, Κουβαρᾶ Ἀττικῆς Ἱερᾶς καί σεβασμίας Δεσποτικῆς Μονῆς Μεταμορφώσεως του Σωτῆρος. Ἔκδοσις Γ’ 1969.
Ἡ εἰκόνα τοῦ κειμένου, ἔχει τεθεῖ ἀπό τόν συντάκτη τῆς ἀνάρτησης.
